1. TEMA: 4'LÜ TAMPERE SES DİZİSİ

SAB6. Müziksel İşitme, SAB7. Müziksel Okuma, SAB8. Müziksel Yazma

E1.1. Merak, E2.5. Oyunseverlik, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği

D4. Dostluk

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık

MİOY.3.1.1. 4'lü tampere ses dizisini yazabilme
a) 4'lü ses tampere dizisini tanır.
b) 4'lü tampere ses dizisini ayırt eder.
c) 4'lü tampere ses dizisini uygular.
MİOY.3.1.2. 4'lü tampere ses dizisini okuyabilme
a) 4'lü tampere ses dizisini tanır.
b) 4'lü tampere ses dizisini ayırt eder.
c) 4'lü tampere ses dizisini uygular.
MİOY.3.1.3. 4'lü tampere ses dizisini işitebilme
a) 4'lü tampere ses dizisini tanır.
b) 4'lü tampere ses dizisini ayırt eder.
c) 4'lü tampere ses dizisini ifade eder.

4'lü Tampere Ses Dizileri

armonik, dikte, dörtlü tampere ses dizisi, majör, melodik, minör, ritmik solfej, solfej

Öğrenme çıktıları; gözlem formu ve performans görevi ile değerlendirilebilir. Öğrencilerin Tampere 4'lü ses dizisini uygulamasına yönelik performans görevi verilebilir. Performans görevinin değerlendirilmesinde gözlem formu ve analitik dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.

Öğrencileri, tam ses, yarım ses, sesteş, aralık ve dizi kavramlarını tanıdığı kabul edilmektedir.

Derse başlamadan önce, öğrencilerin 4’lü tampere ses dizisi hakkında sahip oldukları ön bilgileri anlamak için çeşitli sorular yöneltilebilir. Öğrencilere, "Ses dizisi ne anlama gelir?", "Müziği oluşturan sesler belirli bir düzene göre mi sıralanır?" gibi sorular sorularak düşünmeleri sağlanabilir. Öğrencilere bir dizi nota içeren kısa bir ezgi örneği gösterilerek "Bu sesler arasında nasıl bir ilişki olabilir?" ya da "Sizce bu dizide sesler kaçlı aralıklarla ilerliyor olabilir?" gibi sorular yöneltilerek 4’lü ses dizisi ve aralık kavramına yönelik farkındalıkları değerlendirilebilir. Ayrıca öğrencilerden bir ses verildiğinde bu sesten başlayarak dördüncü sesi söylemeleri ya da işaretlemeleri istenerek sesler arası ilişkiyi kavrayıp kavrayamadıkları gözlemlenebilir. Bu sorular aracılığıyla öğrencilerin ses dizileri ve aralık kavramlarına ilişkin hazır bulunuşluk düzeyleri belirlenebilir.

Öğrenilen seslerle öğrenilecek olan seslerden yola çıkılarak ses ve melodi bağlantısı sağlanır. Öğrencilere günlük hayatta, "Bildiğiniz gibi, bir merdivenden çıkarken her basamağı sırayla çıkarız. Her basamağa bir ses gibi yaklaşalım. Eğer sıralı sesleri doğru bir şekilde çıkarırsak tıpkı merdivenleri rahatça çıkar gibi melodileri doğru çalabiliriz. Şimdi, tıpkı merdiven çıkarken basamağın bir sonrakine geçişi gibi sesler de birbiriyle bağlantılıdır." örnekleri verilerek köprü kurması sağlanır. Bu bağlamda sıralı sesler, öğrencilerin günlük hayatlarında çok sık karşılaştıkları ve doğal olarak sıraladıkları olaylarla ilişkilendirilebilir. Öğrenciler, bu tür benzetmeleri kullanarak sıralı seslerin mantığını günlük yaşamlarıyla daha kolay anlayabilirler.

