3. TEMA: SES EĞİTİMİ

SAB10. Müziksel Söyleme

KB1. Temel Beceriler

E1.1. Merak, E3.1. Uzmanlaşma, E3.2. Odaklanma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık Becerisi), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği

D14. Saygı, D19. Vatanseverlik

OB9. Sanat Okuryazarlığı

BSE.7.3.1. Ses eğitiminin tanımını yapabilme
BSE.7.3.2. Ses eğitiminin amacını açıklayabilme
BSE.7.3.3. Ses eğitiminin önemini açıklayabilme
BSE.7.3.4. Düzeyine uygun eserler seslendirebilme
a) Düzeyine uygun eserleri seslendirmek için bedenini söylemeye hazır hâle getirir.
b) Düzeyine uygun eserleri seslendirirken uygun söyleme tekniklerini kullanır.
c) Düzeyine uygun eserleri seslendirirken müziksel bileşenleri uygular.
BSE.7.3.5. Yurdumuza ait müzik türlerinden eserler seslendirebilme
a) Yurdumuza ait müzik türlerinden eserleri seslendirmek için bedenini söylemeye hazır hâle getirir.
b) Yurdumuza ait müzik türlerinden eserleri seslendirirken uygun söyleme tekniklerini kullanır.
c) Yurdumuza ait müzik türlerinden eserler seslendirirken müziksel bileşenleri uygular.

Ses Eğitimi
Ses Eğitiminin Amacı
Ses Eğitiminin Önemi
Eserler Seslendiriyorum
Yurdumuza Ait Müzik Türleri

arpej, artikülasyon, askerî müzik, dinî müzik, giderek hızlanma ve yavaşlama, hafif, kuvvetli,
legato, nefes, non legato, nota, ses, staccato, Türk halk müziği, Türk sanat müziği

Öğrenme çıktıları, gözlem formu, kontrol listesi, performans görevi, bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir. Drama temelli bir performans görevi ile öğrencilerin düzeyine uygun eserleri seslendirme becerileri izlenebilir. Öğrencilerin performansları izlenerek anlık geri bildirim verilebilir. Geri bildirimlerde müziksel bileşenlere dikkat edilir. Bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile süreç değerlendirmesi yapılabilir. Aynı zamanda her bir aşama kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilerin düzeyine uygun eserleri nota süre ve değerlerine uyarak seslendirmeyi bildiği, müzikal duyarlılıkla eserleri seslendirmeye yönelik kuvvetli-hafif, giderek hızlanma ve yavaşlama gibi çalışmalar yapabildiği kabul edilmektedir.

Doğru duruşun şarkı söylemedeki etkisine yönelik çıkarımlar yapabilecekleri sorular sorulabilir. Öğrenciden bildiği kısa bir şarkıyı söylemesi istenerek ses ve nefes kontrolü, tonlama ve gürlük durumları, kelimeleri net söyleyip söyleyememe düzeyi değerlendirilip ilgili öğrenme çıktısına ve içeriğe göre süreç planlanabilir.

Öğrencilere ses eğitiminin neden önemli olduğu sorularak günlük hayatla ilişki kurmaları sağlanabilir. Öğrencilerin ses kısıklığı veya konuşamama durumunda günlük yaşamda karşılacakları zorlukları düşünmeleri sağlanarak ses eğitiminin önemini fark etmelerine yönelik tartışma ortamı oluşturulabilir. ”m”, ”n”, ”l”, ”z”, ”a” sesleriyle farklı frekansta sesler çıkarmaları istenerek oluşan titreşimleri fark etmeleri sağlanabilir.

BSE.7.3.1
Öğrencilere ses eğitiminde uygulanan sürece yönelik sorular sorularak konuya ilişkin merak oluşturulur (E1.1). ”Ses eğitimi için hangi çalışmalar yapılmalıdır?” ”Sağlıklı ve etkili ses üretimi için nelere dikkat etmeliyiz?” gibi sorular sorulabilir. Duygu ve düşünceler ifade edilirken sözlü etkileşim sağlanabilir (SDB2.1). Böylelikle, ses eğitiminde uygulanan sürece yönelik çıkarımda bulunularak ses eğitiminin tanımı yapılır (KB2.11). Süreç, gözlem formu, öz değerlendirme formu, değerlendirme soruları ve kontrol listesi ile değerlendirilebilir.
 
