1. TEMA: EGZERSİZE KATILIM

BEOSAB4. Fiziksel Aktiviteye Katılabilme

KB1. Temel Beceriler

E1.5. Kendine Güvenme, E2.2. Sorumluluk, E3.2. Odaklanma, E3.10. Eleştirel Bakma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D4. Dostluk, D13. Sağlıklı Yaşam

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB7. Veri Okuryazarlığı

BES.8.1.1. Egzersiz sırasında vücudunda meydana gelen fizyolojik değişimleri
açıklayabilme

BES.8.1.2. Fiziksel uygunluğunu geliştirebilmek için egzersize katılabilme
a) Fiziksel uygunluk düzeyini fark eder.
b) Fiziksel uygunluk düzeyini geliştirmek için egzersiz planı yapar.
c) Egzersiz planını uygular.

Egzersiz Sırasında Vücudunda Meydana Gelen Fizyolojik Değişimler
Egzersize Katılım

düzenli fiziksel aktivite, egzersiz planı, fizyolojik değişim

Öğrenme çıktıları açık uçlu sorular, kontrol listesi, bütüncül dereceli puanlama anahtarı, performans görevi ve portfolyo ile değerlendirilebilir.

Performans görevi olarak öğrencilerden birbirlerinin performansını gözlemleyebilecekleri ve geri bildirim verebilecekleri bir istasyon hazırlamaları istenebilir. Bu görev, bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir. Öğrencilerin hazırladıkları egzersiz planına uyma durumunun takibi için egzersiz türü, sıklığı, süresi ve yoğunluğu bilgilerinin yer aldığı ve dönem boyunca bu bilgileri dolduracakları bir portfolyo hazırlamaları istenebilir. Portfolyoların değerlendirilmesinde kontrol listesi kullanılabilir.

Öğrencilerin egzersiz, nabız gibi temel kavramları bildikleri; fiziksel uygunluğun bileşenlerini öğrendikleri ve bu bileşenlere özgü becerileri uygulayabilir düzeyde oldukları; uygulama sırasında sorumluluk gerektiren rolleri üstlenebilecek seviyede oldukları kabul edilir.

Öğrencilere egzersiz sırasında vücutlarında meydana gelen fizyolojik değişimleri ve fiziksel uygunluğun bileşenlerini açıklayabilmelerine yönelik açık uçlu sorular sorulabilir. Ayrıca öğrencilerin mevcut fiziksel uygunluk seviyeleri fiziksel uygunluk testleri ya da gözlem formu ile tespit edilebilir.

Öğrencilerden günlük yaşamlarında nabız ölçtükleri ya da fiziksel aktiviteler sırasında nefes alma hızlarının değiştiğini fark ettikleri durumları paylaşmaları istenebilir. Bu süreçte, deneyimledikleri fiziksel değişimlerin nedenleri üzerine tartışma yapmaları sağlanabilir. Fiziksel aktivitelerde kullanılan malzemelere (egzersiz lastiği, balon vb.) ilişkin önceki deneyimlerini paylaşmaları ve bu malzemelerin hangi kas gruplarını çalıştırabileceğine dair tahminlerde bulunmaları istenebilir. Fen bilimleri dersiyle bağlantı kurularak egzersiz sırasında gerçekleşen değişimler üzerinden vücut sistemleri konusu tartışmaya açılabilir. Enerji üretimi, kas hareketleri ve solunum kapasitesi arasındaki ilişkiyi anlamalarına yardımcı olmak için günlük yaşamdan bir fiziksel aktivite örneği vermeleri ve bu aktivitenin vücutları üzerindeki etkilerini açıklamaları istenebilir. Öğrencilerden kendi günlük aktivitelerinde fiziksel uygunluğun bileşenlerini (esneklik, dayanıklılık vb.) geliştirmek için neler yapabileceklerini ve deneyimlerini paylaşmaları istenebilir.

