3. TEMA: MÜZİKSEL TASARIM

SAB12. Müziksel Yaratıcılık

KB2.14. Yorumlama

E2.5. Oyunseverlik, E3.3. Yaratıcılık

SDB2.2. İş Birliği, SDB3.1. Uyum

D1. Adalet, D3. Çalışkanlık

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık

MÜZ.9.3.1. İki vuruşlu ölçü türlerinde ritim eşliği yaratabilme
a) İki vuruşlu ölçü türlerinde oluşturacağı ritim eşliğinin kullanım amacını belirler.
b) Ritim eşliği oluşturmak için gerekli ögeleri seçer.
c) Seçtiği ögelerle iki vuruşlu ölçü türlerinde özgün ritim eşliği oluşturur.

MÜZ.9.3.2. Türkülere konu olan yaşanmış hikâyeleri yorumlayabilme
a) Türkülere konu olan yaşanmış hikâyeleri inceler.
b) Türkülere konu olan yaşanmış hikâyeleri bağlamından kopmadan gösteriye dönüştürür.
c) Türkülere konu olan yaşanmış hikâyeleri kendi ifadeleriyle anlatır.

İki Vuruşlu Ölçü Türlerinde Ritim Eşliği
Türkülere Konu Olan Yaşanmış Hikâyeler

beden perküsyonu, perküsyon, ritim cümlesi, ritim eşliği, ritim kalıbı, senaryo

Bu temadaki öğrenme çıktıları kontrol listesi ve öğrenme günlüğüyle izlenebilir. Performans görevi kullanılarak değerlendirilebilir.

İki vuruşlu ölçü türlerinde ritim eşliği yaratabilmeye yönelik çalışmalar kontrol listesi ile izlenebilir. Türkülere konu olan  yaşanmış hikâyeleri yorumlamaya yönelik öğrenmelerin izlenmesinde öğrenme günlüğü kullanılabilir.

Performans görevi olarak öğrencilerin istediği bir türküye bardak ritim oyunuyla ritim eşliği oluşturmaları istenebilir.  Performans görevi; dereceleme ölçeği ve öz değerlendirme formu, akran veya grup değerlendirme formuyla değerlendirilebilir.

Öğrencilerin iki vuruşlu ölçüleri ve ritim kalıplarını bildikleri kabul edilmektedir.

İki vuruşlu ölçü sayılarının neler olduğu sorulabilir. Öğrencilerin bildikleri iki vuruşlu ölçü türünde şarkı veya türküyü  seslendirmeleri, seslendirdikleri esere el çırparak eşlik etmeleri, ritim kalıplarını ön bilgilerinden yararlanarak şehir,  meyve, çiçek vb. isimlerle veya “tafatefe”, “tiri tiri” gibi hecelerle kodlamaları istenebilir.

Günlük hayatta en çok duydukları türkülerin hangileri olduğu sorulabilir. Gittikleri düğünlerde çalınan oyun havaları,  halay ve horon gibi müziklerin ritimlerine eşlik edip edemedikleri sorulabilir.

MÜZ.9.3.1.
İki vuruşlu ölçü türleri ( vb.) ve bu ölçü türlerinin vuruş şekilleri ile bu ölçülerin Türk Müziğinde karşılığı olan usullerin darp vuruşları gösterilerek  ritmik vuruşlar yaptırılır. İki vuruşlu ölçü türüne uygun ritim kalıpları; el çırpılarak, kalemle masaya vurularak veya vurmalı bir çalgıyla çalınarak gösterilir.  Türk müziğine ait usullerin darp vuruşları da ayrıca verilebilir. Ritim kalıpları verilirken şehir isimlerinden ya da çeşitli kodlamalardan yararlanılır. Farklı ritim  kalıpları da çalınarak ritmik uyumun önemini fark etmeleri ve değişen durumları anlamaları sağlanır (SDB3.1). Öğrencilerin çalınan ritim kalıplarını gösterip yaptırma tekniğini kullanarak tekrar etmeleri istenebilir.

