3. TEMA: İLETİŞİM VE SOSYAL İLİŞKİLER

Anlama

TAB1. Dinleme/İzleme, TAB2. Okuma 

Anlatma

TAB3. Konuşma, TAB4. Yazma

KB2.3. Özetleme, KB2.4. Çözümleme, KB2.5. Sınıflandırma, KB2.7. Karşılaştırma, KB2.10. Çıkarım Yapma, KB2.15. Yansıtma, KB2.17. Değerlendirme, KB2.18. Tartışma, KB3.3. Eleştirel Düşünme

E1.1. Merak, E1.2. Bağımsızlık, E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven), E2.2. Sorumluluk, E2.3. Girişkenlik, E3.1. Uzmanlaşma, E3.2. Odaklanma, E3.4. Gerçeği Arama, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.6. Analitik Düşünme, E3.7. Sistematik Olma, E3.8. Soru Sorma, E3.11. Özgün Düşünme

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendini Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D2. Aile Bütünlüğü, D3. Çalışkanlık, D4. Dostluk, D5. Duyarlılık, D7. Estetik, D8. Mahremiyet, D10. Mütevazılık, D14. Saygı, D15. Sevgi, D16. Sorumluluk

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı, OB7. Veri Okuryazarlığı

Dinleme/İzleme
T.D.7.1. Dinlemede/izlemede materyal seçimini yönetebilme
T.D.7.7. Dinlediğinin/izlediğinin derin anlamını belirlemeye yönelik basit çıkarımlar yapabilme
T.D.7.8. Dinlediğinin/izlediğinin derin anlamını belirlemeye yönelik üst düzey çıkarımlar yapabilme
T.D.7.19. Dinlediğinde/izlediğinde kullanılan ikna etme tekniklerini belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.D.7.23. Dinlediğini/izlediğini değerlendirebilme
T.D.7.25. Dinlediğini/izlediğini eleştirebilme
T.D.7.27. Dinleme/izleme sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme
Okuma
T.O.7.1. Okumada materyal seçimini yönetebilme
T.O.7.16. Metnin bölümlerini belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.O.7.17. Şiirin biçim özelliklerini belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.O.7.18. Bilgilendirici metinde düşünceyi geliştirme yollarını belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.O.7.19. Metindeki söz sanatlarını belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.O.7.23. Okuduğunu özetleyebilme
T.O.7.28. Okuma sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme
Konuşma
T.K.7.1. Konuşma sürecini yönetebilme
T.K.7.15. Sözlü olarak özetleyebilme
T.K.7.17. Sözlü olarak tartışmaya katılabilme
T.K.7.21. Konuşmasında düşünceyi geliştirme yollarını kullanabilme
T.K.7.25. Konuşmasında beden dilini ve mekânı etkili kullanabilme
T.K.7.26. Konuşma sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme
Yazma
T.Y.7.1. Yazma sürecini yönetebilme
T.Y.7.9. Yazısında karşılaştırma yapabilme
T.Y.7.17. Yazısında düşünceyi geliştirme yollarını kullanabilme
T.Y.7.21. Yazım kuralları ve noktalama işaretlerini uygulayabilme
T.Y.7.22. Yazma sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme

İletişim
İletişim Ortamları
Nezaket ve Görgü Kuralları
Çıkarım
Çözümleme
Eleştirme
Değerlendirme
Özetleme
Düşünceyi Geliştirme Yolları
Söz Sanatları
Tartışma

iletişim, iletişim ortamları, nezaket ve görgü kuralları, çıkarım, karşılaştırma, derin anlam, özetleme, ikna etme teknikleri, değerlendirme, eleştirme, metnin bölümleri, şiirin biçim özellikleri, düşünceyi geliştirme yolları, söz sanatları, beden dili, empati, sorumluluk, güven, girişkenlik