BSE.7.3.2
Öğrencilere ses eğitiminde uygulanan sürece yönelik sorular sorularak konuya ilişkin merak oluşturulur (E1.1). Örneğin ”Ses eğitimi ne işe yarar?” ”Kimler ses eğitimi alabilir?” gibi sorular sorulabilir. Duygu ve düşüncelerin ifade edilmesi sırasında sözlü etkileşim sağlanabilir (SDB2.1). Böylelikle, ses eğitiminden amacına yönelik çıkarımlarda bulunularak ses eğitiminin temel amaçları açıklanabilir (KB2.11). Süreç, gözlem formu, öz değerlendirme formu, değerlendirme soruları ve kontrol listesi ile değerlendirilebilir.

BSE.7.3.3
Öğrencilere ses eğitiminde uygulanan sürece yönelik sorular sorularak konuya ilişkin merak oluşturulur (E1.1). Örneğin ”Ses eğitimi olmasaydı ne olurdu?” ”Sağlıklı ve etkili ses üretimi için ses eğitimi neden önemlidir?” gibi sorular sorulur. Duygu ve düşünceler ifade edilirken sözlü etkileşim sağlanabilir (SDB2.1). Böylelikle, ses eğitiminin önemine yönelik çıkarımlarda bulunularak konuşmada ve şarkı söylemede ses eğitiminin temel önemi açıklanabilir (KB2.11). Süreç, gözlem formu, öz değerlendirme formu, değerlendirme soruları ve kontrol listesi ile değerlendirilebilir.

