2. TEMA: İLK UYGARLIKLARDA MÜZİK

KB1. Temel Beceriler

E1.1. Merak, E3.2. Odaklanma, E3.3. Yaratıcılık, E3.4. Gerçeği Arama

SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği

D3. Çalışkanlık, D14. Saygı, D16. Sorumluluk

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık

MT.5.2.1. İlk uygarlıklarda müzik yapma ihtiyacının nedenlerini açıklayabilme
MT.5.2.2. İlk uygarlıklarda müziğin işlevlerini belirleyebilme
MT.5.2.3. İlk uygarlıklarda kullanılan çalgıları tanıyabilme
MT.5.2.4. İlk uygarlıklarda çalgıların kullanım alanlarını belirleyebilme
MT.5.2.5. İlk uygarlıklarda çalgı kullanma ihtiyacının nedenlerini açıklayabilme

. İlk Uygarlıklarda Müzik Yapma İhtiyacı
• İlk Uygarlıklarda Müziğin İşlevleri
• İlk Uygarlıklarda Kullanılan Çalgılar
• İlk Uygarlıklarda Çalgıların Kullanım Alanları

aerofon, gelenek, idiofon, kordofon, membranofon, taklit, topluluk, tören

Öğrenme çıktıları, bülten panosu, bilgi görseli, anekdot kaydı, çalışma kâğıdı, akran değerlendirme formu, kontrol listesi ve gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir. Performans görevi olarak öğrencilerden ilk uygarlıklarda müziğin gündelik yaşamdaki yerini anlatan resim, afiş ya da dijital içerik hazırlamaları, seçtikleri çalgının tarihsel gelişimini bir bilgi görseli aracılığıyla yansıtmaları, ilk uygarlıklarda müziğin kullanımını resim ya da dijital içeriklerle anlatmaları istenebilir. Performans görevleri; tarihsel doğruluk, kontrol listesi, görsel organizasyon ve müziksel bağlam kriterlerine göre dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilebilir.

Öğrencilerin insanların yaşamında müziğin yeri ve önemi ile ilk uygarlıklardaki işlevi hakkında temel bilgiye sahip oldukları, dijital okuryazarlık ve teknolojik araçları kullanarak araştırma yapma becerilerine de sahip oldukları kabul edilmektedir.

Öğrencilerin ilk uygarlıklarda müziğin yerine ilişkin ilgi ve ihtiyaçlarını tespit etmek için açık
uçlu sorular sorulabilir.
Öğrencilere müziğin toplumsal yaşamdaki işlevlerine yönelik düşünceleri sorulabilir.
Öğrencilere “İlk uygarlıklarda müziğin ne gibi işlevleri vardı?” sorusu sorulabilir.
Öğrencilerin ilk çalgılara ilişkin sahip oldukları bilgileri, kavram yanılgılarını, öğrenme
ihtiyaçlarını tespit etmek için açık uçlu sorular sorulabilir.

Öğrencilere günlük yaşamlarında müziğin hangi işlevlerinden yararlandıkları sorulabilir. Akvaryum tekniği kullanılarak her öğrencinin müzikle kendi kurduğu ilişkiyi ifade etmesi sağlanabilir. Bu ilişkilerin birbirleriyle benzerliğine öğrencilerin dikkati çekilerek müziğin evrensel özelliği belirlenebilir. Öğrencilere günlük yaşamlarında çalgıları hangi durumlarda kullandıkları sorulabilir. Öğrencilerden kullandıkları çalgıların yaptıkları müziğe katkılarına örnek vermeleri istenebilir.

