1. TEMA: İNSAN SESİ
KB1. Temel Beceriler, KB2.5. Sınıflandırma
E1.1. Merak, E2.5. Oyunseverlik
SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB3.3. Sorumlu Karar Verme
D3. Çalışkanlık
OB1. Bilgi Okuryazarlığı
BSE.3.1.1. Akciğerlerini bedeninde gösterebilme
BSE.3.1.2. İnsana ait ses türlerini sınıflandırabilme
a) İnsan sesi türlerine ilişkin değişkenleri belirler.
b) İnsan seslerini yaş, cinsiyet gibi türlere ayırır.
c) İnsan sesi türlerini kalınlık ve incelik özelliklerine göre tasnif eder.
ç) İnsan sesi türlerini isimlendirir.
Akciğerlerimizin Yeri
İnsan Ses Türleri
cinsiyet, incelik, insan sesi, kalınlık, ses, ses türleri, tür, yaş
Öğrenme çıktıları, performans görevi, gözlem formu, öz değerlendirme formu, değerlendirme soruları ve kontrol listesi ile değerlendirilebilir. Öğrencilere insana ait ses türlerini sınıflandırma ile ilgili açıklayıcı bir görsel materyal hazırlayabilecekleri performans görevi verilebilir.
Öğrencilerin ince ve kalın sesleri birbirinden ayırt ettiği kabul edilmektedir.
Öğrencilere çeşitli ses örnekleri (çocuk, kadın, erkek, soprano, alto, tenor, bas gibi) dinletilerek bu seslerin hangi yaş grubuna, cinsiyete ve ses türüne ait olduğunu tahmin etmeleri istenebilir.
Öğrencilerden insana ait ses türlerini sınıflandırma becerilerilerini kendi yaşantılarından yararlanarak göstermeleri istenebilir. Örneğin öğrenciden aile üyelerinin seslerini ve çevresindeki insan seslerini düşünmeleri istenebilir. Çevrelerindeki kalın ve ince sesli kişilere örnek vermeleri istenerek sesin yaş, cinsiyet, kalınlık ve incelik özelliklerini anlamaları sağlanabilir.
BSE.3.1.1
Akciğerin yeri ve işlevi görselleştirilir. Öğrencilere akciğerlerin göğüs kafesinin içinde kaburgaların altında yer aldığını basit bir dille anlatılarak bilgi ihtiyacı fark ettirilir (OB1). Ardından, öğrencilerin ellerini göğüslerinin yanlarına koymaları istenir ve nefes alıp verme çalışmaları yaptırılarak akciğerlerinin hareketini hissetmeleri sağlanır. Böylece akciğerlerin yerini daha somut olarak anlayabilmeleri ve bedenlerinde gösterebilmeleri sağlanır. Bir önceki sınıf düzeyinde solunum organları olarak öğretilen burun ve ağzın vücuda hava giriş ve çıkışını akciğerler sayesinde sağladığı bilgisi hatırlatılır. Bu hava giriş ve çıkışı sırasında bedende gerçekleşen değişim somut örneklerle (balon, şişme yatak, deniz simidi gibi) uygulamalı olarak gösterilir. Böylece nefes alıp vermenin kaburgalardaki genişleme ve daralma sürecine etkisi doğrudan ve dolaylı olarak fark edilebilir, ifade edilebilir, bu bağlamda düzenlenen eylemlerin sonuçları değerlendirilebilir (SDB3.3). Nefes alıp verirken kaburgalarındaki genişleme ve daralma sürecini kendi öz bilgisi ile ilişkilendirmek için neler hissettiklerini ifade etmelerini sağlayacak merak uyandırıcı sorular yöneltilir (E1.1). Örneğin ”Nefes alıp verirken kaburgaların nasıl hareket ediyor?” ”Nefesini verdikten sonra kendini nasıl hissediyorsun?” gibi sorularla öğrencinin duygu ve düşüncelerini kendi öz bilgisi ile ilişkilendirerek ifade etmesi ve mevcut duruma ilişkin çıkarımda bulunması sağlanabilir (KB2.11). Süreç, öz değerlendirme formu, değerlendirme soruları ve/veya kontrol listesi ile değerlendirilebilir.
BSE.3.1.2
İnsan sesi türlerine ilişkin değişkenleri fark ettirecek (OB1), merak uyandırıcı sorulara ve çalışmalara yer verilir. Örneğin arkadaşlarının seslerini dinleyerek ”Bu ses yumuşak mı?” ”Bu ses sert mi, ince mi, kalın mı?” gibi sorulara cevap vermeleri sağlanır (E1.1). ”İnce ses-kalın ses oyunları” oynanabilir (E2.5). Öğrencilerden ince ve kalın sesle konuşmaları veya şarkı söylemeleri istenir. Böylece kendi sesindeki ince ve kalın sesleri keşfederek insan sesi türlerine ilişkin değişkenleri belirlemeleri sağlanabilir (SDB3.3). Öğrencilere erkek, kadın ve çocuk sesleri dinletilerek seslerin farklılıklarını belirlemeleri istenir (KB2.20). Öğrencilerin insan ses türlerinin farklı tonlarda olabileceğini anlamalarına katkı sağlanabilir. Böylelikle öğrencilerin dinletilen bu ses türlerini yaş ve cinsiyetlerine göre ayırmaları sağlanabilir (OB1). Öğrencilere kadın, erkek ve çocukların şarkı söylediği kısa kayıtlar dinletilir. Öğrencilerin sahip olduğu önceki bilgileri ile ilişkilendirerek (SDB1.1) duyduğu bu sesleri ince veya kalın olarak tasnif etmeleri sağlanır. Öğrencilerden hayali karakterler seçip onlara uygun ses tonlarını taklit etmeleri (kalın sesli bir dede veya ince sesli bir çocuk) istenebilir. Bu sayede yaratıcılığını geliştirecek faaliyetlere katılabilmeleri (D3.5), ses türlerini kalınlık-incelik özelliklerine göre sınıflandırmaları keyifli hâle getirilebilir (E2.5). İnsana ait ses türlerini sınıflandırma ile ilgili açıklayıcı görsel materyal hazırlamaya yönelik performans görevi verilir. Yaş, cinsiyet, kalınlık, incelik gibi farklılıklara sahip olan insana ait ses türleri, sahip olunan önceki bilgilerle ilişkilendirilerek (SDB1.1) isimlendirilir. Süreç, gözlem formu, öz değerlendirme formu, değerlendirme soruları ve kontrol listesi ile değerlendirilebilir.
Öğrencilere görsel becerilerini kullanarak insan ses türlerini anlatan bir poster hazırlama görevi verilebilir. Posterlerinde insan ses türlerinin özelliklerini ve kullanıldıkları alanları (opera, tiyatro, reklamcılık gibi) belirtmeleri istenebilir. Öğrencilerin yaratıcılıklarını geliştirebilecekleri ve ses türlerine dair bilgilerini kullanmalarını sağlayacak çalışmalar yapılabilir. Öğrencilerin hayali bir sanatçı tasarlamaları, bu sanatçının yaş, cinsiyet, ses özelliklerini belirlemeleri ve bu sanatçı için sahne performansı tasarlayıp sunabilecekleri etkinlikler düzenlemeleri sağlanabilir.
Öğrencilere farklı seslere ait görsellerin (hayvan sesleri, bebek sesi, yetişkin sesi gibi) bulunduğu kartlar verilip görsellere ait seslerin kalınlık-incelik özelliklerini fark etmeleri sağlanarak kartları kalından inceye doğru sıralamaları istenebilir.