3. TEMA: AÇIK ALAN VE MACERA ETKINLIKLERI

BEOSAB1. Hareketi Sergileme, BEOSAB9. Takım/Grup Liderliği Sergileme, BEOSAB10. Güvenli Ortam Oluşturma

E2.2. Sorumluluk, E2.3. Girişkenlik, E2.4. Güven, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.10. Eleştirel Bakma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.2. Esneklik, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D5. Duyarlılık, D6. Dürüstlük, D.14.Saygı, D16. Sorumluluk

OB4. Görsel Okuryazarlık, OB8. Sürdürülebilirlik Okuryazarlığı

BES.7.3.1. Açık alan ve macera etkinliklerinde güvenli ortam oluşturabilme
a) Açık alan ve macera etkinliklerine özgü riskleri belirler.
b) Açık alan ve macera etkinliklerinde önleyici tedbirler alır.

BES.7.3.2. Açık alan ve macera etkinliklerine ilişkin hareket becerilerini sergileyebilme
a) Açık alan ve Macera etkinliklerine ilişkin hareket becerilerini algılar.
b) Açık alan ve Macera etkinliklerine ilişkin hareket becerilerinin basamaklarını
gösterir.
c) Açık alan ve Macera etkinliklerine ilişkin hareket becerilerini farklı durumlarda
uygular.

BES.7.3.3. Açık alan ve macera etkinliklerinde grup liderliği sergileyebilme
a) Açık alan ve macera etkinliklerinde grup liderliği özelliklerini tanımlar.
b) Açık alan ve macera etkinliklerinde grup liderliği özelliklerini davranışlarıyla
gösterir.

Açık Alan ve Macera Etkinliklerinde Güvenli Ortam
Açık Alan ve Macera Etkinliklerine İlişkin Hareket Becerileri
Açık Alan ve Macera Etkinliklerinde Liderlik

çevreye duyarlılık, güvenlik önlemleri, iletişim, iş birliği, problem çözme, takım mücadelesi, yön bulma

Öğrenme çıktıları gözlem formu, öz değerlendirme, akran değerlendirme, analitik dereceli puanlama anahtarı ve performans görevi ile değerlendirilebilir. 

Öğrencilere performans görevi olarak macera parkuru ya da oryantiring etkinliği hazırlama ve bu etkinliklerde takım hâlinde yarışma verilebilir. Bu performans görevi, süreç bileşenlerini içine alan ölçütlerden oluşan gözlem formu ya da bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerin farklı oyun türlerinde güvenli ortam oluşturma ile ilgili bilgi ve becerilere sahip oldukları, doğada gerçekleşen bazı aktiviteleri deneyimledikleri, bahçede oynanan farklı oyun türlerine ilişkin becerilerini geliştirdikleri; iş birliği, iletişim, problem çözme, birlikte karar verme, liderlik ve grup dinamiği sağlama konularında temel bilgi ve yeterliliklere sahip oldukları kabul edilir.

Öğrencilerin açık alan ve macera etkinliklerine özgü malzemeler, riskler ve önleyici tedbirler hakkındaki bilgilerini değerlendirmek için öğrencilere açık uçlu sorular sorulabilir. Açık alan ve macera etkinliklerine özgü bir parkur (güvenlik, yürüyüş, macera oyunu, nefes egzersizi vb.) oluşturularak öğrencilerin mevcut bilgi ve beceri durumları kontrol edilebilir.

Öğrencilere günlük yaşamlarında karşılaşabilecekleri riskler ve aldıkları güvenlik önlemleriyle ilgili sorular sorulur ve bunları açık alanlarda alınması gereken önlemlerle ilişkilendirmeleri sağlanabilir. Örneğin bisiklet sürerken kask takmanın önemi, açık havada spor yaparken hava koşullarına uygun kıyafet seçimi gibi konular ele alınabilir. Grup etkinliklerinde sınırları koruma, başkalarının sınırlarına saygı gösterme, tehlikeli durumlardan kaçınma yöntemleri gibi konularıı yorumlamaları istenebilir. Açık alan ve macera etkinliklerine özgü hareket becerileri, öğrencilerin günlük yaşamda gerçekleştirdikleri fiziksel aktivitelerle ilişkilendirilebilir. Örneğin yürüme, koşma, tırmanma, yön bulma gibi beceriler bir doğa yürüyüşü ile ilişkilendirilerek açıklanabilir.

