2. TEMA: MÜZİK KÜLTÜRÜ

SAB9. Müziksel Dinleme, SAB10. Müziksel Söyleme

KB2.2. Gözlemleme, KB2.3. Özetleme, KB2.4. Çözümleme

E1.1. Merak, E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven), E3.1. Muhakeme, E3.2. Odaklanma, E3.8. Soru Sorma

SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık

D3. Çalışkanlık, D4. Dostluk, D7. Estetik, D13. Sağlıklı Yaşam, D14. Saygı, D15. Sevgi

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB5. Kültür Okuryazarlığı, OB9. Sanat Okuryazarlığı

MÜZ.9.2.1. Müziğin tarihsel gelişimini çözümleyebilme
a) Müziğin tarihsel gelişimine etki eden ögeleri belirler.
b) Müziğin tarihsel gelişimine etki eden ögeler arasındaki ilişkileri belirler.

MÜZ.9.2.2. Türk müziğine ait eserleri müziksel dinleyebilme
a) Türk müziğine ait dinlediği eserlerin bileşenlerini tanır.
b) Türk müziğine ait dinlediği eserlerin bileşenlerini ayırt eder.
c) Türk müziğine ait dinlediği eserlerin bileşenlerini açıklar.

MÜZ.9.2.3. Batı müziğine ait eserleri müziksel dinleyebilme
a) Batı müziğine ait dinlediği eserlerin bileşenlerini tanır.
b) Batı müziğine ait dinlediği eserlerin bileşenlerini ayırt eder.
c) Batı müziğine ait dinlediği eserlerin bileşenlerini açıklar.

MÜZ.9.2.4. Atatürk’ün güzel sanatlar içinde müziğe verdiği yeri ve önemi özetleyebilme
a) Atatürk’ün güzel sanatlar içinde müziğe verdiği yer ve önemle ilgili çözümleme yapar.
b) Atatürk’ün güzel sanatlar içinde müziğe verdiği yer ve önemle ilgili sınıflandırma yapar.
c) Atatürk’ün güzel sanatlar içinde müziğe verdiği yeri ve önemi yorumlar.

MÜZ.9.2.5. Marşları, şarkıları ve türküleri müziksel söyleyebilme
a) Marşları, şarkıları ve türküleri söylemeden önce bedenini hazır hâle getirir.
b) Marşları, şarkıları ve türküleri söylerken uygun teknikleri kullanır.
c) Marşları, şarkıları ve türküleri söylerken müziksel bileşenleri uygular.

MÜZ.9.2.6. Yaşanılan şehrin müzik etkinliklerini gözlemleyebilme
a) Yaşanılan şehrin müzik etkinliklerini gözlemlemeye ilişkin amaç belirler.
b) Yaşanılan şehrin müzik etkinliklerine yönelik verileri uygun veri toplama araçları ile toplar.
c) Yaşanılan şehrin müzik etkinliklerinde topladığı verileri sınıflandırır ve kaydeder.

Müziğin Tarihsel Gelişimi
Türk Müziğine Ait Eserler
Batı Müziğine Ait Eserler
Atatürk’ün Güzel Sanatlar İçinde Müziğe Verdiği Yer ve Önem
Marşlar, Şarkılar ve Türküler
Yaşanılan Şehrin Müzik Etkinlikleri

Batı müziği, müzik etkinliği, Türk müziği

Bu temadaki öğrenme çıktıları; çalışma yaprağı, öz değerlendirme formu, açık uçlu sorular, kontrol listesi kullanılarak izlenebilir. Performans görevi  kullanılarak değerlendirilebilir.

Müziğin tarihsel gelişiminin çözümlenmesine yönelik öğrenmelerin izlenmesi için çalışma yaprağı hazırlanabilir. Türk müziği ve Batı müziğine ait eserleri  müziksel dinlemeye yönelik öğrenmelerde öz değerlendirme formu kullanılabilir. Atatürk’ün güzel sanatlar içinde müziğe verdiği yeri ve önemi özetlemeye  yönelik öğrenmelerin izlenmesi için açık uçlu sorular hazırlanabilir. Marşların, şarkıların ve türkülerin müziksel söylenmesine ve yaşanılan şehrin müzik  etkinliklerinin gözlemlenmesine yönelik öğrenmelerin izlenmesinde kontrol listesi kullanılabilir.

