3. TEMA: TAMPERE SES SİSTEMİ VE TÜRK MÜZİĞİ SES SİSTEMİ

KB1. Temel Beceriler

E1.1. Merak,E2.5. Oyunseverlik, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB2.2. İş Birliği

D3. Çalışkanlık, D16. Sorumluluk, D19. Vatanseverlilk

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık

TMT3.3.1. Tampere ses sisteminin oluşumunu fark edebilme
TMT3.3.2. Türk müziği ses sisteminin oluşumunu fark edebilme

Tampere Ses Sistemi
Makamsal Ses Sistemi

makam, koma, majör, minör

Öğrenme çıktıları; grup değerlendirme formu, gözlem formu, dereceli puanlama anahtarı ve performans görevi kullanılarak değerlendirilebilir. Performans görevi olarak çeşitli majör ve minör tonlar dinletilerek dinlediği tonu anlamaları ve majör veya minör tonlarını ayırt etmeleri istenebilir. Performans görevi, dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerin müzikte aralık kavramını öğrendiği kabul edilmektedir

Öğrencilere majör ve minör tonları tanıyıp tanımadıkları sorulabilir. Ülkemizde bu tonalite sisteminin nerelerde kullanıldığı sorusu sorulabilir.

Daha önce öğrendiği aralık kavramı ile yeni bilgi ve becerileri arasında ilişki kurması sağlanır. Mavi ve yeşil renkleri yan yana koyarsak, gözümüzde her ikisi de benzer ancak biri diğerinden daha açık durur. Bu farklar ile müzikteki ses farkları benzerliği kullanılarak günlük yaşantı ile köprü kurulabilir.

