1. TEMA: TAMPERE SES SİSTEMİNDE TAM VE YARIM SES

SAB6. Müziksel İşitme, SAB7. Müziksel Okuma, SAB8. Müziksel Yazma

E1.1. Merak, E2.5. Oyunseverlik,, E3.2. Odaklanma, E3.7. Sistematiklik, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB2.1. İletişim, SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma)

D3. Çalışkanlık, D4. Dostluk, D7. Estetik, D12. Sabır

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık

TMT.2.1.1. Tam ses ve yarım sesi işitebilme
a) Tam-yarım sesi tanır.
b) Tam-yarım sesi işitsel olarak ayırt eder.
c) Tam-yarım sesi uygular.
TMT.2.1.2. Tam ses ve yarım sesi okuyabilme
a) Tam-yarım sesi tanır.
b) Tam-yarım sesi ayırt eder.
c) Tam-yarım sesi uygular.
TMT.2.1.3. Tam ses ve yarım sesi yazabilme
a) Tam-yarım sesi tanır.
b) Tam-yarım sesi işitsel olarak ayırt eder.
c) Tam-yarım sesi uygular.

Tam Ses Yarım Ses

aralık, dizi, tam, yarım

Öğrenme çıktıları; kontrol listesi, bulmaca, kısa cevaplı sorular, boşluk doldurma, doğru yanlış gibi soru türleri içeren çalışma kâğıtları, grup değerlendirme formu ve performans görevi kullanılarak değerlendirilebilir. Ölçüleri ritmik olarak ayırt edebilmesine yönelik performans görevi istenebilir. Performans görevinin değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.

Öğrencilerin dinledikleri müzik eserlerinde seslerin değişikliğe uğradığını fark ettikleri kabul edilmektedir.

Bu süreçte öğrencilerin tema ile ilgili hazırbulunuşluk düzeylerinin tespitinde hazırlık soruları, materyal ve çeşitli etkinliklerden yararlanılabilinir.

Daha önce öğrendiği sesin özellikleri konusu hatırlatılır tam ve yarım ses konusu ile ilişki kurulur. Merdivenden çıkarken her basamağın arasındaki mesafe müzikteki sesler arasındaki mesafeye benzetilebilerek günlük yaşantıyla ilişki kurulabilir.

TMT.2.1.1.
Öğretmen, müzikteki tam ses ve yarım ses kavramları ile ilgili, görsel ve işitsel video ve görselleri sunar (OB4). Öğrencilerle soru cevap etkinlikleri yapılarak öğrencilerin konuyu merak etmeleri sağlanır (E1.1, E3.8). Türk müziğinde tam ses ve yarım ses ile ilgili bilgi toplayacağı güvenirliği kanıtlanmış dijital ve basılı kaynaklar belirlenir. Öğrenciler topladıkları bilgileri öğretmen rehberliğinde tartışır (SDB2.1). Bir Türk müziği çalgısı ile öğrencilere Türk müziğinde tam ses ve yarım ses örnekleri dinletilir (D3.3, OB2). Görseller aracılığıyla piyano klavyesi gösterilerek bazı beyaz tuşlar arasında siyah tuşların olmadığı ve bazı beyaz tuşlar arasında olduğu, bu durumun sonucunda beyaz tuşların birbirine aynı uzaklıkta olmadığı öğrenciler tarafından fark edilir (KB2.2). (do-re, re-mi, fa-sol, sol-la, la-si sesleri arasında siyah bir tuş varken mi-fa, si-do sesleri arasında bir siyah tuş bulunmamaktadır). Böylelikle öğrencilerin sesler arasındaki mesafeyi tam ses veya yarım ses olarak tanımaları sağlanır. Bu sürecin ardından öğrencilere do ve re arasındaki siyah tuş gösterilir. Örneğin do sesinden yarım ses yukarı hareket edildiğinde (çıkıcı) sesin incelerek (tizleşerek) do diyez, re sesinden aşağı hareket edildiğinde (inici) sesin kalınlaşarak (pestleşerek) re bemol olarak isimlendirildiğini ve aynı tuşun iki farklı ismi olduğu fakat aynı sesi ifade ettiğini, ayırt eder (KB2.4). Öğrencilerin etkileşimli tahta üzerinde piyano görselleri ile hazırlanan bulmaca içeren çalışma kâğıdını çözerek işittikleri tam ses ve yarım sesleri işitsel olarak duymaları sağlanır (E2.5). Öğrencilerin arkadaşlarının cevaplarını kontrol ederek kendilerini değerlendirmeleri sağlanır (SDB1.3). Bulmacayı çözen öğrencilere motivasyonları artıracak dönütler verilerek desteklenir. Yaptıkları etkinlikler sırasında herkes planladığı görevi takip eder ve yerine getirir (D3.4). Performans görevi olarak piyano tuşlarının görsellerini içeren bulmaca ve boşluk doldurma gibi materyaller oluşturulmasın istenebilir. Verilen performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

