2. TEMA: MÜZİK YAZI VE TERİMLERİNİ ÖĞRENİYORUM-1

KB1. Temel Beceriler, KB2.20. Sentezleme

E1.1. Merak, E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven), E2.5. Oyunseverlik

SDB2.2. İş Birliği

D3. Çalışkanlık, D4. Dostluk, D5. Duyarlılık, D14. Saygı, D15. Sevgi, D16. Sorumluluk

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık

MİOY.1.2.1. Müzik terimlerini tanıyabilme
MİOY.1.2.2. Müzik terimlerini sentezleyebilme
a) Verilen müzik ögelerini belirler.
b) Müzik ögeleri arasında ilişki kurar.
c) Müzik ögelerini birleştirerek bir bütün oluşturur.

Müzik Yazısı ve Öğeleri

sol anahtarı, do anahtarı, fa anahtarı, bitiş çizgisi, dizek, nota süre değerleri, ölçü, porte/
dizek

Öğrenme çıktıları; eşleştirme sorularından oluşturulan çalışma kâğıtları, gözlem formu ve performans görevi ile değerlendirilebilir. Performans görevi olarak öğrencilerden, müzik terimleri ile ilgili pano hazırlamaları istenebilir. Performans görevi, analitik dereceli puanlama anahtarı ve gözlem formları ile değerlendirilebilir.
 

Öğrencinin dinlediği sözlü-sözsüz müzik eserleri ve çocuk şarkılarındaki ezgi-ritim-çalgı farklılıklarını ifade edebildiği kabul edilmektedir. Öğrencinin dinlediği sözlü ve sözsüz müzikler ve çocuk şarkılarındaki ezgi, ritim ve çalgı farklılıklarını fark edebildiği kabul edilmektedir. Çocuk şarkılarında hangi çalgıların kullanıldığını ayırt edebildiği, ritimlerin düzenini anlayabildiği ve melodilerin taşıdığı duyguları hissedebildiği düşünülmektedir. Öğrenci, dinlediği şarkıları karşılaştırarak benzerlik ve farklılıkları görebilir, müzik dinlerken ritimlere uygun şekilde eşlik edebilir. Bu becerilerin, öğrencinin müzikle ilgili duyarlılığını ve anlama yeteneğini geliştirdiği kabul edilmektedir.

Derse başlamadan önce öğrencilerin konuyla ilgili bilgi seviyelerini anlamak için bazı yönlendirici sorular sorulur. Öğrencilere, "Hiç müzik defteri gördünüz mü? Bu defterdeki çizgiler sizce ne işe yarar?" gibi sorular yöneltilir. Ayrıca bir nota kâğıdı gösterilerek "Bu çizgiler ve işaretler sizce müzikte neyi anlatıyor olabilir?" diye sorularak onların düşüncelerini paylaşmaları istenir. Öğrencilere bir müzik parçası dinletilir ve ardından, "Bu parçada duraksamalar oldu mu? Bu duraksamalar neyi ifade ediyor olabilir?" gibi sorularla sus işaretleri hakkında düşünmeleri teşvik edilir. Basit bir ritim dinletisiyle, uzun ve kısa sesler arasındaki farkı anlamaları sağlanır. Örneğin "Bu uzun ses mi, kısa ses mi?" gibi sorularla nota süre değerleri hakkında fikir yürütmeleri beklenir. Öğrencilere müzikteki ölçü ve düzen hakkında "Sizce müzikte her şey düzenli olmalı mı? Neden?" gibi açık uçlu sorular sorularak hazır bulunuşluk düzeyleri değerlendirilir. Bu şekilde, öğrencilerin konuyla ilgili ön bilgileri ve algıları belirlenir.

Öğrencilerin müzik yazıları ve terimlerini günlük hayatla ilişkilendirebilmeleri için çeşitli benzetmeler yapılabilir. Türkçe dersinde seslerin sembollere dönüştürülmesi ve bu sembollerin yazım süreçlerine dönüştürülme durumlarındaki benzerlikler ile temel müzik kavramlarının öğrenilme süreçleri arasında bağlantı kurulur. Sol anahtarının müzikte başlangıç işareti olduğu, kapı açma anahtarı, televizyon açma düğmesi veya trafik lambası ile ilişkilendirilebilir. Sus işaretleri, konuşmalardaki duraksamalarla eşleştirilerek anlatılabilir. Böylece öğrenciler, müzik yazılarının günlük hayattaki sistemlerle benzerlik gösterdiğini fark edebilirler.

