4. TEMA: SAĞLIĞIM İÇİN FİZİKSEL AKTİVİTEYE KATILIYORUM

BEOSAB10. Güvenli Ortam Oluşturma Becerisi

KB1. Temel Beceriler, KB2.7. Karşılaştırabilme

E1.2. Bağımsızlık, E1.4. Kendine İnanma, E2.4. Güven, E3.4. Gerçeği Arama

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.1. Uyum, SDB3.2. Esneklik, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D2. Aile Bütünlüğü, D3. Çalışkanlık, D11. Özgürlük, D13. Sağlıklı Yaşam, D16. Sorumluluk, D20. Yardımseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB7. Veri Okuryazarlığı

BEO.2.4.1. Fiziksel aktivite sırasında vücudunda meydana gelen değişimleri açıklayabilme

BEO.2.4.2. Kendisinin ve yakın çevresinin fiziksel aktiviteye katılımlarını karşılaştırabilme

a) Kendisinin ve yakın çevresinin fiziksel aktivite katılım durumlarını belirler.

b) Kendisinin ve yakın çevresinin fiziksel aktivite katılım durumları arasındaki benzerlikleri listeler.

c) Kendisinin ve yakın çevresinin fiziksel aktivite katılım durumları arasındaki farklılıkları listeler.

BEO.2.4.3. Fiziksel aktiviteye katılım hedefleri belirleyebilme BEO.2.4.4. Fiziksel aktivite ve sağlık arasındaki ilişkiyi açıklayabilme

BEO.2.4.5. Oyun ve fiziksel aktiviteler sırasında güvenli ortam oluşturabilme

a) Oyun ve fiziksel aktiviteler sırasında ortaya çıkabilecek riskleri tanımlar.

b) Oyun ve fiziksel aktiviteler sırasında ortaya çıkabilecek riskler karşısında önleyici tedbirler alır.

Fiziksel Aktiviteye Katılım Sırasında Vücutta Meydana Gelen Değişimler

Fiziksel Aktiviteye Katılım

Fiziksel Aktiviteye Katılım Hedefleri

Fiziksel Aktivite ve Sağlık İlişkisi

Oyun ve Fiziksel Aktivitelerde Güvenli Ortam

dengeli beslenme, düzenli fiziksel aktivite, düzenli uyku, fiziksel aktivite, fizyolojik değişim, güvenli ortam, ilk yardım, sağlık, yeterli sıvı alımı

Öğrenme çıktıları açık uçlu sorular, çalışma kâğıdı, gözlem ve öz değerlendirme formları, kontrol listeleri,  kavram analizi şeması ve portfolyo kullanılarak değerlendirilebilir.

Fiziksel aktivite hedefleri ile ilgili günlük tutularak portfolyolar oluşturulur. Portfolyolar derecelendirme ölçeği ile değerlendirilebilir. Fiziksel aktivite ve sağlık konulu araştırma ödevi, fiziksel aktivite günlüğü tutma, fiziksel aktivite ile ilgili pano hazırlama ve günlük atılan adım sayısının takibi ile ilgili performans görevleri verilebilir; görevlerin değerlendirilmesinde analitik dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.

Öğrencilerin fiziksel aktiviteler sırasında kalp atışlarının hızlanması, nabızlarının artması, terleme gibi vücutlarında meydana gelen değişimleri fark ettikleri; okul içi fiziksel aktiviteye katılım sağladıkları, temel ısınma ve soğuma hareketlerini bildikleri, fiziksel aktivitenin eğlenceli yönlerinin farkına vardıkları, sağlıkları için fiziksel aktivitenin önemini bildikleri kabul edilir. Öğrencilerin oyunlarda karşı karşıya kalabilecekleri risk durumlarını ve almaları gereken tedbirleri temel düzeyde bildikleri kabul edilir.

