3. TEMA: RE MİNÖR

SAB6. Müziksel İşitme, SAB7. Müziksel Okuma, SAB8. Müziksel Yazma

E1.1. Merak, E2.5. Oyunseverlik, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB2.1. İletişim

D4. Dostluk, D10 Mütevazılık, D16. Sorumluluk

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık

MİOY.4.3.1. Re minör dizisini yazabilme
a) Re minör dizisini tanır
b) Re minör dizisini eder.
c) Re minör dizisini dizileri uygular.
MİOY.4.3.2. Re minör dizisini okuyabilme
a) Re minör dizisinin bileşenlerini tanır.
b) Re minör dizisinin bileşenlerini işitsel olarak ayırt eder.
c) Re minör dizisinin bileşenlerini uygular.
MİOY.4.3.3. Re minör dizisini işitebilme
a) Re minör dizisinin bileşenlerini tanır.
b) Re minör dizisinin bileşenlerini işitsel olarak ayırt eder.
c) Re minör dizisinin bileşenlerini işitsel olarak ifade eder.

Minör Dizisi

armonik, dikte, fa majör, majör, minör, phrigian, re minör, ritmik solfej, solfej, tetrakord

Öğrenme çıktıları; boşluk doldurma ve kısa cevaplı sorulardan oluşan çalışma kâğıtları, gözlem formu, kontrol listesi, öz, akran, grup değerlendirme formları ve performans görevi ile değerlendirilebilir. Re minör dizisinin işitilmesine yönelik performans görevi verilebilir. Verilen performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı veya gözlem formu kullanılarak değerlendirebilir.

Tam ses, yarım ses, anarmoni, aralık ve dizi kavramlarını tanıdığı, do majör, la minör ve fa majör dizilerinin işitme, okuma ve yazma becerisini kullanabildiği kabul edilmektedir.

Öğretmen, dersin başında öğrencilerin re minör dizisi, fa majör ile ilişkisi ve minör dörtlü ses dizileri konularındaki mevcut bilgi ve deneyimlerini değerlendirmek için sorular yöneltir. Örneğin "Daha önce re minör dizisini duydunuz mu?", "Majör ve minör diziler arasında nasıl bir fark vardır?", "Re minör dizisi nasıl oluşur?" gibi sorularla öğrencilerin konuya dair farkındalık geliştirmesi sağlanır. Öğretmen piyano veya etkileşimli tahta üzerinde bir dizi göstererek öğrencilere "Bu diziyi hangi ölçütlere göre majör veya minör olarak tanımlayabiliriz?", "Re minör dizisini oluşturan dörtlü ses dizileri nasıl sıralanmıştır?", "Fa majör ve re minör arasındaki ilişkiyi nasıl açıklayabilirsiniz?" gibi sorular sorabilir. Öğrencilerden, verilen nota dizisini inceleyerek re minör olup olmadığını belirlemeleri veya öğretmenin çaldığı sesleri dinleyerek dizinin hangi nota üzerine kurulu olduğunu tahmin etmeleri istenebilir.

Öğrenciler, re minör dizisi ve minör dörtlü ses dizilerinin günlük hayattaki ritmik ve duygusal ifadelerle nasıl ilişkilendirilebileceğini keşfederler. Örneğin öğretmen "Bir film izlerken hüzünlü ya da duygusal sahnelerde genellikle nasıl bir müzik duyarsınız? Sizce bu sahnelerde minör diziler kullanılmasının bir sebebi olabilir mi?" gibi sorular yönelterek öğrencilerin minör dizilerin müzikal atmosfer yaratmadaki etkisini fark etmelerini sağlar. Ayrıca "Gün içindeki ruh hâliniz değiştiğinde, dinlediğiniz müziklerin de değiştiğini fark ettiniz mi? Minör diziler genellikle hangi duyguları yansıtmak için kullanılır?" gibi sorularla öğrencilerin re minör dizisinin duygusal etkisini anlamaları sağlanır. Öğrencilerden, farklı müzik türlerinden (film müzikleri, klasik müzik, pop gibi) örnekleri dinleyerek bu müziklerin duygularını (hüzünlü, neşeli vb.) ve kullanılan seslerin (minör ya da majör gibi) nasıl bir etki oluşturduğunu belirlemeleri ve bunların neden bu türlerde kullanıldığını tartışmaları istenir. Grup tartışmaları sırasında, minör dizilerin müzikal anlatımda nasıl bir atmosfer oluşturduğu ve fa majör ile nasıl bir ilişki içinde olduğu keşfedilir.