Performans görevi olarak öğrencilerin bulundukları şehirdeki Türk müziği veya Batı müziği konserlerine giderek video çekmeleri veya bu konserlere ait  videoları izleyerek gözlemlerini yansıtmak amacıyla sunum yapmaları istenebilir. Performans görevi, dereceleme ölçeği ve öz değerlendirme formuyla değerlendirilebilir.

Öğrencilerin sesin özelliklerini, insan sesinin oluşumunu, ses gruplarını ve ses topluluklarını kavramsal olarak bildikleri  bireysel ve sosyal yaşantılarında marş, şarkı, türkü, Türk müziği ve Batı müziği örnekleri ve çeşitli çalgılarla karşılaştıkları kabul edilmektedir.

Öğrencilere doğada duydukları seslerin müziğe katkısının ne olduğu sorulabilir. Marş, şarkı ve türkü örneklerinden neler bildikleri sorulabilir. Yaşadıkları çevredeki müzik etkinliklerinden hangilerine katıldıkları sorularak Türk müziği ve Batı  müziği gibi türlerle ilgili görüşleri alınabilir.

Farklı türlerde müzikler dinletilerek öğrencilerin günlük yaşamlarında tanıdıkları müzik türleriyle benzerlik ve farklılık açısından ilişki kurmaları sağlanabilir.

MÜZ.9.2.1.
Müziğin tarihsel gelişimi; İlk Çağ toplumlarından başlayarak Mezopotamya, Mısır, Anadolu Uygarlıkları, Antik Yunan medeniyeti ve Roma medeniyetlerine  kadar olan süreçte açıklanır. Yaşam tarzı, doğa seslerinin taklit edilmesi, ortaya çıkan ilk çalgılar ve bu çalgıların gelişimi, Antik Çağ çalgıları, müziğin  toplum içindeki yeri ve kullanım alanları, müzik yazısının ortaya çıkışı gibi unsurlara dikkat çekilir. Ayrıca, müziğin ortaya çıkışı, günlük hayattaki rolü ve  iletişim aracı olarak kullanımı sorgulanarak müziğin gelişim sürecine etki eden ögeleri belirlemeleri istenir (E3.8). “Doğada duydukları seslerin müziğe etkisi veya katkısı var mıdır varsa bu etki nasıldır?”, “İnsanlar ilk çalgıları yaparken hangi materyallerden faydalanmış olabilir?”, “Topluluk içinde müzik  hangi amaçla kullanılmış olabilir?” gibi sorular yöneltilir. Bu süreçte tarih disiplininden faydalanılabilir ve beyin fırtınası tekniği kullanılabilir. Belirlenen  ögelere ilişkin çevresel faktörler, toplumsal yapı, dinî inançlar, ekonomik ve kültürel özellikler bağlamında şema oluşturmaları sağlanır (OB5). Öğrenciler  gruplara ayrılarak her grubun şemadaki ögelerden birini araştırmaları ve bu ögeye dair sunum hazırlamaları istenebilir (D3.3). Müziğin gelişim sürecine  etki eden doğal çevre ve toplumsal yapı, dinî inançlar ve müzik, kültür ve teknik, göç ve kültür gibi ögelerin aynı zamanda birbirleriyle de ilişki içinde  olduğu çeşitli örneklerle açıklanır. Açıklamalar sırasında örnek müzikler dinletilebilir. Her grubun ele aldıkları öge ile diğer ögeler arasındaki ilişkiyi  tartışma yöntemiyle belirlemeleri istenir (SDB2.1). Grupların elde ettiği çıkarımlar kaydedilir. Müziğin tarihsel gelişimini çözümlemeye yönelik öğrenmeler çalışma yaprağı ile izlenebilir.

