4. TEMA: ÇİZİM VE GÖRSEL İFADE

SAB4. Sanatsal Üretim Yapma

E1.2. Bağımsızlık, E1.3. Azim ve Kararlılık, E3.5. Açık Fikirlilik

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.2. İş Birliği, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D10. Mütevazılık, D11. Özgürlük, D12. Sabır, D18. Temizlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB9. Sanat Okuryazarlığı

GS.7.4.1. Perspektif kurallarına uygun iç mekân çizimi yapabilme
a) İç mekândaki nesnelerin boyut ve yerleşimlerini, perspektif kurallarına uygun şekilde tasarlar.
b) Derinlik etkisini vurgulayan iç mekân çizimi oluşturur.

Perspektif ve İç Mekân

çizgi perspektifi, iç mekân çizimi, kaçış noktası, tek kaçışlı perspektif, ufuk çizgisi

Öğrenme çıktıları kontrol listeleri ve öz değerlendirme formları kullanılarak değerlendirilebilir.
Sınıf içi performans görevi olarak öğrencilerden perspektif kurallarını kullanarak derinlik ve genişlik etkisi içeren iç mekân çizimi yapmaları istenir. Tasarımlarını grafit veya kömür kalemle kağıda aktarmaları; ufuk çizgisi, kaçış noktası ve oran-orantı kurallarını dikkate almaları, tonlama tekniklerini kullanarak mekânsal derinliği ve hacim etkisini güçlendirmeleri sağlanır.

Öğrencilerin mekânlardaki yakın-uzak, büyük-küçük ilişkisini ve mesafelerin boyut algısını  değiştirdiğini algılayabildikleri kabul edilmektedir.

Öğrencilerin yakın-uzak, büyük-küçük ilişkisini anlama ve mesafenin boyut algısı üzerindeki
değişimini kavrama düzeyleri aşağıdakilere benzer sorulara verdikleri yanıtlarla ölçülür:
• Bir nesnenin uzaklaştıkça küçük görünmesinin nedeni ne olabilir?
• Bir yol veya koridor sizden uzaklaştıkça neden daha dar algılanır?

Görüş açısına bağlı olarak nesnelerin ufuk çizgisi ve kaçış noktasına göre farklılaştığını  düşünmeleri ve perspektif, ufuk çizgisi ve kaçış noktası kavramlarıyla bağlantı kurmaları için öğrencilere aşağıdakilere benzer sorular yönlendirilir:
• Bir binaya aşağıdan, tam karşıdan ve yukarıdan baktığınızda görünümünün değişmesinin  sebebi nedir?
• Bir kutuyu göz hizanızın üstüne, altına ve göz hizanıza yerleştirip çizerseniz hangi açılardan
nasıl görürsünüz?

