1. TEMA: HAREKET EDİYORUM VE KOORDİNASYONUMU GELİŞTİRİYORUM
BEOSAB1. Hareketi Sergileme, BEOSAB3. Taktik ve Strateji Geliştirme
E1.1. Merak, E2.2. Sorumluluk, E2.5. Oyunseverlik, E3.2. Odaklanma, E3.3. Yaratıcılık
SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB3.2. Esneklik, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme
D3. Çalışkanlık, D4. Dostluk, D10. Mütevazılık, D14. Saygı
OB4. Görsel Okuryazarlık
BEO.4.1.1. Koordinasyon ve denge içeren hareket becerilerini sergileyebilme
a) Koordinasyon ve denge içeren hareket becerilerini algılar.
b) Koordinasyon ve denge içeren hareket becerilerinin basamaklarını gösterir.
c) Koordinasyon ve denge içeren hareket becerilerini farklı durumlarda uygular.
BEO.4.1.2. Koordinasyon ve denge geliştirici oyunlarda taktik ve strateji geliştirebilme
a) Koordinasyon ve denge geliştirici oyunlarda taktiksel problemi belirler.
b) Koordinasyon ve denge geliştirici oyunlarda belirlenen problemin çözümüne ilişkin öneri sunar.
c) Koordinasyon ve dengeyi geliştirici oyunlarda taktik ve strateji uygular.
Koordinasyon ve Denge Becerileri
Koordinasyon ve Denge Geliştirici Oyunlarda Taktik ve Strateji
birleştirilmiş hareket becerileri, denge, dikkat, iş birliği, koordinasyon, taktik, uyum
Öğrenme çıktıları gözlem formları, kontrol listeleri, öz değerlendirme, akran değerlendirme ve grup değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir.
Öğrencilere koordinasyon ve denge becerilerine yönelik bir parkur planlama, taktik ve strateji geliştirmeleri için örnek problem durumları performans görevi verilebilir. Performans görevlerinin değerlendirilmesinde analitik dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.
Öğrencilerin oyunlarda birleştirilmiş hareket becerilerine sahip oldukları; strateji, taktik ve takım çalışması ile ilgili ön bilgilerinin olduğu kabul edilir.
Öğrencilere yer değiştirme, denge becerileri ve nesne kontrolü gerektiren birleştirilmiş hareket becerileri ile ilgili sorular sorulabilir, öğrencilerden bu hareketlere örnekler vermeleri istenebilir. İstasyon çalışması ile oyunlarda birleştirilmiş hareket becerilerini sergilemeleri istenebilir. İp atlama, top yakalama gibi çalışmalarla el-göz ve ayak-göz koordinasyonları değerlendirilebilir. "Oyunda hangi hareket becerilerini kullandınız?", "Oyun içerisinde eş/takım olarak taktiksel ne yaptınız?", "Oyunun amacına ulaşmak için hangi yolları belirleyebilirsiniz?" gibi sorularla ön değerlendirmeler yapılabilir.
Birleştirilmiş hareket becerileri ile ilgili mevcut bilgi ve becerilerine ilişkin yakın çevreleri ve arkadaşlarıyla gerçekleştirebilecekleri oyun ve etkinlikler düzenlemeleri istenebilir. Günlük hayatta el-göz ve ayak-göz koordinasyonu gerektiren örnekler içeren etkinlikler yapılabilir. Denge becerileri ile geçmiş deneyimleri dikkate alınarak koordinasyon ve dengenin gelişimi için yeni yaşantılar hakkında fikir yürütmeleri istenebilir.
BEO.4.1.1.