BES.7.3.1.
Açık alan ve macera etkinliklerine uygun ekipmanlar (kamp çadırı, pusula, ip, düdük, harita, tırmanış ekipmanları vb.) öğrencilere gösterilerek tanıtılır ve bunları incelemeleri istenir. "Bu malzemeler hangi durumlarda kullanılır?", "Bu ekipmanlar açık alan etkinliklerinde hangi risklere karşı önlem sağlar?", ‘’Daha önce bu malzemeleri hiç kullandınız mı?” ya da “Bu malzemelere ihtiyaç duyduğunuz oldu mu?’’ gibi sorularla öğrencilerin dikkatleri çekilir (SDB1.1). Bu aşamada öğrencilerden malzemelerin işlevlerine dair kısa açıklamalar yapmaları istenir. Açık alan ve macera etkinliklerinde karşılaşılabilecek riskler açıklanarak bu risklere yönelik önleyici tedbirler (kaygan bir zeminde nasıl hareket edilmesi gerektiği, tırmanış sırasında kullanılacak ekipmanların kontrolü, bisiklete binerken kask kullanımı, hava durumu takibi vb.) hakkında bilgiler verilir. Öğrencilere gruplar hâlinde açık alan ve macera etkinliklerine özgü riskleri belirleme görevleri verilir (SDB2.2). Her grubun belirlenen bir etkinlik senaryosunda (doğa yürüyüşü parkuru, tırmanış etkinliği, kamp ortamı, bisiklete binme vb.) uygulama yaparak süreci deneyimlemesi ve bu süreçte açık alan ve macera etkinliklerine özgü riskleri belirlemesi istenir (SDB3.2). Öğrencilere açık alan ve macera etkinliklerinde önleyici tedbirlerin nasıl alınacağı (tırmanış öncesinde emniyet kemerinin nasıl bağlanacağı, doğa yürüyüşü öncesinde hava durumunun nasıl kontrol edileceği, izcilik yaparken nelerin temin edilmesi gerektiği vb.) uygulamalı olarak gösterilir. Öğrencilere açık alan ve macera etkinliklerine ilişkin genel uygulamalar yapıldıktan sonra bir etkinlik seçilir ve bu etkinlik öncesi önleyici tedbirleri almaları sağlanır. Aldıkları tedbirlerin doğruluğundan emin olmaları için öğrencilerden bu tedbirleri neden aldıkları ile ilgili açıklama yapmaları istenir (SDB3.3). Farklı gruplara ayrılan öğrencilere açık alan ve macera etkinliklerinde risk algılama ve önleyici tedbir alma becerilerinin değerlendirilmesi için güvenli ortam oluşturma etkinliği (doğa yürüyüşü parkuru, okçuluk yarışmalarının yapılacağı alan düzenlemesi, bisiklet yarışlarının yapıldığı güzergâhı oluşturma, kamp alanı oluşturma vb.) yaptırılır. Grupların oluşturulan farklı macera etkinliği ortamlarını değerlendirmesi sağlanır (KB2.17, SDB2.2). Öğrencilerin davranışları bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirebilir. Bu süreçte öğrencilerin çevre bilincini gözetmeleri ve grup çalışmasındaki sorumluluklarını yerine getirmeleri beklenir (D5.2, E2.2, OB8).

