2. TEMA: FA MAJÖR

SAB6. Müziksel İşitme, SAB7. Müziksel Okuma, SAB8. Müziksel Yazma

E1.1. Merak, E2.5. Oyunseverlik, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık Becerisi), SDB2.1. İletişim

D4. Dostluk, D6. Dürüstlük, D10 Mütevazılık

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık

MİOY.4.2.1. Fa majör dizisini yazabilme
a) Fa majör dizisini tanır.
b) Fa majör dizisini ayırt eder.
c) Fa majör dizisini uygular.
MİOY.4.2.2. Fa majör dizisini okuyabilme
a) Fa majör dizi bileşenlerini tanır.
b) Fa majör dizi bileşenlerini işitsel olarak ayırt eder.
c) Fa majör dizi bileşenlerini uygular.
MİOY.4.2.3. Fa Majör dizisini işitebilme
a) Fa majör dizi bileşenlerini tanır.
b) Fa majör dizi bileşenlerini işitsel olarak ayırt eder.
c) Fa majör dizi bileşenlerini işitsel olarak ifade eder.

Fa Majör Dizisi

dikte, fa majör, majör, ritmik solfej, solfej, tetrakord

Öğrenme çıktıları; boşluk doldurma, kısa cevaplı sorulardan oluşan çalışma kâğıtları, kontrol listesi, gözlem formu, öz/akran/grup değerlendirme formu ve performans görevi ile değerlendirilebilir. Fa majör dizisinin işitilmesine yönelik performans görevi verilebilir. Bu süreç, analitik dereceli puanlama anahtarı kullanılarak veya gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilerin, tam ses, yarım ses, anarmoni, aralık, dizi kavramlarını tanıdığı ve do majör ile la minör dizilerini işitme, okuma ve yazma becerilerini kullanarak ifade edebildiği kabul edilmektedir. Ayrıca majör dizilerin belirli bir kurala göre sıralanan notalardan oluştuğunu bildikleri ve seslerin belirli aralıklarla dizildiğini öğrendikleri varsayılmaktadır.

Öğretmen, dersin başında öğrencilerin fa majör dizisi hakkında mevcut bilgi ve deneyimlerini değerlendirmek için sorular yöneltir. Örneğin "Daha önce fa majör dizisini duydunuz mu?", "Majör ve minör diziler arasında nasıl bir fark vardır?" gibi sorularla öğrencilerin konuya dair farkındalık geliştirmesi sağlanabilir. Öğretmen piyano veya etkileşimli tahta üzerinde bir dizi göstererek öğrencilere "Bu ses dizisinde hangi notalar yer alıyor?", "Fa majör dizisini oluşturan sesleri nasıl sıralarsınız?" gibi sorular yöneltir. Böylece öğrencilerin ses dizilerini işitsel ve görsel olarak analiz etmeleri desteklenebilir. Öğrencilerden, verilen nota dizisini inceleyerek fa majör olup olmadığını belirlemeleri veya öğretmenin çaldığı sesleri dinleyerek dizinin hangi nota üzerine kurulu olduğunu tahmin etmeleri istenebilir.

Öğrencilere, müzikteki dizilerin belirli kurallara göre oluştuğu ve fa majör gamının da bu sistemin bir parçası olduğu açıklanabilir. Günlük hayatta karşılaşılan düzenli sıralamalar ile fa majör gamı arasında bağlantı kurmaları sağlanabilir. Örneğin matematikte sayı dizileri, haftanın günlerinin belirli bir sırada olmasını müzikteki dizilerle karşılaştırmaları ve bunları tartışmaları istenir. Ayrıca renk tonları ile müzikal gamlar arasında bir bağ kurulabilir. "Bir resimde renklerin belirli bir geçiş sırası vardır. Eğer bu düzen bozulursa, resim istediğimiz gibi görünmez. Müzikte de sesler belirli bir sırayla dizilir. Fa majör gamındaki sesler de tıpkı renk geçişleri gibi belli bir düzenle ilerler." açıklamasıyla öğrencilerin konuyu somutlaştırmaları sağlanabilir. Öğrencilerin doğada duydukları sesleri fa majör gamı ile ilişkilendirmeleri için bir etkinlik yapılabilir. "Kuş cıvıltıları, su damlamaları ya da rüzgâr sesleri doğal bir ahenk içindedir. Fa majör gamı da müzikte böyle bir düzen oluşturur." denilerek öğrencilerin sesleri belirli bir sistem içinde düşünmeleri desteklenebilir.

