3. ÜNİTE: MİLLÎ MÜCADELE

T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi (8.Sınıf)

Bu ünitede öğrencilerin Mondros Mütarekesi’nin imzalanması sonrasında meydana gelen işgaller ve bu işgallere karşı Anadolu’da Mustafa Kemal’in liderliğinde ortaya çıkan Millî Mücadele fikri, Millî Mücadele’nin hazırlık ve teşkilatlanma süreci, Millî Mücadele dönemindeki siyasi ve askerî gelişmeler, Türk milletinin Millî Mücadele sürecindeki vatanseverliği ve fedakârlığı hakkında bilgi ve duyarlılık kazanmaları amaçlanmıştır.

Ders Saati

Alan Becerileri

SBAB1. Zamanı Algılama ve Kronolojik Düşünme (KB2.7. Karşılaştırma) (İTA.8.3.1)

SBAB1. Zamanı Algılama ve Kronolojik Düşünme (KB2.17. Değerlendirme) (İTA.8.3.2)

SBAB4. Değişim ve Sürekliliği Algılama (SBAB4.2. Değişim ve Sürekliliği Neden ve Sonuçlarıyla Yorumlama) (İTA.8.3.3)

SBAB2. Kanıta Dayalı Sorgulama ve Araştırma (İTA.8.3.4)

Kavramsal Beceriler

Eğilimler

E2.1. Empati, E2.2. Sorumluluk, E3.2. Odaklanma, E3.3. Yaratıcılık, E3.4. Gerçeği Arama, E3.6. Analitik Düşünme, E3.7. Sistematik Olma

Programlar Arası Bileşenler

Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerileri

SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

Değerler

D11. Özgürlük, D12. Sabır, D14. Saygı, D16. Sorumluluk, D19. Vatanseverlik, D20. Yardımseverlik

Okuryazarlık Becerileri

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB7. Veri Okuryazarlığı

Disiplinler Arası İlişkiler

Bilişim Teknolojileri ve Yazılım, Görsel Sanatlar, Türkçe

Beceriler Arası İlişkiler

SBAB10.1. Harita Okuma

Öğrenme Çıktıları ve Süreç Bileşenleri

İTA.8.3.1. Mondros Mütarekesi’ne karşı Osmanlı yönetiminin, Mustafa Kemal’in, aydınların ve halkın tutumunu karşılaştırabilme
a) Mondros Mütarekesi’ne karşı Osmanlı yönetimi, Mustafa Kemal, aydınlar ve halkın tutumunu kaynaklar üzerinden belirler.
b) Mondros Mütarekesi’ne karşı Osmanlı yönetimi, Mustafa Kemal, aydınlar ve halkın tutumuna ilişkin benzerlik ve farklılıkları kaynaklar üzerinden belirler.
İTA.8.3.2. Millî Mücadele’nin hazırlık sürecinde yapılan çalışmaların etkilerini değerlendirebilme
a) Millî Mücadele’nin hazırlık sürecinde yapılan çalışmaları etkileri bakımından karşılaştırır.
b) Millî Mücadele’nin hazırlık sürecinde yapılan çalışmaları etkileri bakımından değerlendirir.
İTA.8.3.3. Millî Mücadele sürecinde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmeleri neden ve sonuçlarıyla birlikte yorumlayabilme
a) Millî Mücadele sürecinde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerin nedenlerini inceler.
b) Millî Mücadele sürecinde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerin etkilediği unsurları inceler.
c) Millî Mücadele sürecinde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerin bireye, topluma ve kurumlara etkilerini sorgular.
ç) Millî Mücadele sürecinde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerin nedenlerini ve sonuçlarını özetler.
İTA.8.3.4. Türk milletinin Millî Mücadele sürecindeki rolüne ilişkin oluşturduğu özgün ürünleri paylaşabilme
a) Türk milletinin Millî Mücadele sürecindeki rolüne ilişkin merak ettiği konular hakkında sorular sorar.
b) Türk milletinin Millî Mücadele sürecindeki rolüne ilişkin kaynaklardan bilgi toplar.
c) Türk milletinin Millî Mücadele sürecindeki rolüne ilişkin araştırması için topladığı bilgilerin araştırma konusu açısından uygunluğunu inceler.
ç) Türk milletinin Millî Mücadele sürecindeki rolüne ilişkin kullanacağı kaynakların sınırlılığını sorgular.
d) Türk milletinin Millî Mücadele sürecindeki rolüne ilişkin kaynaklardan elde ettiği bilgileri yorumlar.
e) Türk milletinin Millî Mücadele sürecindeki rolü hakkında kanıta dayalı oluşturduğu ürünleri paylaşır.

