4. TEMA: Sİ BEMOL MAJÖR VE SOL MİNÖR

SAB6. Müziksel İşitme, SAB7. Müziksel Okuma, SAB8. Müziksel Yazma

E1.1. Merak, E2.5. Oyunseverlik, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB2.1. İletişim

D4. Dostluk, D7. Estetik, D12. Sabır

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık

MİOY.7.4.1. Si bemol majör ve sol minör dizileri yazabilme
a) Si bemol majör ve sol minör dizileri kavramını tanır.
b) Si bemol majör ve sol minör dizileri ayırt eder.
c) Si bemol majör ve sol minör dizileri uygular.
MİOY.7.4.2 Si bemol majör ve sol minör dizileri okuyabilme
a) Si bemol majör ve sol minör dizi bileşenlerini tanır.
b) Si bemol majör ve sol minör dizi bileşenlerini işitsel olarak ayırt eder.
c) Si bemol majör ve sol minör dizi bileşenlerini uygular.
MİOY.7.4.3. Si bemol majör ve sol minör dizileri işitebilme
a) Si bemol majör ve sol minör dizi bileşenlerini tanır.
b) Si bemol majör ve sol minör dizi bileşenlerini işitsel olarak ayırt eder.
c) Si bemol majör ve sol minör dizi bileşenlerini ifade eder.

Si Bemol Majör, Sol Minör Dizileri

armonik, dikte, majör, melodik, minör, ritmik solfej, si bemol majör, sol minör, solfej, tampere
4'lü ses dizisi

Öğrenme çıktıları; boşluk doldurma ve kısa cevaplı sorulardan oluşan çalışma kâğıtları, kontrol listesi, performans görevi, gözlem formu, öz, akran, grup değerlendirme formları ile değerlendirilebilir. Si bemol majör ve sol minör dizisinin seslendirilmesi ve işitilmesine yönelik performans görevi verilebilir. Performans görevinin değerlendirilmesinde analitik dereceli puanlama anahtarı ve gözlem formu kullanılabilir.

Tam ses, yarım ses, sesteş, aralık ve dizi kavramlarını tanıdığı, fa majör ve re minör dizilerinin işitme, okuma ve yazma becerisini kullanabildiği kabul edilmektedir.

Öğretmen, dersin başında öğrencilerin si bemol majör ve sol minör ses dizileriyle ilgili mevcut bilgilerini değerlendirmek ve bu iki dizinin arasındaki bağlantıyı keşfetmelerini sağlamak amacıyla çeşitli sorular yöneltir. Öğrencilerin daha önce öğrendikleri ses dizilerini hatırlamalarını teşvik ederek si bemol majör ve sol minör dizilerinde ortak kullanılan sesleri belirlemeleri için düşünmeleri sağlanır. Öğrencilere, si bemol majör ve sol minör ses dizilerinin nasıl bir yapıya sahip olduğunu anlamaları için bazı müzikal örnekler dinletilir. Dinledikleri eserlerde hangi notaların belirgin olduğu, ses dizilerinde dikkatlerini çeken belirli notalar veya melodik motiflerin olup olmadığı gibi sorularla öğrencilerin farkındalıklarını artırmaları sağlanır. Son olarak öğrencilerden bu dizilerde bestelenmiş eserleri mırıldanmaları veya ritmik olarak takip etmeleri istenerek si bemol majör ve sol minör ses dizilerinin yapısını işitsel ve teorik olarak kavramaları desteklenir. Bu süreç, öğrencilerin ses dizileri arasındaki ilişkileri anlamalarını ve müzikal algılarını geliştirmelerini sağlayarak öğrenme sürecine aktif katılımlarını artırır.

