3. TEMA: ARALIKLARI ÖĞRENİYORUM-2

SAB6. Müziksel İşitme, SAB7. Müziksel Okuma, SAB8. Müziksel Yazma

E1.1. Merak, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık)

D4. Dostluk, D7. Estetik

OB4. Görsel Okuryazarlık

MİOY.2.3.1. Küçük üçlü ve büyük üçlü aralıkları işitebilme
a) Küçük üçlü ve büyük üçlü aralık bileşenlerini tanır.
b) Küçük üçlü ve büyük üçlü aralık bileşenlerini ayırt eder.
c) Küçük üçlü ve büyük üçlü aralık bileşenlerini ifade eder.
MİOY.2.3.2. Küçük üçlü ve büyük üçlü aralık kavramını okuyabilme
a) Küçük üçlü ve büyük üçlü aralık kavramını tanır.
b) Küçük üçlü ve büyük üçlü kavramını ayırt eder.
c) Küçük üçlü ve büyük üçlü aralık kavramını uygular.
MİOY.2.3.3. Küçük üçlü ve büyük üçlü aralık kavramını yazabilme
a) Küçük üçlü ve büyük üçlü aralık kavramını tanır.
b) Küçük üçlü ve büyük üçlü aralık kavramını ayırt eder.
c) Küçük üçlü ve büyük üçlü aralık kavramını uygular.

Küçük Üçlü ve Büyük Üçlü Aralıklar

aralık, büyük, küçük, üçlü

Öğrenme çıktıları; boşluk doldurma, kısa cevaplı soru ve eşleştirme gibi çalışma kâğıtları, gözlem formu ve performans görevi ile değerlendirilebilir. Aralıkların işitilmesine yönelik performans görevi verilebilir. Performans görevi, analitik dereceli puanlama anahtarı ve gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilerin, müzikte notalar arasındaki mesafenin farklı olabileceğini bildiği ve daha önce tam ses, yarım ses gibi temel aralıkları öğrendiği kabul edilmektedir.

Öğretmen; dersin başında öğrencilerin küçük ve büyük aralıklar, yatay ve dikey aralık duyumu ve doğal sesler konularındaki mevcut bilgi ve deneyimlerini değerlendirmek için sorular yöneltir. Örneğin "Daha önce müzikte seslerin birbirine olan uzaklığını tanımlamak için kullanılan bir kavram duydunuz mu?", "Bir piyanoda aynı anda basılan seslerle sırayla çalınan sesler arasındaki farkı nasıl açıklarsınız?" gibi sorularla öğrencilerin konuya dair farkındalık geliştirmesi sağlanır. Ardından, öğretmen piyanoda farklı tuşlara basarak sesler arasındaki mesafeyi dinletir ve öğrencilere, "Bu iki ses birbirine yakın mı yoksa uzak mı geliyor?", "İlk duyduğunuz ses mi daha baskın, yoksa birden fazla sesi aynı anda duyduğunuzda fark ettiğiniz başka sesler var mı?" gibi sorular yönelterek öğrencilerin işitsel algılarını geliştirmeleri sağlanır. Öğrencilerden, görseller üzerinde aralıkları inceleyerek küçük ve büyük aralıkları belirlemeleri, öğretmenin çaldığı sesleri dinleyerek aralık türlerini tahmin etmeleri istenir. Bu süreçte öğretmen; öğrencilerin sesleri ayırt etme becerilerini, işitsel algılarını ve müzikal farkındalık düzeylerini gözlemleyerek derse yön verir.

Öğrenciler, müzikteki aralık kavramını günlük hayatta karşılaştıkları mesafe, yükseklik ve ses algısıyla ilişkilendirmeleri istenir. Örneğin öğretmen "İki kişi birbirine çok yakın konuştuğunda sesleri nasıl duyarsınız? Peki, biri uzaklaştığında sesin tınısı ve algılanışı nasıl değişir? Müzikte de sesler arasındaki mesafe benzer bir şekilde mi etkilenir?" gibi sorular yönelterek öğrencilerin ses aralıkları ile fiziksel mesafeler arasındaki bağlantıyı kurmalarını sağlar. Öğrencilerden, günlük hayatta duydukları farklı sesleri analiz ederek (Örneğin kapı zili, telefon melodileri, farklı uzaklıklardan gelen konuşmalar) bu seslerin birbirine yakın veya uzak olup olmadığını belirlemeleri ve bunları müzikteki küçük ve büyük aralıklarla karşılaştırmaları istenir.