İçerik Çerçevesi

Mondros Mütarekesi’ne Karşı Tepkiler
Millî Mücadele Hazırlık Süreci
Millî Mücadele Döneminde Siyasi ve Askerî Gelişmeler
Türk Milletinin Millî Mücadele Sürecindeki Rolü

Anahtar Kavramlar

başkomutan, düzenli ordu, genelge, İstiklâl Marşı, işgal, kongre, Kuvâ-yı Milliye, Maarif Kongresi, mebusan, meclis, Mîsâk-ı Millî, Müdafa-i Hukuk Cemiyeti, Tekâlif-i Milliye

Öğrenme Kanıtları (Ölçme ve Değerlendirme)

Bu ünitede yer alan öğrenme çıktıları; karşılaştırma tablosu, kavram ağı, sınıflandırma tablosu, balık kılçığı, dereceli puanlama anahtarı ve performans görevi kullanılarak değerlendirilebilir.
Performans görevi: Türk milletinin Millî Mücadele’deki rolü hakkında okul gazetesi hazırlama görevidir.

Öğrenme-Öğretme Yaşantıları

Temel Kabuller

Öğrencilerin; Birinci Dünya Savaşı’nı kaybeden ülkelerden biri olan Osmanlı Devleti’nin siyasi, sosyal ve ekonomik açıdan yaşadığı zorluklar hakkında bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir.
Öğrencilerin, Mondros Mütarekesi’nin şartları hakkında bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir.
Öğrencilerin, Türk milletinin millî meseleler karşısında gösterdiği tutum ve davranışlar hakkında bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir.
Öğrencilerin; bağımsızlık sembolleri, ekonomi, Türkiye’nin kaynakları ve günümüzde halkın sosyal ve ekonomik durumu konularında temel düzeyde bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir.

Ön Değerlendirme Süreci

Öğrencilere Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı sonundaki siyasi, sosyal ve ekonomik durumu hakkında açık uçlu sorular sorulur.
Öğrencilere, Mondros Mütarekesi’nin şartları doğrultusunda Millî Mücadele’nin gerekçelerine yönelik açık uçlu sorular sorulur.
Öğrencilere, Türk milletinin millî meseleler karşısında gösterdiği tutum ve davranışlar hakkında açık uçlu sorular sorulur.
Öğrencilerin bağımsızlık sembollerine hâkimiyet düzeyleri görseller üzerinden değerlendirilir.
Öğrencilerin ekonomi ve Türkiye’nin kaynakları konularındaki kavramlara hâkimiyetleri ve bilgi düzeyleri anlam çözümleme tablosu kullanılarak değerlendirilir.

Köprü Kurma

Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı sonrasındaki siyasi ve ekonomik durumundan yola çıkılarak “Osmanlı Devleti’nin savaşın sonunda imzaladığı ateşkes antlaşması sizce nasıl şartlar içeriyordu?” sorusu yöneltilir.
Öğrencilere, Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı sonunda yaşadığı siyasi, sosyal ve ekonomik zorluklar hatırlatılarak “Sizce Türk milleti böyle bir durumda nasıl bir tutum göstermiştir?” sorusu yöneltilir.
İstiklâl Marşı’nın dizeleri üzerinden Millî Mücadele sürecinde Türk milletinin yaşadığı zorluklara, vatanseverliğine ve bağımsızlığı için mücadele etmesine yönelik açık uçlu sorular sorulur.
Yerel, ulusal ve küresel olayların çözümünde teşkilatlanma, sorumluluk alma, öncü (lider) rol oynamanın gerekliliği; çatışma ve savaşların ekonomi, toplumsal hayat ve çevreye etkileri; karar alma süreçlerinin demokratikleştirilmesi ve birlikte hareket etmenin önemi üzerinden güncel hayat ile bağlantı kurulabilir.
Birinci Dünya Savaşı ve Millî Mücadele dönemlerini kapsayan müzeler, tarihî mekânlar, kütüphaneler ve arşivler ziyaret edilerek geçmiş ile günümüz arasında köprü kurulması sağlanabilir.

