1. TEMA: MÜZİK DİLİ

SAB10. Müziksel Söyleme

KB2.4. Çözümleme, KB2.7. Karşılaştırma

E3.2. Odaklanma, E3.7. Sistematiklik

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB3.1. Uyum, SDB3.2. Esneklik

D3. Çalışkanlık, D7. Estetik, D19. Vatanseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB9. Sanat Okuryazarlığı

MÜZ.10.1.1. İstiklal Marşı’nı ve toplumsal yaşamda önemli yeri olan marşları müziksel söyleyebilme
a) İstiklal Marşı’nı ve toplumsal yaşamda önemli yeri olan marşları söylemeden önce bedenini hazır hâle getirir.
b) İstiklal Marşı’nı ve toplumsal yaşamda önemli yeri olan marşları söylerken uygun teknikleri kullanır.
c) İstiklal Marşı’nı ve toplumsal yaşamda önemli yeri olan marşları söylerken müziksel bileşenleri uygular.

MÜZ.10.1.2. Temel müzik yazı ve işaretlerini verilen eser üzerinde çözümleyebilme
a) Temel müzik yazı ve işaretlerini eser üzerinde belirler.
b) Temel müzik yazı ve işaretleriyle eser arasındaki ilişkiyi belirler.

MÜZ.10.1.3. Müzikte üç vuruşlu ölçü türlerini karşılaştırabilme
a) Müzikte üç vuruşlu ölçü türlerinin özelliklerini belirler.
b) Müzikte üç vuruşlu ölçü türlerinin özellikleri arasındaki benzerlikleri listeler.
c) Müzikte üç vuruşlu ölçü türlerinin özellikleri arasındaki farklılıkları listeler.

MÜZ.10.1.4. Müzikte makamsal yapıyı çözümleyebilme
a) Müzikte makamsal yapıyı oluşturan parçaları belirler.
b) Müzikte makamsal yapıyı oluşturan parçalar arasındaki ilişkileri belirler.

İstiklal Marşı ve Marşlar
Temel Müzik Yazı ve İşaretleri
Üç Vuruşlu Ölçü Türleri
Müzikte Makamsal Yapı

makam, ritmik okuma (bona), tartım, üç vuruşlu ölçü

Bu temadaki öğrenme çıktıları; gözlem formu, çalışma yaprağı ve karşılaştırma tablosu kullanılarak izlenebilir. Performans görevi  kullanılarak değerlendirilebilir.

İstiklal Marşı’nı ve toplumsal yaşamda önemli yeri olan marşları müziksel söylemeye yönelik çalışmalar gözlem formuyla izlenebilir.  Temel müzik yazı ve işaretlerini verilen eser üzerinde çözümlemeye yönelik öğrenmelerin izlenmesinde çalışma yaprağı kullanılabilir. Müzikte üç vuruşlu ölçü türlerine yönelik öğrenmeler için karşılaştırma tablosu hazırlanabilir. Müzikte makamsal yapıyı çözümlemeye  yönelik öğrenmelerin izlenmesinde çalışma yaprağı hazırlanabilir.

Performans görevi olarak öğrencilerin makamsal eserleri seslendirmeleri istenebilir. Performans görevi; dereceli puanlama anahtarı,  öz değerlendirme veya grup değerlendirme formuyla değerlendirilebilir.

Öğrencilerin toplumsal yaşamda önemli yeri olan marşlardan birkaçını, temel müzik yazı ve  işaretlerini ve iki vuruşlu ölçüleri bildikleri kabul edilmektedir.

Öğrencilerin düzeyine uygun makamsal bir eser üzerinden ilk defa gördükleri müzik yazı ve  işaretlerinin neler olduğu sorularak ön bilgileri belirlenebilir.

Öğrencilerin günlük yaşantılarında duydukları bir müziğin makamsal olup olmadığını ayırt edip  edemedikleri sorulabilir.

