4. ÜNİTE: BEŞERÎ SİSTEMLER VE SÜREÇLER

SBAB8. Coğrafi Sorgulama

KB2.5. Sınıflandırma

E1.1. Merak, E1.4. Kendine İnanma (Öz Yeterlilik), E3.5. Açık Fikirlilik, E3.7. Sistematik Olma, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D3. Çalışkanlık, D5. Duyarlılık, D12. Sabır

OB1. Bilgi Okuryazarlığı

COĞ.10.4.1. Yerleşme yeri seçiminde ve yerleşmelerin gelişiminde etkili olan coğrafi faktörleri sorgulayabilme
a) Yerleşme yeri seçiminde ve yerleşmelerin gelişiminde etkili olan coğrafi faktörlere yönelik sorular sorar.
b) Yerleşme yeri seçiminde ve yerleşmelerin gelişiminde etkili olan coğrafi faktörlere yönelik bilgi toplar.
c) Yerleşme yeri seçiminde ve yerleşmelerin gelişiminde etkili olan coğrafi faktörlere yönelik topladığı bilgileri düzenler.
ç) Yerleşme yeri seçiminde ve yerleşmelerin gelişiminde etkili olan coğrafi faktörlere yönelik düzenlediği bilgileri çözümler.
d) Yerleşme yeri seçiminde ve yerleşmelerin gelişiminde etkili olan coğrafi faktörlere yönelik çözümlediği bilgilerden çıkardığı sonuçları paylaşır.

COĞ.10.4.2. Türkiye ve dünyadaki yerleşmeleri fonksiyonlarına göre sınıflandırabilme
a) Türkiye ve dünyadaki yerleşmelerin fonksiyonları üzerinde etkili olan değişkenleri belirler.
b) Türkiye ve dünyadaki yerleşmelerin fonksiyonları üzerinde etkili olan değişkenleri ayrıştırır.
c) Türkiye ve dünyadaki yerleşmelerin fonksiyonları üzerinde etkili olan değişkenleri tasnif eder.
ç) Türkiye ve dünyadaki yerleşmeleri fonksiyonlarına göre etiketler.

Yerleşmelerin Kuruluşu ve Gelişimi
Yerleşmelerin Fonksiyonları

bağlantı, konum, mekân, şehir, yerleşme, yerleşme fonksiyonu

Öğrenme çıktıları; açık uçlu sorular, çalışma yaprağı, performans görevi, analitik dereceli puanlama anahtarı, öz değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir. Performans görevi olarak öğrencilerden bulundukları yerleşmenin kuruluş ve gelişiminde etkili olan doğal ve beşerî faktörlere yönelik topladığı bilgilerle ilgili sunum/kısa belgesel hazırlamaları istenebilir. Performans görevi; soru sorma, bilgi toplama, bilgileri düzenlenme, ilişki kurma, sonuç çıkarma ve sunum yapma ölçütlerine göre değerlendirilebilir.

Öğrencilerin yerleşmeler ve yerleşmeleri etkileyen faktörler hakkında temel bilgilere sahip olduğu kabul edilmektedir.

Yaşanılan yerin yerleşme alanı olarak seçilmesinde hangi faktörlerin etkili olduğu sorulabilir. Yerleşmeleri birbirinden ayıran özelliklere örnekler verilmesi istenebilir.

Öğrencilerin, yaşadıkları yerleşmenin geçmişten günümüze öne çıkan fonksiyonlarıyla ilgili bir tarih şeridi oluşturarak günlük hayatla yerleşme süreci arasında bağ kurmaları sağlanabilir.

COĞ.10.4.1.
Yerleşmelerin kuruluşu ve gelişiminde etkili olan coğrafi faktörlere yönelik haritalar ve diğer coğrafi temsiller incelenir (SBAB4, SBAB10). Bu bilgilerden yola çıkılarak konuyla ilgili sorular hazırlanır (E1.1, E3.8). Öğrencilerden hazırlanan soruların içerikleriyle ilgili önceki bilgilerini gözden geçirmeleri ve önerilen kaynaklardan bilgi toplamaları istenir. Topladıkları bilgileri iş birlikli öğrenme yöntemiyle çözümlemeleri beklenebilir (SDB1.1,SDB1.2,SDB2.2). Çözümlenen bilgilerden elde edilen sonuçların gruplar arasında paylaşılması sağlanır (SDB2.1). Coğrafi sorgulama sürecinde farklı kaynaklardan faydalanmanın önemli olduğu ve kullanılan kaynaklardan elde edilen bilgilerin doğruluğunun sistematik olarak test edilmesi gerektiği vurgulanır (E1.4, E3.3, E3.5, D3.3). Türkiye’de yerleşmeler konusu ele alınırken Göbeklitepe, Çatalhöyük, Alacahöyük vb. önemli tarihî mekânlara yer verilmelidir. Doğal yaşam alanlarındaki kesin korunacak hassas alanlarda yerleşme kurulmasının bu alanların doğal yapısına zarar vereceğine ilişkin bilgilerin çözümlenmesi sağlanırken örnek olay incelemesi yöntemi kullanılabilir. Bu konuda bireysel ve toplumsal olarak neler yapılabileceğine ilişkin bir tartışma yapılandırılabilir (SDB2.3, SDB3.3, D5.2, D12.1). Öğrenmeler, açık uçlu sorularla izlenebilir.

COĞ.10.4.2.
Yerleşmelerin fonksiyonlarının belirlenmesinde dikkate alınan ölçütler tespit edilir ve sistematik bir yaklaşımla ayrıştırılır (E3.7). Ayrıştırılan ölçütler özelliklerine göre tasnif edilir ve yerleşmelerin fonksiyonlarına göre etiketlenmesinde balık kılçığı tekniğinden yararlanılabilir (OB1). Bu kapsamda gruplara ayrılan öğrencilerin balık kılçığı şeması üzerinde tasnif ettiği özellikleri yerleştirmeleri ve elde ettikleri ürünü sınıfta paylaşmaları sağlanabilir. Buradaki sınıflandırma ölçütleri kullanılarak Türkiye ve farklı gelişmişlik düzeyine sahip ülkelerde yer alan örnek yerleşmelerin fonksiyonları belirlenir. Farklı fonksiyonlara sahip yerleşmeler karşılaştırılırken karşılaştırma tablosu kullanılabilir (KB2.7, SBAB7). Öğrenmeler, çalışma yaprağıyla değerlendirilebilir.

Bu ünitede performans görevi olarak öğrencilerden bulundukları yerleşmenin kuruluş ve gelişiminde etkili olan doğal ve beşerî faktörlerle ilgili sunum/kısa belgesel hazırlamaları istenebilir (D3.4, KB3.1). Performans görevi, analitik puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formuyla değerlendirilebilir (SDB1.2, SDB1.3).

Öğrencilere *kırsal yerleşmeler için kalkınma modelleri, geleceğin şehirlerinde fonksiyonel değişim ve mega şehirlerin mekânsal özellikleri konularında araştırma görevleri verilebilir, örnek modeller hazırlatabilir. Model geliştirme çalışması gerek kişisel olarak gerekse iki veya üç kişiden oluşan gruplar şeklinde düzenlenebilir. Oluşturulan modeller okul sergisinde sunulabilir.

Konunun öğrenciler tarafından özetlenebilmesi için not alma kâğıtları kullanılır ve alınan notlar üzerine tartışılması sağlanabilir. Performans görevi, yerleşmelerle ilgili kavram haritası oluşturma (tür, doku, büyüklük, fonksiyon vb.) şeklinde düzenlenebilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.