Dinleme/izleme ve okuma becerilerinin öğrenme çıktılarına ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendirmek için açık uçlu/çoktan seçmeli soru, bilgi aktarımı, gözlem formu, zihin haritası, kontrol listesi, yapılandırılmış özetleme kullanılır.
Öğrencinin dinlediği/izlediği metnin derin anlamını belirlemeye yönelik basit çıkarımlar ve üst düzey çıkarımlar yapabilmesi için açık uçlu/çoktan seçmeli soru görevi verilir. Metnin bölümlerini belirlemeye yönelik çözümlemeler yapabilmesi için öğrencilere bilgi aktarımı
görevi verilir.
Dinlediklerinde/izlediklerinde kullanılan ikna etme tekniklerini belirlemeye yönelik çözümlemeler yapabilmesi için gözlem formundan yararlanılır. Şiirin biçim özelliklerini belirlemeye yönelik çözümlemeler yapabilmesi için çoktan seçmeli soru görevi kullanılır. Bilgilendirici metinlerde düşünceyi geliştirme yollarını ve okuduklarındaki söz sanatlarını belirlemeye yönelik çözümlemeler yapabilmesi için öğrencilere zihin haritası görevi verilir. Dinlediğini/izlediğini değerlendirebilmesi için kontrol listesinden faydalanılır. Dinlediğini/izlediğini çeşitli yönlerden eleştirebilmesi için açık uçlu soru görevi kullanılır. Okuduklarını özetleyebilmesi için öğrenciye yapılandırılmış özetleme görevi verilir.
Konuşma ve yazma becerilerine ait öğrenme çıktılarına ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendirmek için sunum yapma, betimleme, dereceli puanlama anahtarı (tartışma görevi için), zihin haritası, canlandırma kullanılır.
Öğrencilerin bir içeriği sözlü olarak özetleyebilmesi için onlara sunum yapma görevi verilir.
Değerlendirme için uygun dereceli puanlama anahtarı kullanılır.
Yazılarında karşılaştırma yapabilmesi için betimleme görevinden yararlanılır.
Çeşitli konulara ilişkin tartışmalara katılabilme becerisine yönelik tartışma görevi için sayısal dereceleme ölçeği kullanılır. Konuşmalarında ve yazılarında düşünceyi geliştirme yollarını kullanabilmesi için zihin haritası görevi verilir.
Konuşmalarında beden dilini ve mekânı etkili şekilde kullanabilmesi için öğrenciye canlandırma görevi verilir.
Konuşma ve yazma becerilerinde yukarıda verilen üretim görevleri gerçekleştirildikten sonra öğrencilerin performansı öğrenme çıktılarına uygun yapılandırılan kontrol listesi veya dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilir. Sonrasında öğrenciye geri bildirim verilir.

Bu temada öğrencilerin; derin anlamı belirlemeye yönelik basit çıkarımlar yapma, derin anlamı belirlemeye yönelik üst düzey çıkarımlar yapma, ikna etme tekniklerini belirleme, metnin bölümlerini belirleme, şiirin biçim özelliklerini belirleme, düşünceyi geliştirme yollarını belirleme ve kullanma, söz sanatlarını belirleme, değerlendirme, eleştirme, özetleme ve karşılaştırma gibi becerileri edinmek için temel bilgi ve yeterliliklere sahip olduğu kabul edilmektedir.

Öğrencilerin temaya ilişkin temel kabullerini -ön bilgilerini- tespit etmek için soru-cevap, tartışma, beyin fırtınası, kümeleme gibi yöntem ve teknikler uygulanır.

Bu temada yer alan “Metnin bölümlerini belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme” öğrenme çıktısı, önceki temada verilen “Bilgilendirici metinlerde metin yapılarından hareketle önemli bilgileri belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme” öğrenme çıktısıyla ilişkilendirilir.

“Konuşmasında beden dilini ve mekânı etkili kullanabilme” öğrenme çıktısı, sonraki temalarda verilecek olan “Sözlü sunum yapabilme” öğrenme çıktısıyla ilişkilendirilir.
“Yazılı üretim ve yazılı etkileşiminde karşılaştırma yapabilme” öğrenme çıktısı, sonraki temada verilecek olan “Yazısında çoklu ortam ögeleriyle içerik oluşturabilme” öğrenme çıktısıyla ilişkilendirilir.