Temel hareket becerileri [yer değiştirme becerileri (yürüme, koşma, atlama, sıçrama vb.), denge becerileri (eğilme, esnetme, dönme, ağırlık aktarımı vb.) ve nesne kontrolü gerektiren hareket becerileri (atma-tutma, top sürme, ayakla vurma, uzun saplı araçla vurma vb.)] birleştirilmiş hareket becerileri ile ilgili sorular sorularak ön bilgileri kontrol edilir. Verilen cevaplara uygun geri bildirim verilir. Birleştirilmiş hareket becerilerinden örnekler verilerek öğrencilerden bu hareketleri arkadaşları ile sergilemeleri istenir. Koordinasyon ve denge becerilerine dikkat çekmek için videolar izletilebilir ya da görsel materyaller sunulabilir (OB4). Öğrencilere "Eller ve ayaklar hangi hareketlerde uyum içinde çalışıyordu?", "Dengede kalmak için vücudun hangi pozisyonuna dikkat ettiler?" gibi sorular sorulabilir (E1.1). Koordinasyon (el-göz koordinasyonu, el-ayak koordinasyonu) ve denge becerilerinin yer aldığı iş birlikli oyun ya da istasyon çalışmaları seçilerek alan, efor, beden ve ilişki farkındalığı ile ilgili sorularla öğrencilerde merak merak uyandırılır (E1.1). Çeşitli malzemeleri (balonlar, hafif ve yumuşak toplar, kâğıttan toplar vb.) vücutlarında istenilen bölümler (el, omuz, ayak, diz vb.) ile temas ettirmeleri istenir. Vücutlarıyla nesneyi kontrol etmek, nesneyi kontrol ederek yer değiştirmek, nesneyi kontrol ederken dengede kalmak, vücudun bölümlerini değiştirerek nesneyi kontrol etmek gibi eş veya grupla yapılabilecek farklı etkinlikler düzenlenebilir. Etkinliklerde nesneyi belirlenen yönergelerle ve hareket kavramlarına odaklanarak vücudun istenen bölümüyle yönlendirmeleri istenebilir. Eş veya gruplara ayrılarak, hedeflere (işaretli alanlar, kasa, kutu, sepet vb.) çeşitli boyutlardaki top veya farklı nesneleri atarak hedefleri vurmaya çalışmaları istenir. Oyunlarda ya da etkinliklerde atış pozisyonları (çift el, tek el, baş üstünden vb.) veya hedefin uzaklığı değiştirilerek çeşitlendirmeler yapılabilir (SDB1.2). Farklı renklerde (büyük ve küçük toplar, çemberler vb.) nesneler oyun alanına dağıtılarak bu nesneleri renklerle ilişkilendirilmiş (daire, sepet, kutu vb.) hedeflere taşımaları istenebilir. Belirlenen nesneyi atarken veya taşırken hedefi görmeleri, nesneyi doğru bir şekilde atmaları veya taşımaları beklenir. Birbirleriyle çarpışmamaları için boş alanları kullanmaları istenir. Etkinliklerle ilişkilendirilmiş nesnenin belirlenen alan içine atılması ya da taşınması esnasında yürümeleri, koşmaları, farklı hareket becerilerini sergileyebilmeleri ve bunları yaparken denge sağlamaları beklenir. Etkinlik alanında düz bir çizgi, halat, denge tahtası, hafif yükseltili nesneler gibi çeşitli düzenlemeler yapılır. Bu farklı zeminlerde hareket etmeyi zorlaştıracak şekilde kolaydan zora doğru sıralamalar yapılır. Zeminde kollarını yanlara açıp dengede kalma, düz bir şekilde yürüme, ardından farklı yüzeylerde tek ayakla bekleme, tek ayak üzerindeyken yerdeki nesneleri alarak farklı yere taşıma gibi zorluk seviyeleri artırılacak şekilde denge becerileri ile ilgili hareketler yapmaları istenir (SDB3.2). Örneğin "Minderde tek ayak üzerinde şu kadar sayalım, denge ayağımızı değiştirelim, minder üzerine sıçrayıp tek ayak