TMT2.1.2.
Öğrencilerin Türk müziği enstrümanlarından birinin eşliğinde, ön öğrenmelerde öğrendiği tam ses ve yarım seslerin seslendirilmesine yönelik işitsel ögeleri tanıması sağlanır. Türk müziği enstrümanlarının yardımı ile do sesinden diğer do sesine seslendirilen (do dizisi) tam ve yarım sesleri duyurarak bu aralıkları işitsel olarak ayırt etmesi sağlanır. Do dizisini ritmik okuma çalışmaları yapılarak öğrencilerin duydukları tam ve yarım sesleri uygulamaları sağlanır. Ölçüleri ritmik olarak ayırt edebilmesine yönelik performans görevi istenebilir. Performans görevinin değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir. Öğrenciler gruplara ayrılarak grupla beraber yapılan seslendirme çalışmalarının yürütülmesinde aktif rol alır (SDB2.1) ve ortak hedeflere ulaşmak için arkadaşlarıyla dayanışma içinde olur (D4.1). Arkadaşlarını etkin bir şekilde dinler (SDB2.1). Seslendirme çalışmaları yürütülerek tam ve yarım seslerin seslendirilmesi ve pekiştirilmesi sağlanır. Tam seslerin ve yarım seslerin, melodik cümle gibi özelliklerin estetik algı ile ilişkisini fark eder (D7.1). Bu süreç grup değerlendirme formu ile değerlendirilebilir. Tam ve yarım seslerin anlaşılabilmesi için öğrenciler tarafından okumaların sistematik (E3.7) bir şekilde yapılması gerekliliğinin altı çizilerek bu hususta öğrencilerin istikrarlı ve sabırlı olmalarının önemi vurgulanır (D12.3)
.

TMT2.1.3.
Öğrencilere Türk müziği çalgılarından biri ile do dizisinin sesleri duyurulur. Daha önce öğrendiği tam ve yarım seslerden yola çıkarak bu seslerin tam veya yarım ses olduklarını tahmin etmeleri istenir (KB2.11). Soru cevap tekniği kullanılarak öğrencilerin verdikleri cevaplar kontrol edilir. Öğrencilerin do dizisini daha önce öğrendiği tam ve yarım seslerden yola çıkarak etkileşimli tahtada gösterilen görsellerle bağlantı kurarak konuya odaklanması sağlanır (OB4, E3.2). Do dizisi ses dizi şeması görsel ve işitsel materyaller kullanılarak ön öğrenmeleri hatırlaması ve merak etmesi sağlanır (E1.1). Beyin fırtınası tekniğiyle önceki bilgiler yoklanarak tam ve yarım seslere dair soru cevap etkinliği yapılır (E3.8). Sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/kendini tanıma desteklenir (SDB1.1). Bu sürece do dizisinin tam ve yarım seslerini bulma oyunu dahil edilerek öğrencilerin konuya ilgi duyması sağlanır (E2.5). Tam ve yarım seslerin yazımı ile ilgili sunumlar hazırlanarak öğrencilerin tam ve yarım seslerin yazımı ile ilgili kavramları hem görsel hem de işitsel olarak tanımaları sağlanır (OB1, OB4). Öğrencilerin sınıf içerisinde görsel materyaller ile ifade edilen do dizisi şemasını, nota yazım kurallarına uygun bir şekilde hizalı olarak çizilmeleri için yazma etkinlikleri düzenlenir. Bu çalışmalar ile tam ve yarım seslerin yazılması ile ilgili bileşenleri ayırt etmesi sağlanır. Örneğin öğrenciler do dizisini oluşturan iki tam bir yarım üç tam bir yarım diziliminde seslerin aralıklarını kodlayarak sesler arasındaki mesafeleri gösterir. Tam ve yarım sesler arasındaki farkı ifade ederek öğrenmeleri sözlü ve yazılı olarak ifade eder (OB4). Bu süreç, kısa cevaplı sorular, boşluk doldurma gibi sorular içeren çalışma kâğıdı ya da eşleştirme, boşluk doldurma, kısa cevaplı dijital etkileşimli oyunlar kullanılarak değerlendirilebilir (OB2).

Benzer öğrenme düzeyinde olan öğrencileri küçük gruplara ayırarak tam ses ve yarım ses ile ilgili sunum yapmaları sağlanabilir. Tam ses ve yarım ses kavramlarını, seslerini kullanarak ifade edebilmeleri sağlanır. Tam ve yarım sesler ile ilgili bulmacalar hazırlanıp öğrencilere bu bulmacalar çözdürülebilir.

Konuya ilişkin destekleme amacıyla görsel, işitsel ve dijital materyaller kullanılır. Görsel veya işitsel ögelerle desteklenen grup çalışmalarında öğrencilerden tam ses ve yarım ses kavramlarını görsel olarak isimlendirmeleri istenir.