TMT3.3.1.
Tampere ses sistemi kavramı ile ilgili; görsel ve işitsel materyaller kullanılarak öğrencilerin kavramı merak etmesi sağlanır (D3.2, E1.1). Öğrencilerin görsellere ilişkin soru sorması sağlanır (E3.8). Sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/kendini tanıma desteklenir (SDB1.1). Tampere ses sistemi ilgili sunumlar hazırlanarak öğrencilerin kavramları hem görsel hem de işitsel olarak fark etmeleri sağlanır (OB4). Daha önceki öğrenmeleri hakkında sorular sorularak dizi kavramının hatırlanması sağlanır. Bütün ses dizileri gibi Tampere sistemdeki dizilerin de aynı ses ile başlayıp aynı ses ile bittiği fark ettirilir. Dizilerin, çıkıcı (tizleşerek) ve inici (pestleşerek) olmak üzere iki türde olduğunu yazma ve dinleme seslendirme çalışmaları ile uygulamaları sağlanır. Do majör ve Do minör tonlarındaki tam ve yarım seslerin işaretlendiği işitsel ve görsel sunumlar hazırlanarak Tampere sistemin temel unsurları hakkında bilgileri fark etmeleri sağlanır (OB4). Sunumlar sırasında öğrencilerden karşılaştırma tablolarını kullanarak oluşacak tam ve yarım aralık unsurlarını diğer tonlarla karşılaştırmaları beklenir (OB4, KB2.7). Diğer majör ve minör tonlardaki tam ve yarım sesleri ayırt edebilmeleri için bulmaca veya sürükle bırak çalışması yapılır (E2.5). Bu etkinliğin ardından yapılacak kişisel ve grup içi etkinliklerde sorumluluklarını yerine getirir (D16.3). Grup oyunları oynanır ve iş birlikçi öğrenme yöntemi kullanılır (SDB2.2). Yapılan etkinlikler ve öğrendikleri kavramlarla ilgili merak ettikleri soruların sorulması istenir (E3.8). Bu süreçte öğrencilerin aktif rol almaları sağlanır (D3.4). Her grup kendi çalışmasını sınıfta bir alanda sergiler ve diğer grupların çalışmalarını inceler. Grupların çalışmaları grup değerlendirme formu ile değerlendirilebilir. Eğitici içerikler sunularak öğrencilerden sunulan içerikle ilgili çıkarımlarını paylaşmaları istenir (OB1). Öğrencilerden topladığı bilgileri kullanarak majör ve minör tonlarda tam ve yarım aralıkları anlatan poster, sunum gibi ürünler oluşturması istenir.
TMT3.3.2.
Türk müziği ses sistemi ve koma kavramı ile ilgili; görsel ve işitsel materyaller kullanılarak öğrencilerin kavramı merak etmesi sağlanır (E1.1). Öğrencilerin Türk müziği ses sistemi ve koma kavramı ile ilgili bilgi toplayacağı, güvenirliği kanıtlanmış dijital ve basılı kaynaklar açıklanır (OB1). Türk müziği ses sistemi ve koma kavramı ile ilgili sunumlar hazırlanarak öğrencilerin kavramları hem görsel hem de işitsel olarak fark etmeleri sağlanır (OB4). Öğrencilerin görsellere ilişkin soru sorması sağlanır (E3.8). Sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/kendini tanıma desteklenir (SDB1.1). Tam seslerin eşit olarak dokuz parçaya bölündüğü, görsel ve animasyonlar yardımı ile fark ettirilir. Tam seslerin dokuz eşit parçaya bölünmesine ilişkin örnekler görsel ve işitsel olarak incelenir (OB4). Tam sesin dokuz parçaya bölünmesiyle elde edilen küçük ses aralığına “koma“ adı verildiğine ilişkin sunumlar yapılır (OB4). Yarım seslerin klasik Batı müziğinde 4, 5 koma olarak kabul edildiğine ilişkin örnek görsel sunumlar yapılır (OB4). Yarım seslerin Türk müziğinde 4 koma olarak kabul edildiği fark ettirilir. Türk müziğinin 24’lü perde sistemine dayalı bir ses sistemi kullandığı ve bu sistemin komalı sistem olduğuna ilişkin görseller ile 24’lü perde sistemini fark etmesi sağlanır. Geleneksel Türk müziğinde bir tam sekizlinin 53 koma olduğuna ilişkin görsel sunumlar ve animasyonlar ile koma sistemini fark eder. Müzik kültürünü ve müzikal bilgilerini geliştirerek ülkesinin kültürel varlıklarına sahip çıkar (OB4, D19.3). Ses dizisi üzerinde bir tam sekizlinin komalara bölünmüş hâline ilişkin bulmaca ve boşluk doldurma çalışmaları yapılır. Tam seslerin dokuz eşit parçaya bölünmesi ve her iki ses arasındaki komaları yazma çalışması yaparak uygulaması sağlanır. Grup oyunları oynanır ve iş birlikçi öğrenme yöntemi kullanılır (SDB2.2). Yapılan etkinlikler ve öğrendikleri kavramlarla ilgili merak ettikleri soruların sorulması istenir (E3.8). Bu süreçte öğrencilerin aktif rol almaları sağlanır (D3.4). Her grup kendi çalışmasını sınıfta bir alanda sergiler ve diğer grupların çalışmalarını inceler. Grupların çalışmaları grup değerlendirme formu ile değerlendirilebilir. Eğitici içerikler sunularak öğrencilerden sunulan içerikle ilgili çıkarımlarını paylaşmaları istenir (OB1). Performans görevi olarak çeşitli majör ve minör tonlar dinletilerek dinlediği tonu anlamaları ve majör veya minör tonlarını ayırt etmeleri istenebilir. Performans görevi, dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

Aralıkların her birini tampere ses sistemi ve makamsal ses sistemine göre ayrı ayrı bölmeleri ile ilgili etkinlikler uygulanabilir.

Destekleme sürecinde öğrencilerin hazırbulunuşluk, ilgi ve öğrenme stilleri dikkate alınırken etkinlikler/materyal sade, kolay ve anlaşılır olabilir. Bunlar tüm duyulara hitap edecek şekilde basitten karmaşığa, yakından uzağa, somuttan soyuta gibi öğrenme ilkelerine uygun ve tüm öğrenme ortamlarında uygulanacak şekilde düzenlenebilir. Destekleme sürecinde oyun, bilmece sorma, bulmaca çözme etkinliklerinden ve görsel eşleştirme kartlarından yararlanılabilir. Etkinlikler yapılırken öğrencilerin zorlandıkları yerlerde onlara ipuçları verilebilir.