2. ÜNİTE : ESKİ ÇAĞ MEDENİYETLERİ

SBAB1. Zamanı Algılama ve Kronolojik Düşünme (KB2.17. Değerlendirme), SBAB2. Kanıta Dayalı Sorgulama ve Araştırma (SBAB2.5. Kaynağı Yorumlama), SBAB3. Tarihsel Empati (KB2.14. Yorumlama, SBAB3.1. Tarihsel Bağlamsallaştırma, KB.2.13. Yapılandırma)

KB2.3. Özetleme, KB2.8. Sorgulama

E1.1. Merak, E2.1. Empati, E3.6. Analitik Düşünme, E3.10. Eleştirel Bakma, E3.11. Özgün Düşünme

SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.1. Uyum, SDB3.2. Esneklik, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D2. Aile Bütünlüğü, D7. Estetik, D20. Yardımseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB9. Sanat Okuryazarlığı

TAR.9.2.1. Tarım Devrimi’nin Eski Çağ medeniyetlerindeki yerleşmeye ve ekonomik faaliyetlere etkisini değerlendirebilme
a) Farklı zamanlarda ve farklı mekânlarda ortaya çıkan Tarım Devrimi’nin özelliklerinibelirler.
b) Tarım Devrimi’nin Eski Çağ medeniyetlerindeki yerleşmeye ve ekonomik faaliyetlereetkisini zaman ve mekân açısından karşılaştırır.
c) Tarım Devrimi’nin Eski Çağ medeniyetlerindeki yerleşmeye ve ekonomik faaliyetlereetkileriyle ilgili yargıda bulunur.

TAR.9.2.2. Eski Çağ’daki farklı medeniyetlerin yönetim ve ordu sistemlerini özetleyebilme
a) Eski Çağ’daki farklı medeniyetlerin yönetim ve ordu özellikleri ile ilgili çözümleme  yapar.
b) Eski Çağ’daki farklı medeniyetlerin yönetim ve ordu özellikleri ile ilgili sınıflandırma yapar.
c) Eski Çağ’daki farklı medeniyetlerin yönetim ve ordu özelliklerini yorumlar.

TAR.9.2.3. Eski Çağ medeniyetlerinde hukukun toplumsal düzeni sağlamadaki rolünü sorgulayabilme
a) Eski Çağ medeniyetlerinde hukukun toplumsal düzeni sağlamadaki rolü hakkında merak ettiği konuları belirler.
b) İlgili konular hakkında sorular sorar (5N1K).
c) Farklı kaynaklar üzerinden konuya ilişkin bilgi toplar.
ç) Topladığı bilgilerin doğruluğunu değerlendirir.
d) Topladığı bilgiler üzerinden Eski Çağ medeniyetlerinde hukukun toplumsal düzeni sağlamadaki rolüne ilişkin çıkarım yapar.

TAR.9.2.4. Eski Çağ toplumlarındaki inançlar ile bilim ve sanat anlayışları arasındaki ilişkiyiyorumlayabilme
a) Eski Çağ toplumlarındaki inançlar ile bilim ve sanat anlayışlarına ilişkin kaynakları inceler.
b) Eski Çağ toplumlarındaki inançlar ile bilim ve sanat anlayışlarına ilişkin kaynaklarda verilen bilgileri bağlamından kopmadan sözlü, yazılı veya görsel biçimlere dönüştürür.
c) Eski Çağ toplumlarındaki inançlar ile bilim ve sanat anlayışları arasındaki ilişkiyi açıklar.

TAR.9.2.5. Türklerde konargöçer yaşama ilişkin bakış açısı geliştirebilme
a) Türklerde konargöçer yaşamın özelliklerini birinci ve ikinci elden kaynaklardan inceler.
b) Türklerde konargöçer yaşamın özelliklerini kendi cümleleriyle ifade eder.
c) Türklerde konargöçer yaşamın özelliklerini kaynaklara dayanarak çözümler.
ç) Türklerde konargöçer yaşamın temel özelliklerini dönemin koşullarını göz önünde bulundurarak açıklar.
d) Geçmiş ve günümüzden hareketle Türklerde konargöçer yaşam koşullarını karşılaştırır.
e) Konargöçer yaşamın Türk kültüründeki yeri ve önemine yönelik çıkarımlarda bulunur.
f) Türklerde konargöçer yaşamla ilgili kendi bakış açısını ifade eder.

