Okuryazarlık Becerileri

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'nde yer alan okuryazarlık becerilerine ait süreç bileşenleri üç düzeyde öğrencilere kazandırılmak üzere kurgulanmıştır. Bu üç düzey; okuryazarlık türünde geçen temel bilgi, terim, kavram ve olguları tanımlama, anlama, bunların farkında olma ve duyarlılık göstermeye yönelik farkındalık düzeyi; öğrencilerin bu bilgi, terim, kavram ve olgulara yönelik bütüncül ilişkiyi fark etmelerine yönelik işlevsellik düzeyi ve edinilen bilgilere yönelik öğrencilerin eyleme geçeceği eylemsellik düzeyidir. Bu düzeyler, gelişime uygun ve sarmal bir yapıda kurgulanmıştır. Bu sarmal sürecin farkındalıkla başlayıp eylemsellik ile tamamlanması beklenmektedir. Ancak bazı durumlarda farkındalıkla başlayan süreç, eylemsellik aşamasına gelmeden işlevsellikte kalabilir. Bu süreç, işlevsellik aşamasından daha ileri düzey ve kapsamı daha geniş farkındalığa dönüşerek devam edebilir.

...

Bilgi Görseli: Sistem Okuryazarlığı Bağlamında Okuryazarlık Türleri

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'nde sistem düşüncesinin öğrencilere kazandırılmasına yönelik belirlenen okuryazarlık becerilerinin süreç bileşenlerinin öğrenme-öğretme sürecinde yapılan etkinliklerle bütünleştirilerek kullanılması gerekmektedir. Bu nedenle program kapsamında belirlenen öğrenme çıktılarına yönelik sınıf içinde ve dışında yapılacak olan tüm etkinliklerde uygun yerlere okuryazarlık süreç bileşenleri nüfuz ettirilerek okuryazarlık becerilerinin kazandırılması hedeflenmektedir.

Okuryazarlık Becerileri

OB1.Bilgi Okuryazarlığı

OB1.1. Bilgi İhtiyacını Fark Etme

Süreç bileşenleri
OB1.1.SB1. Bilgi ihtiyacını fark etmek
OB1.1.SB2. Bilgi türlerini fark etmek (sanatsal, gündelik vb.)

OB1.2. Bilgiyi Toplama

Süreç bileşenleri
OB1.2.SB1. İstenen bilgiye ulaşmak için kullanacağı araçları belirlemek
OB1.2.SB2. Belirlediği aracı kullanarak olay, konu ve durum ile ilgili bilgileri bulmak
OB1.2.SB3. Bir olay, konu ve durum ile ilgili ulaşılan bilgileri doğrulamak
OB1.2.SB4. Bir olay, konu ve durum ile ilgili ulaşılan bilgileri kaydetmek

OB1.3. Bilgiyi Özetleme

Süreç bileşenleri
OB1.3.SB1. Bilgiyi çözümlemek
OB1.3.SB2. Bilgiyi sınıflandırmak
OB1.3.SB3. Bilgiyi yorumlamak (kendi cümleleri ile aktarmak)

OB1.4. Bilgiyi Sentezleme

Süreç bileşenleri
OB1.4.SB1. Bilgi parçalarını belirlemek
OB1.4.SB2. Bilgi parçaları arasında ilişki kurmak
OB1.4.SB3. Bilgi parçalarını birleştirerek özgün bir bütün oluşturmak

OB1.5. Bilgiyi Kullanarak Eleştirel Düşünme

Süreç bileşenleri
OB1.5.SB1. Bilgiyi sorgulamak
OB1.5.SB2. Bilgiyi kullanarak olay/konu/durum veya problem ile ilgili akıl yürütmek
OB1.5.SB3. Bilgiyi kullanarak yaptığı akıl yürütme ile ulaştığı çıkarımları yansıtmak

OB2. Dijital Okuryazarlık

OB2.1. Dijital Bilgiye Ulaşma ve Dijital Bilgiyi Tanıma

Süreç bileşenleri
OB2.1.SB1. Dijital bilgiye erişim yollarını bilmek
OB2.1.SB2. Dijital bilgiyi oluşturan parçaları tanımlamak
OB2.1.SB3. Dijital bilginin nasıl oluştuğunu anlamak
OB2.1.SB4. Dijital bilginin yönetimi ve organize edilmesinde kişisel mahremiyeti gözetmek

