1. TEMA: TRANSPOZE

SAB7. Müziksel Okuma, SAB8. Müziksel Yazma

E1.1. Merak, E2.5. Oyunseverlik, E3.2. Odaklanma, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği

D4. Dostluk, D14.Saygı

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık

TMT7.1.1. Dörtlü ve Beşlileri Transpoze yazabilme
a) Transpoze etme kavramını tanır.
b) Transpoze edilmiş dörtlü ve beşlileri ana perdeler üzerine transpoze etme kavramını yazılı olarak ayırt eder.
c) Dörtlü ve beşlileri ana perdeler üzerine transpoze edip yazarak ifade eder.
TMT7.1.2. Transpoze okuyabilme
a) Ana perdeler üzerine transpoze edilen dörtlüleri ve beşlileri tanır.
b) Ana perdeler üzerine transpoze edilen beşlileri ayırt eder.
c) Ana perdeler üzerine transpoze edilen beşlileri uygular.

Transpoze Kavramının Temel Ögelerinin İşitilmesi ve Yazılması

göçürme, transpoze

Öğrenme çıktıları; gözlem formu, çalışma kâğıdı,dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi, performans görevi ile değerlendirilebilir. Duyduğu dizilerin başka bir sese Transpoze edildiğinde işittiği seslerden yola çıkarak dizinin hangi sese göçürüldüğü ile ilgili tahmininde bulunabileceği performans görevi istenebilir. Performans görevinin değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.

Türk müziğinde dizi oluşturmaya yarayan üçlüleri bildiği kabul edilmektedir.

Öğrencilerden çevrelerinde işittikleri seslerin aralık, dizi gibi kavramlarla ilişkilendirmeleri istenebilir. Öğrencilerin işitme özelliklerine göre bu kavramları ne düzeyde tanıdıkları gösterilerek belirlenir. Türk müziği ses dizlerindeki dörtlüleri ve beşlileri ifade ettiği seslere göre sınıflandırarak gruplaması sağlanabilir. Öğrencilerin hazırbulunuşluklarını tespit etmek için çalışma kâğıtları kullanılabilir.

Daha önce öğrenebildikleri dizi, aralık, koma gibi konularla ilgili açık uçlu sorularla beyin fırtınası etkinliği yapılabilir. Yeni bilgi ve becerileri arasında bağ kurabilmeleri sağlanabilir. Örneğin günlük yaşamda, zaman ve tarih konuları ile ilişkilendirilebilir. Öğrenciler bir etkinliği, tatili ya da sınav tarihlerini ileri veya geri alabilmek zorunda kaldıklarında, bu değişiklikleri nasıl yapabileceklerini ve tarihleri nasıl “transpoze“ edebileceklerini öğrenerek ilişki kurabilirler.

TMT7.1.1.
Transpoze kavramı, görsel ve işitsel materyallerle desteklenerek öğrencilerin ön öğrenmelerini hatırlaması ve merak etmesi sağlanır (E1.1). Öğrencilerin yeni öğrenmelere ilişkin görsellere ait soru sorması sağlanır (E3.8). Sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/kendini tanıma desteklenir (SDB1.1). Transpoze ile ilgili sunumlar hazırlanarak öğrencilerin kavramları hem görsel hem de işitsel olarak fark etmeleri sağlanır (OB1). Transpozenin nasıl uygulandığına ilişkin örnek uygulamalar üzerinde çalışmalar yaparak transpoze kavramını tanımaları sağlanır. Görsel ve işitsel sunumlar hazırlanarak transpoze kavramının işlevselliğini işitsel olarak ayırt etmesi sağlanır. Transpozesi yapılmış örnek dörtlüler ve beşliler dinletilerek transpoze bulma ve işitme oyunları oynanarak öğrencilerin Transpoze edilmiş dörtlüler ve beşliler duyabilmeleri ve hangi sese transpoze edildiğini ifade etmesi sağlanır (E2.5). Bu öğrenmelerinden edindiği dörtlü ve beşliler temel alınarak transpoze uygulamalarına yönelik yazma çalışmaları yapılır. Türk müziğinde kullanılan ana perdeler üzerinde önce dörtlü, ardından beşli aralıkların transpoze edilmesi istenir. Dörtlü ve beşli ses dizilerinin herhangi bir perdeye transpozesinde, aralık yapısının korunması gerektiği görsel örnekler aracılığıyla vurgulanır (OB4). Öğrenciler, grup çalışmalarında aktif görev alarak birlikte yazma etkinliklerine katılır (SDB2.2). Bu süreçte arkadaşlarının müziksel gelişimlerine yönelik destekleyici ifadeler kullanmaları ve iş birliği içinde çalışmalar yürütmeleri beklenir (D4.1). Grup içi iletişimin etkin ve saygılı biçimde sürdürülmesi sağlanarak öğrencilerin iletişim becerilerinin gelişmesi amaçlanır (D14.1, SDB2.1). Süreç; gözlem formu, dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi ya da öz değerlendirme formu ile değerlendirilebilir.

TMT7.1.2.
Öğrencilerin daha önce öğrendikleri dörtlü ve beşli dizilerden yola çıkılarak transpoze konusuna yönelmeleri teşvik edilir (E3.2). Görsel materyallerle desteklenen örneklendirilmiş transpoze çalışmaları, öğrencilerin ön bilgilerini hatırlamalarına yardımcı olur (OB4). Transpoze edilmiş dörtlü ve beşli yapıdaki ezgiler öğrencilere okutularak farklı perdelerde yazılmış ses dizilerinin karşılaştırılması sağlanır. Süreç basitten karmaşığa doğru ilerletilerek öğrencilerin önce dörtlüleri, daha sonra beşlileri ve son olarak da bütün bir diziyi transpoze ederek okumaları sağlanır. Öğrenciler grupla beraber yapılan seslendirme çalışmalarında aktif rol alır (SDB2.2). Arkadaşlarının müziksel gelişimini ve hedeflerini destekleyen ifadeleri kullanır ve arkadaşlarıyla dayanışma içerisinde bulunur (D4.1). Grubu etkin ve saygı göstererek dinlemeleri sağlanır bileyerek iletişim becerilerini geliştirir (D14.1, SDB2.1). Bu süreç; gözlem formu, dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi veya öz değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir. Duyduğu dizilerin başka bir sese Transpoze edildiğinde işittiği seslerden yola çıkarak dizinin hangi sese göçürüldüğü ile ilgili tahmininde bulunabileceği performans görevi istenebilir. Performans görevinin değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.

Öğrenciden dörtlü ve beşlilerden, belirli ölçü yapılarından ve dizilerden yazıp seslendirebileceği transpoze çalışmaları yaparak bu çalışmaların kayıt altına alınması istenir. Bilgisayar veya mobil uygulamalar aracılığıyla deneyimler kazanarak, interaktif ortamda seyir çalışmalarını kayıt altına alarak becerilerini geliştirebilir.

Öğrencilere çalışma kâğıtları verilerek transpoze edilmesi istenen dörtlü ve beşliler üzerinde çalışmalar yapılır. Bu çalışmalar, aktarımı daha kolay olan perdeler üzerinden yaptırılarak öğrencinin kavrama süreci desteklenir. Uygulamalar sırasında öğretmen, öğrencilerin transpoze işlemlerini yakından izler; gerekli durumlarda yönlendirme ve geri bildirim sağlayarak öğrenmenin pekişmesini sağlar.