MİOY.4.2.1
Fa majör dizisi ile ilgili görsel ve işitsel materyallerle öğrencilerin ön öğrenmeleri hatırlamaları ve dizileri merak etmesi sağlanır (E1.1). Öğrencilerin yeni öğrenmelere ilişkin görsellere ait soru sorması sağlanır (E3.8). Sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/kendini tanıma desteklenir (SDB1.1). Fa majör dizisi ile ilgili sunumlar hazırlanarak öğrencilerin kavramları hem görsel hem de işitsel olarak fark etmeleri sağlanır (OB1.). Öğrencilerin izleme ve dinleme etkinliklerinden sonra majör dizilerle ilgili bilgilerinin veya anılarının (konser, video, albüm) olup olmadığı sorulur. Bu cevaplardan yola çıkılarak öğrencilerin anılarıyla ve ön bilgileriyle, öğreneceği bilgiler ilişkilendirilir (SDB1.1). Anılardan örnekler verilirken duygu ve düşüncelerin fark edilmesi yoluyla iletişim becerisi desteklenir (SDB2.1., D6.2) Bu süreç, gözlem formu veya kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir. Öğrencilerden sınıf içerisinde görsel materyaller ile ifade edilen; fa majör dizisini nota yazım kurallarına uygun bir şekilde hizalı olarak yazabilmeleri için yazma etkinlikleri yapmaları sağlanır. Öğrenciler fa majör ve re minör diziler arasındaki ilişkileri belirler ve dizi türleri arasında bağ kurar. Örneğin öğrencilerin fa majör dizisinin 6. derecesinden oluşturulacak bir dizinin, re minör dizisi olduğunu gösterebilmesi (OB4). Bu durumu sözlü ve yazılı olarak ifade eder. Bu süreç gözlem formu, boşluk doldurma, kısa cevaplı sorular gibi çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir.

MİOY.4.2.2
Öğrencilerin, ön öğrenmelerde öğrendiği tetrakortların (4'lü ses dizisi) seslendirmesine yönelik yapılan çalışmalar piyano eşliğinde gerçekleştirilir. Süreç içerisinde öğrencinin ses dizisinin ana bileşenleri olan fa sesi üzerine kurulacak olan majör tetrakort seslendirme çalışmaları yapılarak solfej çalışmalarını yapması sağlanır. (Fa sesinden si sesine kadar olan sıralı seslerin isimlerini kullanarak seslendirmesi) Daha sonra do sesi üzerine kurulacak olan tetrakort sürece dâhil edilir ve fa majör dizisinin öğrenmesi sağlanır. Fa majör dizisinin seslerinin tanınması için solfej çalışmaları yapılması sağlanır. Solfej çalışmaları ile beraber ritmik solfej çalışmaları yürütülerek öğrencilerin müziksel işitme ve okuma becerilerini geliştirmeleri sağlanır. Performans çalışmaları sırasında öğrenciler hem bireysel hem de grup etkinliklerinde uyumlu davranarak mütevazı bir tutum geliştirirler (D10.3). Grupla beraber yapılan seslendirme çalışmalarında aktif rol alarak ortak hedeflere ulaşmak için arkadaşlarıyla dayanışma içinde olur (D4.1, SDB2.1). Arkadaşlarını etkin bir şekilde dinler (SDB2.1). Bu süreç, öz, akran, grup değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir
.

MİOY.4.2.3
Öğrencilerin, ön öğrenmelerde öğrendiği tetrakortların (4'lü ses dizisi) işitilmesine yönelik yapılan çalışmalar piyano eşliğinde gerçekleştirilir. Süreç içerisinde öğrencilerle ses dizisinin ana bileşenleri olan fa sesi üzerine kurulacak olan majör tetrakordla işitme çalışmaları yapılarak dikte çalışmaları yapmaları sağlanır. (Tek ses işitme çalışması gibi) Ses bulma ve işitme oyunları oynanarak öğrencilerin tek sesleri duyabilmeleri sağlanır (E2.5). Daha sonra do sesi üzerine kurulacak olan tetrakort sürece dâhil edilerek fa majör dizisinin öğrenciler tarafından işitilmesi sağlanır. Öğrencilerin sesleri ayırt ederek dikte çalışması yapmaları gerçekleştirilir. Solfej çalışmaları ile birlikte tartım çalışmaları gerçekleştirilerek öğrencilerin müziksel okuma becerilerini geliştirmeleri sağlanır. Ayrıca öğrencinin dijital platformlarda sol majör ve mi minör tonlarında eserler dinleyip, konserler seyrederek tonal yapıları pekiştirmesi sağlanır (OB2.). Bu süreçte öğrencilerin fa majör dizisinin işitilmesine yönelik performans görevi verilebilir. Bu süreç, analitik dereceli puanlama anahtarı kullanılarak veya gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilere fa majör gamı içinde basit melodiler oluşturma çalışması verilebilir. Verilen notaları kullanarak küçük bir melodi yazmaları istenebilir ve ardından bu melodiler sınıf içinde seslendirilebilir.

Öğrencilerin fa majör dizisini daha iyi kavrayabilmeleri için işitsel, görsel ve uygulamalı materyallerle desteklenen etkinlikler yapılabilir. Öncelikle, fa majör dizisindeki seslerin işitsel olarak fark edilmesini sağlamak amacıyla gam basit bir melodiyle sunulabilir. Öğrencilerden, bu melodiyi dinleyerek hangi seslerin tekrarlandığını veya hangi aralıklarla ilerlediğini keşfetmeleri istenebilir. Görsel destek sağlamak için fa majör dizisi nota kâğıdı üzerinde gösterilebilir ve notalar arasındaki mesafeler vurgulanabilir. Öğrencilere boş bir porte üzerinde fa majör gamını yazmaları için rehberlik edilebilir. Böylece öğrenciler, gamın nota yazım sistemindeki yerini somutlaştırabilirler. Son olarak öğrencilerin diziyi daha kolay hatırlayabilmeleri için ezberleme teknikleri ve oyunlar kullanılabilir. Öğrencilere, fa majör dizisindeki notalar karışık bir şekilde verilip bunları doğru sıraya koymaları istenebilir. Böylece öğrenciler, dizi yapısını eğlenceli ve etkileşimli bir şekilde öğrenebilirler.