üzerinde dengede kalalım, çevremizdeki nesnelere çarpmadan hareket edelim, şu noktadaki nesneyi diğer noktaya doğru dengede durarak taşıyalım." gibi yönergeler verilebilir. Öğrencilerden hazırlanan etkinliğe özgü hareketlerin aşamalarının neler olduğunu, hareketlerin farklı biçimlerde uygulanabileceğini ve hareketleri doğru bir şekilde sergilemenin önemli olduğunu göz önünde bulundurarak hareketleri denemeleri istenir. Etkinlikler sırasında hareket becerileri ile hareket kavramlarına vurgu yapılır; öğrencilere ipucu, geri bildirim ve düzeltmeler verilir. Öğrencilerin oyunlarda hedeflenen hareket becerilerini hangi seviyede (düşük, orta, yüksek), ne tür bir zeminde (düz, eğimli, dairesel), hangi sürede (kısa, orta, uzun) ve hangi tempoda (hızlı, yavaş) uygulamalarının uygun olacağını; vücut ve alan farkındalığını; hareketin hangi yöne doğru (yukarı, aşağı; öne, geriye; sağa, sola) uygulanması gerektiğini fark etmeleri sağlanır (SDB3.2). Hareket becerileri ile ilişkilendirilmiş nesneleri hedefe atarken veya taşırken nesneyi nasıl kavradıklarına (el-göz koordinasyonu); yürürken, koşarken veya hedefe ulaşırken (el-ayak koordinasyonu) kuvveti ve hızı nasıl ayarladıklarına dair sorular sorulabilir; fikirlerini birbirleriyle paylaşmaları istenir (SDB1.2, SDB2.1, E3.2). Öğrencilerden birleştirilmiş hareket becerilerinin yer aldığı becerileri (atma, koşu, yakalama, uzun saplı araçla vurma vb.) oyun ve etkinliklerin aşamalarının olduğunu, farklı biçimlerde uygulanabileceğini ve bunları doğru bir şekilde sergilemenin önemli olduğunu da göz önünde bulundurarak denemeleri istenir. "Bu hareketi yaparken vücudunuz nasıl hareket etti?", "Vücudun hangi bölümlerini kullandınız?", "Hareketi yaparken elleriniz ve ayaklarınız nasıl bir uyum içindeydi?", "Hangi hareket sırasında dengede kalmakta zorlandınız?", "Hedefe top atarken/taşırken hızınızı/ gücünüzü nasıl kontrol ettiniz?" gibi sorular sorulur (SDB1.2). Oyun alanlarında ve yürürken ya da koşarken aralarındaki mesafelerde koşu yönlerine, nesneleri taşırken ya da atarken dikkatli olmalarına dair bilgilendirmeler ve düzenlemeler yapılarak etkinlik öncesinde gerekli güvenlik önlemleri alınır. Sınıfça sergileyebilecekleri bir etkinlik veya oyun tasarlamaları istenir (E3.3). Öğrencilerin oyun ve etkinlik kurallarını farklı ortamlarda (spor salonu, okul bahçesi vb.), farklı zeminlerde (çim, toprak, kum, parke vb.), farklı malzemelerle hep beraber oluşturmaları; denge ve koordinasyon becerilerini sergileyebilecekleri farklı oyun ve etkinlikleri birlikte tasarlamaları sağlanır (SDB1.2, SDB2.2, E2.2). Oyun ve etkinliklerde iş birliği yapmaları, yardımlaşmaya önem vermeleri, bireysel farklılıklara saygı duymaları, dürüst oynamaları ve kişisel sınırlarına dikkat etmeleri beklenir (D4.2, D14.2). "Bu etkinlikte birlikte çalışmanın en iyi yanı neydi?" , "Oyun içerisinde arkadaşınıza nasıl yardımcı oldunuz?" gibi sorularla iletişim, yardımlaşma ve iş birliğinin önemi de vurgulanır; öğrencilerin düşüncelerini paylaşmaları sağlanır (SDB1.2). Süreç içerisinde öğrencilerin denge ve koordinasyon becerilerine ilişkin sergiledikleri hareketleri değerlendirmek için kontrol listesi kullanılabilir.
BEO.4.1.2.
