3. ÜNİTE: DOĞAL SİSTEMLER VE SÜREÇLER

SBAB8. Coğrafi Sorgulama, SBAB10.3. Harita (SBAB10.3. Haritadan Çıkarım Yapma)

KB2.13. Yapılandırma

E1.4. Kendine İnanma (Öz Yeterlilik), E3.7. Sistematik Olma, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.1. İletişim, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D5. Duyarlılık, D19. Vatanseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık

COĞ.12.3.1. Toprak oluşum sürecini toprak türleri açısından yapılandırabilme
a) Toprak oluşumunu etkileyen faktörlerle toprak grupları arasındaki ilişkiyi ortaya koyar.
b) Toprak oluşumunu etkileyen faktörler ve toprak gruplarıyla ilgili edindiği bilgilerden uyumlu bir bütün oluşturur.

COĞ.12.3.2. Türkiye’de toprak kullanımının etkilerini sorgulayabilme
a) Türkiye’de toprak kullanımının ekonomik, çevresel ve sosyokültürel etkilerine yönelik sorular sorar.
b) Türkiye’de toprak kullanımının ekonomik, çevresel ve sosyokültürel etkilerine yönelik bilgi toplar.
c) Türkiye’de toprak kullanımının ekonomik, çevresel ve sosyokültürel etkilerine yönelik topladığı bilgileri düzenler.
ç) Türkiye’de toprak kullanımının ekonomik, çevresel ve sosyokültürel etkilerine yönelik düzenlediği bilgileri çözümler.
d) Türkiye’de toprak kullanımının ekonomik, çevresel ve sosyokültürel etkilerine yönelik çözümlediği bilgilerden çıkardığı sonuçları paylaşır.

COĞ.12.3.3. Coğrafi faktörlerin dünya ve Türkiye’deki bitki örtüsünün çeşitliliği ve dağılışı üzerindeki etkisi hakkında haritalardan çıkarım yapabilme
Dünya ve Türkiye’deki bitki örtüsünün dağılışını etkileyen coğrafi faktörlerin gösterildiği haritalarla bitki örtüsü dağılış haritalarını karşılaştırarak çıkarımlar yapar.

Toprak Oluşumu
Türkiye’de Toprakların Kullanımı
Coğrafi Faktörlerin Bitki Türlerinin Çeşitliliği ve Dağılışına Etkisi

ana kaya, anıt ağaç, bitki örtüsü, biyoçeşitlilik, endemik bitki, iklim, kayaç, relikt bitki, topoğrafik faktörler, toprak, zaman

Öğrenme çıktıları; açık uçlu sorular, gözlem formu, akran değerlendirme formu, çalışma yaprağı, performans görevi, analitik dereceli puanlama anahtarı, öz değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir.
Performans görevi olarak öğrencilerden Türkiye’deki toprakların kullanımı ve günlük hayata etkileri veya Türkiye’deki bitki örtüsünün çeşitliliği ve dağılışını yansıtan kısa belgesel/video, broşür/poster, drama vb. ürünler hazırlamaları ve bunları sunmaları istenebilir. Performans görevi; soru sorma, bilgi toplama, bilgileri düzenlenme, ürün hazırlama ve sunum yapma ölçütlerine göre değerlendirilebilir.

Öğrencilerin aşınma ve çözünme süreçlerinin toprak oluşumuna etkileri, insan ve toprak arasındaki etkileşim, toprağı bilinçsizce kullanmanın canlı yaşamına etkileri, bitki türlerinin sınıflandırılması ile Türkiye’nin iklim ve topoğrafik özellikleri hakkında bilgi sahibi olduğu kabul edilmektedir.

Öğrencilere çeşitli görseller aracılığıyla yeryüzünde toprak ve bitkilerin dağılışındaki farklılıkların nedenleri sorulabilir. Yakın çevrelerinde toprak ve bitkilerden nasıl yararlanıldığına yönelik örnekler vermeleri istenebilir.

Mithat Cemal Kuntay’ın “Toprak eğer uğrunda ölen varsa vatandır.”, Mevlana’nın “Tevazu ve alçak gönüllülükte toprak gibi ol.”, Âşık Veysel’in “Benim sadık yârim kara topraktır.” sözleri ile “Toprak avuçlayan altın tutar.” atasözü üzerinden toprağın önemine geçiş yapılabilir.