BSE.7.3.4
Öğrencilerin anatomik yapısına ve ses özelliklerine uygun eserleri seslendirebilmeleri için bedenini söylemeye hazır hâle getirebilmelerine yönelik ses ve nefes egzersizleri, vücudun rahatlaması ve iç dinamiğin sağlanması ile ilgili etkinlikler yapılır. Öğrencilere vücut rahatlığı ve iç açıklığının neden önemli olduğu sorulabilir. Duygu ve düşüncelerin ifade edilmesi sırasında sözlü etkileşim sağlanabilir (SDB2.1). Sağlıklı ve etkili ses üretiminin gerçekleşmesinde vücut rahatlığının önemli bir koşul olduğu vurgulanır. Böylelikle, sesini kullanırken doğru duruş pozisyonunun sağlanabilmesi için vücut rahatlığı ve iç açıklığının gerekliliği açıklanabilir (KB2.13). Yapılan egzersizlerle, sesinikullanırken ayna karşısında doğru duruş sağlanabilir. Örneğin yoga, pilates gibi sporlara özgü temel egzersizler nefes eşliğinde yapılabilir. Farklı müzikal dinamikleri kullanarak ses alıştırmaları yapılır. Böylelikle müzikal dinamikleri kullanarak her registerde aynı kalitede ses üretebilmesi sağlanır. Kelimelere yönelik ses çalışmaları yapılır. Örneğin hece bağları kullanarak farklı uzunluktaki ve kısalıktaki çeşitli sözcüklerle piyano eşliğinde kromatik çalışmalar yapılabilir. Rezonans bölgelerinin kullanımını geliştirmeye ilişkin ses alıştırmaları yapılır. Örneğin yumuşak damağı kullanmaya yönelik başlangıç ve bitiş sesi ”na” hecesi ile inici ve çıkıcı diziler ( ”na” hecesiyle ilk yedi nota bağlı ve son ”na” hecesinde sekizinci nota) seslendirilebilir. Burun boşluklarını kullanmaya yönelik inici ve çıkıcı diziler ”m” ve ”n” sesleriyle seslendirilebilir. Kafa boşluklarını kullanmaya yönelik 8’li aralıklarda ”yu” ve ”yo” heceleri ile (kalın do ”yu”, ince do ”yo”, tekrar kalın do ”yu” ) ses alıştırmaları yapılabilir. Entonasyon geliştirici çalışmalar yapılır. Örneğin farklı gürlük ve müzikal dinamikler kullanarak makamsal diziler ve aralıklar aracılığıyla ses alıştırmaları yapılabilir. Seslendirme öncesinde nefes çalışmaları ile öğrencilerin sesini uygun ton ve gürlükte kullanmalarına yönelik bilgilerini önceden öğrendikleri bilgilerle ilişkilendirmeleri sağlanır. Öğrencilere ses ve nefes egzersizleri, vücudun rahatlaması ve iç dinamiğin sağlanması, sesin uygun ton ve gürlükte kullanılması gibi önceki bilgilerle (SDB1.1) ilişkilendirilerek sesini zorlamadan uygun ton ve gürlükte kullanması sağlanır. Konuşurken ve şarkı söylerken gerçekleştirilen solunumla ilgili sorular sorularak benzerlikler ve farklılıklar belirlenebilir ve solunum denetimi yapılabilir (KB2.7). Öğrencilerin seslendirecekleri eserin sözlerini doğru artiküle etmelerini sağlamak için önce sözler okutulabilir. Eserin doğru ton ve gürlükte seslendirilmesine yönelik çalışmalara yer verilir. Böylece öğrenci seslendirdiği eserin sözlerinin gücünü ve önemini fark ederek eserdeki müziksel ifadeleri (duraksama, uygun ses tonu gibi) kullanarak sözsüz etkileşimin gücünü ve önemini fark edebilir (SDB2.1). Öğrenciler eserleri seslendirirken öğretmeni tarafından yapılan uyarı ve yönlendirmeleri etkin bir şekilde dinleyip, sözlü ya da sözsüz etkileşim sağlayıp (SDB2.1), uygun söyleme teknikleri kullanarak performanslarını sergileyebilirler (OB9). Anatomik yapısına ve ses özelliklerine uygun eserlerin müziksel bileşenlerinin ayırt edilmesine yönelik seslendirme öncesinde eser inceleme çalışmaları yapılır. Örneğin eserin nefes, gürlük, hız, ezgisel yapı, ritmik yapı gibi müziksel bileşenleri seslendirme öncesinde öğretmenle birlikte incelenebilir. Eser içerisindeki müzikal dinamiklere uyarak seslendirmeye yönelik kuvvetli-hafif, giderek hızlanma ve yavaşlama gibi çalışmalar yapılır. Böylelikle öğrenci eserleri müzikal duyarlılıkla seslendirebilir. Nota ile şarkı öğretme yöntemiyle öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyine uygun eserler seçilerek seslendirilecek eserin önce solfeji yaptırılır. Eserler seslendirildiğinde, öğrenciler tarafından, öğretmenin yaptığı uyarı ve yönlendirmeler etkin bir şekilde dinlenir ve sözlü ya da sözsüz etkileşim sağlanır (SDB2.1). Seslendirme sırasında eller karın veya bel çevresine konularak diyafram kullanımının kontrolü sağlanır. Böylelikle karın ve bel çevresindeki genişleme ile daralmaya odaklanılarak diyafram kasını kullanmak için gereken çaba ile zihinsel ve bedensel enerji en iyi düzeyde kullanılır (E3.2). Diyafram kası kullanımında verimin artırılması amacıyla beceri ve bilgiler bu alana yoğunlaştırılır (E3.1). Sonuç olarak uygun söyleme teknikleri kullanılarak müziksel bileşenlere uygun şekilde söylenir. Öğrencilerin eserleri müziksel bileşenlere dikkat ederek söylemeleri için eserin seslendirmesi öğretmen rehberliğinde, piyano eşliği ile ortak bir şekilde yapılır (SDB2.2). Öğrencilere düzeyine uygun eserleri seslenedirecekleri bir performans görevi verilebilir. Bütüncül dereceli puanlama anahtarı, öz değerlendirme formu ve değerlendirme soruları ile süreç değerlendirmesi yapılabilir.

