1. TEMA: MÜZİĞİ KEŞFEDİYORUM

KB1. Temel Beceriler

E1.1. Merak, E3.8 Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği

D4. Dostluk, D5. Duyarlılık

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık

MİOY.1.1.1. Müziği tanıyabilme

Müziği Tanıma

müzik, ses

Öğrenme çıktıları; gözlem formu, kontrol listesi ve performans görevi ile değerlendirilebilir. Performans görevi olarak doğadaki seslerle müzik kavramının farklarını gösterebileceği görevler verilebilir. Performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı ve gözlem formları ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerin günlük yaşamda karşılaştıkları sesleri algılayabildikleri ve bu seslerin peslik ve tizlik gibi özelliklerini fark edebildikleri kabul edilmektedir. Kuş ötüşü, motor sesi ya da konuşma tonları gibi sesleri ayırt ederek seslerin yüksekliği, ritmi ve tınısı gibi temel özelliklerini anlamlandırabilecekleri düşünülmektedir.

Derse başlamadan önce öğrencilerin müziği keşfetme konusundaki bilgi seviyelerini anlamak için bazı sorular yöneltilir. Öğrencilere, "Daha önce hangi sesleri fark ettiniz?", "Bir müzik sesi nasıl oluşur?" gibi basit ve yönlendirici sorular sorulur. Çevredeki doğal sesler (kuş, rüzgâr, su) ve yapay sesler (araba kornası, telefon melodisi) hakkında fikirlerini paylaşmaları istenir. Öğrencilerin, seslerin nasıl oluştuğu ile ilgili tahminleri beklenir. Sesin titreşimlerden kaynaklandığını anlamalarını desteklemek için bir lastik bandı çekip bırakmaları veya bir davul zarı üzerine dokunmaları gibi basit deneyler yapılır. Sesin titreşimlerden oluştuğu ve bu titreşimlerin düzenlenmesiyle müzik hâline geldiği bilgisi aktarılır. Öğrencilere, "Rastgele bir ses ile düzenli bir müzik arasındaki fark nedir?" gibi sorular yöneltilerek düşünmeleri sağlanır. Seslerin düzenlenmiş bir yapıya sahip olduğunda müzik hâline geldiği basit örneklerle açıklanır. Örneğin bir davulun rastgele vurulduğunda çıkardığı ses ile belirli bir ritimle çalındığında oluşan ses arasındaki fark tartışılır. Öğrencilerin konuya dair hazır bulunuşlukları bu sorular ve uygulamalar sonucunda değerlendirilir.

Öğrencilere, seslerin düzenlenerek müzik hâline geldiği ve günlük hayatta duydukları farklı seslerle müzik arasında bağlantılar kurulabileceği bilgisi aktarılır. Örneğin öğretmen, "Rüzgârın uğultusu veya su damlalarının sesi size bir melodi gibi gelebilir mi?" gibi sorular sorarak öğrencilerin düşünmesini ister. Benzer şekilde, bir kuşun ötüşü ile bir müzik aletinin çıkardığı sesin nasıl farklı ya da benzer olabileceği tartışılır. Ayrıca mutfakta tencere kapaklarıyla ritim yapılması veya yürürken ayak seslerinin bir düzen içinde olması gibi örneklerle müzik kavramının çevremizdeki seslerden doğabileceği ifade edilir. Öğrencilerden, duydukları bir araba kornası, kapı zili ya da telefon zil sesi gibi seslerin nasıl bir düzenlemeye dönüşebileceğini hayal etmeleri istenir. Öğrencilerin günlük yaşamda karşılaştıkları farklı sesleri dinleyip, bu seslerden nasıl bir müzik oluşturulabileceğini ifade etmeleri beklenir. Böylece, müziğin sadece çalgılardan çıkan bir sanat değil, aynı zamanda hayatın içinde sürekli var olan bir yapı olduğu ifade edilir.

MİOY.1.1.1
Öğrencilerin müziğe karşı merak duymaları, öğretmen tarafından belirlenen görsel ve işitsel materyallerle desteklenir (E1.1). Öğrencilerin müziği hem görsel hem de işitsel olarak tanımaları sağlanır (OB4). Öğretmen, öğrencilerin izleme ve dinleme etkinliklerinden sonra müzikle ilgili daha önceki bilgileri ya da yaşantılarına dair anılarını paylaşmalarını teşvik eder (SDB1.1). Süreç boyunca öğrencilerin konuya ilişkin sorular sormaları desteklenir (E3.8). Müziğe yönelik farkındalık oluşturmak amacıyla öğretmen rehberliğinde ses tanıma oyunu ve eşleştirme gibi etkinlikler uygulanır (SDB2.2). Doğadan ve günlük yaşamdan alınan kuş sesi, yağmur sesi gibi örnekler dinletilerek öğrencilerin bu seslerle müzik seslerini ayırt etmeleri ve tanımaları sağlanır (OB1). Bir kuşun ötüşü ile bir müzik notasının nasıl benzer ya da farklı olabileceği üzerine düşünmeleri sağlanır. Bu süreçte öğrencilerin hem çevresel sesleri tanıma ve anlamlandırma becerileri hem de çevreye karşı duyarlılık geliştirmeleri desteklenir (D5.1). Öğrencilere doğadaki seslerle müzik kavramının farklarını yansıtabilecekleri performans görevleri verilebilir. Verilen performans görevi, analitik dereceli puanlama anahtarı veya gözlem formu ile değerlendirilebilir. Öğrenilen kavramlarla ilgili öğrencilerle grup etkinlikleri düzenleyerek öğretmen rehberliğinde pano hazırlamaları sağlanır. Bu çalışmalar, öğrencilerin arkadaşları ile etkili iletişim kurarak (SDB2.1) duygu ve düşüncelerini paylaşmasına olanak sağlarken (D4.2) iş birliği içerisinde çalışmaları beklenir (SDB2.2). Yapılan çalışmalar gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilere, doğadan ya da çevrelerinden duydukları sesleri dinleyerek bu seslerin hangi müzik aletlerine benzediğini düşünmeleri sağlanabilir ve uygun müzik aletleriyle eşleştirme yapmaları istenebilir. Ayrıca farklı müzik türlerinden kısa dinletiler sunularak, dinleme sonrasında, öğrencilerden hissettikleri duyguları bir resimle ifade etmeleri istenebilir.

Öğrencilere, gerçek ses kaynakları dinletilerek sesleri tanımaları sağlanabilir. Örneğin kuş ötüşü, yağmur sesi, rüzgar sesi gibi doğadan alınan sesler tekrar tekrar dinletilebilir ve bu seslerin neye ait olduğu basit sorularla pekiştirilebilir. Destekleme sürecinde bilmece sorma, bulmaca çözme, şarkı ve tekerleme söyleme, görsel eşleştirme kartları kullanma gibi etkinliklerden yararlanılabilir. Bu etkinlikler sırasında, öğrencilerin zorlandıkları yerlerde onlara ipuçları verilerek süreç kolaylaştırılabilir.