Öğrenme-Öğretme Uygulamaları

İTA.8.3.1.
Öğrencilere Mondros Mütarekesi’nin öne çıkan maddelerinden birkaçı Osmanlı Devleti ifadesi gizlenerek sunulur. “Sizin ülkeniz böyle bir antlaşma imzalasaydı nasıl bir tepki verirdiniz?”, “Sizce, bu mütarekeyi imzalayan bir ülkede halk nasıl bir tepki vermiştir?” (SDB2.1,SDB2.3) soruları yöneltilir (E2.1). Öğrencilerin kendilerine yöneltilen sorular üzerinden cesaretli olma (D11.1) ve ülke varlıklarına sahip çıkma (D19.3) değerlerine dikkat etmeleri sağlanır. Öğrencilerin fikirleri soru cevap tekniğiyle alındıktan sonra mütarekenin Osmanlı Devleti tarafından imzalanması, uygulanmaya başlanması süreci ve Osmanlı yönetimi, Mustafa Kemal, aydınlar ile halkın antlaşmaya yönelik tutumuna ilişkin yazılı ve görsel kaynaklar (OB1, OB4) öğrenciler tarafından incelenir. Ayrıca dijital kaynaklardan (OB2) yararlanılabilir.
İncelenen kaynaklardan hareketle; Mondros Mütarekesi’ne karşı Osmanlı yönetiminin, Mustafa Kemal’in, aydınların ve halkın tutumu belirlenir (E3.2). Mustafa Kemal’in ve halkın, ülke menfaatini her şeyin üzerinde tutan yaklaşımları (D19.1) ve ülkenin düşman işgalinden kurtarılması için sorumluluk almaya yönelik tutumları (D19.4) hakkında açıklamalar yapılır.
Öğrencilerden Mondros Mütarekesi’ne karşı Osmanlı yönetiminin, Mustafa Kemal’in, aydınların ve halkın tutumuna ilişkin benzerlik ve farklılıkları bir karşılaştırma tablosu üzerinde açıklamaları istenir.

İTA.8.3.2.
1908 Reval Görüşmeleri’nden seçilen maddeler öğrencilere sunularak devletin parçalanma planı karşısında halkın tepkisinin neler olabileceği sorulur. Öğrencilerin “Millî Mücadele’nin hazırlık sürecinde Kuvâ-yı Millîye’nin oluşumu, millî ve millî varlığa düşman cemiyetlerin kurulması, Pontus-Rum meselesi, Sevk ve İskân Kanunu’yla ilişkili olarak asılsız Ermeni iddiaları, Mustafa Kemal’in liderliğinde genelgelerin ilanı ve kongrelerin yapılması, Mîsâk-ı Millî’nin kabulü, İstanbul’un İtilaf devletlerince işgali, Büyük Millet Meclisinin açılışı, Hıyanet-i Vataniye Kanunu ve Büyük Millet Meclisinin otoritesini artırma çalışmaları, Büyük Millet Meclisi lehine kamuoyu oluşturma çabaları, İstanbul Hükûmeti’nin Sevr Antlaşması’nı imzalaması, Mustafa Kemal’in ve Türk milletinin Sevr Antlaşması’nın imzalanmasına tepkileri” konularını yazılı ve görsel kaynaklar (OB1, OB4) üzerinden incelemeleri istenir. Ayrıca dijital kaynaklardan (OB4) yararlanılabilir (E3.2). Öğrencilerin döneme ait bir örnek olay üzerinden işgal girimine karşı millet olma duygusu, düşüncesi ve inancıyla (D19.1, D11.2) harekete geçmenin önemini özgürlük ve vatanseverlik değerleri bağlamında incelemeleri sağlanır. Öğrenciler verilen bir tarih şeridi üzerinden Millî Mücadele’nin hazırlık sürecini inceler. Öğrenciler Millî Mücadele’nin hazırlık sürecinde yapılan çalışmaları, Millî Mücadele’nin başarıya ulaşmasına etkileri bakımından karşılaştırır (E3.2). Öğrencilerden Millî Mücadele’nin hazırlık sürecinde Mustafa Kemal’in liderliğinde yapılan çalışmalar ile bu çalışmaların siyasi ve sosyal etkilerini gösteren bir kavram ağı hazırlamaları (OB1, OB7) istenir (E2.2).
Öğrencilerden karşılaştırmalarından hareketle Millî Mücadele’nin hazırlık sürecinde yapılan çalışmaların başarıya giden yolda etkilerini değerlendirmeleri (SDB3.3) istenir (E3.4).