BSE.7.3.5

Öğrencilerin Türk sanat müziği, Türk halk müziği, dinî müzik veya askerî müzik türlerine ait seçkin örnekleri seslendirebilmeleri için bedenini söylemeye hazır hâle getirebilmelerine yönelik ses ve egzersizleri yapılır, diyafram kasını çalıştırmaya, vücudun rahatlamasına ve iç dinamiğin sağlanmasına yönelik etkinlikler uygulanır. Seslendirme öncesinde nefes çalışmaları ile öğrencilerin sesini uygun ton ve gürlükte kullanmalarına yönelik bilgilerini önceden öğrendikleri bilgilerle ilişkilendirmeleri sağlanır (SDB1.1). Öğrencilerin seslendirecekleri eserin sözlerini doğru artiküle etmelerini sağlamak için önce sözler okutulabilir. Eserin doğru ton ve gürlükte seslendirilmesine yönelik çalışmalara yer verilebilir. Böylece öğrenci seslendirdiği eserin sözlerinin gücünü ve önemini fark ederek eserdeki müziksel ifadeleri (duraksama, uygun ses tonu gibi) kullanarak sözsüz etkileşimin gücünü ve önemini fark edebilir (SDB2.1) Eserleri seslendirirken içinde yaşadığı toplumun millî ve manevi değerlerini dikkate alarak bu değerlere duyarlı davranabilir (D14.3), millî ve manevi değerlerin gelecek nesillere aktarılmasında sorumluluk üstlenebilir (D19.3). Öğrenciler eserleri seslendirirken öğretmeni tarafından yapılan uyarı ve yönlendirmeleri etkin bir şekilde dinleyip, sözlü ya da sözsüz etkileşim sağlayıp (SDB2.1) uygun söyleme teknikleri kullanabilir. Türk sanat müziği, Türk halk müziği, dinî müzik veya askerî müzik türlerine ait seçkin örneklerin müziksel bileşenlerini ayırt edilmesine yönelik seslendirme öncesinde eser inceleme çalışmaları yapılır. Örneğin eserin nefes, gürlük, hız, ezgisel yapı, ritmik yapı gibi müziksel bileşenleri seslendirme öncesinde öğretmenle birlikte incelenebilir. Eser içerisindeki müzikal dinamiklere uyarak seslendirmeye yönelik kuvvetli-hafif, giderek hızlanma ve yavaşlama gibi çalışmalar yapılır. Böylelikle öğrenci eserleri müzikal duyarlılıkla seslendirebilir. Nota ile şarkı öğretme yöntemiyle öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyine uygun eserler seçilerek seslendirilecek eserin önce solfeji yaptırılır. Öğrenci eserleri seslendirirken öğretmeni tarafından yapılan uyarı ve yönlendirmeleri etkin bir şekilde dinleyip sözlü ya da sözsüz etkileşim sağlayabilir (SDB2.1). Seslendirme sırasında eller karın veya bel çevresine konularak diyafram kullanımının kontrol edilmesi sağlanabilir. Böylelikle karın ve bel çevresindeki genişleme ile daralmaya odaklanılarak diyafram kasının kullanımı için gerekli çaba, zihinsel ve bedensel enerji en iyi düzeyde kullanılabilir (E3.2), diyafram kasının kullanım veriminin artırılması amacıyla beceri ve bilgiler bu alana yoğunlaştırılabilir (E3.1). Böylelikle uygun söyleme teknikleri kullanılarak müziksel bileşenlere uygun olarak seslendirme yapılabilir. Öğrencilerin marşı müziksel bileşenlere dikkat ederek söyleyebilmeleri için eserin seslendirmesi, piyano eşliği ile öğretmen rehberliğinde ortaklaşa gerçekleştirilebilir (SDB2.2). Bütüncül dereceli puanlama anahtarı, öz değerlendirme formu ve değerlendirme soruları ile süreç değerlendirmesi yapılabilir. Aynı zamanda her bir aşama kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir.