İki vuruşlu ölçü türüne örnek olabilecek eserler dinletilir (SAB9). İki vuruşlu ritim kalıpları oluşturabilmek amacıyla dinlediği eserlerden birini  belirlemeleriistenir (D3.2). Belirlenen esere ritim kalıpları seçmeleri beklenir. İki vuruşlu ölçü türlerindeki belirledikleri esere el çırparak, kalemle masa  üzerine vurarak ya da varsa perküsyon aletleri kullanarak ritim eşliği oluşturmaları, eseri oyunlaştırma amacıyla istenir (E2.5). Oluşturulan ritim eşliğinin notaları yazılır ve eserin ölçü türüne uygun olup olmadığını sorgulamaları sağlanır (OB4). İki vuruşlu ölçü türünde ritim eşliği yaratılırken çeşitli loop  (müzikal döngü), midi vb. dijital ses kayıt programlarından yararlanılabilir. İki vuruşlu ölçü türlerinde ritim eşliği yaratabilmeye yönelik öğrenmeler kontrol  listesiyle izlenebilir.

MÜZ.9.3.2.
Öğrencilerin yaşadıkları yöreye ait türkülerden örnekler vermeleri ve bu türkülerdeki sözlerin hangi konu, durum ya da olaydan etkilenerek ortaya çıkmış  olabileceğine dair çıkarımlarda bulunmaları istenir (OB1, KB2.11). Türkülerin yöresel kimlikleri nasıl pekiştirdiği gözlemlenirken sosyoloji disiplininin  toplum ve kültür alanından faydalanılabilir. Öğrencilerin yaşanmış bir türkünün hikâyesine konu olan durumları veya olayları incelemeleri amacıyla çeşitli  kaynaklardan edindikleri yazılı metinlerden faydalanmaları sağlanır. Hikâyesi olan ya da hikâye yazılabilecek türkülerden örnekler seçilir. “Öykü oluşturma”  çalışmasından yararlanılarak öğrencilerin özgün ürün, fikirler üretebilmesi hedeflenir (E3.3). Müziğin dile, dilin müziğe etkileri açıklanır. Öğrencilerin  seçtikleri türkülerin hikâyelerini konu bağlamından kopmadan senaryolaştırmaları istenir. Senaryoyu gösteriye dönüştürmeleri beklenir. Öğrencilerin  türkünün hikâyesinde geçen karakterlere yönelik görev paylaşımı yapılırken yeteneklerine uygun görevleri almaları, kişi ve grupla iş birliği içinde hareket  etmeye istekli olmaları hedeflenir (D1.4, SDB2.2). Hikâyedeki konuyu kendi ifadeleriyle ve anlamı değiştirmeyecek şekilde anlatarak senaryoyu  canlandırmaları istenir. Bu süreçte yaratıcı drama tekniği kullanılabilir. Türkülere konu olan yaşanmış hikâyelerin yorumlanmasına yönelik öğrenmeler öğrenme günlüğüyle izlenebilir.

Bu temada performans görevi olarak öğrencilerin istedikleri bir türküye beden perküsyonu veya farklı materyallerle ritim eşliği oluşturmaları istenebilir. Bu görevler sınıf içinde bireysel olarak veya grup çalışması şeklinde sergilenebilir. Performans görevi; dereceleme ölçeği ve öz değerlendirme formu, akran veya grup değerlendirme formuyla değerlendirilebilir.

Türk halk müziği çalgılarından herhangi birini çalabilen öğrencilerin dramaya çalgılarıyla eşlik etmeleri istenebilir.  Vurmalı çalgı çalabilen öğrencilerin iki vuruşlu ölçü türündeki eserlere uygun ritim eşliği yapmaları istenebilir.

Öğrencilerin Türk halk müziğinde kullanılan çalgıları araştırmaları istenebilir. Çeşitli materyalleri kullanarak basit ritim çalgıları oluşturmaları istenebilir.