5. TEMA: İLETİŞİM VE SOSYAL İLİŞKİLER

Anlama

TAB1. Dinleme/İzleme, TAB2. Okuma 

Anlatma

TAB3. Konuşma, TAB4. Yazma

KB2.3. Özetleme, KB2.4. Çözümleme, KB2.5. Sınıflandırma, KB2.7. Karşılaştırma, KB2.10. Çıkarım Yapma, KB2.11. Gözleme Dayalı Tahmin Etme, KB2.15. Yansıtma, KB3.2. Problem Çözme, KB3.3. Eleştirel Düşünme

E1.1. Merak, E1.2. Bağımsızlık, E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güvenme), E2.1. Empati, E2.2. Sorumluluk E2.3. Girişkenlik, E2.4. Güven, E3.1. Uzmanlaşma, E3.2. Odaklanma, E3.4. Gerçeği Arama, E3.7. Sistematik Olma, E3.11. Özgün Düşünme

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık Becerisi), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme Becerisi), SDB1.3. Kendini Uyarlama (Öz Yansıtma Becerisi), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.2. Esneklik, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D2. Aile Bütünlüğü, D4. Dostluk, D8. Mahremiyet, D9. Merhamet, D14. Saygı, D15. Sevgi, D16. Sorumluluk

OB1. Bilgi Okuryazarlığı OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı OB7. Veri Okuryazarlığı

Dinleme/İzleme
T.D.5.1. Dinlemede/izlemede materyal seçimini yönetebilme
T.D.5.2. Dinlemede/izlemede strateji ve yöntem seçimlerini yönetebilme
T.D.5.8. Dinlediğinin/izlediğinin derin anlamını belirlemeye yönelik üst düzey çıkarımlar yapabilme
T.D.5.10. Dinledikleri/izledikleri arasında karşılaştırma yapabilme
T.D.5.12. Dinlediğini/izlediğini yorumlayabilme
T.D.5.24. Dinlediğindeki/izlediğindeki probleme çözüm üretebilme
T.D.5.25. Dinleme/izleme sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme
Okuma
T.O.5.1. Okumada materyal seçimini yönetebilme
T.O.5.3. Okumada strateji ve yöntem seçimlerini yönetebilme
T.O.5.9. Metnin derin anlamını belirlemeye yönelik üst düzey çıkarımlar yapabilme
T.O.5.11. Metinler arası karşılaştırma yapabilme
T.O.5.13. Metni yorumlayabilme
T.O.5.26. Metindeki probleme çözüm üretebilme
T.O.5.27. Okuma sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme
Konuşma
T.K.5.1. Konuşma sürecini yönetebilme
T.K.5.5. Konuşmasında uygun tepki verebilme
T.K.5.13. Konuşmasında sınıflandırma yapabilme
T.K.5.15. Sözlü olarak özetleyebilme
T.K.5.19. Problem çözümüne yönelik konuşma yapabilme
T.K.5.26. Konuşma sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme
Yazma
T.Y.5.1. Yazma sürecini yönetebilme
T.Y.5.3. Yazısında içerik ve yapıya yönelik seçimlerini yönetebilme
T.Y.5.5. Yazılı etkileşiminde uygun tepki verebilme
T.Y.5.10. Yazısında sınıflandırma yapabilme
T.Y.5.12. Yazılı olarak özetleyebilme
T.Y.5.16. Problem çözümüne yönelik yazabilme
T.Y.5.21. Yazım kuralları ve noktalama işaretlerini uygulayabilme
T.Y.5.22. Yazma sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme

İletişim
İletişim Unsurları
Özetleme
Sınıflandırma
Derin Anlam

iletişim, özet, çözümleme, sınıflandırma, karşılaştırma, çıkarım yapma, karar verme, problem çözme, empati, sorumluluk, güven, dostluk, dürüstlük, mahremiyet, sevgi, saygı, merhamet, aile bütünlüğü, sosyal çevre, dezavantajlı gruplar, derin anlam, yorumlama, içerik oluşturma