BSE.7.3.5
Öğrencilerin Türk sanat müziği, Türk halk müziği, dinî müzik veya askerî müzik türlerine ait seçkin örnekleri seslendirebilmeleri için bedenini söylemeye hazır hâle getirebilmelerine yönelik ses ve egzersizleri yapılır, diyafram kasını çalıştırmaya, vücudun rahatlamasına ve iç dinamiğin sağlanmasına yönelik etkinlikler uygulanır. Seslendirme öncesinde nefes çalışmaları ile öğrencilerin sesini uygun ton ve gürlükte kullanmalarına yönelik bilgilerini önceden öğrendikleri bilgilerle ilişkilendirmeleri sağlanır (SDB1.1). Öğrencilerin seslendirecekleri eserin sözlerini doğru artiküle etmelerini sağlamak için önce sözler okutulabilir. Eserin doğru ton ve gürlükte seslendirilmesine yönelik çalışmalara yer verilebilir. Böylece öğrenci seslendirdiği eserin sözlerinin gücünü ve önemini fark ederek eserdeki müziksel ifadeleri (duraksama, uygun ses tonu gibi) kullanarak sözsüz etkileşimin gücünü ve önemini fark edebilir (SDB2.1) Eserleri seslendirirken içinde yaşadığı toplumun millî ve manevi değerlerini dikkate alarak bu değerlere duyarlı davranabilir (D14.3), millî ve manevi değerlerin gelecek nesillere aktarılmasında sorumluluk üstlenebilir (D19.3). Öğrenciler eserleri seslendirirken öğretmeni tarafından yapılan uyarı ve yönlendirmeleri etkin bir şekilde dinleyip, sözlü ya da sözsüz etkileşim sağlayıp (SDB2.1) uygun söyleme teknikleri kullanabilir. Türk sanat müziği, Türk halk müziği, dinî müzik veya askerî müzik türlerine ait seçkin örneklerin müziksel bileşenlerini ayırt edilmesine yönelik seslendirme öncesinde eser inceleme çalışmaları yapılır. Örneğin eserin nefes, gürlük, hız, ezgisel yapı, ritmik yapı gibi müziksel bileşenleri seslendirme öncesinde öğretmenle birlikte incelenebilir. Eser içerisindeki müzikal dinamiklere uyarak seslendirmeye yönelik kuvvetli-hafif, giderek hızlanma ve yavaşlama gibi çalışmalar yapılır. Böylelikle öğrenci eserleri müzikal duyarlılıkla seslendirebilir. Nota ile şarkı öğretme yöntemiyle öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyine uygun eserler seçilerek seslendirilecek eserin önce solfeji yaptırılır. Öğrenci eserleri seslendirirken öğretmeni tarafından yapılan uyarı ve yönlendirmeleri etkin bir şekilde dinleyip sözlü ya da sözsüz etkileşim sağlayabilir (SDB2.1). Seslendirme sırasında eller karın veya bel çevresine konularak diyafram kullanımının kontrol edilmesi sağlanabilir. Böylelikle karın ve bel çevresindeki genişleme ile daralmaya odaklanılarak diyafram kasının kullanımı için gerekli çaba, zihinsel ve bedensel enerji en iyi düzeyde kullanılabilir (E3.2), diyafram kasının kullanım veriminin artırılması amacıyla beceri ve bilgiler bu alana yoğunlaştırılabilir (E3.1). Böylelikle uygun söyleme teknikleri kullanılarak müziksel bileşenlere uygun olarak seslendirme yapılabilir. Öğrencilerin marşı müziksel bileşenlere dikkat ederek söyleyebilmeleri için eserin seslendirmesi, piyano eşliği ile öğretmen rehberliğinde ortaklaşa gerçekleştirilebilir (SDB2.2). Bütüncül dereceli puanlama anahtarı, öz değerlendirme formu ve değerlendirme soruları ile süreç değerlendirmesi yapılabilir. Aynı zamanda her bir aşama kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrenciden ses eğitiminin amacı ve önemi ile ilgili akademik makalelerden araştırma yapması istenebilir. Araştırmanın sonucunda rapor ya da sunum hazırlayıp sınıfta paylaşması istenebilir. Rezonans bölgelerini gösteren çeşitli görsel materyaller (şemalar, grafikler, diyagramlar ve çizimler gibi) oluşturmaları ve sunmaları istenebilir. Öğrencinin dağarcığındaki bir şarkıyı seslendirerek kaydetmesi sağlanabilir. Daha sonra bu kaydı dinleyerek şarkı söylerken solunum desteği ile ilgili performansını analiz etmesi sağlanabilir. Öğrenim sürecinde seslendirdiği diğer eserleri de kayıt altına alarak kişisel arşiv oluşturması sağlanabilir. Eserler sözsüz müzik altyapı kaydı eşliğinde seslendirilebilir.

Öğrenciye ses eğitiminin amacı ve önemi ile ilgili çeşitli videolar izletilebilir. Rezonans bölgelerini gösteren çeşitli videolar izletilebilir. Öğrenciye seslendireceği eserin ses kayıtları dinletilebilir. Eserler sözlü müzik kaydı eşliğinde seslendirilebilir.