Tarım Devrimi’nin Eski Çağ Medeniyetlerindeki Yerleşmeye ve Ekonomiye Etkisi
Eski Çağ Medeniyetlerinde Yönetim ve Ordu
Eski Çağ Medeniyetlerinde Hukuk
Eski Çağ’da İnançlar ile Bilim ve Sanat Anlayışları
Türklerde Konargöçer Yaşam

artı ürün, kağan, konargöçer, kurultay, medeniyet, onlu sistem, piramit, saban, senato, töre, yazıt, ziggurat

Bu ünitedeki öğrenme çıktıları; çalışma yaprağı, kısa metin, çıkış kartı, tarihsel empati formu ve performans görevi ile değerlendirilebilir.
Tarım Devrimi’nin Eski Çağ medeniyetlerindeki yerleşmeye ve ekonomik faaliyetlere etkilerini değerlendirmek için çalışma yaprağından yararlanılabilir. Öğrencilerden Eski Çağ’daki farklı medeniyetlerin yönetim ve ordu özelliklerinin güçlü ve zayıf yönlerine ilişkin kısa metin hazırlamaları istenebilir. Konargöçer yaşamın Türk kültürünün oluşumuna etkisiyle ilgili bakış açılarını değerlendirmek amacıyla çıkış kartı ve tarihsel empati formu kullanılabilir.
Eski Çağ medeniyetlerinde hukukun toplumsal düzeni sağlamadaki rolüne ilişkin sunum hazırlamaya yönelik performans görevi verilebilir. Hazırlanan sunum soru oluşturma, bilgi toplama, bilginin doğruluğu, kaynak çeşitliliği, çıkarımda bulunma, aktarım gibi ölçütlerden oluşan dereceli puanlama anahtarı ve grup değerlendirme formuyla değerlendirilebilir.
Performans görevi olarak öğrencilere Eski Çağ toplumlarının inançları ile bilim ve sanat anlayışları arasındaki ilişkiyi yansıtan bir bülten panosu hazırlatılabilir. Hazırlanan panolar; kaynak inceleme, içerik, görsel materyal kullanımı, grup iletişimi gibi ölçütler kullanılarak oluşturulan dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir. Ayrıca akran değerlendirme ve grup değerlendirme formları kullanılarak ölçme araçlarında çeşitlilik sağlanabilir.

Öğrencilerin Eski Çağ medeniyetlerinden Anadolu ve Mezopotamya’nın insanlık tarihine katkılarına ilişkin temel bilgileri, ilk yerleşmelerin konumlarını ve özelliklerini, tarihin dönemlendirilmesini, geçmiş ve zaman ile ilgili temel kavramları bildiği kabul edilmektedir.

Ünite kapsamında öğrencilere aşağıdaki rehber sorular sorulabilir.
• Anadolu ve Mezopotamya medeniyetlerinin bulunduğu bölgelerin coğrafi özellikleri ve bu medeniyetlerin insanlığa yaptığı en önemli katkılar nelerdir?
• İnsanoğlunun kullandığı temel araç gereçlere Tarım Devrimi’yle birlikte hangi yeni araç gereçler eklenmiştir?
• Tarihin dönemlere ayrılması ve geçmişteki zamanın ifade edilmesi için hangi kavramlar kullanılabilir?

Ünite kapsamında öğrencilere aşağıdaki etkinlikler yaptırılabilir.
• Tarım Devrimi ile ilgili görseller kullanılarak öğrencilerin dikkatini çeken araç gereçler listelenebilir. Söz konusu araç gereçlerin hangilerinin kullanılmaya devam ettiği, hangilerinin artık kullanılmadığı ve kullanılmayan araç gereçlerin yerine günümüzde nelerin kullanıldığına ilişkin beyin fırtınası yapılabilir.
• Öğrencilerden Türklerde konargöçer yaşama ilişkin verilen görselleri karşılaştırarak düşüncelerini paylaşmaları istenebilir.