BES.7.3.2.
Açık alan ve macera etkinliklerine özgü farklı malzeme (kamp çadırı, pusula, ip, düdük, baton, harita, tırmanış ekipmanları vb.) ve bazı değerlerin (anda kal, her zaman dikkatli ol, düşüncelerini dürüstçe söyle, farklı deneyimlere açık ol, güvenli ortam oluştur vb.) yazılı olduğu sözleşme metni öğrencilere gösterilir ve tüm öğrenciler tarafından bu sözleşmenin imzalanması sağlanır (E2.4, SDB2.2, D6.2). Açık alan ve macera etkinliklerinde güven oluşturma, iş birliği, iletişim, takım mücadelesi, problem çözme gibi kavramların neden önemli olduğu öğrencilere sorulur ve örnekler üzerinden açıklanır (SDB3.3). El ele tutuşarak, dirsek dirseğe değerek ya da elden ele aktarak tamamlanması gereken bir görev verilerek takım olma yolunda bir adım atmaları sağlanır (SDB2.2). Açık alan ve macera etkin likleri, iletişim, iş birliği, takım mücadelesi ve problem çözme becerilerini geliştirme çerçevesinde yapılandırılır. Açık alan ve macera etkinliklerine (izcilik, oryantiring, tırmanma, kayak, kampçılık, ip/halat etkinlikleri vb.) özgü materyaller öğrencilere tanıtılır ve bilgi verilir. Açık alan ve macera etkinliklerinde kullanılan hareket becerilerinden (yürüme, koşma, tırmanma, yön bulma vb.) örnekler verilerek bu becerilerin açık alanda nerede ve hangi şekilde kullanılabileceği uygulama alanında gösterilir. Engebeli ve bozuk zeminde yürürken baton desteği ile dengeli adım atma, ip/bağ gibi malzemelerle farklı şekillerde düğüm atma, farklı alanlarda (okul bina içi, okul bahçesi, okul çevresindeki yollar vb.) haritayı okuyarak yön belirleme ve pusula kullanımı becerileri uygulamalı olarak gösterilir (SBAB10.1). Açık alan ve macera etkinliği seçilerek bu etkinliğe ilişkin amaç hakkında öğrenciler bilgilendirilir ve öğrencilere etkinliğe özgü hareket becerileri gösterilir. Gösterilen hareket becerilerinin öğrenciler tarafından deneyimlenmesi sağlanarak öğrencilerin açık alan ve macera etkinliklerine özgü hareket becerilerini algılamaları sağlanır. Etkinliğe ilişkin hareket becerileri basamaklara ayrılarak öğrencilerden uygulamaya devam etmeleri istenir. Öğrenciler gruplara ayrılarak uygulama sırasında öğrencilerden açık alan ve macera etkinliklerine özgü hareket becerilerinin basamaklarını göstermeleri beklenir. Öğrencilerden açık alan ve macera etkinliklerinde kullanılan hareket becerilerini farklı durumlarda (hazırlanmış bir haritadaki hedefi pusula yardımı ile bulma, ip kullanarak bir nesneyi çekme, düğüm atma, bir engeli aşmak için ekipman kullanmak vb.) denemeleri istenir (SDB3.2, OB4). Yapılan etkinlik sırasında öğrencilerden “Bu hareketi daha kolay hâle nasıl getirebilirsiniz?” sorusu ile bir sonraki aşama için karar vermeleri beklenir (SDB1.2, SDB2.2). Çeşitli becerilerin kazanılmasının ardından bir macera parkuru oluşturulur. Bu parkurda öğrenciler düğüm atma, ip üzerinde denge sağlama, engeller üzerinden sıçrayarak geçme, nesnelerle daraltılmış alandan nesnelere temas etmeden geçebilme, harita okuyarak hedefe ulaşma gibi hareket becerilerini sergiler. Parkur farklı zorluk seviyelerinde çeşitlendirilerek öğrencilerin hareket becerilerini farklı durumlarda uygulaması sağlanır. Öğrencilere kazandıkları becerileri değerlendirmeler için parkur ya da oryantiring etkinlikleri hazırlama ve takımlar hâlinde küçük yarışmalar düzenleme performans görevi verilebilir (SDB1.2).