Günlük hayatta karşılaştığımız birçok ses, birbirine bağlı ve düzenli bir sistem içinde yer alır. Örneğin doğada günün farklı saatlerinde duyduğumuz kuş sesleri veya denizin dalga sesleri belirli bir ritme ve akışa sahiptir. Müzikte de bazı ses dizileri, birbirleriyle bağlantılıdır ve aynı sesleri içerebilir. Si bemol majör ve sol minör de ortak notalara sahip iki ses dizisidir ancak her biri müzikte farklı bir anlatım oluşturur. Öğrenciler, si bemol majör ve sol minör ses dizilerini tanıyarak aynı notaların farklı dizilimlerde nasıl farklı hisler uyandırabileceğini keşfedebilirler. Günlük hayattaki bu bağlantıları fark etmek, müzikteki ses dizilerini daha bilinçli anlamalarına ve dinledikleri eserleri analiz etmelerine yardımcı olabilir.

MİOY.7.4.1.
Si bemol majör ve sol minör diziler ile ilgili; görsel ve işitsel materyallerle öğrencilerin ön öğrenmeleri hatırlaması ve merak etmesi sağlanır (E1.1). Öğrencilerin yeni öğrenmelere ilişkin görsellere ait soru sorması sağlanır (E3.8). Sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/kendini tanıma desteklenir (SDB1.1). Si bemol majör ve sol minör diziler ile ilgili sunumlar hazırlanarak öğrencilerin kavramları hem görsel hem de işitsel olarak fark etmeleri sağlanır (OB1). Öğrencilerin izleme ve dinleme etkinliklerinden sonra müzikle ilgili bilgilerinin veya anılarının olup olmadığı sorulur. Cevaplardan yola çıkılarak öğrencilerin anılarıyla öğreneceği bilgiler ilişkilendirilir (SDB1.1). Anılardan örnekler verilirken duygu ve düşüncelerin fark edilmesi yoluyla iletişim becerisi desteklenir (SDB2.1). Bu süreç, gözlem formu veya kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir. Öğrencilerinin sınıf içerisinde görsel materyaller ile ifade edilen; si bemol majör ve sol minör dizeleri nota yazım kurallarına uygun bir şekilde hizalı olarak yazabilmeleri için yazma etkinlikleri yapmaları sağlanır. Öğrenciler si bemol majör ve sol minör diziler arasındaki ilişkileri belirler ve dizi türleri arasında bağ kurarlar. Örneğin öğrencilerin majör dizinin 6. derecesinden oluşturulacak bir dizinin, minör dizi olduğunu gösterir (OB4). Bu durumu sözlü ve yazılı olarak ifade eder. Bu süreç, boşluk doldurma soruları ve kısa cevaplı sorulardan oluşan çalışma kâğıtları veya gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir.

MİOY.7.4.2
Öğrencilerin, ön öğrenmelerde öğrendiği tampere 4'lü ses dizilerinin seslendirmesine yönelik yapılan çalışmalar piyano eşliğinde gerçekleştirilir. Süreç içerisinde öğrencinin ses dizisinin ana bileşenleri olan si bemol sesi üzerine kurulacak olan majör tampere 4'lü ses dizisinin seslendirme çalışmaları yapılarak solfej çalışmalarını yapması sağlanır. (si bemol'den mi bemol'e kadar olan sıralı sesleri isimlerini kullanarak seslendirmesi) Daha sonra fa üzerine kurulacak olan tampere 4'lü ses dizisi sürece dâhil edilir ve si bemol majör dizisinin öğrenmesi sağlanır. Aynı süreç majör dizinin ilgili minörü olan sol minör dizisi içinde geçerlidir. Si bemol majör ve sol minör dizilerinin ses olarak tanınması için solfej çalışmaları yapılması sağlanır. Solfej çalışmaları ile beraber ritmik solfej çalışmaları yürütülerek öğrencilerin müziksel işitme ve okuma becerilerini geliştirmeleri sağlanır. Zorlayıcı ses dizilerini çözümleme aşamasında gösterilen kararlılık, müzikal becerilerin pekişmesini destekler (D12.3). Grupla beraber yapılan seslendirme çalışmalarında aktif rol alır (SDB2.1) ve ortak hedeflere ulaşmak için arkadaşlarıyla dayanışma içinde olur (D4.1). Bu süreç, öz/akran/ grup değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir.