Derse başlamadan önce öğrencilerin temaya yönelik hazır bulunuşluklarını belirlemek ve varsa gelişmeye açık yönlerini güçlendirmek için gerekli çalışmalar yapılır. Bu çalışmalar kapsamında tema ile ilgili konular (farklı iletişim ortamları, farklı yaş gruplarıyla iletişim, nezaket ve görgü kuralları, aile içi iletişimde nezaket vb.) ile temaya ait değerler arasındaki ilişkiyi fark ettirmeye yönelik etkinlikler yaptırılır.
Öğrencilere öğrenme çıktısına ve metnin konusuna yönelik ön bilgilerinden yararlanarak cevaplayabileceği sorular sorulup öğrencilerin motive ve derse dâhil olmaları sağlanır. Hazırlık aşamasında gerekirse destekleyici materyaller kullanılır.
Öğrencilerin dinlediklerinin/izlediklerinin derin anlamını belirlemeye yönelik basit çıkarımlar yapabilmeleri (T.D.7.7.) için ne düzeyde bir hazır bulunuşluğa sahip olduklarını belirleyebilmek amacıyla basılı veya dijital kaynaklar üzerinden ek çalışmalar yapılır (OB2).
Metnin özelliğine göre okuma, dinleme/izleme yöntem ve tekniklerinden bir veya birkaçı uygulanır. Tema ile ilgili dinleme/izleme veya sesli okuma sürecinde öğrencilerin kendi özelliklerini ve ihtiyaçlarını önemseyerek (D5.1, D14.2, D14.3) başkalarını etkin biçimde dinlemeleri sağlanır (SDB2.1). Öğrenciler okuma, dinleme/izleme çalışmalarını tamamladıktan sonra gerekli görüldüğü takdirde metnin bir bölümü ve/veya tamamı tekrar okunur, dinlenir/izlenir.
Okuma, dinleme/izleme uygulanırken öğrencilerin materyal seçimlerini yönetebilmelerine yönelik T.D.7.1. ve T.O.7.1.deki aşamalar uygulanır.
Öğrenciler okuduklarında, dinlediklerinde/izlediklerinde geçen ve anlamını bilmedikleri kelime ve/veya kelime gruplarının anlamlarını tahmin eder. Temayla ilişkilendirilen okuryazarlık (OB5), değer (D4.2, D4.4, D8.4, D15.1, D2.3, D8.4, D14.2) ve eğilimler (E3.2, E3.5) ile ilgili söz varlığı geliştirme çalışmaları yapar.
Öğrencilere karşılaştıkları farklı iletişim ortamları, nezaket ve görgü kuralları gibi konularda okuryazarlık becerileri kazandırılırken bilgilendirici okuma (T.O.7.18) metinlerinde yer alan düşünceyi geliştirme yollarını belirlemeye yönelik çözümleme etkinlikleri yapılır.
Okuma metinlerinde metnin bölümlerini belirlemeye yönelik etkinlikler uygulanır (T.O.7.16.).
Okunan şiirler ve bu şiirlerdeki söz sanatları ile şiirin biçim özelliklerini fark etmeleri sağlanır (T.O.7.19., T.O.7.17.).
Öğrenciler okudukları metinleri özetler (T.O.7.23.).
Dinlediği/izlediği metnin derin anlamını belirlemeye yönelik üst düzey çıkarımlarda bulunmalarını sağlayacak etkinlikler yaptırılır (T.D.7.8.). Öğrencilerin dinlediklerinde/izlediklerinde kullanılan ikna etme tekniklerini belirlemeye yönelik çözümlemeler yapabilmelerine olanak sağlayacak metinler kullanılır (T.D.7.19.). Bu tekniklerin iletişim ve sosyal ilişkilerdeki yeri ve önemi üzerinde durularak farkındalık oluşturulur (D14.1, D14.2).
Öğrenciler, dinlediklerinin/izlediklerinin içeriğini ön bilgileriyle ilişkilendirerek değerlendirir ve yargılara ulaşır (T.D.7.23.). Öğrenciler ön bilgilerini de kullanarak dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yönlerden eleştirel biçimde değerlendirir ve eleştirisinin odağındaki noktaya alternatif bakış açıları geliştirerek önerilerde bulunur (T.D.7.25.).
Öğrencilerden konuşma ve yazma çalışmalarında süreci uygun şekilde yönetmeleri beklenir (T.K.7.1., T.Y.7.1.).
Öğrencilerin çeşitli sorunlara ilişkin tartışmalara katılabilmelerini sağlayacak ortamlar oluşturulur (T.K.7.17.).Tartışmalarda öğrencilerden etkili iletişim becerilerini kullanarak başkalarını anlama, sosyal ipuçlarını değerlendirme, başkalarının düşüncelerine saygı gösterme vb. davranışlarda bulunmaları beklenir (D10.3, D14.2, SDB2.1, SDB2.3). Ayrıca öğrencilerin konuşmalarında beden dilini ve mekânı etkili şekilde kullanabilmesi teşvik edilir (T.K.7.25.), beden dili mesajlarını çözümlemeleri ve iletmeleri, konuşmaları sırasında dinleyicilere saygı duymaları, onlarla empati kurmaları sağlanır (SDB2.1, D14.1).
Tema konusuna uygun konuşma çalışmaları yapılırken özet metinler oluşturulur (T.K.7.15.). Farklı meslek gruplarıyla iletişim, trafik ve toplu taşıma araçlarında uyulması gereken görgü ve nezaket kuralları, toplumsal alanlarda uyulması gereken görgü ve nezaket kuralları, toplumsal normlar hakkında anlayış geliştirme gibi konularda konuşma çalışmaları yapılırken düşünceyi geliştirme yollarını kullanmaya yönelik etkinlikler yapılır (T.K.7.21.), (D14.2, SDB2.3).
Yazma çalışmalarında karşılaştırmalardan yararlanmaları sağlanarak düşünceyi geliştirme yollarını kullanmaya yönelik etkinlikler yaptırılır (T.Y.7.9, T.Y.7.17).
Yazma çalışmalarında öğrenciler sınıf düzeyine uygun yazım kurallarını (pekiştirmelerin yazımı) uygular ve noktalama işaretlerini işlevlerine (önceki sınıf düzeylerinde üzerinde durulmayan ünlemin alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde kullanılma; kısa çizginin arasında, ve, ile, ila, …-den …-e anlamlarını vermek için kelimeler veya sayılar arasında kullanılma; eğik çizginin adres yazarken apartman numarası ile daire numarasını ve semt ile şehri ayırma, tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırma ve eklerin farklı biçimlerini gösterme) uygun kullanır. (T.Y.7.21.).
Öğrencilerin yargının gerçekleşme anını [-mAktA, -(I)yor; şu anda, hâlen şimdi, hâlâ vb.] gerçekleşme anından öncesini [-(I)yor, -(I)yordu, -(I)yormuş, -r, -Ar, -DI, -mIş; önce, dün, geçmiş vb.], gerçekleşme anından sonrasını [-(I)yor, -r, -Ar,-AcAk; sonra, yarın, gelecek vb. olur vb.] ve sürekliliğini (-r, -Ar, -mAz; her gün, her zaman, daima, hiçbir zaman vb.) gösteren söz varlığını/dil yapılarını belirlemeleri ve kullanmaları sağlanır.
Öğrencilerin dinlediklerinde/izlediklerinde ve okuduklarında Türkçenin doğru, güzel ve etkili kullanıldığı cümleleri belirlemeleri; Türkçenin doğru, güzel ve etkili kullanıldığı özgün cümleler kurmaları sağlanır.
Öğrencilerin okuma, dinleme/izleme, konuşma ve yazma becerilerini edinme süreci ile ilgili kendilerine yönelik yansıtma yapmaları sağlanır (T.D.7.27., T.O.7.28., T.K.7.26., T.Y.7.22.), (SDB1.3.).

