1. TEMA: TÜRK MÜZİĞİNDE DÖRTLÜLER

SAB6. Müziksel İşitme, SAB7. Müziksel Okuma, SAB8. Müziksel Yazma

E1.1. Merak, E2.2. Sorumluluk, E2.5. Oyunseverlik, E3.2. Odaklanma, E3.8. Soru Sorma

SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık)

D4. Dostluk, D12.Sabır, D14.Saygı

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık OB4. Görsel Okuryazarlık

TMT5.1.1. Türk müziğinde dörtlüleri işitebilme
a) Dörtlüleri tanır.
b) Dinlemiş olduğu dörtlüleri işitsel olarak ayırt eder.
c) İşittiği dörtlüleri ifade eder.
TMT5.1.2. Türk müziğinde dörtlüleri okuyabilme.
a) Okuduğu dörtlüleri tanır.
b) Okuduğu dörtlüleri ayırt eder.
c) Dörtlüleri okuyarak uygular.
TMT5.1.3. Türk müziğinde dörtlüleri yazabilme
a) Türk müziğinde dörtlülerin bileşenlerini tanır.
b) Türk müziğinde dörtlülerin bileşenlerini ayırt eder.
c) Türk müziğinde dörtlülerin bileşenlerini uygular.

Türk Müziği Ses Sisteminin Temel Ögelerinin Öğrenilmesi ve İşitilmesi

artık ikili, bakiye, büyük mücenneb, buselik, çargâh, hicaz, koma, kürdi, küçük mücenneb,
perde, rast, tanini, uşşak

Öğrenme çıktıları; çalışma kâğıdı, dereceli puanlama anahtarı, eşleştirme soruları, kontrol listesi, performans görevi ile değerlendirilebilir. Duyduğu dörtlülerden yola çıkarak makam tahmininde bulunabileceği performans görevi istenebilir. Performans görevinin değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.

Öğrencilerin Türk müziğinde ikili aralık kavramını bildiği kabul edilmektedir.

Öğrencilerden dinledikleri müzikleri temel müzik kavramları ile ilişkilendirmeleri istenebilir. Öğrencilerin bu kavramları ne düzeyde tanıdıkları belirlenebilir. Öğrencilerin hazır bulunuş tespit edebilmek için çalışma kâğıtları kullanılabilir.

Daha önce öğrendiği Türk müziğinde aralıklar, ses dizileri, perdeler ile öğreneceği yeni bilgi ve becerileri arasında bağ kurulabilir.

TMT5.1.1.
Türk müziği ses sisteminin temel olguları olan perde, koma gibi kavramlar ile ilgili belirlenen görsel ve işitsel materyaller kullanılarak öğrencilerin Türk müziği ses sistemi içerisindeki temel olgularla ilgili öğrenmeleri hatırlamaları sağlanır (E3.2, OB2). Öğrencilere Türk müziğinde yer 6 adet (çargâh, buselik, kürdi, rast, uşşak, hicaz) dörtlü dizileri içeren görsel sunumlar hazırlanır (OB4). Öğrencilerin Türk müziğinde yer alan dörtlüleri hem görsel hem de işitsel olarak tanımaları sağlanır. Dörtlülerle oluşturulmuş ses örnekleri dijital araçlarla veya Türk müziği çalgılarıyla dinletilir. Dörtlüleri içeren ezgilerle ilgili dinleme–bulma etkinlikleri düzenlenir. Dinletilen örnekler üzerine grup tartışmaları yapılır, öğrencilerden duydukları dörtlüleri isimlendirmesi istenir. Öğrencilerin yeni öğrendikleri görsellere ilişkin soru sorması sağlanır (E3.8). Öğrencilerin dinletilen dörtlüler arasından istenen dörtlüyü işitsel olarak ayırt etmeleri sağlanır. İşitsel hafızayı güçlendirmek için dörtlülerin tekrarına dayalı eşleştirme oyunları uygulanır (E2.5). Bunun için küçük gruplar hâlinde çalışarak istasyon, öğrenme galerisi gibi tekniklerle ulaştıkları bilgileri ürüne dönüştürmeleri istenir (SDB2.2). Öğrencilerin grup çalışmalarında birbirlerine karşı nazik olmaları istenir (D14.1). Süreç kontrol listesi kullanılarak değerlendirilir.

