2. TEMA: MÜZİK YAZI VE TERİMLERİNİ ÖĞRENİYORUM-4

SAB6. Müziksel İşitme, SAB7. Müziksel Okuma, SAB8. Müziksel Yazma

E1.1. Merak, E1.2. Bağımsızlık, E3.2. Odaklanma E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık) SDB2.1. İletişim

D2. Aile Bütünlüğü, D14. Saygı, D19. Vatanseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık

MİOY.3.2.1. Müzikte hız ve gürlük işaretlerini okuyabilme
a) Müzikte hız ve gürlük işaretlerini tanır.
b) Müzikte hız ve gürlük işaretlerini ayırt eder.
c) Müzikte hız ve gürlük işaretlerini uygular.
MİOY.3.2.2. Müzikte hız ve gürlük ifadelerini yazabilme
a) Müzikte hız ve gürlük ifadelerinin bileşenlerini tanır.
b) Müzikte hız ve gürlük ifadelerinin bileşenlerini ayırt eder.
c) Müzikte hız ve gürlük ifadelerinin bileşenlerini uygular.
MİOY.3.2.3. Müzikte hız ve gürlük ifadelerini işitebilme
a) Müzikte hız ve gürlük ifadelerinin bileşenlerini tanır.
b) Müzikte hız ve gürlük ifadelerinin bileşenlerini ayırt eder.
c) Müzikte hız ve gürlük ifadelerinin bileşenlerini ifade eder.

Hız ve Gürlük İfadeleri

hafif, hızlı, pes, tını, tiz, yavaş

Öğrenme çıktıları, eşleştirme soruları ve kısa cevaplı sorulardan oluşan çalışma kâğıtları, gözlem formu ve performans görevi verilerek değerlendirilebilir. Performans görevi olarak hız ve gürlük terimleri ile ilgili albüm hazırlamaları istenebilir. Verilen performans görevi gözlem formu ve analitik dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerin seslerle ilgili günlük yaşam deneyimlerine sahip oldukları, seslerin tizlik ve pesliklerini fark edebildikleri kabul edilmektedir.

Derse başlamadan önce, öğrencilerin hız ve gürlük işaretleri hakkındaki ön bilgilerini anlamak için çeşitli sorular yöneltilebilir. Öğrencilere, "Müzik her zaman aynı hızda mı çalınır?" veya "Bazı müzikler neden çok yavaş, bazıları ise çok hızlı olur?" gibi sorular sorularak düşünmeleri sağlanabilir. Ayrıca öğrencilere farklı tempolarda ve ses şiddetlerinde müzik eserleri dinletilerek "Bu müzik hızlı mı, yavaş mı?", "Sesler güçlü mü yoksa hafif mi çalınıyor?" gibi sorular yöneltilebilir. Öğrencilerin işitsel algılarını değerlendirmek için müzik dinlerken elleriyle hız değişimlerini ve gürlük farklarını hareketlerle göstermeleri istenebilir. Öğrencilere nota yazılı bir müzik örneği gösterilerek, "Bu işaretler sizce müzikte ne anlatıyor olabilir?" gibi sorular yöneltilerek işaretlerin fark edilmesi sağlanabilir. Böylece öğrencilerin hız ve gürlük işaretlerine dair hazır bulunuşluk seviyeleri belirlenebilir. Öğrencilere nota yazılı bir müzik örneği gösterilerek, "Bu işaretler sizce müzikte ne anlatıyor olabilir?" gibi sorular yöneltilerek işaretlerin fark edilmesi sağlanabilir. Böylece öğrencilerin hız ve gürlük işaretlerine dair hazır bulunuşluk seviyeleri belirlenebilir.

Öğrencilerin mevcut bilgilerini ve deneyimlerini kullanmalarına fırsat vermek için "Yavru kedinin sesi, annesinin sesinden farklı mıdır?", "Bir kuştan çıkan sesle bir köpekten çıkan ses aynı mıdır?" gibi sorular sorulur ya da öğretmen bir hikâye anlatırken "Aslan kükredi" kısmında yüksek sesle, "Fare kaçtı" kısmında hafif sesle seslendirerek duyduğu sesler hakkındaki görüşlerini ifade etmeleri sağlanır. Öğrencilerin sesteki hızı ya da yavaşlığı ayırt etme temel becerisini kendi yaşantılarından, deneyimlerinden yararlanarak örneklemeleri istenebilir. Bebeklere dinletilen ya da söylenen bir ninninin hızıyla okulda bayrak törenlerinde okuduğu İstiklal Marşı'nın hızını karşılaştırması istenebilir.

MİOY.3.2.1
Öğrencilere müzikte hız ve gürlüğün ne demek olduğu sorularak konuya ilişkin merak oluşturulur (E1.1). Soru-cevap etkinliğiyle öğrenciler, dinledikleri müzikle ilgili duygu ve düşüncelerini ifade eder (SDB2.1). Öğrencilerin hız ve gürlük ifadelerinin kısaltmalarını, nota yazım kurallarına uygun bir şekilde tanımaları sağlanır. Kısaltma işaretleri ile ifade edilen görseller, etkileşimli tahtadan gösterilerek tanıdığı ifadeleri ayırt etmeleri istenir. Örnek eserlerde geçen hız ve gürlük terimlerini etkili bir şekilde kullanma veya gürlük terimlerinin olmadığı parçalarda ezginin anlamına uygun gürlükte okuma yapabilmeleri için performans görevi verilebilir. Verilen performans görevi gözlem formu ve analitik dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