Koordinasyon ve denge hareket becerilerine vurgu yapan; uyum, ritim, dikkat ve denge bileşenlerini içeren oyunlar düzenlenerek öğrencilerin plan yapma, problem çözme ve strateji geliştirme becerilerini destekleyecek oyun ortamları oluşturulur (E3.2, E3.3). Öğrencilerin istenilen sonuca/hedefe ulaşmada belirledikleri strateji ve taktiği kullanabilmelerini, birlikte düşünüp karar vermelerini gerektiren koordinasyon ve denge oyunları tasarlanır. Oyunda istenilen sonuç/hedef doğrultusunda taktiksel problemin ne olabileceği ile ilgili sorular sorulur (KB2.11). "Oyunda hedefe ulaşmak için hangi yolları izleyebilirsiniz?", "Bu oyunda hangi taktikler etkili olur?", "Oyunda dengenizi korumak veya hedefe ulaşmak için nasıl bir taktik geliştirebilirsiniz?" gibi sorularla öğrencilerin oyundaki taktiksel problemleri fark etmeleri sağlanır. Verilen cevaplar doğrultusunda ipuçları verilerek oyundaki taktiksel problemlerin neler olabileceğini belirtmeleri istenir (SDB3.2). Öğrencilerden verilen probleme takım arkadaşları ile çözüm önerileri sunmaları istenir (SDB3.3). Öğrencilerden oyunlar içerisinde kendi güçlü ve zayıf yanlarını anlamaları ve bunlara uygun çözüm önerileri geliştirmeleri de beklenir (SDB1.3, D10.1). Öğrencilerden belirledikleri taktiği oyun içerisinde uygulamaları istenir. Öğrencilere oyun alanındaki güvenli alanlara ve kendi kişisel alanlarına dikkat etmeleri, hareket ederken birbirlerini kontrol etmeleri, koşu yönü, geçiş yönü gibi konularda bilgilendirmeler yapılır ve oyunda kullanılan malzemelerle ilgili güvenlik önlemleri alınır. Açık alan, spor salonu, sınıf, farklı çevre, zemin ve hava koşullarında eş veya grupla oynayabilecekleri oyunlar düzenlenir. Taktiksel problemi aynı ya da farklı olan koordinasyon ve denge geliştirici oyunlar tasarlanarak öğrencilerin koordinasyon ve denge hareket becerilerinin geliştirilmesi sağlanır (BEOSAB1). Öğrencilerin küçük gruplar hâlinde veya takım olarak katılabilecekleri oyunlar düzenlenir. Düzenlenen bu oyunlarda öğrencilere ortak amaç belirleme, bu amaca ulaşmak için iş bölümü yapma, birbirini destekleme, farklılıklara saygı duyma, birlikte oynarken yaşadıkları duyguları fark etme ve tebrik etme davranışlarını geliştirmeleri için fırsatlar sunulur (BEOSAB8, D4.2, D3.4, E2.5). "Birlikte çalışırken neler hissettiniz?", "Oyunlarda birbirinizle nasıl iletişim kurdunuz?" gibi sorular sorularak öğrencilerden duygu ve düşüncelerini açıklamaları istenir (SDB1.3). Takım ruhu, grup dinamiği, iş birliği, yardımlaşma, iletişim kurma ve saygı kavramları üzerinde durulur. Öğrencilere koordinasyon ve denge becerilerine yönelik taktik ve strateji geliştirmeleri amacıyla problem durumları sunulur. Bu problemlere yönelik çözüm yolları bulmaları istenir. Geliştirdikleri çözüm önerilerini tasarladıkları bir oyun ya da parkurda sergileme performans görevi verilebilir.
Oyun ve etkinliklerde birleştirilmiş hareket becerilerini uygularken görev, ekipman, mekân ya da kişi sayısı değiştirilerek öğrencilerin bireysel özelliklerine uygun zorluk seviyesinde etkinliklere katılmaları sağlanabilir. Kullanılan materyalin boyutları büyütülüp küçültülebilir veya süre ile ilgili değişiklik yapılarak beceriyi sergilemeleri istenebilir. Hareket kavramlarına uygun hareketleri sergiledikleri oyunlarda kullanılacak nesnelerin ağırlıkları artırılabilir, oyun alanındaki mesafeler değiştirilebilir ve kullanılacak malzemelerin sayısı veya çeşidi artırılabilir.
Öğrencilerden ilgi duydukları bir spor branşını araştırarak bu branşa ait koordinasyon ve denge becerilerini ya da spor branşındaki taktik ve stratejileri gözlemlemeleri, bunu arkadaşlarıyla paylaşmaları istenebilir.
Öğrencilerin bireysel özelliklerine uygun olarak kendi hızlarında ilerleyebilecekleri şekilde oyun ve etkinlikler düzenlenebilir. Koordinasyon ve denge becerilerini geliştirmeye yönelik oyun ve etkinliklerde ek süre, fazla tekrar, hedeflerin öğrencilerin düzeylerine uygun olarak düzenlenmesi gibi uyarlamalar yapılabilir. Denge çalışmaları yapılırken ihtiyaç duyulması hâlinde öğrencilere fiziksel yardım sağlanabilir. Öğrencilerin oyun ve etkinlikler sırasında taktik ve stratejileri grup hâlinde belirlemeleri ve bu süreçte akran desteği almaları sağlanabilir.