3. TEMA: MÜZİKSEL TASARIM

SAB12. Müziksel Yaratıcılık, SAB4.Sanatsal Üretim Yapma Becerisi (SAB4.2 Sanatsal Ürün Oluşturma)

-

E3.3. Yaratıcılık

SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık

D3. Çalışkanlık, D4. Dostluk

OB4. Görsel Okuryazarlık, OB9. Sanat Okuryazarlığı

MÜZ.HAZ.3.1. Verilen esere ritim eşliği yaratabilme
a) Verilen eser için oluşturacağı ritim eşliğinin kullanım amacını belirler.
b) Ritim eşliği oluşturmak için gerekli ögeleri seçer.
c) Seçtiği ögelerle özgün ritim eşliği oluşturur.

MÜZ.HAZ.3.2. Kendi çalgısını oluşturabilme
a) Kendi oluşturacağı çalgıya uygun araçları ifade eder.
b) Kendi tasarımını çalgıya dönüştürür.

Ritim Eşliği
Çalgı Tasarımı

çalgı, eşlik, ritim, tasarım

Bu temadaki öğrenme çıktıları; dereceli puanlama anahtarı, öz ve akran değerlendirme formlarıyla izlenebilir. Performans görevi kullanılarak değerlendirilebilir.

Verilen esere uygun ritim eşliği yaratmaya yönelik çalışmaların izlenmesinde bütünsel dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir. Kendi çalgısını oluşturmaya  yönelik öğrenmelerin izlenmesinde öz ve akran değerlendirme formları kullanılabilir.

Performans görevi olarak öğrencilerin istediği bir şarkıya/türküye kendi oluşturdukları çalgılarla ritim eşliği oluşturmaları istenebilir. Performans görevi,  dereceli puanlama anahtarı, öz veya grup değerlendirme formlarıyla değerlendirilebilir.

Öğrencilerin çeşitli ritim kalıplarını bildikleri ve çeşitli çalgıları tanıdıkları kabul edilmektedir.

Öğrencilerden bildikleri şarkı veya türküyü seslendirmeleri ve seslendirdikleri esere el çırparak eşlik etmeleri istenebilir.  Öğrencilerin ritim kalıplarını ön bilgilerinden yararlanarak şehir isimleriyle ya da başka kelime ve hecelerle kodlamaları  istenebilir. Günlük hayatlarında hangi çalgılarla karşılaştıkları sorulabilir.

Öğrencilerin günlük yaşantılarında kullandıkları kelimelerin birer ritmi olduğunu ve bu kelimeleri telaffuz ederken ritme  ve vurgulara dikkat ederek kullandıklarını fark etmeleri sağlanır, böylece kelimelerin ritmi ile müzikte kullanılan ritim  kalıpları arasında bir bağlantı kurmaları teşvik edilir.

MÜZ.HAZ.3.1.
Öğrencilere ritim eşliğinin ne anlama geldiği, hangi amaçlarla kullanıldığı ve ritim eşliğinin müzikte nasıl bir rol oynadığı sorulur. Yapılan yorumların  ardından ritim eşliğinin anlamı öğretmen tarafından “bir müzik eserindeki melodiyi veya diğer müzikal unsurları desteklemek amacıyla belirli bir ritmik  yapının çalınması” olarak açıklanır. Öğrencilere ritim eşliği yaratmaları amacıyla uygun bir eser seçilir. Seçilen eser dijital/teknolojik araçlar aracılığıyla  dinletilebilir. Eserin ölçü sayısı ve ritmik yapısı hakkında tartışarak fikir alışverişi yapmaları sağlanır (SDB2.2). Bu süreçte vızıltı grupları tekniği kullanılabilir.  Esere ritmik eşlik yaratmanın müzikal yapıyı desteklemek, tempo ve vuruşu sabitlemek, melodik yapıyı desteklemek, enerji ve hareket katmak, bütünlük  ve uyum sağlamak gibi amaçlarla kullanıldığı belirtilir. Bu doğrultuda öğrencilerden verilen esere ritim eşliği yaratmaya yönelik amaç belirlemeleri istenir.  Çeşitli ritim kalıplarını tekrar etmeleri sağlanır. Bu süreçte gösterip yaptırma tekniği kullanılabilir. Öğrencilerden verilen esere uygun ritim kalıplarını seçmeleri istenir (OB9, D3.4). Eserin temposu, vurguları ve melodik yapısına dikkat edilmesi gerektiği hatırlatılır. Öğrencilerden seçtikleri ritim kalıplarıyla  özgün ritmik eşlikler oluşturmaları beklenir (E3.3). Verilen esere ritim eşliği yaratılırken çeşitli loop (müzikal döngü), midi vb. dijital ses kayıt  programlarından yararlanılabilir. Oluşturulan ritim eşlikleri sınıf ortamında bireysel ya da grupla çalınarak farklı bakış açılarını anlamaları sağlanır (SAB11,  SDB2.3). Verilen esere ritim eşliği yaratabilmeye yönelik öğrenmeler bütünsel dereceli puanlama anahtarı ile izlenebilir.

