3. TEMA: DO MAJÖR

SAB6. Müziksel İşitme, SAB7. Müziksel Okuma, SAB8. Müziksel Yazma

E1.1. Merak, E2.5. Oyunseverlik, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği

D3. Çalışkanlık, D10. Mütevazılık D16. Sorumluluk

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık

MİOY.3.3.1. Do majör dizisini yazabilme
a) Do majör dizisini tanır.
b) Do majör dizisini ayırt eder.
c) Do majör dizisini uygular.
MİOY.3.3.2. Do majör dizisini okuyabilme
a) Do majör dizisini tanır.
b) Do majör dizisini ayırt eder.
c) Do majör dizisini uygular.
MİOY.3.3.3. Do majör dizisini işitebilme
a) Do majör dizisini tanır.
b) Do majör dizisini ayırt eder.
c) Do majör dizisini ifade eder.

Do Majör Dizisi

armonik, dikte, do majör, dörtlü tampere ses dizisi, ritmik solfej, solfej

Öğrenme çıktıları; boşluk doldurma sorularından oluşan çalışma kâğıtlarından, gözlem formu, öz, akran, grup ve performans görevi ile değerlendirilebilir. Do majör dizisinin işitilmesine yönelik performans görevi verilebilir. Verilen performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı ve gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir.

Tam ses, yarım ses, sesteş, aralık, 4'lü tampere ses dizisi ve dizi kavramlarını bildiği kabul edilmektedir.

Öğretmen; dersin başında öğrencilerin do majör dizisi, 4'lü tampere ses dizileri ve solfej çalışmaları konularındaki mevcut bilgi ve deneyimlerini değerlendirmek için sorular yöneltir. Örneğin "Daha önce do majör dizisini duydunuz mu?", "Bir dizinin oluşumunda hangi sesler kullanılır?", "Majör bir dizi oluştururken nelere dikkat edilmelidir?" gibi sorularla öğrencilerin konuya dair farkındalık geliştirmesi sağlanabilir. Öğretmen bir piyano klavyesi veya etkileşimli tahtada bir nota dizisi göstererek öğrencilere "Bu notalar arasında nasıl bir ilişki var?", "Majör bir dizi oluşturmak için hangi seslerin kullanılması gerekir?" gibi sorular yöneltebilir. Böylece öğrencilerin ses dizilerini görsel ve işitsel olarak analiz etmeleri desteklenir. Öğrencilerden, verilen bir nota dizisini inceleyerek majör yapı olup olmadığını belirlemeleri veya öğretmenin çaldığı sesleri dinleyerek dizinin hangi nota üzerine kurulu olduğunu tahmin etmeleri istenebilir.

Öğrenciler, do majör dizisi ve 4’lü tampere ses dizileri kavramlarını günlük hayatta karşılaştıkları düzenli ses ve nesne sıralamaları ile ilişkilendirirler. "Merdiven çıkarken basamaklar aynı yükseklikte midir? Sesler belirli bir düzen içinde olursa müziğin akışı nasıl değişir?" gibi sorular yönelterek öğrencilerin müzikal diziler ile günlük hayattaki düzen arasındaki bağlantıyı fark etmelerini sağlar. Ayrıca "Bir hikâyede olaylar belirli bir sırayla anlatılırsa hikâye daha anlaşılır olur. Müzikte de sesler belirli bir sırayla dizildiğinde nasıl daha güzel olur?" gibi sorularla majör dizilerin müzikal anlamını kavramaları desteklenir. Öğrencilerden, günlük hayatta karşılaştıkları düzenli sıralamalar (örneğin günlerin haftada belirli bir sırayla ilerlemesi, trafik ışıklarının belli bir düzene göre yanması) ile müzikteki diziler arasındaki benzerlikleri bulmaları ve tartışmaları istenir.

MİOY.3.3.1
Do majör dizisi ile ilgili görsel ve işitsel materyallerle öğrencilerin ön öğrenmeleri hatırlaması ve merak etmesi sağlanır (E1.1). Öğrencilerin yeni öğrenmelere ilişkin görsellere ait soru sorması sağlanır (E3.8). Sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/kendini tanıma desteklenir (SDB1.1). Do majör dizisi ile ilgili sunumlar hazırlanarak öğrencilerin kavramları hem görsel hem de işitsel olarak fark etmeleri sağlanır (OB1). Tampere 4'lü ses dizileri arasındaki ilişkileri belirlemek için yapılandırılmış grid kullanılabilir. Olanaklar dâhilinde çalışma kâğıtları ile birlikte EBA üzerinden öğrencilere çevrimiçi araçlar yardımıyla içerikler oluşturularak sunulabilir. Bireysel ya da grup olarak içerikler hakkında birbirleri ile iletişim kurmaları sağlanır. İş birliğiyle çalışmaları ve dijital araçlar ile etkileşime girmeleri beklenir (OB2, SDB2.2). Öğrencilerin izleme ve dinleme etkinliklerinden sonra müzikle ilgili bilgilerinin veya anılarının olup olmadığı sorulur. Cevaplardan yola çıkılarak öğrencilerin anılarıyla öğreneceği bilgiler ilişkilendirilir (SDB1.1). Anılardan örnekler verilirken duygu ve düşüncelerin fark edilmesi yoluyla iletişim becerisi desteklenir (SDB2.1). Bu süreç, gözlem formu veya boşluk doldurma sorularından oluşturulan çalışma kâğıtları kullanılarak değerlendirilebilir. Öğrencilerin sınıf içerisinde görsel materyaller ile ifade edilen do majör dizisini nota yazım kurallarına uygun bir şekilde hizalı olarak yazabilmeleri için yazma etkinlikleri yapmaları sağlanır (OB4). Öğrenciler do majör dizilerinin kurulum yapısını açıklar. Örneğin majör ses dizisinin oluşabilmesi için iki majör tampere 4'lü ses dizisinin kullanıldığını gösterebilmesi (OB4). Bu durumu sözlü ve yazılı olarak ifade eder. Bu süreç, gözlem formu ile değerlendirilebilir.