Öğrencilerle temel hareket becerilerini içeren bir oyun seçilir. Oyun oynandıktan sonra vücutlarında meydana gelen değişimler ve fiziksel aktiviteye düzenli olarak katılmanın sağlık üzerine etkileri ile ilgili sorular sorularak öğrencilerden bunları cevaplamaları istenebilir. “Oyunlara başlamadan önce almanız gereken güvenlik tedbirleri neler olabilir?” sorusu sorularak öğrencilerin ön bilgileri yoklanabilir. Oyuna başlamadan önce, oyun sırasında ve sonrasında alınması gereken kişisel ve çevresel güvenlik önlemleri üzerinde fikir üretmeleri (kıyafet ve uygun ayakkabı kullanımı, ısınma ve soğuma yapma, uygun materyal ve alan seçimi, çevre güvenliği vb.) istenebilir.

Öğrencilere günlük hayatlarında ne tür fiziksel aktiviteler yaptıkları sorulabilir. Okul içinde ve dışında yaptıkları fiziksel aktiviteleri düşünmeleri istenir. Verilen cevaplar doğrultusunda bazı örnek fiziksel aktivite türlerini deneyimlemeleri sağlanabilir. Fiziksel aktivite hareketlerini yaparken vücutlarında ne gibi değişimler meydana geldiği sorularak nedenleri hakkında tartışılabilir. Öğrencilerden bir günlerini düşünmeleri istenerek yaptıkları fiziksel aktivitelerde enerji ihtiyaçlarını nasıl karşıladıklarını, ne kadar sıvı aldıklarını ve kendilerini nasıl hissettiklerini paylaşmaları istenebilir.

BEO.2.4.1. Öğrencilere fiziksel aktiviteleri içeren hareketlerden oluşan parkurlar (kalp ve solunum hızını artıran, farklı şiddetlerde vb.) hazırlanır. Parkur içeriği hakkında bilgi verilerek hareketler gösterilir.  Ardından  öğrencilere  kendilerini  ve  birbirlerini  değerlendirebilecekleri  kontrol listeleri veya öz değerlendirme formları verilerek fiziksel aktivite düzeylerini ölçmeleri (30 sn.de … şınav çektim, …. kere sıçradım, 1 dk.da … kere ip atladım vb.) ve vücutlarında meydana gelen fizyolojik değişimleri ("Yüzüm kırmızı renkte.", "Terlemiş görünüyorum.", "Göğsüm hızla inip kalkıyor.", "Kalbimin vücudumda attığını hissediyorum." vb.) kaydetmeleri sağlanır (KB2.17, OB7, SDB1.2). Öğrencilere “Fiziksel aktivite yaparken sizi en çok zorlayan, en çok keyif aldığınız ve nabzınızın en çok attığı hareketler hangileridir?”, “Düzenli fiziksel aktivite yapmaya başladığınızda vücudunuzda ne gibi değişiklikler hissettiniz?”, “Bu değişikliklerin sebepleri sizce neler olabilir?” gibi sorular sorularak vücutlarında meydana gelen değişimleri açıklamaları istenir (E3.4, SDB1.1, SDB3.3). Öğrenciler, doğru ve güvenilir bilgiyi ayırt etmeleri ve eleştirel bir bakış açısıyla hareket etmeleri için yönlendirilir (D3.3). Bu süreç açık uçlu sorular, kontrol listeleri ve öz değerlendirme formları ile değerlendirilebilir.

BEO.2.4.2. Hangi gün hangi hareketin yapılacağını; hareketin şiddetini, süresini, sıklığını içeren form hazırlanarak yapılması gereken günlük fiziksel aktivitelerin kaydını tutmaları sağlanır (SDB1.2). Öğrencilerden okulda yaptıkları fiziksel aktivite çalışmalarını aileleri, arkadaşları ve yakın çevreleri ile paylaşmaları ve paylaştıkları kişileri fiziksel aktiviteye katılmaya teşvik etmeleri istenir. Öğrencilerden okul içinde arkadaşlarıyla; okul dışında ise aile, arkadaş ve yakın çevreleri ile çeşitli fiziksel aktiviteler yapmaları ve bunları kayıt altına almaları istenir (BEOSAB4). Ne tür aktiviteler (ip atlamak, bisiklet sürmek, paten kaymak, şınav/ mekik çekmek, yürüyüş yapmak, merdiven çıkmak vb.) yaptıkları, aktivitelerin ne sıklıkta (her gün, haftada üç gün vb.), ne kadar süreyle (30 dk., bir saat, haftada 150-300 dk. arası vb.), hangi şiddette (düşük, orta, yüksek) olduğuna ilişkin bilgi toplayıp kendilerinin ve yakın çevrelerinin fiziksel aktiviteye katılım durumlarını belirlemeleri sağlanır (OB1, OB7).