MT.5.2.1
Öğrencilerden müziğin olmadığı bir dünya hayal etmeleri ve bu dünyanın nasıl olabileceğini tasvir etmeleri istenir (E1.1, E3.3, SBAB3.1, SBAB4.2). İnsanların var olduğu ilk dönemlerden itibaren müziğin de var olduğu çıkarımını tüm öğrencilerin yapması sağlanır. İnsanların ilk olarak rüzgâr, su gibi doğal sesleri ve hayvan seslerini taklit ederek müzik yapmaya başladığı öğretmen tarafından belirtilir. Öğrencilerden insanların müzik yapma ihtiyacının nedenlerine dair düşündüklerini beyin fırtınası yoluyla ifade etmeleri istenir. Öğretmen tarafından yönlendirici sorular sorularak insanların müziği duygularını ifade etme ve iletişim kurma aracı olarak gördüğünü, dinî ritüel ve törensel etkinliklerde doğaüstü güçleri etkileme aracı olarak kullandığını, eğlence ve şölenlerde toplumsal birlikteliği güçlendirmek için müzikten yararlandığını öğrencilerin belirlemesi sağlanır. Bulgular listelenerek bülten panosu veya bilgi görseli oluşturulur. Tüm öğrencilerin farklı uygarlıklarda müziğin benzer ve farklı kullanım alanlarına sahip olduğunu ve müziğin insan yaşamının değişmez bir parçası olduğunu ifade etmeleri sağlanır (SDB2.1). Öğrencilerin etkinliklere katılım ve yaratıcılık düzeylerini izlemek için gözlem formu kullanılabilir. Performans görevi olarak öğrencilerden ilk uygarlıklarda müziğin gündelik yaşamdaki yerini anlatan resim, afiş ya da dijital içerik hazırlamaları istenebilir. Performans görevleri, tarihsel doğruluk, görsel organizasyon ve müziksel bağlam kriterlerine göre dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilebilir.

MT.5.2.2
Öğrencilere Eğitim Bilişim Ağı (EBA) üzerinden ilk uygarlıklarda müziğin işlevlerine yönelik eğitici videolar, bilgilendirici metinler araştırma ve beğendiklerini öğretmenle paylaşma görevi verilir (E3.2, E3.4, OB1, OB2, OB4). Öğrenciler araştırma sürecinde planlı, sorgulayıcı olmaları ve görevlerini eksiksiz yapmaları yönünde desteklenir (D3.2, D16.3). Öğretmen kontrolünde videoların izlenip yazıların okunmasının ardından büyük grup tartışması yapılarak müziğin dinî ritüellerin önemli bir parçası olduğunu, savaş sırasında askerleri motive etme amacıyla kullanıldığını, toplumsal bağları güçlendirici etkisinin olduğunu, ortak yapılan işlerde ritmi ve uyumu sağladığını, kültürel mirasın aktarımında önemli bir işleve sahip olduğunu öğrencilerin belirlemesi sağlanır (SBAB3.1, SBAB4.2). Bulgular listelenerek bilgi görseli oluşturulur. Öğrenciler grup tartışmalarında birbirlerini saygı ile dinlemeleri yönünde desteklenir (D14.1). Öğrencilerin tartışmalardaki katkılarını kaydetmek için anekdot kaydı, etkinliklere katılımlarını izlemek için gözlem formu kullanılabilir.

MT.5.2.3
Öğrencilere giriş kartları dağıtılır. Öğrencilerden ilk uygarlıklarda çalgıların neden kullanıldığına ilişkin düşüncelerini giriş kartlarına yazmaları istenir. Dijital araçlar kullanılarak öğrencilere rüzgâr, kuş, su seslerinden kısa örnekler dinletilir ve bu seslerin neden insanları çalgı yapmaya teşvik etmiş olabileceği sorulur (OB2, SBAB3.1, SBAB4.2, E1.1, E3.3). Öğrencilere çalgıların müziğe katkılarının neler olduğuna dair beyin fırtınası yaptırılır. Öğrencilerin çalgıların insan sesinin sınırlarını aşan tonlar ve frekanslar üretmesi, müziğe ritim ve düzen kazandırması, ezgilerin etkileyiciliğini ve ifade gücünü artırması gibi katkıları belirlemeleri beklenir. Bulgular listelenir. Çıkış kartları dağıtılarak öğrencilerin aynı soruyu cevaplamaları istenir. İnsanların çalgıların katkılarını keşfetmeleriyle birlikte müziği çalgı ile yapma yoluna gittiklerini kendi cümleleriyle ifade etmeleri yönünde tüm öğrenciler desteklenir. Kısa cevaplı soruların yer aldığı çalışma kâğıdı ve gözlem formu ile süreç değerlendirilebilir.