COĞ.12.3.1.
Öğrencilere toprak kavramının kendilerinde neler çağrıştırdığı ve toprağın olmamasının nelere yol açabileceği sorulur. Soru-cevap tekniğiyle öğrencilerin düşüncelerini ifade etmeleri sağlanabilir. Toprak oluşum süreci ve toprak gruplarının neler olabileceğine ilişkin bir tartışma süreci yapılandırılabilir. Toprak oluşum sürecini etkileyen faktörlerin toprak gruplarının oluşumuna etkileri, çeşitli coğrafi temsiller kullanılarak ortaya konur (E1.4). Toprak oluşum sürecinin çok uzun olmasından hareketle yaşanılan yerdeki toprakların korunmasına dair bilinç oluşturulmaya çalışılır. Bu kapsamda öğrencilerden “Toprak önemlidir çünkü…” cümlesini tamamlamaları istenebilir (D5.2). Beyin fırtınası tekniğiyle öğrencilerin fikirleri alınarak toprağın önemine değinilebilir. Öğrencilerden toprağın korunmasına ilişkin neler yapabileceklerini düşünmeleri ve düşüncelerini paylaşmaları istenebilir (SDB1.1, SDB2.1, SDB3.3). Toprak oluşumunu etkileyen faktörler, toprak gruplarıyla ilgili bilgiler ve toprakların Türkiye ve dünyadaki dağılışı coğrafi temsiller ve haritalar kullanılarak bir bütün olarak ortaya konur (KB3.3). Öğrenmeler, açık uçlu sorularla değerlendirilebilir. Toprak türlerini incelemek ve gözlemlemek amacıyla saha çalışması yapılabilir (SBAB9). Saha çalışması esnasında yapılan gözlemlerin bir gözlem formuna aktarılması ve içerikle ilişkilendirilerek paylaşılması sağlanabilir.

COĞ.12.3.2.
Türkiye’de toprak kullanımının ekonomik, çevresel ve sosyokültürel etkileriyle ilgili örnekler üzerinden sınıfa çeşitli sorular sorulur. Hazırlanan soruların içerikleriyle ilgili öğrencilerin önceki bilgilerini gözden geçirmeleri, birincil ve ikincil kaynaklardan bilgi toplamaları istenir (SDB1.1, E3.8, OB1). Toplanan bilgiler düzenlenerek çözümlenir (SDB1.2, E3.7, OB1). Çözümlemelerden elde edilen sonuçlar paylaşılır (SDB2.1). Öğrencilerde Türkiye’nin toprak varlığının korunmasıyla ilgili farkındalık oluşturulur. Öğrencilerden sürecin başında belirlenen soruların cevaplarına ulaşma düzeylerini değerlendirmeleri istenir (SDB1.2). Bu kapsamda toprağın korunmasına ilişkin karikatür oluşturma veya slogan  yazma gibi çalışmalar yapılabilir (D19.3, SDB2.3). Bu çalışmalar öz veya akran değerlendirme formuyla değerlendirilebilir ve öğrencilere geri bildirim verilir.

COĞ.12.3.3.
Sıcaklık, nem ve yağış, topoğrafik faktörler, toprak, su kaynakları, arazi kullanımı gibi bitki örtüsünün dağılışını etkileyen coğrafi faktörlerin gösterildiği haritalarla bitki örtüsü dağılış haritaları karşılaştırılır (SBAB10.2). Bu karşılaştırmadan yola çıkılarak Türkiye ve dünyada bitki örtüsünün çeşitliliği ve dağılışı ile ilgili çıkarımlarda bulunulur (OB4). Öğrencilere Türkiye’nin farklı alanlarında bulunan bitki türleriyle ilgili dağılış kesitleri ve görseller inceletilebilir, kısa belgesel/video izletilebilir. Bu yolla Türkiye’nin sahip olduğu zengin bitki örtüsünün korunmasına ilişkin karikatür oluşturma veya slogan yazma gibi çalışmalar yapılabilir (D19.3). Türkiye ile farklı ülke ve bölgeler arasındaki bitki çeşitliliğinin karşılaştırılmasına yönelik görüşlerin paylaşıldığı bir tartışma ortamı yapılandırılabilir (SDB2.1). Öğrenmeler, çalışma yaprağıyla değerlendirilebilir.

Bu ünitede performans görevi olarak öğrencilerden Türkiye’deki toprakların kullanımı ve günlük hayata etkileri veya Türkiye’deki bitki örtüsünün çeşitliliği ve dağılışını yansıtan kısa belgesel/video, broşür/poster, drama vb. ürünler hazırlamaları ve bunları sunmaları istenebilir. Performans görevi, analitik dereceli puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formuyla değerlendirilebilir (SDB1.2, SDB2.3, SDB3.3).

Öğrencilere toprak sınıflandırılması ve toprak sınıflandırılmasında kullanılan ölçütler, toprak kullanımının stratejik özellikleri ve *medeniyet-toprak ilişkisi konularında araştırma görevleri verilebilir. Hazırlanan çalışmalarla ilgili sınıfta sunum yapılması sağlanarak akran öğretimine fırsat verilir.

Konuya ilişkin belgesel veya kısa videolar izletilebilir, yakın çevrelerindeki bitki örneklerini tespit etme ve fotoğraflarını çekme görevleri verilerek öğrenme deneyimleri somutlaştırılabilir. Performans görevi, toprak ve bitki türlerine yönelik kavram haritası oluşturma şeklinde düzenlenebilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.