BES.8.1.1.
Farklı materyaller (nabız ölçer, direnç lastiği, üfleme balonu vb.) kullanılarak öğrencilerin dikkati çekilir. Nabız ölçme, üfleme balonu kullanma gibi yöntemlerin hangi değişkenleri ölçmek için kullanıldığına dair sorular sorularak öğrencilerin bilgi ihtiyaçlarını fark etmeleri sağlanır (SDB1.1, OB1). Öğrencilerin verdiği yanıtlar üzerinden nabız, oksijen kullanımı, iskelet kasları, egzersizin niteliğini desteklemede etkin olan diğer kaslar, kan dolaşımı ve metabolizma, enerji üretimi, iç denge (homeostasi), yorgunluk gibi konular hakkında kısa açıklamalar yapılır. Bu açıklamaların ardından öğrencilerden egzersiz fizyolojisine ilişkin bazı temel kavramları belirlemeleri ve bu kavramlara ilişkin bazı örnekler (metabolizma kavramı için yediğimiz besinlerin enerjiye dönüşmesi, solunum kavramı için egzersiz sırasında nefes alıp verme hızının artması, iç denge-homeostasi kavramı için vücudun sıcak havada terleyerek ısı dengesini sağlaması, yorgunluk kavramı için yorulmanın nedenleri vb.) vermeleri istenir (E3.2). Paylaşılan örnekler üzerinden hangi egzersizlerin yapılabileceğini tartışmaları istenir (KB2.18, D4.2). Öğrencilerden dinlenme hâlindeyken nabızlarını ölçüp kaydetmeleri istenir. Ardından belli bir süre tempolu koşu, ip atlama gibi egzersizleri farklı yoğunluklarda gerçekleştirmeleri ve aktivite sonrası tekrar nabız ölçümleri yaparak dinlenme hâlindeki değerleriyle karşılaştırmaları istenir (KB2.7, SDB1.2). Yapılan bu aktivitelerin vücut sistemleri ile ilişkisine dair sorularla öğrencilerin düşünmeleri ve konuya odaklanmaları sağlanır (E3.2). Öğrencilerin bu süreçte kalp atış hızı, oksijen ihtiyacı ve enerji üretimi arasındaki ilişkiyi tartışmalarıve vücudun artan enerji ihtiyacını karşılamak için ne gibi tepkiler verebileceğini fark etmeleri sağlanır. Öğrencilerin solunum kapasitesini gözlemlemeleri için dinlenme hâlinde ve egzersizden sonra balon şişirme yöntemi kullanılır, öğrencilerden dinleme ile egzersizden sonra balonun şişme derecelerini karşılaştırmaları istenir (KB2.7). Öğrencilerin solunum kapasitesindeki bu değişimin nedenlerini tartışarak solunum sistemi, kas hareketleri ve oksijen ihtiyacı arasındaki bağlantıyı fark etmeleri sağlanır (SDB2.1). Değişken ağırlıktaki nesneleri taşıma gibi farklı kas gruplarını çalıştıran egzersizlerde öğrencilerin uygulamaları yapmaları istenir. Bu etkinlikler sırasında kas iskelet sistemini nasıl kullandıklarını analiz etmeleri istenir. “Hangi kas grupları aktifti?” ve “Bu hareketi daha verimli nasıl gerçekleştirebilirsiniz?” vb. sorular yöneltilerek öğrencilerin eleştirel düşünme eğilimlerini geliştirmelerine rehberlik edilir (E3.10). Fiziksel hareketlerin ardında yatan kas kasılması, enerji harcama ve hareket verimliliği süreçlerini uygulayarak ve gözlemleyerek öğrenmeleri sağlanır (SDB1.1, SDB1.2). Yapılan tüm bu etkinlikler gözden geçirilerek öğrencilerin egzersiz sırasında vücutlarında meydana gelen fizyolojik değişimleri açıklamaları sağlanır. Performans görevi kapsamında öğrencilerden birbirlerinin performansını gözlemleyecekleri ve geri bildirim verebilecekleri bir istasyon hazırlamaları istenir (E2.2, SDB2.2). Öğrencilerin nabız, solunum, kas hareketleri gibi temel fizyolojik değişimleri deneyebilecekleri istasyonlarda bir grup öğrenci, uygulamaları sırayla yaparken diğer gruptaki öğrencilerin arkadaşlarının performanslarını gözlemlemeleri ve arkadaşlarına geri bildirim vermeleri sağlanır (SDB2.3). İstasyonun sonunda öğrencilerden istasyon sırasında gözlemledikleri fizyolojik değişimleri (nabız artışı, solunum hızlanması, kas hareketleri) analiz etmeleri ve bu değişimlerin günlük yaşamla ilişkisini açıklamaları beklenir (SDB3.3). Öğrencilerin egzersiz sırasında vücutlarında meydana gelen fizyolojik değişimleri açıklayabilme yeterliği açık uçlu sorular ile değerlendirilebilir. Öğrencilerin istasyon çalışmalarını değerlendirmek amacıyla da bütüncül dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.