MİOY.3.1.1
Tampere 4'lü ses dizisi ile ilgili görsel ve işitsel materyaller kullanılarak öğrencilerin ön öğrenmeleri hatırlaması ve merak etmesi sağlanır (E1.1). Öğrencilerin yeni öğrenmelere ilişkin görsellere ait soru sorması sağlanır (E3.8). Sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/kendini tanıma desteklenir (SDB1.1). 4'lü tampere ses dizisi ile ilgili sunumlar hazırlanarak öğrencilerin kavramları hem görsel hem de işitsel olarak fark etmeleri sağlanır (OB1.). Öğrencilerin, sınıf içerisinde görsel materyaller ile ifade edilen 4'lü tampere ses dizisini, nota yazım kurallarına uygun bir şekilde hizalı olarak çizebilmeleri için yazma etkinlikleri yapmaları sağlanır. Süreç boyunca birbirlerini dikkatle dinlemeleri, duygu ve düşüncelerini açıkça ifade etmeleri ve karşılıklı anlayış geliştirmeleri teşvik edilir. Öğrenciler, konuşma sırasında birbirlerinin sözünü kesmeden dinler, anlamadığı noktaları sorarak açıklık getirir. Fikirlerini paylaşırken açık ve anlaşılır ifadeler kullanır, farklı bakış açılarına saygı gösterir. Arkadaşlarının duygularını anlamaya çalışır ve gerektiğinde destekleyici bir tutum sergiler (D4.2, SDB2.1). Öğrencilerin 4'lü tampere ses dizisi arasındaki ilişkileri belirlemesi ve 4'lü tampere ses dizisi arasında bağ kurması sağlanır. Örneğin armonik ve melodik 4'lü tampere ses dizisi dizilimlerinde seslerin tam ve yarım ses uzaklıklarını ilişkilendirebilmesini kodlayarak gösterebilir (OB4.). Öğrencilerin bu öğrenmeleri sözlü ve yazılı olarak ifade edebilmesi sağlanır. Bu süreç, gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir.

MİOY.3.1.2
Öğrencilerin, ön öğrenmelerde öğrendiği 4'lü tampere ses dizisini seslendirmesine yönelik yapılan çalışmalar piyano eşliğinde gerçekleştirilir. Öğrencilerin majör-minör dizilerin ana bileşenlerini oluşturan dörtlüler ile ilgili öğretmen tarafından hazırlanan etütleri seslendirmeleri sağlanarak solfej çalışmaları yapmaları sağlanır. Örneğin do'dan fa'ya kadar olan sıralı seslerin isimlerini kullanarak seslendirilmesi. Solfej çalışmaları ile beraber ritmik solfej çalışmaları yürütülerek öğrencilerin müziksel işitme ve okuma becerilerini geliştirmeleri sağlanır. Grupla beraber yapılan seslendirme çalışmalarında öğrenciler, aktif rol alarak ortak hedeflere ulaşmak için arkadaşlarıyla dayanışma ve iş birliği içinde olur (SDB2.2). Çalışmalar sırasında birbirlerini destekleyerek uyum içinde ilerlemeleri ve birlikte gelişim göstermeleri teşvik edilir (D4.1). Bu süreç, gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir.

MİOY.3.1.3
Öğrencilerin, ön öğrenmelerde öğrendiği 4'lü tampere ses dizilerinin işitilmesine yönelik yapılan çalışmalar piyano ya da etkileşimli tahta eşliğinde gerçekleştirilir. Süreç içerisinde öğrencilerle tamperaman ses dizisinin ana bileşenleri olan dörtlülerden hazırlanan etütlerle işitme çalışmaları yapılarak dikte çalışmaları yapmaları sağlanır (Tek ses işitme çalışması). Ses bulma ve işitme oyunları oynanarak öğrencilerin tek sesleri işitmeleri sağlanır (E2.5). Bunun üzerine ritmik etütlerin dikte edilmesi ve öğrencilerin dörtlü dizileri ayırt ederek dikte çalışması yapmaları sağlanır. Solfej çalışmaları ile birlikte ritmik solfej çalışmaları gerçekleştirilerek öğrencilerin müziksel işitme ve yazma becerilerini geliştirmeleri sağlanır. Bu süreçte, öğrencilere 4'lü tampere ses dizisinin işitilmesine yönelik performans görevi verilebilir. Performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı ve gözlem formu ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerden çeşitli enstrümanlardan veya dijital müzik uygulamalarından 4'lü aralıklar oluşturarak sesleri karşılaştırmaları istenebilir. Böylece öğrenciler, dört ses arasındaki mesafeyi işitsel olarak fark edebilir. Öğrenciler günlük hayatta duydukları sesleri analiz ederek 4'lü aralıklara benzeyen ses örnekleri bulabilir. Kapı zili, doğada duyulan kuş sesleri veya mekanik sesler gibi farklı seslerin müzikteki bu sistemle nasıl benzerlik taşıyabileceğini keşfetmeleri sağlanabilir. Bu etkinliklerle öğrenciler, 4'lü tampere ses dizisini hem teorik hem de uygulamalı olarak derinlemesine kavrayabilir.

Öğrencilerin tam ve yarım ses farklarını somutlaştırabilmeleri için beden perküsyonu hareketleriyle desteklenmiş bir öğrenme süreci uygulanabilir. Örneğin tam ses yükselirken büyük bir adım atmak, yarım ses yükselirken küçük bir adım atmak gibi hareketlerle kavramlar daha anlaşılır hâle getirilebilir. Öğrencilerin cesaretini artırmak için süreç boyunca teşvik edici geri bildirimler verilebilir.