TMT5.1.2.
Türk müziği ses dizilerindeki dörtlüler ile ilgili Türk müziği eserleri dinletilerek öğrencilerin ön öğrenmeleri hatırlaması ve bu eseri oluşturan dizilerdeki dörtlüleri merak etmesi sağlanır (E1.1). Öğrencilerin yeni öğrenmelere ilişkin görsellere ait soru sorması sağlanır (E3.8). Sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/kendini tanıma desteklenir (SDB1.1). Öğrencilere dörtlüleri içeren ezgiler okutulur. Bu süreçte öğrenciler hem bireysel hem de grup hâlinde çalışmalar yaparak notaları doğru seslendirmeye çalışır ve okuma becerileri geliştirilir (OB1). Çalışmalarını İş birliğiyle etkileşimli bir şekilde yapmaları beklenir (SDB2.2). Bu uygulamalar sayesinde Türk müziğindeki dörtlü yapıların okunuşunu doğru ve bilinçli biçimde gerçekleştirebilir. Türk müziği ses dizilerindeki dörtlüler arasındaki ilişkileri belirlemek için yapılandırılmış grid kullanılabilir. Olanaklar dâhilinde çalışma kâğıtları ile birlikte EBA üzerinden öğrencilere çevrim içi araçlar yardımıyla içerikler oluşturularak sunulabilir. Bireysel ya da grup olarak içerikler hakkında birbirleri ile iletişim kurmaları sağlanır. İş birliğiyle çalışmaları ve dijital araçlar ile etkileşime girmeleri beklenir (SDB2.2). Bu süreç, gözlem formu veya çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir. Öğrencilerin sınıf içerisinde görsel materyaller ile ifade edilen Türk müziği dizilerindeki dörtlüleri, nota yazım kurallarına uygun bir şekilde hizalı olarak çizebilmeleri için yazma etkinlikleri yapmaları sağlanır. Öğrencilerin dörtlüler arasındaki ilişkileri belirlemesi ve dörtlüler arasında bağ kurması sağlanır. Öğrenciler çargâh dörtlüsü (TTB) ve buselik dörtlüsünün (TBT) dizilimlerinde seslerin aralıklarını kodlayarak sesler arasındaki mesafeleri gösterir ve dörtlüler arasındaki farkı ifade eder (OB4). Öğrencilerin bu öğrenmeleri sözlü ve yazılı olarak ifade edebilmesi sağlanır (SDB2.1). Bu süreç, kısa cevaplı sorular, eşleştirme gibi sorular içeren çalışma kağıdı kullanılarak değerlendirilebilir. Duyduğu dörtlülerden yola çıkarak makam tahmininde bulunabileceği performans görevi istenebilir. Performans görevinin değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.

TMT5.1.3.
Öğrencilere Türk müziğinde kullanılan dörtlüler ve bu dörtlülere ait bileşenler (karar sesleri, aralıkları, ses değiştirici işaretleri) görsel ve işitsel olarak tanıtılır (OB4). Öğrencilerin dörtlüleri oluşturan bileşenleri uygulamalı olarak tanıyabilmeleri ve ayırt edebilmeleri için, nota üzerinde inceleme ve işaretleme çalışmaları yaptırılır (KB1). Dörtlüler içeren farklı ses dizileri verilerek öğrencilerin yalnızca öğrendikleri dörtlüleri görsel olarak ayırt etmeleri sağlanır (KB1). Öğrencilerden verilen başlangıç sesini tamamlayıp bileşenlerine dikkat ederek dörtlüleri yazmaları istenir (KB1). Yazdıkları dörtlüleri arkadaşları ile paylaşarak karşılaştırmalar yapar, gerektiğinde öğretmen geri bildirimiyle düzeltmeler gerçekleştirir (SDB2.1). Grupla birlikte yapılan çalışmalarda öğrenciler, aktif rol alarak arkadaşlarıyla dayanışma içinde ortak hedeflere ulaşmaya çalışır (SDB2.2, D4.1, E2.2). Yapılan çalışmalar sürecinde öğrencilerin sabırlı olmaları istenir (D12.2). Bu etkinliklerle öğrencilerin nota yazma becerileri desteklenir.

Öğrencilerden aralıklardan, dörtlülerden, belirli ölçü yapılarından ve dizilerden oluşturabileceği küçük ezgiler veya etütler tasarlamaları istenebilir. Bilgisayar veya mobil uygulamalar aracılığıyla deneyimler sunularak, interaktif ortamda öğrendiği kavramlarla sesleri kayıt altına alarak becerilerini geliştirilebilir.

Bu süreçte ihtiyacı olan öğrencilerle öğrenme süreci oyunlaştırılarak öğrencilerin motivasyonu arttırılabilir. Hazırlanan materyaller, görseller ve etkinlikler öğrencinin hazırbulunuşluk düzeyine göre değerlendirilirken sade ve basitten karmaşığa olabilir. Benzer öğrenme düzeyinde olan öğrencileri küçük gruplara ayırarak tam-yarım ses, aralık, basit makamlardaki dörtlüler, ölçü, dizi hakkında öğrendikleri hakkında panolar hazırlamaları ve buna benzer etkinlikler yapılırken öğrencilere dönütler verilerek sunum yapmaları desteklenebilir.