Üretim Atölyesi
Temada işlenen konu ve öğrenme çıktılarına uygun şiir yazma çalışmaları yapılır, bu şiirleri seçtikleri dijital ortamlarda paylaşmaları sağlanabilir (D7.3, E1.2, E2.3, OB2).
Toplu taşıma araçlarında uyulması gereken nezaket ve görgü kurallarının ihlal edildiği ve edilmediği iki zıt durumun aynı oyuncular tarafından “Öyle mi yoksa böyle mi olmalı?” adlı bir skeçle sunulması istenerek sınıfta çoklu ve eleştirel bakış açısı ve empati ile “Öyle mi yoksa böyle mi olmalı?” vb. soruları yanıtlanabilir.
Türk kültüründe yer alan “görgü ve nezaket kuralları” üzerine bir araştırma yapılması ve ulaşılan bilgilerin dijital araçlar yardımıyla içerik hâline getirilerek sınıfta ya da uygun dijital ortamlarda sunulması istenebilir.
Öğrencilerin üretim atölyesi yönergelerinde belirtilen sorumlulukları planlanan sürede tamamlamaları sağlanabilir (D16.3, E2.2).

“Dîvânu Lugâti't-Türk, Dede Korkut, Mesnevi, Kutadgu Bilig” gibi eserlerimizde yer alan “insan ilişkilerindeki nezaket sözleri” üzerine bir araştırma yapılması ve ulaşılan bilgilerin dijital araçlar yardımıyla içerik hâline getirilip sınıfta ya da uygun dijital ortamlarda sunulması istenir.
Türkiye Türkçesinde yer alan “nezaket içerikli kalıp sözler” üzerine bir araştırma yapılması ve ulaşılan bilgilerin dijital araçlar yardımıyla içerik hâline getirilip sınıfta ya da uygun dijital ortamlarda sunulması istenir.
Film, kısa film ya da animasyonlarda yer alan iletişim sorunlarına ilişkin örneklerin tespit edilmesi ve bu örneklerin eleştirel bir gözle değerlendirilerek sınıfta ya da uygun dijital ortamlarda sunulması istenir.

Dinleme/izleme ya da okuma etkinliği öncesinde, metinde geçen önemli kelimeler listelenir ve bu kelimelerin özellikleri (gerçek, mecaz, yan, eş ve zıt anlamları vb.) görsel araçlar ve şematik düzenleyiciler yardımıyla verilir.
Dinleme/izleme ya da okuma etkinliği öncesinde bilgilendirici metinlerdeki kavram, bilgi; öyküleyici metinlerdeki kişi, yer, zaman vb. yapılara ilişkin unsurların yer aldığı kavram ya da hikâye haritası gibi şemalar oluşturulup sunulur.
Dinleme/izleme, okuma metni ya da tema içerisinde yer alan “iletişim” ve “nezaket kuralları”na yönelik kavramlar görsel, işitsel araçların sunumu ve şematik düzenleyicilerin kullanımı ile somutlaştırılır.
Okuma ve yazma çalışmalarında işleyişin nasıl olması gerektiği bire bir anlatılarak süreç öğrenci ile yürütülür.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.