1. ÜNİTE : GEÇMİŞİN İNŞA SÜRECİNDE TARİH

SBAB2. Kanıta Dayalı Sorgulama ve Araştırma (SBAB2.5. Kaynağı Yorumlama), SBAB2. Kanıta Dayalı Sorgulama ve Araştırma (SBAB2.3. Kaynağı İnceleme), SBAB1. Zamanı Algılama ve Kronolojik Düşünme (KB2.17. Değerlendirme)

KB2.4. Çözümleme

E2.1. Empati, E3.2. Odaklanma, E3.3. Yaratıcılık, E3.6. Analitik Düşünme, E3.10. Eleştirel Bakma

SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.2. İş Birliği, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D6. Dürüstlük, D8. Mahremiyet, D19. Vatanseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık

TAR.9.1.1. Tarih öğrenmenin bireye ve topluma faydalarını yorumlayabilme
a) Tarih öğrenmenin bireye ve topluma faydalarını kaynaklardan inceler.
b) Tarih öğrenmenin bireye ve topluma faydalarıyla ilgili incelediği kaynakları bağlamından kopmadan özetler.
c) Tarih öğrenmenin bireye ve topluma faydalarını kendi cümleleriyle açıklar.

TAR.9.1.2. Tarihin doğasını farklı kaynaklar üzerinden inceleyebilme
a) Farklı kaynaklardan tarihin doğasına ilişkin temel bilgileri tespit eder.
b) Farklı kaynakları inceleyerek tarihin doğasına ilişkin temel bilgileri açıklar.

TAR.9.1.3. Tarihsel bilginin üretim sürecini çözümleyebilme
a) Örnek çalışmalar üzerinden tarihsel bilginin üretim sürecindeki aşamaları belirler.
b) Örnek çalışmalar üzerinden tarihsel bilginin üretim sürecindeki aşamalar arasında var olan ilişkileri belirler.

TAR.9.1.4. Dijitalleşmenin tarih araştırma ve yazımının dönüşümüne etkisini değerlendirebilme
a) Dijitalleşme öncesindeki ve dijital dönemdeki tarih araştırma ve yazım süreçlerini karşılaştırır.
b) Tarih araştırma ve yazımında dijitalleşmeyle meydana gelen dönüşüme dair yargıda bulunur.

Tarih Öğrenmenin Faydaları
Tarihin Doğası
Tarihsel Bilginin Üretim Süreci
Tarih Araştırma ve Yazımında Dijitalleşme

arşiv, dijitalleşme, geçmiş, kanıt, olay, olgu, tarih, tarihçi, tarihsel bilgi, tarihsel zaman, yapay zekâ

Bu ünitedeki öğrenme çıktıları; çalışma yaprağı, bilgi görseli ve performans görevleri ile değerlendirilebilir.
Tarihin doğası çerçevesinde tarih kavramının kapsamını ve tarihsel bilginin özelliklerini izlemeye yönelik çalışma yaprağı ve tarihsel bilginin üretim aşamalarını göstermeye yönelik bilgi görseli kullanılabilir. Oluşturulan bilgi görsellerinin değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarından yararlanılabilir.
Performans görevi olarak öğrencilerden tarih öğrenmenin bireye ve topluma faydalarının yorumlanabilmesine ilişkin afiş hazırlamaları istenebilir. Hazırlanan afiş dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.
Performans görevi olarak öğrencilerden dijitalleşmenin tarih araştırma ve yazımının dönüşümüne olumlu ve olumsuz etkisine yönelik fikirlerini içeren bir ağ günlüğü sayfası hazırlamaları istenebilir. Hazırlanan ağ günlüğü sayfası; kapsam, dil ve anlatım, içeriğin doğruluğu, kaynakların çeşitliliği, görsel ve yazılı materyal kullanımı gibi ölçütler kullanılarak dereceli puanlama anahtarıyla ve öz değerlendirme formuyla değerlendirilebilir.

Öğrencilerin kültürel mirasın aktarılmasında tarihin rolü olduğu bilgisine ve temel düzeyde tarih araştırmaları deneyimine sahip oldukları kabul edilmektedir.
Sosyal bilim, fen bilimleri ve büyük veri hakkında ön bilgilere sahip oldukları kabul edilmektedir.
Tarihin beşerî bir bilim dalı olduğuna ve bilimsel bir yöntem kullandığına ilişkin ön bilgileri olduğu kabul edilmektedir.
Hayatın her alanındaki dijitalleşmenin tarih araştırmaları için de kullanılabileceğine ilişkin temel bilgilere sahip oldukları kabul edilmektedir.
Teknolojinin tarih dersinde uygun biçimde kullanımına ilişkin ön bilgilere sahip oldukları kabul edilmektedir.