Dinleme/izleme ve okuma becerilerinin öğrenme çıktılarına ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendirmek için çoktan seçmeli/açık uçlu soru, tanılayıcı dallanmış ağaç, eşleştirme kullanılır.
Öğrencinin dinlediğinin/izlediğinin derin anlamını elde etmeye yönelik üst düzey çıkarımlar yapabilmesi için çoktan seçmeli/açık uçlu soru görevi verilir. Okuduğu metnin derin anlamını elde etmeye yönelik üst düzey çıkarımlar yapabilmesi için açık uçlu soru görevi verilir. Dinlediği/izlediği ve okuduğu metinler arasında karşılaştırma yapabilmesi için tanılayıcı dallanmış ağaç görevinden yararlanılır. Dinlenen/izlenen ve okunan metnin yorumlanabilmesi için öğrenciye açık uçlu soru görevi verilir. Dinlediği/izlediği ve okuduğu metinde yer alan probleme çözüm üretilebilmesi için eşleştirme görevi verilir.
Konuşma ve yazma becerilerine ait öğrenme çıktılarına ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendirmek için karşılıklı konuşma (diyalog), cümle/paragraf yazma, sorulardan/görsellerden/ kavramlardan hareketle sözlü metin oluşturma, kavram haritası, sunum yapma, yapılandırılmış özetleme, drama, paragraf/metin yazma çalışmaları yapılır; kontrol listesi, dereceli puanlama anahtarı kullanılır.
Öğrencinin konuşmasında uygun tepki verebilmesi için karşılıklı konuşma (diyalog) görevi kullanılır. Yazılı etkileşiminde tepkisine uygun içerik oluşturabilmesi için cümle/paragraf yazma görevi verilir. Konuşmasında sınıflandırma yapabilmesi için sorulardan/görsellerden/kavramlardan hareketle sözlü metin oluşturma görevi verilir. Yazısında sınıflandırma yapabilmesi için kavram haritası görevi kullanılır. Sözlü olarak özetleyebilmede sunum yapma, yazılı olarak özetleyebilmede yapılandırılmış özetleme görevi verilir. Problem çözümüne yönelik konuşma yapabilmesi için dramadan yararlanılır. Problem çözümüne yönelik yazabilmesinde ise öğrenciye paragraf/metin yazma görevi verilir.
Konuşma ve yazma becerilerinde yukarıda verilen üretim görevleri gerçekleştirildikten sonra öğrencinin performansı, öğrenme çıktılarına uygun yapılandırılan kontrol listesi veya dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilir. Sonrasında öğrenciye geri bildirim verilir.

Bu temada öğrencilerin derin anlamı belirlemeye yönelik üst düzey çıkarımlar yapabilmesi için metnin yüzey anlamını çözümleyebildikleri ve derin anlama yönelik basit çıkarımlar yapabildikleri kabul edilmektedir.

Öğrencilerin temaya ilişkin temel kabullerini -ön bilgilerini- tespit etmek için soru-cevap, tartışma, beyin fırtınası, kümeleme gibi yöntem ve teknikler uygulanır.

Bu temada yer alan “Dinlediğini/izlediğini yorumlayabilme” ve “Metni yorumlayabilme” öğrenme çıktıları, bir sonraki temada yer alan “Dinlediğini/izlediğini değerlendirebilme” ve “Okuduğunu değerlendirebilme” öğrenme çıktılarıyla ilişkilendirilir.
Dördüncü temada yer alan “Dinlediklerini/izlediklerini özetleyebilme” ve “Okuduğunu özetleyebilme” öğrenme çıktıları, bu temadaki “Sözlü olarak özetleyebilme” ve “Yazılı olarak özetleyebilme” öğrenme çıktılarıyla ilişkilendirilir.