MİOY.7.4.3
Öğrencilerin, ön öğrenmelerde öğrendiği tampere 4'lü ses dizilerinin işitilmesine yönelik yapılan çalışmalar piyano eşliğinde gerçekleştirilir. Süreç içerisinde öğrencilerle ses dizisinin ana bileşenleri olan si bemol sesi üzerine kurulacak majör Tampere 4'lü ses dizisila işitme çalışmaları yapılarak dikte çalışmaları yapmaları sağlanır (Tek ses işitme çalışması). Ses bulma ve işitme oyunları oynanarak öğrencilerin tek sesleri duyabilmeleri sağlanır (E2.5). Bunun üzerine fa sesi üzerine kurulacak olan tampere 4'lü ses dizisi sürece dâhil edilerek si bemol majör dizisinin öğrenciler tarafından tanınması sağlanır. Aynı süreç majör dizinin ilgili minörü olan sol minör dizisi içinde geçerlidir. Öğrencilerin sesleri ayırt ederek dikte çalışması yapmaları gerçekleştirilir. Solfej çalışmaları ile beraber ritmik solfej çalışmaları gerçekleştirilerek öğrencilerin müziksel okuma becerilerini geliştirmeleri sağlanır. Ayrıca öğrencinin dijital platformlarda sol majör ve mi minör tonlarında eserler dinleyip, konserler seyrederek tonal yapıları pekiştirmesi sağlanır (OB2). Konser dinleme ve ses dizilerini seslendirme süreçlerinde öğrenciler, sanatın ruhsal esenliğe katkı sağlayan etkisini fark ederler (D7.2). Bu süreçte, öğrencilerin si bemol majör ve sol minör dizisinin seslendirilmesi ve işitilmesine yönelik performans görevi verilebilir. Performans görevinin değerlendirilmesinde analitik dereceli puanlama anahtarı ve gözlem formu kullanılabilir.

Öğrenciler, solfejini ve diktesini yapabildikleri etüt veya ezgileri çalışarak kendi etütlerini ya da ezgilerini oluşturarak süreci zenginleştirebilirler. Si bemol majör ve sol minör dizileriyle bestelenmiş eserleri dinleyerek repertuvarlarını genişletmeye yönelik çalışmalar yapabilirler. Si bemol majör ve sol minör ses dizilerini analiz etmek için dijital müzik programlarını veya nota yazılım uygulamalarını kullanabilirler. Bu uygulamalar sayesinde, her iki dizinin frekans yapısını inceleyebilir, sesleri görsel olarak analiz edebilir ve kendi melodik motiflerini oluşturarak müzikal farkındalıklarını geliştirebilirler.

Öğrencilerin si bemol majör ve sol minör ses dizilerini daha iyi kavrayabilmeleri için öncelikle bu dizilerde yer alan sesleri tanımaları sağlanmalıdır. Bu amaçla, önce bireysel olarak tek tek sesleri dinleyip tekrar etmeleri, ardından bu sesleri enstrümanlarıyla veya sesleriyle uygulamaları istenebilir. Daha sonra, bireysel ve grup çalışmalarıyla dizide yer alan perdeleri tanımaya yönelik solfej ve dikte egzersizleri yapılabilir. Öğrencilere si bemol majör ve sol minör dizisinde basit ezgiler öğretilerek bunların solfej çalışmalarını yapmaları ve notaları kulak yoluyla tanımaları teşvik edilebilir. Bu aşamaların ardından, öğrencilerin öğrendikleri ses dizilerini aktif olarak kullanabilmeleri için önce belirli motifler üzerinde çalışmalar yapmaları, ardından bu dizileri kullanarak küçük melodiler oluşturmaları sağlanabilir. Bu süreç, öğrencilerin müzikal yaratıcılıklarını geliştirmelerine ve öğrendikleri dizileri daha bilinçli ve etkin bir şekilde kullanmalarına yardımcı olabilir.