OB2.2. Dijital İletişimi Anlama

Süreç bileşenleri
OB2.2.SB1. Dijital ortamda iletişim araçlarını tanımak
OB2.2.SB2. Dijital topluluk ve ağları belirlemek
OB2.2.SB3. Dijital araçlarda etkileşimi gözlemlemek ve çözümlemek

OB2.3. Fikrî Mülkiyet Haklarını Bilerek Davranma

Süreç bileşenleri
OB2.3.SB1. Fikrî mülkiyet haklarını tanımak
OB2.3.SB2. Fikrî mülkiyet haklarına uygun davranmak

OB2.4. Dijital Bilgiyi Anlamlandırma

Süreç bileşenleri
OB2.4.SB1. Dijital bilgiyi karşılaştırmak
OB2.4.SB2. Dijital bilgiyi sınıflandırmak
OB2.4.SB3. Dijital bilgiyi değerlendirmek
OB2.4.SB4. Dijital bilgi üzerinden çıkarım yapmak

OB2.5. Dijital Ortamlar İçin İçerik Oluşturma ve Paylaşma

Süreç bileşenleri
OB2.5.SB1. Tasarlamak ve geliştirmek
OB2.5.SB2. Düzenlemek ve paylaşmak

OB2.6. İletişim Kurma ve Paylaşma

Süreç bileşenleri
OB2.6.SB1.Dijital ortamda iletişim kurmak ve etik ilkelere uygun iletişimi sürdürmek
OB2.6.SB2. Dijital araçlar aracılığıyla etkileşimde bulunmak ve iş birliği yapmak
OB2.6.SB3. Dijital topluluklara ve ağlara katılmak

OB2.7. Dijital Araçlarla İş Görme

Süreç bileşenleri
OB2.7.SB1.Dijital bir görevin yerine getirilmesinde dijital ihtiyaçları belirlemek
OB2.7.SB2. Dijital bir görevin yerine getirilmesinde dijital kaynakları belirlemek
OB2.7.SB3. Dijital bir görevin yerine getirilmesinde dijital kaynaklar hakkında karar vermek
OB2.7.SB4. Dijital araçların kullanımında kendi yetkinliklerini güncellemek

OB2.8. E-Güvenlik Önlemleri Alma

Süreç bileşenleri
OB2.8.SB1.Dijital ortamda kimliğini ve mahremiyetini korumak
OB2.8.SB2. Dijital ortamda veriyi korumak
OB2.8.SB3. Dijital ortamda güvenlik önlemleri almak ve bunu sürdürmek

OB2.9. Dijital Bilgiyi Kullanarak Eleştirel Düşünme

Süreç bileşenleri
OB2.9.SB1.Dijital bilgiyi sorgulamak
OB2.9.SB2. Dijital bilgiyi kullanarak olay/konu/durum veya problem ile ilgili akıl yürütmek
OB2.9.SB3. Dijital bilgiyi kullanarak yaptığı akıl yürütme ile ulaştığı çıkarımları yansıtmak

OB3. Finansal Okuryazarlık

OB3.1. Geliri Anlama

Süreç bileşenleri
OB3.1.SB1. Gelire erişim yollarını fark etmek
OB3.1.SB2. Gelir kaynaklarını sıralamak
OB3.1.SB3. Gelir ve harcama arasında ilişki kurmak
OB3.1.SB4. Gelir ve satın alma gücünü ilişkilendirmek

OB3.2. Para Yönetimini Sağlama

Süreç bileşenleri
OB3.2.SB1. Finansal planlama yapmak
OB3.2.SB2. Finansal karar almak
OB3.2.SB3. Banka (Konvansiyonel banka, Katılım bankası vb.) işlemlerini yürütmek
OB3.2.SB4. Riski yönetmek

OB3.3. Bilinçli Harcama Yapma ve Borçlanma

Süreç bileşenleri
OB3.3.SB1. Bilinçli harcama yapmak
OB3.3.SB2. Borçlanma araçlarını (Türk Lirası, döviz veya değerli metal cinsi, kredi, kredi kartı vb.) ve kurumlarını (Konvansiyonel banka, Katılım bankası, Aile içi borçlanma vb.) toplumsal, dinî, finansal ve hukuki bağlamda değerlendirmek ve yönetmek