Öğrencilerden evde, bahçede, rekreasyonel alanlarda seçtikleri arkadaş, aile büyüğü ile bir hafta boyunca birlikte hangi günler (haftada üç gün: pazartesi, çarşamba, cuma; her gün vb.), nerede (park, doğa, ev ortamı vb.) ve ne tür fiziksel aktiviteler (yürüyüş, ip atlama, mekik/şınav çekme, yüzme, vb.) yaptıklarını içeren bir günlük tutmaları istenir (SDB1.2). Sonraki haftalarda günlükte tutulan bazı hareketleri sınıf arkadaşlarına göstermeleri istenir. Öğrencilerden kendilerinin ve yakın çevrelerinin fiziksel aktivite durumlarının benzer ve farklı yönlerini listelemeleri istenir. Hem kendileri hem de yakın çevrelerindeki kişilerle ilgili fiziksel aktivite görevleri verilerek sorumluluk bilincinin oluşmasına, aileleriyle yaptıkları çalışmalarla aile içi iletişim ve iş birliğinin güçlenmesine, sosyal ve sportif etkinliklere isteyerek katılmalarına, belirlenen planlar doğrultusunda hedeflerini gerçekleştirmelerine fırsat sunulur (D2.4, E1.4, SDB2.1). Fiziksel aktivite için yer ve zaman konusunda çevrelerindeki fırsatları keşfetmeleri için yaşadıkları bölgede yer alan fiziksel aktivite ortamlarını tespit etmeleri istenir. Bu süreç, kontrol listeleri ve öz değerlendirme formu ile değerlendirilebilir.

BEO.2.4.3. Fiziksel aktivite yapmanın neden gerekli olduğu, fiziksel aktivitenin nerede yapılabileceği, fiziksel aktivite yaparken dikkat edilmesi gerekenlerin neler olduğuna yönelik sorular sorularak öğrencilerin ön bilgileri kontrol edilir (SDB1.1). Öğrenciler farklı fikirler üretebilmeleri, fikirlerini özgürce ifade edebilmeleri, duygu ve düşüncelerini dile getirmeleri noktasında cesaretlendirilir (D11.1, E1.2, SDB2.1). Fiziksel aktiviteyi hayatımızın bir parçası hâline getirmenin öneminden, fiziksel aktivitelerin beden (kas-eklem kontrolünü artırarak denge sağlanması, kas-eklem esnekliğinin korunması, vücut postürünün korunması vb.) ve ruh sağlığımıza (mutluluk hissi oluşturması, benlik saygısı ve öz güveni artırması vb.) katkılarından bahsedilir. Okul içinde yaptıkları fiziksel aktivitelerden hangilerini hatırladıkları sorularak örnekler vermeleri istenir. Gönüllü öğrencilere liderlik rolü verilir. Liderlerin belirledikleri fiziksel aktiviteleri (yavaş yürüyüş, hızlı yürüyüş, düşük tempolu koşu, tempolu koşu, ip atlamak, dans etmek, yavaş tempoda bisiklet sürmek vb.) arkadaşlarıyla uygulamaları istenir. Farklı hareketleri yaparken nefes almalarında ve kalp atışlarında ne gibi değişiklikler hissettiklerini paylaşmaları sağlanır (SDB1.1). Bu değişikliklerin fiziksel aktivite yoğunluğu hakkında bilgi verdiği söylenir. Öğrencilere nefes almanın ve kalp atışının çok fazla olmadığı (dinlenmiş kalp atışının biraz üstü), normalden fazla olduğu ve normalden çok fazla olduğunu hissettikleri aktiviteler sorularak öğrencilerin yavaş, orta ve yüksek şiddet kavramlarını keşfetmeleri sağlanır. Her gün orta şiddette fiziksel aktivite (tempolu yürüyüş, düşük tempolu koşu, ip atlamak, bisiklet sürmek, dans etmek, masa tenisi oynamak, yüzmek vb.) yapmaları önerilir.

