4. ÜNİTE: BEŞERÎ SİSTEMLER VE SÜREÇLER

SBAB7. Mekânsal Düşünme (SBAB7.2. Mekânın Coğrafi Koşullarını Tanımlama, SBAB7.3. Mekânsal Bağlantıları Çözümleme, SBAB7.4. Mekânları Karşılaştırma, SBAB7.5. Mekânsal Etkiyi Sorgulama, SBAB7.6. Mekânsal Bölge Belirleme/Çizme, SBAB7.7. Mekânsal Hiyerarşiyi Çözümleme, SBAB7.8. Mekânsal Geçiş ile İlgili Çıkarımda Bulunma, SBAB7.10. Mekânsal Deseni Algılama)

-

E1.1. Merak, E3.7. Sistematik Olma

SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği

D3. Çalışkanlık, D5. Duyarlılık

OB1. Bilgi Okuryazarlığı

COĞ.11.4.1. Türkiye ve dünyadaki yerleşmelerin mekânsal organizasyonunu çözümleyebilme
a) Yerleşmeleri oluşturan unsurların mekânsal desenini Türkiye ve dünya örnekleri üzerinden algılar.
b) Yerleşmelerin mekânsal organizasyonu üzerinde etkili olan coğrafi koşulları Türkiye ve dünya örnekleri üzerinden tanımlar.
c) Yerleşmelerde benzer özelliklere sahip bölgeleri Türkiye ve dünya örnekleri üzerinden belirler.
ç) Yerleşmelerde bölgeler arasındaki geçişle ilgili Türkiye ve dünya örnekleri üzerinden çıkarımda bulunur.
d) Yerleşmeleri oluşturan unsurların mekânsal bağlantılarını Türkiye ve dünya örnekleri üzerinden çözümler.
e) Yerleşmelerde görülen mekânsal hiyerarşiyi Türkiye ve dünya örnekleri üzerinden çözümler.
f) Yerleşmeleri Türkiye ve dünya örnekleri üzerinden benzerlik ve farklılıklarına göre karşılaştırır.

COĞ.11.4.2. Türkiye ve dünyadaki yerleşmelerin etki alanını sorgulayabilme
a) Türkiye ve dünyadaki yerleşmelerin diğer mekânlara etkisiyle ilgili sorular sorar.
b) Türkiye ve dünyadaki yerleşmelerin diğer mekânlara etkisiyle ilgili bilgi toplar.
c) Türkiye ve dünyadaki yerleşmelerin diğer mekânlara etkisiyle ilgili topladığı bilgileri düzenler.
ç) Türkiye ve dünyadaki yerleşmelerin diğer mekânlara etkisiyle ilgili düzenlediği bilgileri çözümler.
d) Türkiye ve dünyadaki yerleşmelerin diğer mekânlara etkisiyle ilgili çözümlediği bilgilerden çıkarım yapar.

Yerleşmelerin Mekânsal Organizasyonları
Yerleşmelerin Etki Alanları

konum, mekânsal desen, mekânsal etki, mekânsal hiyerarşi, mekânsal organizasyon, yerleşme

Öğrenme çıktıları; çalışma yaprağı, açık uçlu sorular, performans görevi, analitik dereceli puanlama anahtarı, öz değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir.

Performans görevi olarak öğrencilerden yaşadıkları çevrede bulunan yerleşmelerin mekânsal organizasyonunu çözümlemeleri ve bu organizasyona ilişkin öngörülerini sunmaları istenebilir. Performans görevi; bilgi toplama, bilgileri düzenleme, ilişki kurma, sonuç çıkarma ve sunum yapma ölçütlerine göre değerlendirilebilir.

Öğrencilerin yerleşmelerde yer seçimi, yerleşmelerin gelişimi ve fonksiyonları ile ilgili temel bilgilere sahip olduğu kabul edilmektedir.

Öğrencilerden yakın çevrelerindeki örnekler üzerinden yerleşmelerde yer seçimini etkileyen faktörler ile yerleşmelerin gelişimi ve fonksiyonları hakkında küçük grup çalışmasıyla fikir geliştirmeleri istenebilir. Geliştirilen fikirler listelenerek tartışılabilir.

Yaşanılan yerleşme, amaca uygun haritalar ve uydu görüntüleri aracılığıyla incelenebilir. Yerleşmedeki mekânsal unsurların oluşturabileceği bağlar ve bu yerleşmenin etki alanlarıyla ilgili yorumlamalar yapılabilir.