Derse başlamadan önce öğrencilerin iletişim ve sosyal ilişkilere yönelik hazır bulunuşluklarını belirlemek ve varsa gelişmeye açık yönlerini güçlendirmek için gerekli çalışmalar yapılır. Bu çalışmalar kapsamında tema ile ilgili konular (aile içi iletişim, arkadaşlarla iletişim, komşuluk, sosyal çevre, iletişimde empati, dezavantajlı gruplarla iletişim vb.) ile temaya ait değerler arasındaki ilişkiye yönelik etkinlikler yaptırılır.
Öğrencilere öğrenme çıktısına ve metnin konusuna yönelik ön bilgilerinden yararlanarak cevaplayabilecekleri sorular sorulup öğrencilerin motive ve derse dâhil olmaları sağlanır. Hazırlık aşamasında gerekirse destekleyici materyaller kullanılır.
Metnin özelliğine göre okuma, dinleme/izleme yöntem ve tekniklerinden bir veya birkaçı uygulanır. Dinleme/izleme ve sesli okuma sürecinde öğrencilerin başkalarını saygıyla ve nezaketle (D14.2) dinlemeleri sağlanır (SDB2.1). Öğrenciler okuma, dinleme/izleme çalışmalarını tamamladıktan sonra gerekli görüldüğü takdirde metnin bir bölümü ve/veya tamamı tekrar okunur, dinlenir/izlenir.
Okuma, dinleme/izleme çalışmaları yapılırken öğrencilerin materyal (T.D.5.1, T.O.5.1) ve strateji, yöntem seçimlerini (T.D.5.2, T.O.5.3) yönetebilmelerine yönelik çalışmalar yapılır.
Öğrenciler okuduklarında, dinlediklerinde/izlediklerinde geçen ve anlamını bilmedikleri kelime ve/veya kelime gruplarının anlamlarını tahmin eder. “İletişim ve Sosyal İlişkiler” temasıyla ilişkilendirilen okuryazarlık (OB5), değer ve eğilimler (E2.1, E2.2, E2.4) ile ilgili söz varlığı geliştirme çalışmaları yapılır.
Öğrencilerin okudukları, dinledikleri/izledikleri arasında karşılaştırmalar yapabilmeleri (T.O.5.11, T.D.5.10) amacıyla farklı kültürel unsurlar içeren metinler kullanılır. Bu metinlerle öğrencilerin millî ve manevi değerlere saygı duymalarının yanında farklı kültürel unsurları tanımaları ve bunlara saygı göstermelerini sağlayacak içeriklere de yer verilir (SDB2.3).
Okuduğu, dinlediği/izlediği metnin derin anlamını belirlemeye yönelik üst düzey çıkarımlarda bulunmalarını sağlayacak etkinlikler yaptırılır (T.O.5.9., T.D.5.8.). Öğrencilerin dijital ortamlarda etkileşimde bulunurken kişisel özgürlük alanlarını koruma bilincini geliştirecek etkinlikler yapılır (D8.1). Oluşturulacak etkinlikler sayesinde öğrencilere dijital ortamda kişisel bilgilerini korumaları gerektiği bilinci kazandırılmalıdır (OB2.8), (D8.2).
Öğrencilere; okuduklarında, dinlediklerinde/izlediklerinde verilen iletişim problemlerine çözümler üreterek (T.O.5.26, T.D.5.24) bu çözümlerini dile getirecekleri konuşma ve yazma etkinlikleri yaptırılır (T.K.5.19, T.Y.5.16).
Öğrencilerden konuşma ve yazma çalışmalarında süreci uygun şekilde yönetmeleri beklenir (T.K.5.1, T.Y.5.1).
İletişim ve sosyal ilişkiler konulu metinler aracılığıyla yapılacak okuma, dinleme/izleme çalışmalarından elde edilecek yorumlar (T.O.5.13, T.D.5.12); ailesi ve arkadaşlarıyla iletişimleri sırasında uygun tepki verebilmeleri ve konuşma sırasında tepkilerine uygun içerik oluşturabilmeleri için kullanılır (T.K.5.5).