BES.7.3.3.
Öğrencilere ‘’Lider kimdir?”, “Lider insan hangi özelliklere sahip olabilir?”, “Lider olmak için neler yapılabilir?’’ gibi sorular sorularak öğrencilerin cevapları üzerinden liderlik özelliklerinin neler olduğu hakkında bilgi verilir ve bu özellikler üzerine saygı çerçevesinde kısa bir tartışma yapılır (SDB2.1, D14.1, E3.10). Tartışmada "Etkili iletişim, planlama, karar verme, güven sağlama, ekip motivasyonu, sorumluluk alma, problem çözme" gibi liderlik özelliklerinin açık alan ve macera etkinliklerinde neden önemli olduğu örneklerle açıklanır. Öğrencilerden bu özelliklere ilişkin grup liderliği özelliklerini tanımlamaları istenir. Açık alan ve macera etkinliklerine özgü farklı liderlik durumları içeren etkinlikler (Bir öğrenci oryantiring sırasında gruptan ayrı düşer ve lider ekibi organize ederek kaybolan üyenin bulunması için bir arama planı oluşturur, açık alan ve macera etkinliklerinde oluşabilecek farklı risk durumlarını canlandırmaları sağlanarak liderden güvenli bir şekilde bu riskli duruma çözüm bulması istenir vb.) tasarlanır (SDB3.2). Her öğrenciye grup liderliği gerektiren farklı özelliklerin yazılı olduğu kartlar ile (grubu güvenli bir şekilde belirlenen bir noktaya yönlendirme, ekipman kullanımını organize etme, bir zorluk karşısında grup kararını yönlendirme vb.) görevler atanır (SDB2.2). Liderlik özelliklerini geliştirmek amacıyla öğretmen tarafından örnek bir liderlik davranışı (grup üyelerinin bir halat köprüsü üzerinden geçerek karşı tarafa güvenli bir şekilde ulaşması sağlama vb.) sergilenir. Öğrenciler küçük gruplara ayrılır ve her gruptaki öğrencilerin sırasıyla liderlik görevi üstlenmesi sağlanır (D16.3). Liderlerden grubunu açık alan ve macera etkinliklerine özgü belirli bir göreve (harita ve pusula yardımıyla bir hedefi bulma, bir engeli aşmak için iş birliği yapma v.) yönlendirmeleri beklenir (E2.3). Görev sırasında liderin etkin iletişim kurma, hızlı karar verme, grubu etkili bir şekilde yönlendirme gibi açık alan ve macera etkinliklerinde grup liderliği özelliklerini göstermesi sağlanır. Etkinlikler tamamlandıktan sonra öğrencilerden bir araya gelerek liderlik sürecine dair tecrübelerini paylaşması istenir (E3.5, SDB1.1). Her liderden karşılaştığı zorlukları ve bu zorlukları nasıl aştığını grup üyelerine aktarması beklenir. Grup üyeleri de liderin davranışlarını değerlendirir ve liderlik özelliklerinin görev sırasında nasıl uygulandığını tartışır (SDB2.3). Etkinlik sonunda öğrencilerden bir sonraki liderlik deneyimlerinde uygulayabilecekleri yeni yaklaşımlar belirlemeleri istenir. Öğrencilerin liderlik davranışları analitik dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

Açık alan ve macera etkinliklerinde farklı durum senaryolarında gerçekleşebilecek risklere karşı önleyici tedbirler almaları istenebilir. Ayrılıp birleşme (jigsaw) tekniği ile öğrencilerin farklı açık alan ve macera etkinliklerinde uzmanlaşmaları ve grup arkadaşlarına öğretmeleri sağlanabilir. İş birliği, iletişim, takım mücadelesi, güven oluşturma ve problem çözmeyi geliştirici oyunlar hazırlamaları ve arkadaşlarıyla oynamaları istenebilir. Açık alan becerilerini (ip bağlama, harita okuma, yön bulma vb.) farklı durumlarda (rüzgârlı ya da yağmurlu havada, spor salonunda, okul koridorunda, yürürken ya da durarak vb.) uygulamaları istenebilir. Farklı açık alan ve macera etkinlikleri, ortamlar, hava koşulları, grup büyüklükleri ve katılımcıların bireysel özellikleri (deneyim seviyesi, fiziksel dayanıklılık vb.) için detaylı ve kişiselleştirilmiş güvenlik protokolleri tasarlamaları ve uygulamaları istenebilir. Standart hareketlerin daha zorlu örüntülerini denemeye ve farklı teknikleri birleştirerek karmaşık hareket kombinasyonları (kısa zamanda kamp alanı oluşturma, buz tırmanışı, zor engellerden oluşan parkur yarışması vb.) oluşturmaya teşvik edilebilirler.

Açık alan ve macera etkinliklerinde güvenlik ile ilgili önlemler alınmadığında oluşabilecek durumları dijital kaynaklardan izlemeleri istenebilir. Açık alan ve macera etkinliklerinde kullanılan güvenlik malzemelerinin (kask, düdük, harita, emniyet kemeri vb.) hangi durumlarda kullanıldığını açıklamaları istenebilir. Açık alan ve macera etkinliklerine özgü becerileri zorluk seviyesi düşük parkurlarda kendi seviyesinde ve kendi hızında yaparak ilerlemesi sağlanabilir. Açık alan ve macera etkinliklerine özgü becerilerini geliştirmek için akran desteği ile çalışmalar yapmaları sağlanabilir.