MİOY.3.2.2
Hız ve gürlük ifadelerini içeren görsel metinler, öğrencilere sunularak öğrencilerin hız gürlük terimlerine dair şemaları merak etmeleri sağlanır (E1.1). Sunulan şemalarla beraber ön öğrenmeler hatırlatılarak yeni terimleri ayırt eder (SDB1.1). Süreçte, kısa cevaplı sorulardan oluşan etkinlikler yapılarak öğrencinin nezaket kuralları çerçevesinde söz alması ve kendini ifade etmesi desteklenir. Etkinlikler sırasında öğrencilerin birbirlerini dikkatle dinlemeleri, sırasını bekleyerek konuşmaları ve iletişimde saygılı bir tutum sergilemeleri teşvik edilir (D14.1). Öğretmen tarafından basılı veya dijital ortamda sunulan görsellerle ilgili, öğrencilerin sorular sorması sağlanır (E3.8). Sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/kendini tanıma desteklenir (SDB1.1). Hız ifadelerini ve gürlük ifadelerini nota kâğıdı üzerine konumlandırabilmeleri için yazma etkinlikleri yapmaları sağlanır (E1.2). Doğru ve yanlış yazıma dair görseller sunularak öğrencilerin doğru ve yanlış yazımları fark etmeleri sağlanır (OB1). Örneğin dizek üzerine yazılan mezzoforte (mf) terimini gördüğünde yanlış olduğunu ifade etmesi (OB4). Bu durumu sözlü ve yazılı olarak ifade eder. Bu süreç boşluk doldurma, doğru yanlış sorularından oluşan çalışma kâğıtları kullanılarak değerlendirilebilir. Öğrencilerin hız ve gürlük ifadelerinin kısaltmalarını nota yazım kurallarına uygun bir şekilde yazmalarını sağlamak için yazma ve boyama etkinlikleri yapılarak, hız ve gürlük ifadelerini görselleştirmesi ve yazması sağlanarak (E1.2) ögeler arasındaki ilişkileri belirlemesi ve bu ilişkiler arasında bağ kurması beklenir. Bu durumu sözlü ve yazılı olarak ifade eder (KB2.7). Bu süreç, eşleştirme sorularından oluşan çalışma kâğıtları kullanılarak değerlendirilebilir.

MİOY.3.2.3
Sesleri sınıflandırmak için sesin gürlüğü ile ilgili değişkenleri (kuvvetli-hafif), hızıyla ilgili değişkenleri (yavaş-hızlı) belirler. Duyduğu seslere odaklanarak (E3.2) sesleri (kuvvetli-hafif) (yavaş-hızlı) farklılıklarına göre ayırmasına yönelik dinleme etkinlikleri gerçekleştirilir. Hafif ve yavaş hızdaki sese örnek olarak ninniler dinletilebilir. Kuvvetli ve hızlı sese örnek olarak marşlar dinletilebilir. Böylece öğrenciler, dinledikleri müziklerin gürlük ve hız özelliklerini ayırt edebilir. Ninniler aracılığıyla aileye ait olma duygusunu hissedebilir ve aile bağlarını güçlendirebilir (D2.1). Marşlar aracılığıyla millî ve manevi değerlere duyarlı davranması (D14.3), ülke varlıklarına sahip çıkması sağlanabilir (D19.3). Şarkılı oyun grupları oluşturularak hız ve gürlük değişimlerini fark etmeleri sağlanır. Doğadaki seslerin gürlük özelliklerini keşfetmelerine yönelik dinleme etkinlikleri gerçekleştirilir. Örneğin rüzgâr uğultusu, gök gürültüsü, arı vızıltısı gibi görsellerin bulunduğu kartlar gösterilerek bu kartlara ait sesler dinletilir. Her bir sesin kuvvetli mi hafif mi olduğu sorulabilir. Öğrencilerin duyduğu seslere odaklanarak (E3.2) bu seslerin hız ve gürlük özelliklerini çözümlemeleri, yorumlamaları (OB1) ve tasnif etmeleri sağlanabilir. Öğrencinin eleştirel düşünme becerisini geliştirmek için duyduğu seslere odaklanıp (E3.2) sesin hızı ve gürlüğü ile ilgili bilgileri sorgulamasına; bu bilgileri kullanıp akıl yürüterek ve bu yolla ulaştığı çıkarımlar doğrultusunda müzikleri kuvvetli, hafif, hızlı veya yavaş olarak isimlendirip sınıflandırmasına (OB1, KB2.3) yönelik dinleme etkinlikleri gerçekleştirilir. Bu süreç, kısa cevaplı ve eşleştirme sorularından oluşturulan çalışma kâğıdı ile değerlendirilebilir. Performans görevi olarak hız ve gürlük terimleri ile ilgili albüm hazırlamaları istenebilir. Verilen performans görevi gözlem formu ve analitik dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerin küçük grup çalışmaları yaparak hız ve gürlük terimlerini resmetmeleri istenir. Çizdikleri resmi sesle ilişkilendirerek anlatması sağlanabilir. Gürlük kavramlarını, seslerini kullanarak ifade edebilmeleri sağlanır.

Konuya yönelik öğrenme sürecinde görsel, işitsel ve dijital materyaller kullanılabilir. Grup çalışmalarında öğrenciler, ses, hız ve gürlük kavramlarını görsel veya işitsel ögelerle desteklenmiş etkinlikler aracılığıyla ayırt edebilir ve belirledikleri bu farklılıkları basamaklar hâlinde sınıflandırabilir. Küçük gruplara ayrılan öğrenciler, davul veya tef gibi çalgılarla yavaş, orta ve hızlı tempolarda eserler çalabilir. Ayrıca farklı dinamik seviyelerinde (hafif, orta, gür) sesler üreterek müzikteki gürlük değişimlerini deneyimleyebilir.