İTA.8.3.3.
Mondros Mütarekesi sonrası işgal edilen bölgeler ve Millî Mücadele sonrası Türkiye haritaları öğrenciler tarafından incelenir (SBAB10.1) (E3.2). “Millî Mücadele sizce neden başlamış olabilir?”, “Millî Mücadele’nin siyasi ve askerî süreci sizce toplumda nasıl etkiler yaratmıştır?” soruları yöneltilerek tartışma ortamı (SDB2.2) sağlanır (E2.1). Böylece Milli Mücadele’nin askerî ve siyasi sürecinde halkın rolüne ilişkin vatanseverlik değerine vurgu yapılır (D19.1). Millî Mücadele sürecinde meydana gelen siyasi ve askeri gelişmelerin (Doğu Cephesi, Gümrü Antlaşması, Güney Cephesi, Ankara Antlaşması, Batı Cephesi, İstiklâl Marşı’nın Kabulü, Maarif Kongresi, Tekâlif-i Millîye Emirleri, Kars Antlaşması ve Mudanya Ateşkes Antlaşması) nedenlerine ilişkin yazılı ve görsel kaynakların öğrenciler tarafından incelenmesi (OB1, OB4) istenir. Ayrıca dijital kaynaklardan (OB2) yararlanılabilir. Öğrenciler kaynaklardan hareketle bir çalışma yaprağı üzerinde Millî Mücadele sürecinde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerin nedenlerini (SDB3.3) belirler (E3.2).
Öğrencilerden gruplara ayrılmaları ve verilen kaynaklar üzerinden Millî Mücadele sürecinde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerin etkilediği ekonomik ve sosyal unsurları belirlemeleri istenir (E2.2, SDB2.1). Grupların kendi alanlarıyla ilgili derlediği bilgiler tüm sınıfın katılımıyla hazırlanacak ortak bir sınıflandırma tablosu (OB1, OB7) ile birleştirilir (SDB2.2). Beyin fırtınası tekniğiyle Millî Mücadele sürecinde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerin bireye, topluma ve kurumlara etkileri sorgulanır (SDB2.2). Sorgulamalar sınıf tartışmasıyla değerlendirilirken Mustafa Kemal’in ve Türk milletinin Millî Mücadele sürecinde yaşanan olaylara karşı gösterdiği tutum ve vatanı kurtarmak adına üzerine düşen görevi fedakârlıkla yerine getirmesi sorumluluk (D16.3), özgürlük (D11.1) ve vatanseverlik (D19.1) değerleri bağlamında yorumlanır (E3.6).
Öğrencilerden Millî Mücadele sürecinde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerin nedenlerini ve sonuçlarını bir balık kılçığı diyagramı ile (OB1) özetlemeleri istenir (E3.6).