Öğrencilerden kökenleri Eski Çağ’a dayanan icatların günümüzde hayatı nasıl etkilediğine ilişkin çıkarımlarda bulunmaları istenir.
Günümüzdeki hukuk kurallarının hangi ihtiyaçları karşılamak için oluşturulduğunu ve bu kuralların toplum düzenini sağlamadaki rolünü belirlemeleri istenir.
Eski Çağ’daki yazılı ve yazısız hukuk kurallarını günümüzdeki hukuk kuralları ile ilişkilendirmeleri sağlanır.

TAR.9.2.1
Öğrencilerin verilen farklı kaynaklar üzerinden tarih öncesi devirleri, yazının icadını ve alet yapabilmenin tarım araçlarının oluşumuna etkisini incelemeleri; Tarım Devrimi’nin ortaya çıktığı Mezopotamya, Güneydoğu Asya ve Orta Amerika’nın coğrafi özelliklerini belirlemeleri sağlanır. Öğrenciler, bu mekânlardaki toplumların yerleşik hayata geçmesinde coğrafi faktörlerin etkisini analiz eder, mekânların birbirleriyle benzerlik ve farklılıklarını açıklayarak bir karşılaştırma tablosu hazırlar (SBAB10.3). Verilen farklı kaynaklar üzerinden Tarım Devrimi’nin özelliklerini inceler. Örnekler üzerinden Tarım Devrimi’nin farklı mekânlarda, farklı zamanlarda ve farklı tarım ürünleri (pirinç, buğday, mısır) aracılığıyla gerçekleştiğini belirler (SBAB8.4). Tarım Devrimi ile artı ürünün ortaya çıkardığı etkiyi ekonomik faaliyetler ve yerleşme ile ilişkilendirir. Tarım Devrimi’nin farklı zaman ve mekânlarda ortaya çıktığını tarihsel akış şeması üzerinde gösterir. Söz konusu tarihleri birbirine ve günümüze yakınlığı veya uzaklığı açısından hesaplayarak ayırt eder (SBAB1.1, SDB1.2). Ulaştığı bilgilerden yola çıkarak Tarım Devrimi’nin Eski Çağ medeniyetlerindeki yerleşmeye ve ekonomik faaliyetlere etkisini açıklar (SDB2.3). Avcı-toplayıcı bir toplumdan üretici bir topluma geçiş sürecinde Tarım Devrimi’nin insanların ve toplumların yaşam koşullarında ortaya çıkardığı değişimleri belirler. Öğrencilerin kendilerini avcı-toplayıcı bir toplumdan üretici topluma geçiş sürecindeki bir birey yerine koymaları, yeni yaşam koşullarını düşünmeleri ve karşılaşabilecekleri olası zorluklara yönelik özgün çözümler üretmeleri istenir (E2.1, SDB3.1, SDB3.2, KB3.2). Bu süreçte konuşma halkası tekniği kullanılabilir. Öğrenciler, ulaştıkları bilgilerden yola çıkarak Tarım Devrimi’nin Eski Çağ medeniyetlerindeki yerleşmeye ve ekonomik faaliyetlere etkisini değerlendirmeye yönelik çalışma yaprağını doldurur.