MİOY.2.3.1
Öğretmen, piyanonun bir tuşuna basarak öğrencilerin önce tek bir ses duyduğunu, ancak dikkatle dinlediklerinde farklı tınıları da fark edebileceklerini ifade eder. Böylece öğrenciler, duyusal özellikler ile estetik duyum arasındaki ilişkiyi keşfeder (D7.1). Öğrencilere, ilk titreşen sesin ana ses, sonradan duyulan seslerin ise doğal sesler olduğu açıklanarak işitme ile duyum arasındaki ilişki vurgulanır. İşitme etkinlikleriyle, sesler arasındaki mesafeyi fark etmeleri ve işitsel dikkatin önemi kavratılır. Örneğin do ve mi seslerine sırayla basılarak yatay aralık, aynı anda basılarak dikey aralık duyurulur. Öğrencilerin bu örnekler üzerinden aralıkları işiterek ayırt etmeleri sağlanır. Piyano eşliğinde yapılan çalışmalarda küçük üçlü ve büyük üçlü aralıkları basitten karmaşığa doğru ifade etmeleri beklenir. Süreç, gözlem formu kullanılarak değerlendirilir.

MİOY.2.3.2
Öğrencilerin küçük üçlü ve büyük üçlü aralıkları seslendirmeye yönelik çalışmaları piyano eşliğinde gerçekleştirilir. Öğretmen tarafından hazırlanan büyük üçlü ve küçük üçlü aralıklardan oluşan etütler seslendirilerek solfej çalışmaları yapılır. Bu süreçte ritmik solfej çalışmaları da yürütülerek öğrencilerin müziksel işitme ve okuma becerileri geliştirilir. Seslendirme çalışmalarında öğrenciler aktif rol alarak, ortak hedeflere ulaşmak için arkadaşlarıyla iş birliği içinde çalışır. Süreç, gözlem formu ile değerlendirilir (D4.1).

MİOY.2.3.3 

Küçük üçlü ve büyük üçlü, görsel ve işitsel materyaller ile sunulur. Küçük üçlü ve büyük üçlü kavramına ait görsel ve işitsel materyallere dair öğrencilerin fikirleri sorularak konuyu merak etmesi sağlanır (E1.1). Öğrencilerin yeni öğrenmelere ilişkin görsellere ait soru sorması sağlanır (E3.8). Sorulara verilen cevaplar esnasında öğrencilerin potansiyellerini fark etmelerini sağlayacak dönütlerle öz farkındalık/kendini tanımaları desteklenir (SDB1.1). Küçük üçlü ve büyük üçlü aralık ile ilgili sunumlar hazırlanarak öğrencilerin kavramları hem görsel hem de işitsel olarak fark etmeleri sağlanır (OB4). Notalar arasındaki uzaklıkları gösteren görsel materyallerle, küçük üçlü ve büyük üçlü aralıkları ifade edilir. Öğrencilerin bu aralıkları nota yazım kurallarına uygun şekilde çizebilmeleri için etkileşimli tahta ve müzik defteri üzerinde yazı çalışmaları yapmaları sağlanır. Öğrencilerin ögeler arasında ilişkileri belirlemesi ve bu ilişkiler arasında bağ kurması sağlanır. (Örneğin do ve mi notasını yan yana yazdığında yatay aralık olarak tanımlarken üst üste yazdığında dikey aralık olarak tanımlayabilmesi) (KB2.20). Öğrenciler bu durumu sözlü ve yazılı olarak ifade eder. Bu süreç; kısa cevaplı sorular, boşluk doldurma ve eşleştirme sorularından oluşan çalışma kâğıtları vb. kullanılarak değerlendirilebilir. Aralıkların işitilmesine yönelik performans görevi verilebilir. Performans görevi, analitik dereceli puanlama anahtarı ve gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilerin işitsel algısını güçlendirmek için küçük üçlü ve büyük üçlü aralıklarla bilinen şarkılardan örnekler verilerek öğrencilerden bu aralıkları belirlemeleri istenebilir. Bireysel çalışmalarla öğrenciler, interaktif tahtada veya dijital müzik yazılımlarında küçük üçlü ve büyük üçlü aralıkları kullanarak kısa melodik yapılar oluşturabilir ve bunları seslendirerek arkadaşlarıyla paylaşabilir.

Öncelikle, öğrencilere küçük üçlü ve büyük üçlü aralıkların farkını anlatan renkli ve anlaşılır görseller sunularak öğrencilerin görsel hafızalarını güçlendirmeleri sağlanabilir. Piyano klavyesi üzerinde renk kodlaması yapılarak küçük üçlü ve büyük üçlü aralıkların bulunduğu tuşlar belirgin hâle getirilebilir. Öğrencilerin işitsel farkındalıklarını artırmak için aralıklar önce öğretmen tarafından çalınarak öğrencilerin sadece dinlemeleri sağlanabilir. Ardından, yavaş tempolu tekrarlarla öğrencilerden duydukları sesleri eşleştirmeleri istenebilir. İşitme süreçlerini desteklemek amacıyla, öğrencilerden küçük üçlü ve büyük üçlü aralıkları içeren basit sesleri taklit etmeleri beklenebilir.