COĞ.11.4.1.
Türkiye ve dünyadaki örnek yerleşmelere ait mekânsal unsurların deseni; uydu görüntüleri, hava fotoğrafları, haritalar vb. araçlar üzerinden belirlenir. Bu yerleşmelere ait mekânsal desenler (rassal, düzenli, kümelenme vb.) tespit edilir. Yerleşmelere ait mekânsal unsurların dağılışını etkileyen coğrafi koşullar öğretmen rehberliğinde tanımlanır. Yerleşmelerde benzerlik gösteren mekânsal unsurların dağılışından yararlanılarak bölgeler tespit edilir (E3.7). Bu bölgelerdeki mekânsal geçişle ilgili çıkarımda bulunulur. Mekânsal unsurların oluşturduğu bağlantılar ve hiyerarşi çözümlenir. İş birlikli öğrenme gruplarıyla yerleşmelerin mekânsal organizasyonu farklı yerleşme örnekleri üzerinden karşılaştırılır (SDB2.2). Örnekler arasındaki benzerlik ve farklılıkları belirlemek için karşılaştırma tablosu kullanılabilir. Yerleşmeleri oluşturan mekânsal unsurların belirli ilkeler çerçevesinde organize edilmesinin kaynaklarla zamanın verimli ve doğru  kullanılmasındaki önemi vurgulanır. Öğrenci gruplarında yerleşmelerin mekânsal organizasyonu konusundaki iyi uygulama örnekleri ile ilgili görseller ve gazete haberleri paylaşılır. Söz konusu uygulama örneklerinin afetlere dirençli  yerleşmeler oluşturmadaki önemi tartışılabilir (D5.3). Öğrenmeler, çalışma yaprağıyla değerlendirilebilir (SDB2.1, SDB2.2).

COĞ.11.4.2.
Öğrencilere yerleşmelerin etkilerine ilişkin çeşitli sorular yöneltilir (E1.1). Sorulara verilen cevaplar üzerinden yerleşmelerin etki alanlarını şekillendiren (ulaşım, sosyal, kültürel, ekonomik, siyasi, idari vb.) faktörlerle ilgili bilgi toplanır. Toplanan bilgiler düzenlenir (OB1). Düzenlenen bilgilere bağlı olarak yerleşmelerin diğer yerleşme alanları üzerinde oluşturduğu etki çözümlenir. Yerleşmelerin etki alanıyla ilgili çıkarım yapılır (KB3.3, SBAB8). Türkiye ve dünyadaki örnek yerleşmelerin etki alanları mekânsal ölçeğe (yerel, bölgesel, küresel) göre sınıflandırılır (KB2.5). Yerleşmelere ilişkin görseller üzerinden tartışma yapılandırılabilir. Öğrenmeler, açık uçlu sorularla değerlendirilebilir.

Bu ünitede performans görevi olarak öğrencilerden yaşadıkları çevrede bulunan yerleşmelerin mekânsal organizasyonunu çözümlemeleri ve bu organizasyona ilişkin öngörülerini sunmaları istenebilir (D3.2). Performans görevi, analitik dereceli puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formuyla değerlendirilebilir (SDB1.2, SDB1.3).

Öğrencilerden *gelecekte yerleşmelerin mekânsal organizasyonu, etki alanları ve etki alanlarında oluşabilecek değişim; kırsal yerleşmeler ve şehir yerleşmelerinin mekânsal organizasyonundaki farklılıklar; ulaşım ağları, mekânsal organizasyon ve şehirlerde mekânın örgütlenmesiyle ilgili modeller veya dünyadaki akıllı şehir örneklerini incelemeleri istenebilir. Bunun yanı sıra yaşanılan şehrin akıllı şehre dönüşümü, akıllı şehirlerde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ve enerji tasarrufuna ilişkin sosyal sorumluluk projeleri hazırlanabilir. Bahsi geçen konularda öğrencilerin makale, bildiri, proje gibi bilimsel çalışmaları incelemeleri ve raporlaştırarak sınıfta paylaşmaları sağlanabilir.

Öğrencilerin öğrenme düzeylerine göre bireyselleştirilmiş çalışma yaprakları kullanılabilir. Performans görevi, yaşanılan yerleşmedeki mekânsal unsurların sınıflandırılması ve söz konusu yerleşmenin yakın çevresiyle sosyoekonomik bağlarının belirlenmesi şeklinde düzenlenebilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.