MÜZ.9.2.2.
Türk müziğine ait önceden hazırlanmış örnek eserler dinletilir. Türk müziğine özgü müziksel bileşenlerden; kullanılan çalgılar, ritmik yapı, sözlü eserler  sözlerindeki anlam ve söyleyiş özelliklerine değinilir. Türk müziğine özgü müzik formlarından bozlak, uzun hava, kırık hava, maya, naat, kaside, şarkı, beste,  peşrev, saz semaisi, ilahi, kar, sirto, longa vb. hakkında bilgi verilerek türe özgü müziksel bileşenleri tanımaları sağlanır. Dinledikleri eserlerdeki müziksel bileşenleri ayırt ederek açıklamaları istenir. Bu süreçte soru-cevap tekniğinden yararlanılabilir. Sanatı yaşamın bir parçası hâline getirmek için Türk müziğine ait eserleri günlük yaşamlarında da dinlemeleri önerilerek kültürel miraslarını müzik yoluyla tanımaları, yaşamlarını müzikle zenginleştirmeleri  sağlanabilir (D15.2, D7.3). Dinletilen sözlü eserlerdeki sözlerin ne anlama geldiğine yönelik sorular sorularak dönemin sosyokültürel yapısı ve toplumsal  normlar hakkında anlayış geliştirmeleri beklenir (SDB2.3, E3.8). Bestekâr Türk hükümdarları ve büyüklerine ait eserler dinletilebilir (Buhûrîzâde Mustafa Itrî,  Hamâmîzâde İsmail Dede Efendi, Tanburi Mustafa Çavuş, Hacı Arif Bey, Şevki Bey, Zekaî Dede, Sultan III. Selim, Aşık Veysel, Karacaoğlan, Pir Sultan  Abdal vb). Türk müziğine ait eserleri müziksel dinlemeye yönelik öğrenmeler öz değerlendirme formuyla izlenebilir.

MÜZ.9.2.3.
Batı müziğine ait eserler dinletilerek öğrencilerin müzikle evrensel bağ kurmaları sağlanır (D4.5). Batı müziğinin dönemlerine kronolojik olarak değinilir.  Batı müziğine ait dinletilen eserlerdeki tempo, vurgu, tonal etki, çok seslilik vb. müziksel bileşenleri tanımaları sağlanır. Operalardan, korolardan, senfoni  orkestralarından ve oda müziği gruplarından çeşitli örnekler dinletilerek/izletilerek eserlerdeki müziksel bileşenleri ayırt etmeleri beklenir. Öğrencilerin  dinledikleri eserlerdeki müziksel bileşenleri açıklayarak sanat eserini çözümlemeleri hedeflenir (OB9). Bu süreçte özetleme tekniğinden yararlanılabilir. Dinletilen/izletilen eserlerde kullanılan çalgıları çalınış biçimlerine göre sınıflandırmaları sağlanır (KB2.3). Öğrencilerden eseri odaklanarak dinlemeleri ve  esere ilişkin düşüncelerini sınıf ortamında ifade etmeleri sağlanır (SDB2.1, E3.2). Batı müziğine ait eserleri müziksel dinlemeye yönelik öğrenmeler öz  değerlendirme formuyla izlenebilir. 

MÜZ.9.2.4.
Öğrencilerin Atatürk'ün yaptığı yenilikler hakkında neler bildikleri sorularak görüşleri alınır. Atatürk’ün liderlik vasfına değinilerek kültürüne ve tarihine  değer veren, çok yönlü kişiliğiyle sanatı ve sanatçıyı destekleyen bir devlet adamı olduğu vurgulanır. Bu süreçte T.C. İnkılap tarihi ve Atatürkçülük  disiplininden faydalanılabilir. Güzel sanatlar içinde müziğe verdiği önem ve müzik reformları anlatılarak çağdaş Türk müziğinin gelişim dönemine ait  eserlerden örnekler dinletilir. Öğrencilerin Atatürk’ün güzel sanatlar içinde müziğe verdiği yer ve önem hakkında duygu ve düşüncelerini ifade etmeleri  istenir (SDB2.1). Bu süreçte soru-cevap tekniği kullanılabilir. Öğrencilerin gerçekleştirilen müzik reformları, yurt dışına gönderilen öğrenciler ve açılan  kurumlar hakkında çözümleme yapmaları istenir. Yaptıkları çözümlemelerle ortaya çıkan Atatürk’ün Türk müziğinin gelişmesine yönelik konu başlıklarını  sınıflandırmaları sağlanır. Müzik sanatının estetik unsurlarının insan ve toplum hayatına etkileri hakkında bilgiler verilir (D7.3). Atatürk’ün güzel sanatlar içinde müziğe verdiği yerin ve önemin günümüz müzik kültürüne etkileri ve katkıları hakkında özgün yorumlar yapabilmeleri beklenir (E3.1, OB1).  Atatürk’ün güzel sanatlar içinde müziğe verdiği yer ve önem ile ilgili öğrenmeler açık uçlu sorularla izlenebilir. 