MİOY.4.3.1

Re minör dizileri ile ilgili; görsel ve işitsel materyallerle öğrencilerin ön öğrenmeleri hatırlamaları ve dizileri merak etmesi sağlanır (E1.1). Öğrencilerin yeni öğrenmelere ilişkin görsellere ait soru sorması sağlanır (E3.8). Sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/kendini tanıma desteklenir (SDB1.1). Re minör dizileri ile ilgili sunumlar hazırlanarak öğrencilerin kavramları hem görsel hem de işitsel olarak fark etmeleri sağlanır (OB1). Öğrencilerin izleme ve dinleme etkinliklerinden sonra müzikle ilgili bilgilerinin veya anılarının olup olmadığı sorulur. Cevaplardan yola çıkılarak öğrencilerin anılarıyla öğreneceği bilgiler ilişkilendirilir (SDB1.1). Anılardan örnekler verilirken duygu ve düşüncelerin fark edilmesi yoluyla iletişim becerisi desteklenir (SDB2.1). Bu süreç, gözlem formu veya kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir. Öğrencilerin sınıf içerisinde görsel materyaller ile ifade edilen; minör dizelerin nota yazım kurallarına uygun bir şekilde hizalı olarak yazabilmeleri için yazma etkinlikleri yapmaları sağlanır. Öğrenciler fa majör ve re minör diziler arasındaki ilişkileri belirler ve dizi türleri arasında bağ kurar. Örneğin öğrencilerin fa majör dizisinin 6. derecesinden oluşturulacak bir dizinin, re minör dizisi olduğunu gösterebilmesi (OB4). Bu durumu sözlü ve yazılı olarak ifade eder. Bu süreç; boşluk doldurma, kısa cevaplı sorular gibi çalışma kâğıdı, gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir.

MİOY.4.3.2
Öğrencilerin, ön öğrenmelerde öğrendiği tetrakortların (4'lü ses dizisi) seslendirmesine yönelik yapılan çalışmalar piyano eşliğinde gerçekleştirilir. Süreç içerisinde öğrencinin ses dizisinin ana bileşenleri olan re sesi üzerine kurulacak olan minör dörtlü ses dizisi ile seslendirme çalışmaları yapılarak solfej çalışmaları yapması sağlanır. (Re sesinden sol sesine kadar olan sıralı seslerin isimlerini kullanarak seslendirmesi) Daha sonra la sesi üzerine kurulacak olan dörtlü ses dizisi sürece dâhil edilir ve re minör dizisinin öğrenmesi sağlanır. Minör dizilerin ses olarak tanınması için solfej çalışmaları yapılması sağlanır. Solfej çalışmaları ile beraber ritmik solfej çalışmaları yürütülerek öğrencilerin müziksel işitme ve okuma becerilerini geliştirmeleri sağlanır. Grupla beraber yapılan seslendirme çalışmalarında aktif rol alarak ortak hedeflere ulaşmak için arkadaşlarıyla dayanışma içinde olur (D4.1, SDB2.1). Herkesin sorumlu olduğu görevi zamanında tamamlaması beklenir (D16.3). Arkadaşlarını etkin bir şekilde dinler (SDB2.1). Bu süreç, öz, akran, grup değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir.

MİOY.4.3.3
Öğrencilerin, ön öğrenmelerde öğrendiği tetrakortların (4'lü ses dizisi) işitilmesine yönelik yapılan çalışmalar piyano eşliğinde gerçekleştirilir. Süreç içerisinde öğrencilerle ses dizisinin ana bileşenleri olan re sesi üzerine kurulacak olan minör dörtlüsü ile işitme çalışmaları yapılarak dikte çalışmaları yapmaları sağlanır. (Tek ses işitme çalışması gibi) Ses bulma ve işitme oyunları oynanarak öğrencilerin tek sesleri duyabilmeleri sağlanır (E2.5). Bunun üzerine la sesi üzerine kurulacak olan sürece dâhil edilerek re minör dizisinin öğrenciler tarafından işitilmesi sağlanır. Öğrencilerin sesleri ayırt ederek dikte çalışması yapmaları sağlanır. Solfej çalışmaları ile birlikte ritmik solfej çalışmaları gerçekleştirilerek öğrencilerin müziksel işitme, okuma ve yazma becerilerini geliştirmeleri sağlanır. Performans çalışmaları sırasında öğrenciler hem bireysel hem de grup etkinliklerinde uyumlu davranarak mütevazı bir tutum geliştirirler (D10.3). Ayrıca öğrencinin dijital platformlarda re minör tonlarında eserler dinleyip, konserler seyrederek tonal yapıları pekiştirmesi sağlanır (OB2.). Bu süreçte, öğrencilere re minör dizisini işitmeye yönelik bir performans görevi verilebilir. Verilen performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı veya gözlem formu kullanılarak değerlendirebilir.

Öğrencilerden, re minör dizisi içinde kendi melodilerini oluşturmaları istenebilir. Verilen nota dizisini kullanarak özgün bir melodi bestelemeleri ve bu melodiyi ritim çalgıları veya enstrümanlar eşliğinde seslendirmeleri sağlanabilir.

Öncelikle, re minör dizisinin yapısını anlamalarını kolaylaştırmak için renk kodlamalı görseller, büyük harflerle yazılmış nota isimleri ve basitleştirilmiş grafikler kullanılabilir. Piyano klavyesinde re minör dizisinin sesleri işaretlenerek öğrencilerin görsel hafızalarını kullanmaları sağlanabilir. Öğrencilerin re minör dizisini işiterek tanımaları için önce tek tek notaları dinlemeleri, ardından öğretmen rehberliğinde sırasıyla söylemeleri sağlanabilir. Daha önce öğrenilen fa majör dizisi ile karşılaştırmalar yaparak re minör dizisinin farklılıklarını ve ortak yönlerini keşfetmeleri teşvik edilebilir. Öğrencilere re minör dizisi içindeki notalar verilerek bu notaları kullanarak basit bir beste oluşturmaları sağlanabilir.