MİOY.3.3.2
Öğrencilerin, ön öğrenmelerde öğrendiği tampere 4'lü ses dizilerinin seslendirmesine yönelik yapılan çalışmalar piyano eşliğinde gerçekleştirilir. Süreç içerisinde öğrencinin ses dizisinin ana bileşenleri olan do sesi üzerine kurulacak olan majör 4'lü ses dizisinin seslendirme çalışmaları solfej çalışmalarını yapması sağlanır (do'dan fa'ya kadar olan sıralı sesleri isimlerini kullanarak seslendirmesi). Daha sonra sol üzerine kurulacak olan tampere 4'lü ses dizisi de sürece dâhil edilir ve "do majör" dizisinin öğrenmesi sağlanarak öğrencinin Solfej çalışması yapması sağlanır. Solfej çalışmaları ile beraber ritmik solfej çalışmaları yürütülerek öğrencilerin müziksel okuma becerilerini geliştirmeleri sağlanır. Grupla beraber yapılan seslendirme çalışmalarında aktif rol alarak grupla çalışma becerisi sergiler (D3.4). solfej çalışmalarına hazırlanırken herkesin sorumlu olduğu görevi zamanında tamamlaması beklenir (D16.3). Bu süreç, öz, akran, grup değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir.

MİOY.3.3.3
Öğrencilerin, ön öğrenmelerde öğrendiği tampere 4'lü ses dizilerinin işitilmesine yönelik yapılan çalışmalar piyano eşliğinde gerçekleştirilir. Süreç içerisinde öğrencilerle ses dizisinin ana bileşenleri olan "do" sesi üzerine kurulacak olan majör 4'lü ses dizisiyle işitme çalışmaları yapılarak dikte çalışmaları yapmaları sağlanır (Tek ses işitme çalışması gibi). Ses bulma ve işitme oyunları oynanarak öğrencilerin tek sesleri duyabilmeleri sağlanır (E2.5). Bunun üzerine "sol" sesi üzerine kurulacak olan tampere 4'lü ses dizisi sürece dâhil edilerek "do majör" dizisinin öğrenciler tarafından tanınması sağlanır. Öğrencilerin sesleri ayırt ederek dikte çalışması yapmaları gerçekleştirilir. Solfej çalışmaları ile beraber ritmik solfej çalışmaları gerçekleştirilerek öğrencilerin müziksel işitme ve okuma becerilerini geliştirmeleri sağlanır. Bu süreçte öğrencilere do majör dizisinin işitilmesine yönelik performans görevi verilebilir. Verilen performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı ve gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir. Performans çalışmaları sırasında öğrenciler hem bireysel hem de grup etkinliklerinde uyumlu davranarak mütevazı bir tutum geliştirirler (D10.3).

Öğrenciler, do majör dizisi ile yaratıcı etkinlikler yaparak öğrendiklerini pekiştirebilir. Grup çalışmaları ile öğrenciler, do majör dizisini kullanarak kısa melodiler oluşturabilir, bu melodileri arkadaşlarına çalabilir ve seslendirebilir. İleri seviye solfej çalışmaları yapılarak öğrencilerin sesleri daha iyi işitmesi sağlanabilir.

Öncelikle, do majör dizisinin yapısını anlamalarını kolaylaştırmak için renk kodlamalı görseller ve basit grafikler kullanılabilir. Piyano klavyesi üzerinde do majör dizisinin sesleri belirgin şekilde işaretlenerek öğrencilerin bu diziyi görselleştirmesi sağlanabilir. Öğrencilere do majör dizisinin seslerini önce dinlemeleri, sonra adım adım tekrarlamaları için rehberlik edilebilir. İşitsel algıyı geliştirmek için öğrencilerin önce do majör dizisinin seslerini sırasıyla söylemeleri, ardından öğretmen eşliğinde notaları işiterek tekrar etmeleri sağlanabilir. Bunu desteklemek için beden perküsyonu, ritim çubukları veya orff çalgıları gibi araçlar kullanılarak öğrencilerin notalar arasındaki mesafeleri fiziksel olarak deneyimlemeleri sağlanabilir.