MÜZ.9.2.5.
Seslendirme çalışmalarına başlamadan önce bedensel rahatlama hareketleri, nefes ve ses egzersizleri yaptırılarak öğrencilerin bedenini söylemeye hazır  hâle getirmeleri sağlanır. Ergenlik dönemi ses değişimlerinin sebepleri açıklanır ve ses sağlığını koruyucu bilgiler verilir (D13.4). Bu süreçte fen bilimleri  disiplininden faydalanılabilir. Millî ve manevi değerleri yansıtan marş, şarkı ve türküler dinletilerek kültürel mirası koruma bilinci geliştirilmesi amaçlanır  (D15.2). Dinletilen eserlerden bazılarının notaları, eser sözlerinin ve müziksel ifadelerinin takip edilebilmesi için basılı şekilde öğrencilere dağıtılabilir ya da dijital/teknolojik araçlar aracılığıyla yansıtılabilir. Eserleri seslendirmeden önce ritmik ve ezgisel bileşenleri ayırt etmeleri beklenir. Öğrencilerin eserleri  uygun söyleme tekniklerini kullanarak öz güvenli bir şekilde söylemeleri istenir (E1.5). Eserleri müziksel bileşenleri uygulayarak söylemeleri beklenir. Bu  süreçte gösterip yaptırma tekniği kullanılabilir. Öğrencilerin öğrendikleri eserleri toplu söyleme çalışmalarında birbirlerini etkin şekilde dinlemeleri, performans sergilemeleri ve dağarcık oluşturmaları sağlanır (SDB2.1, OB9). Seslendirme çalışmalarında seslendirilen eserlerin dönemleri incelenerek  toplumun sosyokültürel yapısı hakkında fikir yürütmeleri istenebilir. Marşın, şarkının ve türkünün müziksel söylenmesine yönelik öğrenmeler kontrol  listesiyle izlenebilir.

MÜZ.9.2.6.
Öğrencilere yaşadığı şehrin müzik etkinliklerini neden gözlemlemeleri gerektiği sorularak amaç belirlemeleri sağlanır. Şehrin müzik topluluklarından,  kurumlarından ve müzik etkinliklerinin yapıldığı alanlardan bildiklerini listelemeleri istenir (KB2.10). Öğrencilerin çevresindeki müzik etkinliklerinin neler  olduğu ile ilgili verileri gözlem yoluyla toplamaları beklenir. Öğrencilerin yaşadıkları çevredeki müzik etkinliklerinin neler olduğuyla ilgili verileri toplarken  buna yönelik merak duygularının harekete geçirilmesi hedeflenir (E1.1). Müzik etkinliğine aktif katılamadıkları durumlarda dijital/teknolojik araçlar  aracılığıyla çeşitli müzik etkinliklerini izlemeleri ve veri toplamaları beklenir. Bu süreçte araştırma tekniği kullanılabilir. Elde ettiği bu verileri sınıflandırıp  kaydetmeleri sağlanır. Sosyal etkileşimlerle elde ettikleri verileri ailesi veya arkadaşlarıyla çeşitli konserlere giderek eyleme dönüştürmeleri sağlanır (OB5,  SDB2.2). Yapılan müzik etkinliklerinin çaba ve emek gerektirdiğini fark etmeleri beklenir (D14.3). Yaşanılan şehrin müzik etkinliklerinin gözlemlenmesine yönelik öğrenmeler kontrol listesiyle izlenebilir.

Bu temada performans görevi olarak öğrencilerin yaşadıkları şehirdeki Türk müziği ya da Batı müziği  konserlerinden birine giderek bu konser ile ilgili bir video kaydetmeleri veya bu konserlere ait videoları izleyerek gözlemlerini yansıtmak amacıyla sunum  yapmaları istenebilir. Öğrencilerin kaydettiği videoda konser öncesindeki düşüncelerine, konserden kesitlere, konser esnasındaki seyirci davranışlarına ve  konser sonrasındaki gözlemlerine yer vermeleri istenebilir. Performans görevi, dereceleme ölçeği ve öz değerlendirme formuyla değerlendirilebilir.

Öğrencilerden müzik aleti çalabilenler; öğrencilerin müzik kültürünün geliştirilmesi amacıyla çalgılarını tanıtabilirler,  Türk müziğine ve Batı müziğine ait düzeylerine uygun olan ve bildikleri eserleri çalabilirler/söyleyebilirler.

Müzik kültürlerini geliştirmeleri amacıyla Türk müziği/Batı müziği çalgıları hakkında bilgi toplamaları, önemli besteci ve  yorumcularının hayatlarını araştırmaları, bu türlerle ilgili çeşitli eser isimlerini listelemeleri istenebilir.