İTA.8.3.4.
Öğrenciler gruplara ayrılır ve “Millî Mücadele’de vatandaşların rolü, sosyo-ekonomik durum ve vatan için yapılan fedakârlıklar, cephe gerisinde yaşananlar, Millî Mücadele’nin kahramanları, Millî Mücadele Dönemi’nde edebiyat ve sanat, Millî Mücadele sürecinde kamuoyu oluşturma çabaları” konuları gruplara paylaştırılır. Paylaştırılan konularla ilgili öğrencilerin merak ettikleri temel hususları grup çalışmasıyla belirlemeleri ve araştıracakları konunun hangi sorulara cevap vereceğini sözlü olarak açıklamaları istenir.
Gruplara bilgi toplama, kaynak inceleme ve kaynakları sorgulama süreçlerinin tüm basamaklarını kapsayan bir takip listesi dağıtılır. Bu listenin gruplar tarafından doldurulması sürecinde öğrencilerin ekip hâlinde ve yardımlaşma (SDB2.2) içinde çalışmalarına özen gösterilir. Grupların, araştırma konularıyla ilgili hangi kaynaklardan yararlanacakları ve bu kaynaklara nereden ve nasıl ulaşacakları öğ retmen rehberliğinde belirlenir.
Gruplardan, Türk milletinin Millî Mücadele sürecindeki rolüyle ilgili yazılı ve görsel kaynaklardan bilgi toplamaları (OB1, OB4) istenir (E3.7). Ayrıca dijital kaynaklardan da yararlanılabilir (OB2). Kaynaklardan bilgi toplama sürecinde, öğ rencilerin karar verme (SDB3.3) ve iş birliği becerilerinin gelişimine destek verilir. Araştırmada yer vermek için uygun ve güncel nitelikte olan kaynaklar, öğrenciler tarafından kaydedilir.
Türk milletinin Millî Mücadele sürecindeki rolüyle ilgili ulaşılan kaynaklar, belirlenen ölçütlerin (kaynağın türü, yazarı, tarihi, geçerliliği, tutarlılığı vb.) yer aldığı bir liste yardımıyla gruplar tarafından değerlendirilerek bilimsel araştırma süreci (E3.2) işletilir.
Öğrencilerin, Türk milletinin Millî Mücadele sürecindeki rolüne ilişkin kaynakların kimler tarafından nasıl oluşturulduğunu sorgulamaları istenir (OB1). Öğrenciler daha nitelikli bir çalışma oluşturmak için araştırmalarını farklı kaynaklarla desteklemenin önemine dair çıkarımlarda bulunur (E3.4).
Araştırma sürecinde elde edilen bilgiler, gruplar tarafından tablo, resim ve örnek olaylarla desteklenen köş e yazılarına dönüş türülür (OB1, OB4, E3.3). Köş e yazıları hazırlanırken uygun başlıklar bulunur. Hazırlanan görseller metnin içeriğine uygun biçimde kullanılır. Öğrencilerin kanıta dayalı çıkarımlarından hareketle Türk milletinin Millî Mücadele sürecindeki fedakârlıklarına (D11.1) ilişkin yazdıkları köş e yazıları ortak bir çalışma ile bir araya getirilerek (SDB2.2) bir performans görevi niteliğinde hazırlanıp basılı veya dijital okul gazetesi formatında paylaşılır (OB4). Millî Mücadele sürecinde yaşanmış örnek olaylar ve görseller üzerinden (OB4) dönem insanının ailesi ve toplumu için gösterdiği dayanışma ve fedakârlığı (D20.2), Millî Mücadele’nin haklılığına olan inancı (D12.1), millî ve manevi değerlere sahip çıkması (D14.3) vurgulanır (E3.7). Tüm araştırma süreci dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

Farklılaştırma

Zenginleştirme

Öğrencilerden Millî Mücadele Dönemi’ni anlatan romanlar okumaları ve okudukları romanlarla ilgili sunum yapmaları istenebilir.
Öğrencilere Millî Mücadele Dönemi ile ilgili filmler izletilerek bu filmlerin tarihsel gerçekliklerle ne derece uyuştuğuna dair inceleme yaptırılabilir.
Öğrencilerden seçecekleri bir Millî Mücadele kahramanı hakkında biyografik çalışma yapmaları istenebilir.
Günümüz Türkçesine çevrilmiş dönem gazetelerinden haberler ve görseller kullanılarak öğrenciler tarafından dijital bir gazete çıkarılabilir.

Destekleme

Dönemle ilgili film, belgesel ve animasyonlar yoluyla konu somutlaştırılabilir.
Millî Mücadele Dönemi’ne ait çocuk hikâyeleri okutulabilir.
Millî Mücadele Dönemi yazılı kaynakları dışında alternatif görsel-işitsel kaynaklarla konu somutlaştırılabilir.

Öğretmen Yansıtmaları

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.