MİOY.1.2.1
Müzik terimleriyle ilgili belirlenen görsel ve işitsel materyaller kullanılarak öğrencilerin müzik terimlerini tanımaları sağlanır (E1.1). Müzik yazı ve ögelerini içeren sunumlar hazırlanarak öğrencilerin terimleri hem görsel hem de işitsel olarak fark etmeleri desteklenir (OB1). Öğrencilerin müzik kavramlarıyla ilgili temel bilgileri keşfetmeleri için öğretmen rehberliğinde dijital ya da basılı görseller kullanılarak birlikte inceleme çalışmaları yapılır (OB1). Bu süreçte, belirlenen kaynaklardan müzik terimleriyle ilgili görseller seçmeleri ve bunları analiz etmeleri beklenir (OB4). Etkileşimli tahtada, müzik terimleriyle ilgili sürükle bırak oyunları, eşleştirme uygulamaları ve Web 2.0 araçları kullanarak öğrenmelerini pekiştirirler (OB2). Öğrenciler, öğrendikleri bilgileri görsellerle anlatır ve öğretmenleriyle birlikte doğru olup olmadığını kontrol eder (OB1). Örneğin müzik terimlerine ait görsellerin bulunduğu kartlarla çalışarak ilgili terimleri doğru bilgilerle eşleştirir. Yanlış eşleştirmeleri tespit edip düzeltmek için analiz yapar ve açıklamalar sunar (D3.3). Bu süreç, gözlem formu ve eşleştirme sorularından oluşan çalışma kâğıtlarıyla değerlendirilebilir. Öğrencilerin bilgiyi doğrulama becerilerini geliştirmeleri, dijital okuryazarlıklarını artırmaları ve müzik terimlerini sistemli bir şekilde öğrenmeleri sağlanır.

MİOY.1.2.2
Görsel ve işitsel materyaller kullanılarak porte/dizek, sol anahtarı, sol anahtarında nota isimleri, do anahtarı, fa anahtarı, birlik nota, ikilik nota, dörtlük nota, sekizlik nota, birlik sus, ikilik sus, dörtlük sus, sekizlik sus, ölçü, ölçü çizgisi, ölçü sayısı, bitiş çizgisi ve röprizgibi müzik ögelerini belirlemesi istenir. Boyama, çizme gibi etkinliklerle öğrencilerin müzik kavramlarını yazma becerisini kazanması sağlanır. Bu beceri sürecinde öğrenciler, çizmek istedikleri sembolleri belirler. Bu sembollerin öğrencilerde bir anlam oluşturabilmesi için üzerinde müzik terimlerine ait görsel kartlar öğrencilere dağıtılır. Türk müziği çalgılarından herhangi biriyle uygun olan müzik terimine yönelik bir egzersiz parçası çalınır. Öğrencilerin doğru terim kartlarını kaldırarak müzik terimleriyle eşleştirme yapması beklenir. (E2.5). Bu süreçte öğrenciler, gözlem formu veya eşleştirme sorularından oluşan çalışma kâğıtları kullanılarak değerlendirilebilir. Öğrenilen terimlerle ilgili öğrencilerle grup etkinlikleri düzenlenir. Etkinlikler sırasında öğrencilerin arkadaşlarıyla etkileşim kurmaları ve iş birliği içinde çalışmaları desteklenir (SDB2.2, D4.2). Örneğin her gruba farklı müzik sembollerini içeren müzikle ilgili görsel kartlar verilir. Grup üyeleri bu kartları sırayla inceleyip ne işe yaradığını söyler. Bu süreç, öğrencilerin sosyal ilişkilerde duyarlılık göstermelerini, dayanışma içinde olmalarını ve sevgi, saygı ile güvene dayalı ilişkiler geliştirmelerini sağlar (D5.1, D14.1). Ayrıca nitelikli vakit geçirmelerine ve evrensel bağ kurmalarına katkıda bulunur (D15.1, E1.5). Grup etkinliklerinde öğrencilerin birbirlerine nazik davranmaları ve sağduyulu bir şekilde dinleme becerisi kazanmaları beklenir. Bu kapsamda, müzik terimlerine ait görsellerden bir pano oluşturma performans görevi verilebilir. Müzik panosu hazırlama sürecinde her öğrencinin belirli bir görevi üstlenmesi ve bunu zamanında tamamlaması beklenir (D16.3). Görev, analitik dereceli puanlama anahtarı ve gözlem formu ile değerlendirilir.

Öğrencilere müzik terimleriyle ilgili eğlenceli bilgi yarışmaları, bulmacalar gibi etkinlikler düzenlenebilir. Öğrencilere bir müzik parçası dinletilebilir ve bu müzikte hangi notaların uzun, hangi notaların kısa olduğunu tahmin etmeleri istenebilir. Müzikte duraksamaların olup olmadığını fark etmeleri sağlanabilir. Ayrıca içinde eksik ya da yanlış nota bulunan bir müzik yazısı verilebilir ve öğrencilerden bu hataları bulmaları beklenebilir.

Eğitici videolar ve animasyonlarla müzik terimlerinin işlevleri gösterilebilir. Öğretmen beş telden oluşan ve üzerine kuşlar konan bir çit resmi göstererek porte ile ilişkilendirebilir ve öğrencilerden beş çizgiyi çizmelerini isteyebilir. Öğrencilerden sol anahtarı ve dörtlük nota çizmeleri istenebilir. İçi boş notaları boyamaları istenebilir.