MÜZ.10.1.1.
Seslendirme çalışmalarına başlamadan önce bedensel rahatlama hareketleri, nefes ve ses egzersizleri yaptırılarak öğrencilerin  bedenini söylemeye hazır hâle getirmeleri sağlanır. Toplumsal yaşamda önemli yeri olan marşlardan hangilerini bildikleri sorulur.  İstiklal Marşı’nın ve seslendirilecek marşların sözlerini artikülasyona dikkat ederek okumaları istenir. İstiklal Marşı’nın ve  seslendirilecek marşların sözlerinin anlamı ile ilgili sorular sorularak öğrencilerin marşlardaki sözleri yorumlamaları istenir (SDB2.1).  İstiklal Marşı’nın ve seslendirilecek marşların sözleri ile ritmik yapısı arasında ilişki kurarak müziksel bileşenleri ayırt etmeleri  sağlanır. Bu süreçte gösterip yaptırma tekniği kullanılabilir. Seslendirilecek marşların notaları, basılı şekilde dağıtılarak ya da  dijital/teknolojik araçlar aracılığıyla yansıtılarak öğrencilerin bunları takip etmeleri istenir (OB9). Uygun söyleme tekniklerini kullanarak marşları seslendirmeleri istenir. Marşların ezgilerini oluşturan süre değerlerine dikkat edilerek sözlerinin ritmik okuması  yaptırılabilir. Marşlardaki ritmik yapılara ait süre değerleri kesirli sayılarla ifade edilerek matematik disipliniyle ilişkilendirilir. Marşların ritmik yapısına dikkat çekilir. Öğrencilerin marşları, odaklanarak ve müziksel bileşenlere uyarak söylemeleri beklenir (E3.2). Toplumsal yaşamda önemli yeri olan marşları içeriklerini düşünerek söylemeleri istenir ve vatanseverlik değeri pekiştirilir (D19.2).  İstiklal Marşı’nı ve toplumsal yaşamda önemli yeri olan marşları müziksel söylemeye yönelik çalışmalar gözlem formuyla izlenebilir.

MÜZ.10.1.2.
Belirli gün ve haftalar ile ilgili çeşitli marşların notaları verilir. Nota üzerinde bildikleri ve bilmedikleri müzik yazı ve işaretlerini  belirlemeleri istenir. Bilmedikleri müzik yazı ve işaretlerini geçmiş deneyimleriyle anlamlandırmaları sağlanarak konuları öğrenmeye  daha istekli olmaları sağlanır (SDB3.1). Verilen eserler üzerindeki nota ve sus süre değerleri, notaların dizek üzerindeki yerleri,  değiştirici işaretler, hız ve gürlük terimleri gibi bileşenlere dikkat çekilir. Eserle müziksel bileşenlerden temel müzik yazı ve işaretleri  arasındaki ilişkiyi belirlemeleri sağlanır (OB1). Öğrencilerden eseri seslendirmeden önce ritmik okuma yapmaları istenebilir.  Öğrencilerin eseri seslendirirken odaklanmaları, müziksel bileşenlerden temel müzik yazı ve işaretlerini uygulamaları beklenir (E3.2).  Bu süreçte kelime ilişkilendirme veya gösterip yaptırma teknikleri kullanılabilir. Müziksel işaretlerin esere duyusal derinlik  kattığını yapılan etkinlikler sayesinde anlamaları sağlanır (D7.1). Temel müzik yazı ve işaretlerini verilen eser üzerinde çözümlemeye  yönelik öğrenmeler çalışma yaprağıyla izlenebilir.