MÜZ.HAZ.3.2.
Öğrencilerden çevrelerinde duydukları doğal ya da gündelik sesleri analiz etmeleri ve bu sesleri müziksel bir forma dönüştürmenin yollarını hayal etmeleri istenir. Bu seslerin hangi  duyguları çağrıştırdığı ve müzikte nasıl kullanılabileceği tartışılır. Bu süreçte; bazı objeler, geri dönüştürülebilir ya da kolayca  erişilebilen materyallerle yaratıcı çalgılar tasarlamaları teşvik edilir. İlham vermek amacıyla, benzer projelerden örnek görseller ve videolar paylaşılır (OB4).  Bireysel olarak veya grupla tasarlayacakları çalgının ne olacağını ve bu çalgının tasarımında kullanılacak araçları ifade etmeleri istenir (SDB2.1). Bu süreçte  beyin fırtınası tekniği kullanılabilir. Tasarlanacak çalgının estetik ve fonksiyonel olması gerektiği vurgulanır. Öğrencilerden çalgının boyutları, şekli, sesi ve  kullanım kolaylığına göre tasarımını oluşturmaları beklenir (D3.3). Gerekli malzeme ve araçlar kullanılarak tasarımın çalgıya dönüştürülmesi sağlanır (E3.3).  Bu süreçte teknoloji ve tasarım disiplininden faydalanılabilir. Oluşturulan çalgının ses özellikleri test edilerek ihtiyaç duyulan değişiklikler yapılabilir. Tasarlanan çalgının/çalgıların yapımında arkadaşlarıyla fikir alışverişinde bulunmaları beklenir. Öğrencilerden kendi çalgılarıyla ritim ya da melodi  oluşturmaları, oluşturdukları ritim ya da melodiyi bireysel olarak veya grupla çalmaları istenebilir (SAB11). Performanslar diğer öğrenciler tarafından  dinlenerek oluşturulan tasarımlarla etkileşime girmeleri, bu tasarımların ses veya ritmik özellikleri hakkında tartışma yapmaları beklenir (SAB9). Kendi çalgısını oluşturabilmeye yönelik çalışmalar öz ve akran değerlendirme formlarıyla izlenebilir. Bu temada performans görevi olarak öğrencilerin istediği bir  şarkıya/türküye kendi oluşturdukları çalgılarla eşlik etmeleri istenebilir. Bu görevler sınıf içinde bireysel veya grup çalışması şeklinde sergilenebilir.  Performans görevi, dereceli puanlama anahtarı, öz veya grup değerlendirme formlarıyla değerlendirilebilir.

Öğrencilerden birden fazla ritim çalgısı oluşturmaları, bu çalgılarla istedikleri bir esere farklı ritim eşlikleri yapmaları  istenebilir. Arkadaşlarıyla “mini orkestra” oluşturarak kendi şarkılarını sınıfta veya okul etkinliklerinde çalmaları istenebilir.

Öğrencilere sınıfta oluşturulan bir vurmalı çalgı verilerek ana vuruşları vurmak suretiyle çalınan esere eşlik etmeleri istenebilir.