MT.5.2.4
Dijital araçlar kullanılarak öğrencilere ilk uygarlıklarda kullanılan çalgıların sesleri dinletilir. Çeşitli yazılı ve görsel kaynaklardan yararlanılarak ilk uygarlıklarda kullanılan çalgı görselleri öğrencilere sunulur (OB1, OB4). İlk uygarlıklarda kullanılan çalgıların yapıldığı malzemeler hakkında öğrencilerin tahminde bulunmaları istenir (SBAB3.1, SBAB4.2, E1.1). İlk çalgıların taş, kemik, ağaç ve hayvan derileri gibi doğal malzemelerle yapıldığını öğrencilerin ifade etmeleri sağlanır. Öğrencilere çalgıların tarihsel süreçte neden değişikliğe uğradığına dair düşünceleri sorulur ve öğrencilerin düşüncelerini paylaşmaları sağlanır. Öğrencilerin birbirlerini saygılı ve etkin şekilde dinlemelerine dikkat edilir (SDB2.1). Öğrencilerden ilk uygarlıklarda kullanılan davul, lir, flüt gibi çalgılar hakkında güvenilir genel ağ adreslerini kullanarak araştırma yapmaları ve bulgularını sınıfla paylaşmaları istenir (OB2). Öğrencilerden performans görevi olarak ilk uygarlıklarda kullanılan bir çalgının günümüze kadar geçirdiği değişimi gösteren bir bilgi görseli hazırlamaları istenebilir (D16.3). Öğrencilerin hazırladıkları bilgi görsellerini sınıfta paylaşmaları istenir (SDB2.1, E3.3). Öğrencilerin çalışmalarını tarihsel doğruluk, görsel organizasyon ve müziksel bağlam açısından değerlendirmek için dereceli puanlama anahtarı ve kontrol listesi kullanılabilir.

MT.5.2.5
Akvaryum tekniği kullanılarak çalgıların kullanım alanları listelenir. Öğrenciler gruplara ayrılarak her gruba savaş, dinî tören, toplumsal etkinlik gibi çalgı kullanım alanlarından biri verilir. Etkileşimli uygulamalar kullanılarak sürükle bırak gibi oyunlar oynatılarak öğrencilerin kendi gruplarına ait çalgıları belirlemeleri sağlanır (SDB2.2, OB1, OB2). Gruplar kendilerine verilen kullanım alanları ve belirledikleri çalgılar hakkında araştırma yaparak bilgi görseli veya dijital içerik hazırlar. Hazırlanan bilgi görselleri sınıfa sunulur. Öğrencilerin grup çalışmalarındaki katılım ve iş birliği becerilerini izlemek için gözlem formu, diğer grupların çalışmalarını değerlendirerek eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek için akran değerlendirme formu kullanılabilir.

Öğrencilerden çevrelerindeki sesleri ve doğal malzemeleri kullanarak seçtikleri bir duyguyu ifade etmeleri istenebilir. Öğretmen, bir topluluğun korkularını, umutlarını ve günlük yaşamlarını tasvir eden kısa bir hikâyenin giriş bölümünü yazabilir. Öğrencilerden hikâyenin devamını yazmalarını, karakterlerin yaşadığı duyguları müzik aracılığıyla ifade etmelerini veya ilk insanların yaşamında müziğin yeriyle ilgili başka bir senaryo yaratmalarını isteyebilir. Öğrencilerden ilk uygarlıklarda çalgıların kullanım alanlarını tanıtmaya yönelik bir dijital içerik hazırlayarak sunmaları istenebilir. Öğrencilerden belirli bir çalgı türünün (flüt, davul, lir) tarih boyunca nasıl değişip geliştiğini araştırmaları istenebilir. Öğrenciler çalgıların yapım tekniklerindeki, kullanılan malzemelerdeki ve müzikal kullanımındaki değişimleri inceleyebilirler.

Müze kitleri ve sanal müze uygulamalarından yararlanılarak öğrencilerin ilk çağlardaki  yaşamı ve müziğe ait unsurları incelemeleri sağlanabilir. Öğrencilere müziğin farklı işlevlerini canlandırmaları için basit rol oynama etkinlikleri yaptırılabilir.Öğrencilerden çeşitli doğal malzemeler kullanarak ilk çağda kullanılan bir çalgıyı modellemeleri istenebilir. Öğrencilerin ilk uygarlıklarda çalgıların kullanım alanları hakkında bilgilendirici, kısa bir yazı okumaları sağlanabilir.