OB3.4. Düzenli Tasarruf Yapma ve Yatırımları Yönetme

Süreç bileşenleri
OB3.4.SB1. Tasarruf ve yatırım yapmanın gerekçelerini sorgulamak
OB3.4.SB2. Tasarruf ve yatırım ilkelerini kavramak
OB3.4.SB3. Tasarruf ve yatırım araçlarını seçmek
OB3.4.SB4. Tasarruf ve yatırım stratejilerini uygulamak

OB3.5. Finansal Teknolojileri Anlamlandırma

Süreç bileşenleri
OB3.5.SB1. Finansal teknolojileri tanımak
OB3.5.SB2. Finansal teknolojileri kullanmak
OB3.5.SB3. Finansal teknolojilerde riskleri algılamak

OB4. Görsel Okuryazarlık

OB4.1. Görseli Anlama

Süreç bileşenleri
OB4.1.SB1. Görseli algılamak
OB4.1.SB2. Görseli tanımak

OB4.2. Görseli Yorumlama

Süreç bileşenleri
OB4.2.SB1. Görseli incelemek
OB4.2.SB2. Görseli bağlamdan kopmadan dönüştürmek
OB4.2.SB3. Kendi ifadeleriyle görseli nesnel, doğru anlamı değiştirmeyecek bir şekilde yeniden ifade etmek

OB4.3. Görsel Hakkında Eleştirel Düşünme

Süreç bileşenleri
OB4.3.SB1. Görseli sorgulamak
OB4.3.SB2. Görsel ile sorgulanan olay/konu/problem veya durum ile ilgili akıl yürütmek
OB4.3.SB3. Görsel üzerinden akıl yürütmeyle ulaştığı çıkarımları yansıtmak

OB4.4. Görsel İletişim Uygulamaları Oluşturma

Süreç bileşenleri
OB4.4.SB1. Görseli kullanmak
OB4.4.SB2. Özgün görseller oluşturmak

OB5. Kültür Okuryazarlıği

OB5.1. Kültürü Kavrama

Süreç bileşenleri
OB5.1.SB1. Kültürel kavramları tanımak
OB5.1.SB2. Kültür unsurlarını fark etmek
OB5.1.SB3. Kendi kültürünü fark etmek
OB5.1.SB4. Kültürel benzerlik ve farklılıkları ayırt etmek

OB5.2. Kültürü Sürdürme

Süreç bileşenleri
OB5.2.SB1. Kültürel etkinliklere katılmak
OB5.2.SB2. Sosyal sorumluluk almak
OB5.2.SB3. Kültürel mirası korumak

OB5.3. Kültürel Etkileşim

Süreç bileşenleri
OB5.3.SB1. Dil kültür ilişkisini fark etmek
OB5.3.SB2. Farklı kültürleri keşfetmek
OB5.3.SB3. Empati yapmak
OB5.3.SB4. Çoğul kültürlü ortamda yaşamak

OB6. Vatandaşlık Okuryazarlığı

OB6.1. Vatandaşlığı Anlama

Süreç bileşenleri
OB6.1.SB1. Devlet ve birey kavramlarını tanımak
OB6.1.SB2. Devlet organlarını ve devlet kurumlarını tanımak
OB6.1.SB3. Toplumsal kuralların farkına varmak
OB6.1.SB4. Farklılıklara saygı duymak

OB6.2. Vatandaşlık Hak ve Sorumluluklarını Sorgulama

Süreç bileşenleri
OB6.2.SB1. Temel hak ve sorumlulukları tanımlamak
OB6.2.SB2. Temel hak ve sorumluluklarla ilgili sorular sormak (5N 1K)
OB6.2.SB3. Temel hak ve sorumlulukları hakkında bilgi toplamak
OB6.2.SB4. Toplanan bilgilerin doğruluğunu değerlendirmek
OB6.2.SB5. Toplanan bilgiler üzerinde çıkarım yapmak

OB6.3. Vatandaşlık Hak ve Sorumluluklarını Kullanma

Süreç bileşenleri
OB6.3.SB1. Hak ve sorumlulukların farkına varmak
OB6.3.SB2. Hak ve sorumluluklarını yerine getirmek
OB6.3.SB3. Gönüllü faaliyetlere katılmak

OB6.4. Hak Arama

Süreç bileşenleri
OB6.4.SB1. Başvuru yollarını tanımak
OB6.4.SB2. Başvuru yollarını kullanmak