Öğrencilere okul dışında yapacakları, sevdikleri ve kendi belirleyecekleri bir fiziksel aktivite seçme görevi verilir (KB3.1). Öğrencilerden yapacakları fiziksel aktivite ile ilgili (günlük, haftalık, aylık, yıl sonu vb. periyotlarda) ulaşmak istedikleri hedefleri belirlemeleri istenir (SDB1.2). Seçilen fiziksel aktivitenin düzenli ve devamlı olması gerektiği hatırlatılır. Bu hedef doğrultusunda okul dışı fiziksel aktivite günlüğü tutmaları istenir. Ulaşılan hedefle ilgili sayısal verilerin yanı sıra bu süreçte neler hissedildiği, hangi zorluklarla karşılaşıldığı, kolay gelen yönleri, seçilen fiziksel aktivitenin ne gibi yararı olduğu, vücutlarında meydana gelen değişiklikleri günlükte özetlemeleri beklenir (OB7, D16.1, SDB1.3, KB2.3). Elde edilen veriler eğitim öğretim yılı sonunda renkli bir biçimde grafikle resmedilerek paylaşılır (OB7). Hedefleri doğrultusunda tutulan  günlüklerden oluşan portfolyo hazırlamaları istenebilir.

BEO. 2.4.4. Öğrencilere sağlıkları için düzenli fiziksel aktivite yapma, dengeli beslenme, düzenli uyku ve yeterli sıvı alımının önemini içeren görsel, etkileşimli ve eğitici içerikler sunulur (OB4). Görsel içerik sunumlarının ardından öğrencilere “Düzenli fiziksel aktiviteye katılmak neden önemlidir?”, “Fiziksel aktivite yaptığınızda kendinizi nasıl hissediyorsunuz?”, “Sağlıklı olmak için ne tür besinler tüketmeliyiz?”, “Su içmek neden gereklidir?” gibi sorular sorularak öğrencilerin ön bilgileri yoklanır (SDB1.1).

Fiziksel aktiviteleri içeren oyunlar (eğitsel oyunlar, geleneksel çocuk oyunları vb.), istasyon çalışmaları veya parkurlara öğrencilerin katılımları sağlanır. Düzenli fiziksel aktivitenin yaşam kalitesi üzerine etkisinin keşfedilmesi için "Düzenli fiziksel aktivite yaparsam uyku kalitem artar.", "Kendimi daha enerjik hissederim." gibi ipuçları verilir. Hangi aktiviteleri (oyun oynadığım zaman, bisiklete bindiğim zaman, ip atladığım zaman, meyve yediğim zaman vb.) yaptıktan sonra kendilerini iyi hissettikleri sorularak cevap vermeleri beklenir. Beklenen cevaplara ulaşılamazsa farklı sorularla yönlendirme yapılarak sağlıklı beslenme ve düzenli fiziksel aktivite yapmanın sağlık için önemli bir faktör olduğunu açıklamaları sağlanır (SDB1.3). Öğrencilerden sağlıkları için düzenli fiziksel aktivite yapma, yeterli ve dengeli beslenme ile düzenli ve kaliteli bir uykunun gereğini bilmeleri ve önemsemeleri beklenir (D13.2). Öğrencilere eşle ya da grupla yapabilecekleri fiziksel aktivite ve sağlık konulu performans görevi verilerek öğrencilerden sözlü sunum yapmaları istenebilir. Ayrıca fiziksel aktivite ve sağlık ilişkisi ile ilgili kavram analizi şeması (frayer modeli) oluşturmaları istenerek değerlendirme yapılabilir.

