3. TEMA: TÜRK MÜZİĞİNDE ÜÇLÜLER

SAB6. Müziksel İşitme, SAB7. Müziksel Okuma, SAB8. Müziksel Yazma

E1.1. Merak, E2.2. Sorumluluk, E3.2. Odaklanma, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz farkındalık), SDB2.2. İş Birliği

D4. Dostluk, D12. Sabır, D16. Sorumluluk

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık

TMT6.3.1. Türk müziğinde üçlüleri işitebilme
a) Türk müziğinde üçlüleri tanır.
b) Türk müziğinde üçlüleri ayırt eder.
c) Türk müziğinde üçlüleri işitsel olarak ifade eder.
TMT6.3.2. Türk müziğinde üçlüleri yazabilme
a) Türk müziğinde üçlüleri yazılı olarak tanır.
b) Türk müziğinde üçlüleri yazılı olarak ayırt eder
c) Türk müziğinde üçlüleri yazarak uygular.
TMT6.3.3. TTürk müziği ses dizilerinde üçlüleri okuyabilme
a) Türk müziğinde üçlüler ile ilgili yazılan ezgileri tanır.
b) Türk müziğinde üçlüler ile ilgili yazılan ezgileri ayırt eder.
c) Türk müziğinde üçlüler ile ilgili yazılan ezgileri okur.

Türk Müziği Ses Sisteminin Temel Ögelerinin Öğrenilmesi, İşitilmesi ve Yazılması

artık ikili, bakiye, büyük mücenneb, buselik, çargâh, hicaz, kürdi, küçük mücenneb, koma, perde, rast, ses, tanini, uşşak

Öğrenme çıktıları; çalışma kâğıdı, dereceli puanlama anahtarı, eşleştirme soruları, kontrol listesi, performans görevi ile değerlendirilebilir. Duyduğu üçlülerden yola çıkarak makam tahmininde bulunabileceği performans görevi istenebilir. Performans görevinin değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.

Öğrencilerin Türk müziği ses sisteminde dizi oluşturmaya yarayan dörtlü ve beşlileri tanıdığı kabul edilmektedir.

Öğrencilerden dinledikleri müzikleri daha önce öğrendiği dörtlü beşli ve dizi gibi kavramlarla ilişkilendirebilmeleri istenebilir. Öğrencilerin işitme özelliklerine göre bu kavramları ne düzeyde tanıyabildikleri gösterilerek belirlenebilir. Öğrencilerin hazırbulunuşluklarını tespit edebilmek için çalışma kâğıtları kullanılabilir.

Öğrencilerin yeni öğrenilecek konularla bağlantı kurmaları sağlanarak, dörtlü ve beşli aralıklar ile üçlü aralıklar arasında ilişki kurulması hedeflenir.

TMT6.3.1.
Öğrencilere rast, uşşak, hicaz gibi basit makamların ses dizileri ile ilgili belirlenen görsel ve işitsel materyaller kullanılarak bu diziler tanıtılır (E3.2, OB4). Dizi yapılarına görsel olarak bakılır, dizilerin hangi aralıklardan oluştuğu ile ilgili sorular sorularak diziler ile ilgili öğrenmelerini hatırlamaları sağlanır. Öğrencilere Türk müziğinde yer 6 adet (çargâh, buselik, kürdi, rast, uşşak, hicaz) üçlü dizileri içeren görsel sunumlar hazırlanır (OB4). Öğrencilerin Türk müziğinde yer alan üçlüleri hem görsel hem de işitsel olarak tanımaları sağlanır (OB1). Üçlülerle oluşturulmuş ses örnekleri dijital araçlarla veya Türk müziği çalgılarıyla dinletilir (OB2). Üçlüleri içeren ezgilerle ilgili dinleme–bulma etkinlikleri düzenlenir. Öğrencilerin yeni öğrendikleri görsellere ilişkin soru sorması sağlanır (E3.8). Öğrencilerin dinletilen üçlüler arasından istenen üçlüyü işitsel olarak ayırt etmeleri sağlanır (KB2.7). Bunun için küçük gruplar hâlinde çalışarak istasyon, öğrenme galerisi gibi tekniklerle ulaştıkları bilgileri ürüne dönüştürmeleri istenir (SDB2.2). Öğrencilerin grup çalışmalarında sorumluluklarını yerine getirmeleri sağlanır (D16.1). Bu süreç kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir.