OB7. Veri Okuryazarlığı

OB7.1. Sorular Sorma ve Olası Sonuçları Düşünme

Süreç bileşenleri
OB7.1.SB1.Veriyi sorular ve beklentilerle ilişkilendirmek
OB7.1.SB2.Verilen bağlamda sorular hazırlamak
OB7.1.SB3.Yeni sorular üretmek

OB7.2. Veri Oluşturma

Süreç bileşenleri
OB7.2.SB1.Araştırma tasarlamak
OB7.2.SB2.Veri toplamak

OB7.3. Verileri Sayısallaştırma ve Ölçme

Süreç bileşenleri
OB7.3.SB1. Vakaları ve değerleri belirlemek
OB7.3.SB2. Nitelik ve değişkenleri onaylama ve alıntılamak
OB7.3.SB3. Birimleri belirlemek

OB7.4. Verileri Düzenleme ve İşleme

Süreç bileşenleri
OB7.4.SB1. Veriyi tablo olarak biçimlendirmek
OB7.4.SB2. Tablolarla dinamik etkileşim kurmak

OB7.5. Verileri Görselleştirme

Süreç bileşenleri
OB7.5.SB1. Grafiklerin ve haritaların yapısını tanımak
OB7.5.SB2. Veriyi grafik ve harita olarak görselleştirmek

OB7.6. Verileri Basitleştirme ve Dönüştürme

Süreç bileşenleri
OB7.6.SB1. İstatistiksel değerleri hesaplamak
OB7.6.SB2. Değişkenleri hesaplama veya dönüştürmek

OB7.7. Örüntüleri Betimleme ve Analiz Etme

Süreç bileşenleri
OB7.7.SB1. Değişkenliği tanımak ve betimlemek
OB7.7.SB2. Görsel örüntüleri betimlemek
OB7.7.SB3. Örüntüleri ortaya çıkaracak veya vurgulayacak şeyler yapmak
OB7.7.SB4. Örüntüleri modellemek (nicelendirmek)

OB7.8. Bilgiye Ulaşma İçin Veriyi Yorumlama

Süreç bileşenleri
OB7.8.SB1. Örüntüleri bağlam içinde yorumlamak
OB7.8.SB2. Veriyle ilgili yorumunu gerekçelendirmek
OB7.8.SB3. Veriden kapsamlı anlam çıkarımı yapmak

OB7.9. Yeni Bilgiyi Kullanma ve Yapılandırma

Süreç bileşenleri
OB7.9.SB1. Yeni bilgiyle ne yapacağına karar vermek
OB7.9.SB2. Veriden hareketle bir eylem ortaya koymak (bulguları iletmek, bir kararı gerekçelendirmek veya yeni bir araştırma önermek vb.)

OB8. Sürdürülebilirlik Okuryazarlığı

OB8.1. Sürdürülebilirliği ve Sürdürülebilir Kalkınmayı Anlama

Süreç bileşenleri
OB8.1.SB1. Sürdürülebilir ve sürdürülebilir olmayan süreçlerin farkında olmak

OB8.2. Sürdürülebilir ve Sürdürülebilir Olmayan Sistemleri Anlama

Süreç bileşenleri
OB8.2.SB1. Sürdürülebilir ve sürdürülebilir olmayan süreçleri tanımlamak
OB8.2.SB2. Ekosistemin kompleks, tahmin edilemeyen ve belirsiz süreçlerinin farkında olmak

OB8.3. Sürdürülebilir ve Sürdürülebilir Olmayan Sistemleri Çözümleme

Süreç bileşenleri
OB8.3.SB1. Sürdürülebilir ve sürdürülebilir olmayan sistemlerin parçaları (sosyal, ekonomik ve çevresel boyutları göz önünde bulundurarak) arasındaki ilişkileri belirlemek
OB8.3.SB2. Sürdürülebilirliği sağlayan sistem parçaları arasındaki döngüleri anlamak

OB8.4. Sürdürülebilir ve Sürdürülebilir Olmayan Sistemleri Yapılandırma

Süreç bileşenleri
OB8.4.SB1. Sürdürülebilir ve sürdürülebilir olmayan sistemleri inceleyerek hiyerarşik, nedensel ya da mantıksal ilişkiler ortaya koymak
OB8.4.SB2. Sürdürülebilir sistemleri oluşturmak/ortaya koymak

OB8.5. Sürdürülebilir Olmayan Sistemlere Yönelik Problemleri ve Sorunları Tartışma