MÜZ.10.1.3.
“İki vuruşlu ölçüler” konusu ile ilgili çeşitli örnekler gösterilir. Üç vuruşlu basit, bileşik ve aksak ölçü türlerinden , , ve ile ilgili bilgi  verilir. Üç vuruşlu ölçülerin vuruş şekilleri gösterilerek iki vuruşlu ölçülere göre bir vuruş daha arttığı belirtilir ve üç vuruşlu ölçü türlerinin özelliklerini belirlemeleri sağlanır (OB4). Öğrencilerin kullanabilecekleri uygun materyallerle çalabilecekleri üç vuruşlu  basit, bileşik, aksak ölçülü kısa tartım cümlelerini taklit/tekrar etmeleri istenir. Öğrencilerin üç vuruşlu ölçülerde oluşan yeni ritmik  yapıya uyum sağlamaları beklenir (SDB3.2). Öğrenciler iki gruba ayrılır. Basit materyallerle yapacakları bu çalışmada birinci gruba  kuvvetli vuruşları güçlü vurma, ikinci gruba ise zayıf vuruşları hafifçe vurma şeklinde takım çalışması yaptırılarak öğrencilerin grupla çalışma becerilerini artırmaları beklenir (SDB2.2, D3.4). Bu çalışmalar yapılırken çeşitli vurmalı çalgılardan yararlanılabilir. Üç vuruşlu  basit, bileşik, aksak ölçülü eserler ritimlerine dikkat çekilerek dinletilir (SAB9). Dinletilen üç vuruşlu basit , bileşik , aksak ve ölçülü  eserlerdeki vuruş şekilleri gösterilerek öğrencilerin eserlere ritmik eşlik yapmaları istenir. Bu süreçte gösterip yaptırma tekniği  kullanılabilir. Böylece öğrencilerin üç vuruşlu ölçüleri matematik disiplininden faydalanarak sistematik bir şekilde ele almaları  sağlanır (E3.7). Öğrencilerin üç vuruşlu basit, bileşik, aksak ölçülerin benzerlik ve farklılıklarını listelemeleri istenir. Müzikte üç  vuruşlu ölçü türlerini karşılaştırmaya yönelik öğrenmeler karşılaştırma tablosuyla izlenebilir.

MÜZ.10.1.4.
Uşşak, hicaz, rast, saba, segâh, hüzzam, kürdi, hüseyni, nihavent gibi makamlardan etkisi güçlü hissedilebilen örnek ezgiler dinletilir (SAB9). Öğrencilerin odaklanarak dinledikleri ezgilerden müzikal olarak farklı duygular hissedip hissetmedikleri sorulur, hissettikleri  duyguları sözlü olarak betimlemeleri istenir (SDB1.1, E3.2). Türk müziğinde makam tanımı yapılır. Makamları oluşturan dörtlüler ve  beşliler gösterilerek makamları oluşturan parçaları belirlemeleri istenir (OB1). Dinletilen ezgilerin farklı makamlarda olduğu  belirtilerek tonlarda olduğu gibi makamlarda da belirli kurallar çerçevesinde makam dizilerinin oluştuğu vurgulanır. Türk müziği ses sistemini anlatmak için koma tablosu gösterilir. Tonal müzikle makamsal müzik ses-perde sistemi arasındaki farklılıklara dikkat  çekilir (KB2.7). Makamsal dizilerin donanımı, karar perdesi, güçlüsü, seyri, yedeni gibi özellikleri belirtilerek öğrencilerin bu  özelliklerle makam arasındaki ilişkileri belirlemeleri istenir. Sınıfça seslendirme çalışmaları yaptırılarak makamsal yapıyı hissetmeleri  sağlanır (D3.4). Bu süreçte kulaktan şarkı öğretimi yöntemi kullanılabilir. Müzikte makamsal yapıyı çözümlemeye ilişkin öğrenmeler  çalışma yaprağıyla izlenebilir.

Bu temada performans görevi olarak öğrencilerin verilen makamsal eserleri ritmik yapılarına, temel müzik yazı ve işaretlerine ve  ölçü türlerine dikkat ederek seslendirmeleri beklenir. Performans görevi; dereceli puanlama anahtarı, öz değerlendirme veya grup  değerlendirme formuyla değerlendirilebilir.

Öğrencilerin ezgisel okuma (solfej) yapmaları istenebilir.

Öğrencilerin Türk müziği bestecilerinden ya da halk ozanlarından birinin hayatı ve eserleriyle ilgili  araştırma yaparak sunmaları istenebilir.