Ünite kapsamında öğrencilere aşağıdaki rehber sorular sorulabilir.
• Kültürel mirasın aktarılmasında tarihin rolü ne olabilir?
• Tarihin araştırma basamakları neler olabilir?
• Mustafa Kemal Atatürk’ün “Türk çocuğu, ecdadını tanıdıkça daha büyük işler yapmak için kendinde kuvvet bulacaktır.” sözü size tarih öğretimiyle ilgili ne ifade etmektedir?
• İnsanoğlunun geçmişte yaşanmış olayları öğrenmek istemesinin nedenleri nelerdir?
• Tarihçiler bilgileri hangi yöntemlerle elde ediyor olabilir?

Ünite kapsamında öğrencilere aşağıdaki etkinlik yaptırılabilir.
• “Geçmiş, zaman, tarihçi, sosyal bilim, büyük veri, yapay zekâ ve algoritma” kavramları verilerek öğrencilerden bu kavramlara tarih bilimiyle ilgili farklı kavramlar eklemeleri ve bir kelime bulutu oluşturmaları istenebilir.

Öğrencilerden geçmişteki göç, salgın, savaş ve buluşların devlet ve toplum hayatına etkilerini günümüzle karşılaştırmaları istenir.
Dijitalleşmenin toplum üzerindeki etkisini ele alarak kendi yaşantılarından örnekler vermeleri istenir.
Arşivlenen kişisel dijital fotoğrafların geçmişe dair kaynak olarak kullanılabilmesinin olumlu ve olumsuz yönlerini açıklamaları istenir.

TAR.9.1.1
Öğrencilerin tarih öğrenmenin faydalarına ilişkin verilen farklı kaynakları inceleyerek bu kaynaklar üzerinden tarih öğrenmenin bireye ve topluma faydalarını bağlamından kopmadan özetlemeleri sağlanır. Öğrenciler, vatanseverlik kapsamında tarihin ortak bir geçmişe sahip olma ve gelecekte de birlikte yaşama bilincini pekiştirme rolünü yorumlar (E2.1,D19.2). Kaynaklardan elde ettikleri bilgiler doğrultusunda tarih öğrenmenin bireye ve topluma faydalarını açıklayan bir afiş çalışması yapar (SDB1.2, SDB3.3).

TAR.9.1.2
Öğrencilerin verilen farklı kaynaklar üzerinden tarihin doğası çerçevesinde tarih kavramının kapsamı ve tarihsel bilginin temel özelliklerini belirlemeleri sağlanır (E3.2). Tarih, tarihsel bilgi, geçmiş, yöntem, tarihçi, olay, olgu, kanıt, neden-sonuç, değişim ve süreklilik ile zaman ve kronolojiye ilişkin kavramları açıklamaları istenir. Tarihin temel kavramları ifade edilirken kavram öğretim materyallerinden yararlanılabilir. Öğrenciler, ulaştıkları bilgilerden yola çıkarak tarih kavramının kapsamı ve tarihsel bilginin temel özelliklerini değerlendirmeye yönelik hazırlanan çalışma yaprağını doldurur.

TAR.9.1.3
Grup çalışması yoluyla öğrencilerden örnek tarih çalışmalarını inceleyerek tarihsel bilginin üretim sürecinde kullanılan ‘‘konu veya sorun belirleme, kaynaklardan bilgi toplama, kaynağı inceleme, kaynağı sorgulama, kaynağı yorumlama, kanıta dayalı ürün oluşturma’’ aşamalarını belirlemeleri istenir (SBAB2.2,SBAB2.3,SBAB2.4,OB1). Öğrenciler, incelediği örnek tarih çalışmaları yoluyla tarihsel bilginin üretim sürecindeki aşamalar arasında ilişki kurar (E3.6). Tarihsel bilginin üretim sürecinde tarihçilerin yararlandıkları bilim dallarını belirler. Çarpıtma, algı oluşturma, manipüle etme ve görmezden gelme gibi tarihsel bilginin kötüye kullanımına yönelik olumsuz örnekler üzerinden tarihsel bilginin üretim sürecinde dürüst davranmanın gerekliliği tartışılır (E3.10, SDB3.3, D6.1). Grupların sınıf ortamında tarihsel bilginin üretim aşamalarını gösteren bir bilgi görseli hazırlamaları sağlanır (SDB2.2, OB1).