TMT6.3.2.
Türk müziği ses dizilerindeki üçlüleri içeren eserleri dinleterek öğrencilerin ön öğrenmeleri hatırlaması ve ses dizilerindeki üçlüleri merak etmesi sağlanır (E1.1). Öğrencilerin yeni öğrenmelere ilişkin dinledikleri eserlerin içerisindeki üçlülere ait sorular sorması sağlanır (E3.8). Sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/ kendini tanıma desteklenir (SDB1.1). Öğrencilere, üçlüleri içeren ezgiler okutulur. Bu süreçte öğrenciler hem bireysel hem de grup hâlinde çalışmalar yaparak notaları doğru seslendirmeye çalışır. Bu üçlüleri içeren eserler okutularak okuma becerileri geliştirilir. İş birliğiyle çalışmalarını etkileşimli bir şekilde yapmaları beklenir (SDB2.2). Bu uygulamaların sonucunda öğrenciler üçlüleri hem görsel tanr hem de nota okuma becerilerini geliştirerek Türk müziğindeki üçlü yapıların okunuşunu doğru ve bilinçli biçimde gerçekleştirebilir. Bu süreç, çalışma kâğıdı veya dereceli puanlama anahtarı kullanılarak değerlendirilebilir.

TMT6.3.3.
Öğrencilere Türk müziğinde kullanılan üçlüler ve bu üçlülere ait bileşenler (karar sesleri, aralıkları, ses değiştirici işaretleri) bir Türk müziği enstrumanı ile tanıtılır. Nota örnekleri üzerinden üçlüleri oluşturan sesler incelenir; öğrencilerin bu bileşenleri görsel olarak tanıması amacıyla çalışma kâğıtları verilir (KB2.7). Öğrenciler diziler üzerinden üçlülere ait bileşenleri ayırt etme çalışmaları yapar (KB1). Öğrenciler, nota kâğıtlarına üçlüleri nota yazım kuralların uygun biçimde yazar. Yazdıkları üçlüleri arkadaşları ile paylaşarak karşılaştırmalar yapar, gerektiğinde öğretmen geri bildirimiyle düzeltmeler gerçekleştirir (KB2.7). Grupla birlikte yapılan çalışmalarda öğrenciler, aktif rol alarak arkadaşlarıyla dayanışma içinde ortak hedeflere ulaşmaya çalışır (SDB2.2, D4.1, D4.2, E2.2). Yapılan çalışmalar sürecinde öğrencilerin sabırlı olmaları istenir (D12.1). Bu etkinliklerle öğrencilerin nota yazma becerileri desteklenir. Duyduğu üçlülerden yola çıkarak makam tahmininde bulunabileceği performans görevi istenebilir. Performans görevinin değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.

Öğrenciden aralıklardan, üçlülerden, belirli ölçü yapılarından ve öğrendiği seslerden oluşturabileceği küçük ezgiler veya etütler tasarlamaları istenir. Bilgisayar veya mobil uygulamalar aracılığıyla deneyimler sunularak, interaktif ortamda öğrendiği kavramlarla sesleri kayıt altına alarak becerilerini geliştirebilir.

Bu süreçte öğrenme süreci oyunlaştırılarak öğrencilerin motivasyonu arttırılabilir. Hazırlanan materyaller, görseller ve etkinlikler öğrencinin hazırbulunuşluk düzeyine göre değerlendirilirken sade ve basitten karmaşığa olabilir. Benzer öğrenme düzeyinde olan öğrencileri küçük gruplara ayırarak tam-yarım ses, aralık ve üçlüler hakkında öğrendikleri hakkında panolar hazırlamaları ve buna benzer etkinlikler yapılırken öğrencilere dönütler verilerek sunum yapmaları desteklenebilir.