TAR.9.2.2
Verilen harita ve bilgi görselleri üzerinden öğrencilerin Mezopotamya, Mısır, Anadolu, Avrupa ve Türkistan medeniyet havzalarındaki devletlerden Sümerler, Akadlar, Asurlular, Babilliler, Mısırlılar, Hititler, Urartular, Frigler, Lidyalılar, Yunan şehir devletleri, Romalılar, Makedonlar, İskitler ve Asya Hunlarının öne çıkan özelliklerini tanıtım kartlarına yazmaları sağlanır. Sunulan farklı kaynaklardan yararlanarak Sümerler, Akadlar, Mısırlılar, Hititler, Romalılar ve Asya Hunlarının yönetim ve ordu sistemlerinin özelliklerini belirlemeleri istenir. Öğrenciler bu devletlerin yönetim ve ordu sistemleri arasındaki ilişkiyi açıklar. Bu süreçte ayrılıp birleşme tekniği kullanılabilir. Eski Çağ medeniyetlerine ait yönetim sistemlerinin özelliklerini yönetim şekli, egemenlik anlayışı, meşruiyet kaynağı başlıklarıyla; askerî sistemlerinin özelliklerini ise teşkilat ve teçhizat başlıklarıyla tablo üzerinde sınıflandırır (E3.6). Hazırladığı tabloyu sınıfla paylaşır (OB1, SDB2.1). Öğrencilerden Eski Çağ’da kurulmuş devletlerin yönetim ve ordu sistemlerinin genel özelliklerini güçlü ve zayıf yönleriyle yorumlayan kısa bir metin (150-250 kelimelik) hazırlamaları istenir (SDB3.3).

TAR.9.2.3
Öğrencilerin kavram öğretim materyalleri üzerinden konu içeriğinde geçen kavramların anlamlarını açıklamaları istenir. Grup çalışması yoluyla Mezopotamya, Mısır, Anadolu, Avrupa ve Türkistan medeniyet havzalarındaki devletlerin hukuk sistemleri; Urkagina, Hammurabi, Hitit ve 12 Levha kanunları; Eski Çağ medeniyetlerinde aile, kadın ve hukukun toplumsal düzeni sağlamadaki rolüne ilişkin merak ettikleri bir konuyu belirlemeleri sağlanır (E1.1, SDB2.2). 5N1K tekniği aracılığıyla merak ettikleri konulara ilişkin sorgulama yapmaları istenir. Öğrenciler yazılı, görsel, basılı ve dijital kaynaklar üzerinden konuya ilişkin bilgileri toplar ve kaydeder. Bu süreçte dijital ağ kaynaklarından bilgi kullanırken dijital kimliği veya kaynağın uzantısının güvenilirliğini dikkate alır (OB2). Verilen tablo üzerinden Mezopotamya, Mısır, Anadolu, Avrupa ve Türkistan medeniyet havzalarındaki devletlerin hukuk sistemlerine dair genel özellikleri belirler. Urkagina, Hammurabi, Hitit ve 12 Levha kanunları gibi yazılı kanunlar ve Türk töresi gibi yazısız hukuk kuralları ile ilgili örnek metinleri inceler. Bu kanunların toplumsal düzeni sağlamadaki rolüne ilişkin sunulan çıkarım-kanıt tablolarını doldurur. Toplumsal düzenin ve ailenin korunmasında Eski Çağ medeniyetlerinin aile ve kadınla ilgili geliştirdiği yazılı ve yazısız kanunları kendi içerisinde karşılaştırır. Hukuki düzenlemelerin aileye verdiği önemi açıklar (D2.1). Öğrenciler araştırma yaparak ulaştıkları bilgilerle derste öğrendiklerini karşılaştırır ve bunların doğruluğunu değerlendirir. Bu bilgilerden hareketle Eski Çağ medeniyetlerinde hukukun toplumsal düzeni sağlamadaki rolüne ilişkin çıkarım yapar (KB3.1, SDB3.3). Yaptıkları çıkarımlar doğrultusunda öğrencilere sunum hazırlamaya ve sunumlarını paylaşmaya yönelik performans görevi verilir.

TAR.9.2.4
Öğrencilerin Mezopotamya, Mısır, Anadolu, Avrupa ve Türkistan medeniyet havzalarındaki devletlerin inanç, bilim ve sanat anlayışlarına dair genel özellikleri, verilen bilgi görselleri üzerinden belirlemeleri sağlanır. Grup çalışması yoluyla öğrenciler, verilen farklı kaynaklardan yararlanarak Asur, Hitit, Urartu, Yunan, Hun ve Mısırlıların inançları ile bilim ve sanat anlayışlarını inceler (SDB2.2). Bu inceleme sürecinde olgu ve görüşleri ayırt eder. Kaynaklardaki bilgileri inanç, bilim ve sanatla ilgili olanlar şeklinde sınıflandırır (SBAB2.3). Verilen örnek eserler üzerinden öğrencilerin Eski Çağ toplumlarındaki estetiğin toplumun sanat anlayışına etkisini belirlemeleri sağlanır (D7.1, SDB2.3). Gruplara, ulaştıkları bilgilerden yola çıkarak sınıf ortamında Eski Çağ toplumlarının inançları ile bilim ve sanat anlayışları arasındaki ilişkiyi ortaya koyan sanal pano veya bülten panosu hazırlatmaya yönelik bir performans görevi verilir (E3.11, OB1, OB9).

