1. TEMA: TÜRK MÜZİĞİ USULLERİNİ ÖĞRENİYORUM-3

SAB6. Müziksel İşitme, SAB7. Müziksel Okuma, SAB8. Müziksel Yazma, SAB13. Müziksel Hareket.

E1.1. Merak, E2.5. Oyunseverlik, E3.2. Odaklanma, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği

D4. Dostluk, D6. Dürüstlük, D12. Sabır

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık

MİOY.6.1.1. Devrihindi ve düyek usul yapılarını yazabilme
a) Devrihindi ve düyek usullerini tanır.
b) Devrihindi ve düyek usullerini ayırt eder.
c) Devrihindi ve düyek usullerini uygular.
MİOY.6.1.2. Devrihindi ve düyek usul yapılarını okuyabilme
a) Devrihindi ve düyek usullerini tanır.
b) Devrihindi ve düyek usullerini ayırt eder.
c) Devrihindi ve düyek usullerini uygular.
MİOY.6.1.3. Devrihindi ve düyek usul yapılarını işitebilme
a) a) Devrihindi ve düyek usullerini tanır.
b) b) Devrihindi ve düyek usullerini ayırt eder.
c) c) Devrihindi ve düyek usullerini ifade eder.
MİOY.6.1.4. Devrihindi ve düyek usullerine uygun hareketleri sergileyebilme
a) Devrihindi ve düyek usul yapısına uygun hareketler belirler.
b) Devrihindi ve düyek usul yapısına uygun hareketler sergiler.

Devrihindi ve Düyek Usulleri

devrihindi, düyek, usul

Temanın öğrenme çıktıları için; boşluk doldurma ve kısa cevaplı sorulardan oluşan çalışma kâğıtları, performans görevi ve grup değerlendirme formları kullanılabilir. Devrihindi ve düyek usul yapılarına yönelik performans görevi verilebilir. Performans görevinin değerlendirilmesinde gözlem formu ve analitik dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.

Öğrencilerin nim sofyan, semai, sofyan, Türk aksağı, yürük semai usullerini bildiği ve bu konularla ilgili öğrenme çıktılarına sahip oldukları kabul edilmektedir.

Öğretmen, dersin başında öğrencilerin önceden öğrendikleri usullerle devrihindi ve düyek usulleri arasındaki farkları anlamalarına yardımcı olmak amacıyla sorular yöneltir. Öncelikle, "Daha önce öğrendiğimiz usuller genellikle kaç zamanlıydı?" veya "Usullerde uzun ve kısa vuruşların sıralanışı ritmik yapıyı nasıl etkiler?" gibi sorularla öğrencilerin önceki bilgilerini hatırlamaları sağlanır. Ardından, öğrencilerin günlük hayatta karşılaşabilecekleri ritmik yapılar üzerine düşünmeleri için şu sorular sorulabilir: "Bazı müziklerde vuruşlar eşit sürelerle ilerlerken, bazılarında kısa ve uzun vuruşlar bir arada yer alır. Sizce bu durum müziğin ritmik akışını nasıl değiştirir?". Öğrencilerin düyek usulünün düzenli ve devrihindi usulünün uzun ve kısa vuruşlardan oluşan eşit olmayan bir yapıya sahip olduğunu fark etmeleri sağlanır. Öğretmen, devrihindi ve düyek usullerinin farklı eserlerde nasıl kullanıldığını göstermek amacıyla müzik dinletisi sunar. Öğrencilerden, her iki usulün vuruşlarını takip etmeleri ve aralarındaki farkları belirlemeleri istenir. "Bu usullerde vuruş süreleri arasında belirgin bir fark hissediyor musunuz?" veya "Bir usulde vuruşlar daha eşit aralıklı, diğerinde ise farklı uzunluklara sahip mi?" gibi sorularla öğrencilerin ritim algıları yönlendirilir. Son olarak öğrencilerden dinledikleri müziğin vuruşlarını el çırparak, ayaklarıyla vurarak takip etmeleri istenir. Bu etkinlik, devrihindi ve düyek usullerini önceki usullerle kıyaslamalarına, farklılıkları hissetmelerine ve öğrenme sürecine aktif olarak katılmalarına yardımcı olur.

Öğrencilerden, aileleriyle katıldıkları düğün, halk oyunları gösterileri gibi etkinliklerde dinledikleri Türk müziği eserlerine örnek vermeleri istenir. Seçilen eserlerden devrihindi ve düyek usulünü içerenler dijital ortamda dinletilir. Öğrencilerin bu eserlerin ritimlerine eşlik etmeleri sağlanarak öğrenilecek usullerle bağ kurmaları desteklenir.