Süreç bileşenleri
OB8.5.SB1. Sürdürülebilir olmayan sistemlerin problemlerine ve sorunlarına yönelik farklı bakış açılarından (çevresel, sosyal, ekonomik, ahlaki, etik, sağlık, v.b.) mantıksal temellendirme yapmak
OB8.5.SB2. Sürdürülebilir olmayan sistemlerin problemlerine ve sorunlarına yönelik bilimsel verilere dayalı farklı görüşler arasından mantıksal çelişki tutarsızlıkları veya geçersizlikleri tespit etmek
OB8.5.SB3. Sürdürülebilir olmayan sistem süreçlerinin ahlaki ve etik açıdan varlıkların yaşamına, mutluluğuna ve bütünlüğüne yönelik oluşturdukları tehditleri belirlemek
OB8.5.SB4. Sürdürülebilir olmayan sistemlerin problemlerine ve sorunlarına yönelik bilimsel verilere dayalı farklı görüşleri çürütmek veya kabul etmek

OB8.6. Sürdürülebilir Sistem Davranışlarını Tahmin Eden Araçları Oluşturma/Seçme/ Kullanma

Süreç bileşenleri
OB8.6.SB1. Sürdürülebilir sistem davranışları ile sürdürülebilir olmayan sistem davranışlarını analiz etmek
OB8.6.SB2. Sürdürülebilir ve sürdürülebilir olmayan sistem davranışlarını tahmin etmeye yönelik modellemeler/simülasyonlar yapmak
OB8.6.SB3. Sürdürülebilir ve sürdürülebilir olmayan sistem davranışlarını tahmin etmeye yönelik yargıda bulunmak

OB8.7. Sistemlerin Sürdürülebilirliğini Etkileyen Problemleri Çözme

Süreç bileşenleri
OB8.7.SB1. Sistemlerin sürdürülebilirliğini etkileyen problemleri yapılandırmak
OB8.7.SB2. Sistemlerin sürdürülebilirliğini etkileyen problemleri özetlemek
OB8.7.SB3. Sistemlerin sürdürülebilirliğini etkileyen problemlerin çözümünde gözleme dayalı/mevcut bilgiye/veriye dayalı tahminde bulunmak
OB8.7.SB4. Sistemlerin sürdürülebilirliğini etkileyen problemlerin çözümüne yönelik önermeler üzerinden akıl yürütmek
OB8.7.SB5. Sistemlerin sürdürülebilirliğini etkileyen problemlerin çözümüne ilişkin yansıtmada/değerlendirmede bulunmak
OB8.7.SB6. Sistemlerin sürdürülebilirliğini etkileyen problemlere yeni ve yaratıcı çözüm önerileri geliştirmek

OB8.8. Sistemlerin Sürdürülebilirliği İçin Geliştirdiği Çözüm Önerilerini Eyleme Dönüştürmek

Süreç bileşenleri
OB8.8.SB1. Sistemlerin sürdürülebilirliği için geliştirdiği çözüm önerilerini eyleme dönüştürmek için plan yapmak
OB8.8.SB2. Belirlediği eylem planının olası çıktılarının etkilerini belirlemek için farklı taraflarla soysal etkileşimlerde bulunmak
OB8.8.SB3. Sosyal etkileşimler sonucunda düzenlediği eylem planını uygulamak
OB8.8.SB4. Eylemlerinin sonuçlarının bireysel ve sistemsel değişikliklere olan etkilerini değerlendirmek
OB8.8.SB5. Eylemleri ile sistem değişimini başlatmak ve güçlendirmek

OB9. Sanat Okuryazarlığı

OB9.1. Sanat Türlerini ve Tekniklerini Anlama

Süreç bileşenleri
OB9.1.SB1. Temel sanat kavramlarını tanımak

OB9.2. Sanat Eseri İnceleme

Süreç bileşenleri
OB9.2.SB1. Sanat eserini betimlemek
OB9.2.SB2. Sanat eserini çözümlemek
OB9.2.SB3. Sanatsal yargıda bulunmak

OB9.3. Sanatı Kültürel, Tarihî ve Sosyal Bağlamda Anlama

Süreç bileşenleri
OB9.3.SB1. Sanatla toplum arasında ilişki kurmak

OB9.4. Sanatsal Pratik Geliştirme

Süreç bileşenleri
OB9.3.SB1. Sanatla toplum arasında ilişki kurmak
OB9.4.SB1. Performans sergilemek