BES.8.1.2.
Daha önce yapılmış bazı fiziksel uygunluk testlerinin (şınav, mekik, otur, uzan, bükülü kol asılma, durarak uzun atlama, el kavrama kuvveti vb.) sonuçları öğrencilere gösterilir ve öğrencilerden bu sonuçların ne anlama geldiğini açıklamaları istenir. Bu testlerden bazıları bir grup üzerinde uygulanır ve öğrencilerin ölçüm sonuçları kaydedilir. Farklı ölçümlerin yapılacağı alanlar öğrencilerle hazırlanır ve ölçüm öncesinde öğrencilere testlerle ilgili bilgilendirmeler yapılır. Test öncesi hazırlıklar tamamlandıktan sonra (ısınma, sağlık kontrolü, uygun kıyafet, alan kontrolü vb.) öğrencilerin testlere sırayla katılmalarıı sağlanır. Testler önce antropometrik ölçümlerle başlatılır ve ardından öğrencilerin özellikleri ile uygun testler dikkate alınarak farklı ölçümlerle sürdürülür (otur-uzan, kol hareket sürati, durarak uzun atlama, bükülü kol asılma, 30 sn. mekik, şınav, flamingo denge vb.). Test sonuçları dijital ortamda ya da yazılı olarak kaydedilir ve öğrenciler ile sonuçlar paylaşılır (OB7). Bu süreçle öğrencilerin fiziksel uygunluk düzeyini fark etmeleri sağlanır (SDB1.1). Öğrenciler gruplara ayrılarak testlerde yer alan fiziksel uygunluk bileşenlerine yönelik egzersiz türlerini sıklık, yoğunluk ve süre prensiplerini göz önünde bulundurarak uygularlar. Örneğin kuvvet bileşeni ile ilgili testler yapılmışsa kuvvet geliştirici egzersiz planı örneği öğrencilerle paylaşılarak bu planda yer alan egzersiz örnekleri derslerde uygulanır (D13.2). Öğrencilere vücut ağırlığı ya da direnç lastiği ile yapılabilecek egzersiz örnekleri sunularak sıklık ve yoğunlukta dikkat edilmesi gerekenler açıklanır. Örnek egzersiz planları uygulandıktan sonra öğrencilerden grup hâlinde seçtikleri ya da öğretmen tarafından belirlenen fiziksel uygunluk bileşeni üzerine egzersiz planı hazırlamaları istenir (SDB1.2, SDB2.2). Gruplar tarafından hazırlanan egzersiz planları öğretmen tarafından kontrol edilir ve geri bildirimler verilir. Verilen geri bildirimler doğrultusunda grupların egzersiz planlarının eksiklerini gidermesi ve örnek bir egzersiz uygulaması yapması sağlanır. Yapılan hareketlerin sayısı ve süresi öğrenciler tarafından not edilir. Grup olarak egzersiz planı hazırlayan ve örnek uygulamaları deneyimleyen öğrencilerden kendi fiziksel uygunluk seviyelerine göre seçtikleri bileşenleri geliştirmeye yönelik egzersiz planı hazırlama performans görevi verilebilir (E1.5, SDB1.2). Bunun dışında öğrencilerin hazırladıkları egzersiz planına uyma durumunun takibi için egzersiz türü, sıklığı, süresi ve yoğunluğu bilgilerinin yer aldığı ve dönem boyunca bu bilgileri dolduracakları bir portfolyo hazırlamaları istenebilir (OB7).

Öğrencilere fiziksel uygunluk geliştirici grup etkinliklerinde rehberlik veya liderlik yapma fırsatları sunulabilir. Öğrencilerden kendi nabız ve solunum ölçüm sonuçlarını analiz ederek sınıf arkadaşlarına sunmaları istenebilir. Dijital araçlar kullanılarak fizyolojik kavramları açıklayan bilgi kartları veya posterler tasarlanabilir. Egzersiz sırasında hücrelerde meydana gelen değişiklikleri (mitokondriyal aktivite, ATP üretimi, laktik asit birikimi, kas lifi tipleri ve adaptasyonları, hormonal değişiklikler vb.) derinlemesine araştırmaları istenebilir. Kendi bireysel ihtiyaçlarına, hedeflerine ve yaşam tarzlarına uygun uzun süreli egzersiz programları tasarlamaları ve uygulamaları sağlanabilir.

Öğrencilerin fizyolojik kavramları açıklayan basit bilgi kartları tasarlamaları, hafif bir egzersiz sırasında (1 dakika boyunca yerinde zıplama vb.) solunum hızlarındaki ve nabızlarındaki değişiklikleri gözlemlemeleri sağlanabilir. Öğrencilerden dijital araçları kullanarak bir fizyolojik kavramı basit ve görsel bir şekilde anlatan posterler hazırlamaları istenebilir. Öğrencilerden örnek egzersiz planı hazırlama sürecini desteklemek için farklı egzersiz planlarını incelemeleri, dijital araçlar yardımıyla egzersiz uygulamalarını incelemeleri istenebilir.