Dijital topluluklara ve ağlara katıldığında (OB2. 6) yazılı etkileşimine uygun tepki vermelerini sağlamaya yönelik çalışmalar yapılır (T.Y.5.5.).
Tema konusuna uygun tanıtma paragrafı ve ilerleyen süreçte sıralı/kronolojik metin üretme (T.Y.5.3) ve özetleme çalışmaları yapılırken (T.K.5.15, T.Y.5.12) iletişim ve sosyal ilişkileri geliştirmek için metinlerin içeriğinde sınıflandırmalara yer vermeleri sağlanır (T.K.5.13, T.Y.5.10). Öğrenciler yazma çalışmaları yapılırken önceki temalarda üzerinde durulan sınıf düzeyine uygun noktalama işaretlerini işlevlerine uygun kullanır, yazım kurallarını uygular (T.Y.5.21). 

Öğrencilerin özetleme işlevli söz varlığını/dil yapılarını (açıkçası, yani, özetle, kısacası, özet olarak, uzun lafın kısası, sonuç olarak vb.) belirlemeleri ve yazılarında/konuşmalarında bağlama uygun olarak kullanmaları sağlanır.
Öğrencilerin benzerlik işlevli söz varlığını (gibi, tıpkı… gibi, sanki, aynen vb.) belirlemeleri ve kullanmaları sağlanır.
Öğrencilerin ismin yerine tercih edilen söz varlığını ve bunların işlevlerini belirlemeleri, ismin yerine tercih edilen söz varlığını anlatımı zenginleştirecek şekilde işlevine uygun kullanmaları sağlanır.
Öğrencilerin dinlediklerinde/izlediklerinde ve okuduklarında Türkçenin doğru, güzel ve etkili kullanıldığı cümleleri belirlemeleri; Türkçenin doğru, güzel ve etkili kullanıldığı özgün cümleler kurmaları sağlanır.
Öğrencilerin okuma, dinleme/izleme, konuşma ve yazma becerilerini edinme süreci ile ilgili kendilerine yönelik yansıtma yapmaları sağlanır (T.D.5.25, T.O.5.27, T.K.5.26, T.Y.5.22), (SDB1.3).

Üretim Atölyesi
Temada işlenen konu ve öğrenme çıktıları doğrultusunda öğrencilerin dijital okuryazarlık becerilerini geliştirebilmek için bir problemin çözümüne yönelik konuşmalar yaparak bu konuşmalarını uygun dijital ortamlarda paylaşmaları sağlanabilir (OB2.5).
Öğrencilerin üretim atölyesi yönergelerinde belirtilen sorumlulukları planlanan sürede tamamlamaları sağlanabilir (D16.3, E2.2).

Türk kültüründe “komşuluk” ile ilgili bir araştırma yapılması ve bu araştırmanın sınıfta ya da uygun dijital ortamlarda sunulması istenir. 

“Arkadaşlarla iletişim”, “iletişimde sevgi dili”, “empati”, “iletişim sorunları” vb. konularda özgün bir oyun yazılıp canlandırılması istenir.

Dinleme/izleme ya da okuma etkinliği öncesinde, metinde geçen önemli kelimeler listelenir ve bu kelimelerin özellikleri (gerçek, mecaz, yan, eş ve zıt anlamları vb.) görsel araçlar ve şematik düzenleyiciler yardımıyla verilir.
Dinleme/izleme ya da okuma etkinliği öncesinde bilgilendirici metinlerdeki kavram, bilgi; öyküleyici metinlerdeki kişi, yer, zaman vb. yapılara ilişkin unsurların yer aldığı kavram ya da hikâye haritası gibi şemalar oluşturulup sunulur.
Kuklalar ile “iletişimde sevgi dili, iletişimde empati” vb. konulara ilişkin oyun sergilenmesi ve bu çalışmalar yapılırken iş birlikli öğrenme ortamlarının oluşturulması sağlanır.
Okuma ve yazma çalışmalarında işleyişin nasıl olması gerektiği bire bir anlatılarak süreç öğrenci ile yürütülür.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.