TAR.9.1.4
Kavram öğretim materyalleri üzerinden öğrencilerin dijital tarihin içeriğinde yer alan sayısallaştırma, doğuştan dijital veri, büyük veri, yoğun veri, yapılandırılmış veri, veri analizi, veri madenciliği, yakın okuma ve uzak okuma kavramlarını açıklamaları sağlanır. Verilen örneklerden yararlanarak dijital tarih çalışmalarında yaygın şekilde takip edilen araştırma süreçlerini analiz etmeleri istenir. Bu doğrultuda öğrenciler “araştırma amacının belirlenmesi, verilerin toplanması, verilerin temizlenmesi, modellerin oluşturulması, verilerin analizi, sonuçların görselleştirilmesi ve paylaşılması” aşamalarını verilen bilgi görseli üzerinden açıklar. Dijitalleşme öncesi tarih araştırma süreci ile dijital tarih araştırma süreçlerini ‘‘araştırma amaçları’’, ‘‘analog veriler ile doğuştan dijital veriler’’, ‘‘arşiv taraması ile çevrim içi arama’’, ‘‘yakın okuma ile uzak okuma’’, ‘‘bireysel yazma ile iş birlikli yazma’’, ‘‘metin ile hiper metinler’’ (görselleştirme) açısından karşılaştırır (OB2). Örnek olaylardan yola çıkarak dijital tarih araştırmaları yaparken yasalara uymanın gerekliliğini açıklar (D8.2). Öğrencilerden ulaştıkları verilerden yola çıkarak performans görevi aracılığıyla dijitalleşmenin tarih araştırma ve yazımının dönüşümüne olumlu ve olumsuz etkisine yönelik fikirlerini içeren bir ağ günlüğü sayfası hazırlamaları istenir (E3.3, SDB1.2, KB3.1).

Öğrencilerin tarih öğrenmenin faydalarına ilişkin “Devletler tarihten ne bekler?”, “Tarih toplumlara ne kazandırır?”, “Tarihi neden öğrenmeliyim?” soruları ekseninde Sokratik tartışma yapmaları sağlanabilir.

*Tarih öğrenmenin bireye ve topluma ne kazandıracağıyla ilgili bir anket çalışması yapmaları istenebilir. Ortaya çıkan sonuçlar sınıf ortamında paylaşılabilir. Önemli tarihçilerin hayat hikâyelerini araştırarak tarihsel bilginin inşa sürecinde takip ettikleri yöntemlere ilişkin tanıtım rehberi hazırlamaları istenebilir. Tarihsel bilginin üretim sürecine ilişkin kaynaklardan tarih araştırma ve yazımı bölümlerini okumaları sağlanabilir. Tarih alanında belirledikleri bir telif eseri inceleyerek tarihsel bilginin üretim sürecine ilişkin çıkarımlarda bulunmaları ve bu çıkarımları raporlaştırmaları istenebilir.

* Genel ağda takvimler konusuna ilişkin kaynakları taramaları ve konuyla ilgili örnekleri tespit etmeleri istenebilir. Takvim sistemleri ile bunların hazırlanma gerekçelerini örnekler üzerinden incelemeleri ve Türklerin kullandıkları takvimleri açıklayarak miladi takvim ile hicri takvimin özelliklerini karşılaştırmaları sağlanabilir. Türk Tarih Kurumunun genel ağ adresinden tarih çevirme kılavuzunu bulup incelemeleri ve kendi belirledikleri tarihlerle ilgili alıştırma yapmaları istenebilir. Farklı medeniyetlerin takvimlerde başlangıç olarak kabul ettiği olayları gösteren bir tarih şeridi hazırlamaları sağlanabilir. Tarihsel bilgiyi üreten veya destekleyen devlet kurumlarının genel ağ adreslerini kullanarak tarih literatürüne katkılarına ilişkin çıkarımlarda bulunmaları istenebilir. Uzman görüşleri ve dijital tarih projeleri ile proje araçlarından (yazılım) hareketle doğuştan dijital veriler ve yapay zekâ uygulamalarının gelecekte tarih araştırma ve yazımında ortaya çıkaracağı dönüşümlere dair beyin fırtınası yapmaları sağlanabilir.

Öğrencilerden gerçek veya sanal bir müzeyi ziyaret ederek tarih öğrenmenin bireye ve topluma faydalarını anlatmaları istenebilir.
Tarihin tanımındaki kavramlardan sadece “geçmiş, neden-sonuç ve kanıt”ın yer aldığı kavram ağından hareketle tarihe ve tarihin içeriğine yönelik bilgileri tespit etmeleri istenebilir.
Tarihsel bilginin üretim sürecinin ana hatlarını basit bir dille anlatan dijital hikâye aracılığıyla konu örneklendirilebilir.
Öğretmeni veya arkadaşlarından yardım alarak dijitalleşmenin tarih yazımına ve tarih öğretimine etkilerini basitçe ifade eden bir afiş hazırlamaları istenebilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.