BEO.2.4.5. “Sizce dersimizde oyun ve fiziksel aktivitelere başlamadan önce güvenliğiniz için hangi önlemleri almanız gerekebilir?”, “Oyun ve fiziksel aktiviteler sırasında kılık kıyafet ve ayakkabı tercihiniz nasıl olmalıdır?”, “Oyun oynarken dersimizden önce yerler ıslak ya da buzluysa nelere dikkat etmelisiniz?”, “Oyun oynarken okul bahçemizde sert zemin, duvar, merdiven kenarları, kale direkleri gibi dikkat edilmesi gereken alanlarda hangihangi davranışları sergilemelisiniz?” gibi sorularla konu hakkında düşüncelerini ifade etmeleri sağlanır. Öğrencilerden oyun ve fiziksel aktiviteler sırasında ortaya çıkabilecek riskleri önceki öğrenmelerini de dikkate alarak tanımlamaları istenir. Öğrencilerle bir oyun seçilir. Oyun öncesi, sırası ve sonrasında meydana gelen durumlar neticesinde gerekli önlemleri almanın önemi örnek olaylar üzerinden gösterilir. “Oyun öncesinde hangi alanı ve malzemeyi tercih etmelisiniz?”, “Oyunda arkadaşınızla çarpışma, kayma, aynı topa uzanma, koşarken arkadaşınızın alanına girme vb. durumlarla karşılaştığınızda nasıl bir yaklaşım sergilemelisiniz?”, “Arkadaşlarınızla fiziksel aktivite yaparken arkadaşlarınızdan arkadaşlarınızdan biri yaralandığında ona nasıl müdahale etmelisiniz?” gibi sorularla oyun ve fiziksel aktiviteler sırasında oluşabilecek risklere karşı alacakları tedbirler tedbirler konusunda öğrenciler bilinçlendirilir (SDB3.3).

Öğrencilerin alınması gereken tedbirlerle ilgili karara varmaları ve bu kararları listeleyerek sınıf panolarına asmaları sağlanır. Güvenli ortam sağlama ile ilgili örnek olaylar üzerinden canlandırma yaptırılır; ortaya çıkan problemlere yönelik olarak görev bilincine sahip olma, yardımlaşma ve iş birliği ile güvenli çözüm üretmenin önemini fark etmeleri beklenir (D16.3, D20.2, E2.4, SDB2.2). Güvenli ortam oluşturmak için önleyici tedbirler alınmadığında ortaya çıkabilecek olası sonuçlara örnekler (burun kanaması, ayak bileği burkulması vb.) verilir. Yaralanma durumlarında yapılması gereken temel ilk yardım konularına değinilir. Öğrencilere okulda, sınıfta,  beden  eğitimi  ve  oyun  derslerinde  karşılaşabilecekleri ilk yardım gerektiren durumlarla ilgili temel ilk yardım kurallarından bahsedilir. Konu ile ilişkili eğitici içerikler (animasyon, çizgi film vb.) sunulur. İlk yardım malzemeleri getirilerek malzemelerin kullanımları konusunda bilgilendirme yapılır. Ders esnasında meydana gelebilecek olaylarla ilgili örnek senaryolar hazırlanır. Eş ya da grup çalışması ile drama, gösteri, canlandırma, rol oynama vb. tekniklerle uygulamalı bir şekilde konunun anlaşılması sağlanır (SDB3.2). Bu süreç, açık uçlu sorulardan oluşan çalışma kâğıdı ile değerlendirilebilir.

Oyun oynarken ve fiziksel aktiviteler yaparken vücutlarında meydana gelen değişimlerin nedenleri hakkında tartışılabilir.

Öğrencilerden günlük adım sayılarını kaydetmeleri ve bunları basit bir grafiğe dönüştürmeleri istenebilir.

Okul idaresi, veli, öğretmen ve öğrencilerin katılabileceği fiziksel aktivite ve sağlık günü etkinlikleri planlanabilir.

Okul öncesi zamanda okuldaki tüm öğrencilerin hareket edebileceği etkinlikler yaptırılabilir.

Öğrencilerden daha önce oynadıkları oyunları uyarlayarak sağlıklı ve sağlıksız besinler ile ilişkili oyun kurgulamaları istenebilir.

Fiziksel aktiviteler sırasında vücutlarında meydana gelen değişimlerin neler olabileceğine yönelik yazılı, görsel veya dijital içerikler kullanılabilir.

Fiziksel aktiviteye katılıma teşvik etmek için ailelere kontrol listesi verilerek öğrencilerin hedef belirlemeleri ve takip edilmeleri sağlanabilir.

Öğrencilerin oyun ve fiziksel aktiviteler sırasında güvenli ortam oluşturabilmelerine destek sağlamak için basit yönergeler hazırlanabilir.

Temel ilk yardım konularında görsel içerik, fotoğraf ve videolar sunularak öğrencilerin desteklenmesi sağlanabilir.