MİOY.6.1.1.
Görsel ve işitsel materyallerle öğrencilerin daha önce öğrendiği nim sofyan, semai ve sofyan, Türk aksağı ve yürük semai usullerini hatırlaması ve merak etmesi sağlanır (E1.1). Öğrencilerin yeni öğrenmelere ilişkin görsellere ait soru sorması (E3.8) ve sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/kendini tanıma desteklenir (SDB1.1). Türk müziği usul yapılarından devrihindi ve düyek usullerini içeren sunumlar veya animasyonlar izletilerek öğrencilerin kavramları hem görsel hem de işitsel olarak fark etmeleri sağlanır (OB1).Öğrencilere izleme ve dinleme etkinliklerinden sonra usullerle ilgili bilgilerinin veya anılarının olup olmadığı sorulur. Cevaplardan yola çıkılarak öğrencilerin anılarıyla öğreneceği bilgiler ilişkilendirilir (SDB1.1). Anılardan örnekler verilirken duygu ve düşüncelerin fark edilmesi yoluyla iletişim becerisi desteklenir (SDB2.1). Devrihindi ve düyek usullerinin genel özellikleri ve şematik gösterimi tahtaya yazılarak görseli algılaması sağlanır (OB4, SBAB11.1). Türk müziği usul yapıları ile ilgili sunumlar hazırlanarak öğrencilerin kavramları hem görsel hem de işitsel olarak fark etmeleri sağlanır (OB1). Sınıf içerisinde görsel materyaller ile ifade edilen devrihindi ve düyek usul yapılarının, nota yazım kurallarına uygun bir şekilde yazılabilmesi için öğrencilere yönelik yazma etkinlikleri düzenlenir. Öğrenciler 7 zamanlı devrihindi ve 8 zamanlı düyek usul yapılarını arasındaki zaman farkını görsel ve işitsel olarak belirler ve zaman birimleri arasında bağ kurar. Örneğin devrihindi ve düyek usullerinde yazılmış eserlerin usul yapılarını karşılaştırarak usul farklılıklarını ortaya koyar. Bu süreç, boşluk doldurma ve kısa cevaplı sorulardan oluşan çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir.

MİOY.6.1.2.
Devrihindi ve düyek usul yapılarından oluşturulan ritmik kompozisyonları öğrencilerin görsel olarak algılamaları ve seslendirme yapmaları sağlanır. Öğrencilerle, ön öğrenmelerde öğrendiği devrihindi ve düyek usullerinden oluşan ritmik solfej, solfej çalışmaları gerçekleştirilir. Süreç içerisinde öğrencinin devrihindi ve düyek usullerinden oluşturulan repertuvarlar basitten karmaşığa doğru ilerletilerek öğrencilerin usul yapılarından hazırlanan ritmik solfejleri ve solfejleri okumaları sağlanır. Öğrenciler grupla beraber yapılan seslendirme çalışmalarında aktif rol alır (SDB2.2). Arkadaşlarının müziksel gelişimini ve hedeflerini destekleyen ifadeleri kullanır ve arkadaşlarıyla dayanışma içerisinde bulunur (D4.1). Grubu etkin bir şekilde dinleyerek iletişim becerilerini geliştirir (SDB2.1). Bu süreç, gözlem formu ve grup değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir.

MİOY.6.1.3.
Öğrencilerin, ön öğrenmelerde öğrendiği devrihindi ve düyek usullerinin işitilmesine yönelik yapılan çalışmalar Türk müziği çalgılarından herhangi biriyle ya da etkileşimli tahta eşliğinde gerçekleştirilir. Süreç içerisinde öğrencilerin 7 zamanlı devrihindi ve 8 zamanlı düyek usulleriyle hazırlanan etütlerle işitme çalışmaları yapmaları sağlanır (tartım dikteleri). Ritmik solfej çalışmaları gerçekleştirilerek öğrencilerin işitsel becerilerini geliştirmeleri beklenir. Performans çalışmaları sürecinde öğrenciler, üstlendikleri görevleri zamanında ve eksiksiz tamamlayarak dürüstlük bilincini geliştirirler (D6.2). Bu süreçte, öğrencilere devrihindi ve düyek usullerine yönelik performans görevi verilebilir. Verilen performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirebilir. Usul bulma ve işitme oyunları oynanarak öğrencilerin usul darplarını duyabilmeleri sağlanır (E2.5).

MİOY.6.1.4.
Bir ritim aleti (bendir, def, kudüm vb.) ile usullerin vuruluşu gösterilir. Öğrencilerin odaklanması sağlanır ve usul vurmaları istenir (E3.2). Daha sonra öğretmen usullerin darplarını dizlerine vurarak (meşk sistemi) uygulamalı olarak öğrencilere gösterir ve öğrencilerden kendisini taklit etmesini ister (KB2.11). Devrihindi ve düyek usullerinin hareket koordinasyonu belirler. Bu süreç gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir. Öğrencilere devrihindi ve düyek usulünde eserler dinletilerek; öğrencilerden ezgisel yapıya uygun usul darplarını vurmaları istenir. Yapılan çalışmalarda sabırlı olmaları ve el ya da ayak koordinasyonuna odaklanmaları beklenir (D12.3, OB1). Öğrenciler grupla beraber yapılan usul çalışmalarında aktif rol alarak usul vuruşlarını sergiler. (SDB2.2). Ortak hedeflere ulaşmak için arkadaşlarıyla dayanışma içinde olur (D4.1). Grubu etkin bir şekilde dinleyerek iletişim becerilerini geliştirir (SDB2.1). Öğrencilerin düzeyine uygun eserler belirlenerek usul darplarını içeren ve usul uygulamasına yönelik performans görevi verilebilir. Verilen performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı ve gözlem formu ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerin Türk dünyasında kullanılan benzer usul yapılarını araştırmaları istenebilir. Türk müziği ile diğer müzik gelenekleri arasındaki ilişkinin kurulması sağlanabilir.

Öğrencilere, 7 zamanlı devrihindi ve 8 zamanlı düyek usulleri çalıştırırken usulleri daha somut hâle getirmek için usul kartları kullanılabilir. Her bir zaman ölçüsüne ait kartlar hazırlanıp öğrencilerin bu kartlarla çalışması sağlanabilir. Öğrenciler küçük gruplara ayrılabilir. Her grup farklı bir zamanlı usulü çalışarak kendi aralarında uygulama yapabilirler. Gruplar arasında performans sergileyerek diğer öğrencilerle bilgi ve deneyim paylaşımı yapabilirler
.