TAR.9.2.5
Verilen farklı türden kaynaklar aracılığıyla öğrencilerin Türklerde konargöçer yaşamın özelliklerini incelemeleri ve ifade etmeleri sağlanır. Bu süreçte konargöçer yaşamın devamlılığının sağlanmasında insanlar arasındaki dayanışma ve fedakârlığın önemine yönelik muhakemede bulunmaları istenir (D20.1, SDB3.3). Öğrenciler; konargöçer yaşamın özelliklerini ekonomik faaliyetler, siyasi, askerî ve sosyal yapı ile hukuk, kültür ve sanat bağlamında çözümler. Günümüzde konargöçer yaşam kültürünü devam ettiren Türklerin yaşadıkları bölgedeki coğrafi, siyasi ve toplumsal koşulları verilen haritadan, görsel ve yazılı kaynaklardan belirler (SBAB10.3, OB4). Beyin fırtınası yoluyla öğrencilerin Türklerde konargöçer yaşam ile günümüzdeki konargöçerleri ekonomik faaliyetler, sosyal yaşam ve kültür unsurları açısından mukayese etmeleri sağlanır (E3.10, KB3.3). Kaynaklardan elde ettikleri bilgiler ve yaptıkları kıyaslamalardan hareketle dönemin koşullarının konargöçer yaşama nasıl yansıdığını açıklamaları istenir (SDB2.3). Grup çalışması yoluyla öğrencilerin Türk kültürünün oluşmasında konargöçer yaşam konusuyla ilgili bakış açılarını yansıtmaları amacıyla dramadan yararlanılabilir (SDB1.3, SDB2.1). Öğrencilerin konargöçer yaşamın Türk kültürünün oluşumuna etkisiyle ilgili öğrenmeleri çıkış kartı ve tarihsel empati formu ile değerlendirilir.

*Öğrencilerin, yaşadıkları bölgede bulunan müzeleri veya sanal ortamda Anadolu Medeniyetleri Müzesini ziyaret etmeleri sağlanabilir. Bu doğrultuda önceden hazırlanan çalışma yaprağını doldurmaları sağlanabilir.                                                                                                                        Eski Çağ toplumlarında inanç, bilim ve sanatın gelişimine etki eden kişilerin hayat hikayelerini ve insanlık tarihine katkılarını araştırmaları istenebilir.
* Konargöçer yaşam ve bu yaşam tarzının Türk kültürüne etkileri konusunda farklı görseller verilerek öğrencilerin düşünme becerilerinin geliştirilmesi sağlanabilir. Bu amaçla öğrencilerden görselleri incelemeleri, analiz etmeleri, görseller arasında bağ kurmaları ve görsellerden hareketle hayal gücünü kullanarak özgün bir hikâye yazmaları istenebilir.
Türklerde konargöçer yaşamın özellikleri konusu altı şapkalı düşünme tekniği üzerinden işlenebilir.

Öğrencilerin Tarım Devrimi’nin Eski Çağ medeniyetlerindeki yerleşmeye ve ekonomiye etkilerine ilişkin eksik öğrenmelerini tamamlayabilmeleri için http://meb.ai/qfMj4l adresindeki “Ekonomik Faaliyetlerin Sosyokültürel Etkileri” videosunu izlemeleri sağlanabilir.
Öğretmeni veya arkadaşlarından yardım alarak Eski Çağ medeniyetlerinin yönetim, ordu, bilim, ticaret, sanat, hukuk, inanç gibi alanlardan bir veya birkaçının temel özelliklerini belirledikleri bir tablo hazırlamaları istenebilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.