GS.7.4.1
Öğrencilerden perspektif kurallarına uygun iç mekân çizimi yapabilmeleri beklenir. Perspektifin
günlük hayattaki etkilerini fark etmeleri için nesnelerin uzaklaştıkça küçüldüğüne veya koridorların daralarak uzadığına dikkat çekilir (KB2.9). Perspektifin temel bileşenleri olan ufuk çizgisi, kaçış noktası ve tek kaçışlı perspektif kavramlarını örneklerle tanımaları sağlanır (OB9). Öğrencilerden perspektifin belirgin olduğu iç mekânları gözlemlemeleri ve fotoğraflamaları istenir (OB1, OB2, KB2.2). Çektikleri fotoğrafları sınıfta paylaşarak ufuk çizgisi ve kaçış  noktalarını belirlemeleri sağlanır. İç mekândaki nesnelerin boyut ve yerleşimlerini, perspektif kurallarına uygun şekilde tasarlamaları için (a) öğrencilere "Küçük bir odayı daha geniş göstermek için perspektif kurallarını kullanarak mekânda derinlik ve genişlik etkisini nasıl oluşturabilirsiniz?" sorusuna benzer sorular yönlendirilir. Perspektif tekniklerini kullanarak mekânı geniş göstermeye yönelik fikirler üretmeleri sağlanır (KB3.2). Öğrencilerden bu problemi çözmek için perspektif kurallarını ve iç mekân yerleşimini dikkate alarak tasarımlarını oluşturmaları istenir (SDB3.3). Öğrencilerden bir odanın iç mekânını hayal etmeleri ve kaçış noktalarını belirlemeleri beklenir. Öğrencilerin Şevket Dağ’ın "Ayasofya" ve "Han İçi", Vincent van Gogh’un (Vinsent van Gog) "Arles’teki Yatak Odası" (Fl. Slaapkamer te Arles, "Slaapkamer tö Arles") isimli eserleri ile modern iç mekân tasarım örneklerini dijital veya basılı ortamda incelemeleri sağlanır (OB4). Öğrencilerden temel geometrik şekillerden başlayarak karmaşık mekânlara doğru aşamalı taslak çizimler yapmaları beklenir. Derinlik etkisini vurgulayan iç mekân çizimi oluşturmaları için (b) öğrencilerin tasarımlarını grafit veya kömür kalemi kullanarak kağıda aktarmaları sağlanır (KB1). Öğrencilerden malzeme seçimlerini kendi tercihleri doğrultusunda yapmaları istenir (D11.2, SDB1.1, E1.2). Ufuk çizgisi ve kaçış noktasını belirlemeleri, ışık kaynağını tanımlayarak gölgeleme ve tonlama tekniklerini uygulamaları beklenir. Öğrencilerin açık, orta ve koyu tonları dengeli şekilde uygulayarak derinlik oluşturmalarına ve mekân algısını güçlendirmelerine rehberlik edilir. Öğrencilere geniş tonlamalar için kavrama tutuşu, detaylı çizimler için üç parmak tutuşu kullanmaları önerilir. Öğrencilerden kömür kalemle yaptıkları desenlerin dağılmaması için çalışmalarını sabitleyici sprey ile korumaları beklenir. Süreçte bir nesnenin yerleşimi veya büyüklüğü doğru görünmediğinde öğrencilerden kararlılıkla tekrar denemeleri, hatalarını düzeltmeleri ve çizimlerini sabırla tamamlamaları istenir (KB2.1, D12.3, E1.3). Tamamladıkları çizimleri sınıf içinde sunmaları, çalışmalarında kullandıkları perspektif tekniklerini açıklamaları, kompozisyonlarındaki güçlü ve geliştirilebilir yönleri gerekçeleriyle değerlendirmeleri beklenir (SDB1.2, SDB3.3, D10.1). Süreç boyunca öğrencilerin edindikleri deneyimleri ve çizimlerinin sonuçlarını açık fikirlilikle paylaşmaları sağlanır (E3.5, SDB1.3). Çalışma süreci sonunda öğrencilerden kullandıkları alanı iş birliği içinde temizlemeleri ve düzenlemeleri beklenir (SDB2.2). Düzenli bir çalışma ortamının üretkenliği artırdığı, sağlığı koruduğu ve yaşam kalitesini iyileştirdiği vurgulanır (D18.2). Sanatsal ürünler dijital veya fiziksel ortamda sergilenir. Bu ürünler performans görevi olarak tanımlanarak kontrol listesi ve öz değerlendirme formları ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerden dijital çizim programlarıyla iç mekân tasarımı yapmaları, çizimlerinde çift kaçışlı perspektifi kullanmaları veya farklı iç mekân tarzları üzerine araştırma yaparak seçtikleri bir tarzda perspektif kurallarına uygun tasarımlar hazırlamaları istenebilir.

Öğrencilerin iç mekânı temsil eden küp, dikdörtgen prizma gibi temel geometrik şekilleri  kullanarak çizim yapmaları, çalışmaya tek bir nesnenin perspektifini çizerek başlamaları ve ardından aşamalı olarak tüm iç mekânın çizimine geçmeleri sağlanabilir.