3. TEMA: HAYATIN DENGESİ

Metin Tahlili (Anlama): Okuma, Dinleme/İzleme; Edebiyat Atölyesi (Anlatma): Yazma, Konuşma

E1.1. Merak, E1.4. Kendine İnanma (Öz Yeterlilik), E2.1. Empati, E2.2. Sorumluluk, E3.3. Yaratıcılık, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.11. Özgün Düşünme

SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D1. Adalet, D5. Duyarlılık, D6. Dürüstlük, D10. Mütevazılık, D13. Sağlıklı Yaşam, D17. Tasarruf, D18. Temizlik, D19. Vatanseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB6. Vatandaşlık Okuryazarlığı, OB8. Sürdürülebilirlik Okuryazarlığı

Metin Tahlili (Anlama)
Dinleme/İzleme
TDE1.1. “Hayatın Dengesi” temasında ele alınan metinlerde dinleme/izlemeyi yönetebilme
TDE1.2. “Hayatın Dengesi” temasında ele alınan metinlerde anlam oluşturabilme
TDE1.3. “Hayatın Dengesi” temasında ele alınan metinleri çözümleyebilme
TDE1.4. “Hayatın Dengesi” temasında ele alınan metinlerden hareketle doğal kaynakları sürdürülebilir bir şekilde korumaya yönelik öz farkındalık geliştirebilme ve bunu yansıtabilme
Okuma
TDE2.1. “Hayatın Dengesi” temasında ele alınan metinlerde okumayı yönetebilme
TDE2.2. “Hayatın Dengesi” temasında ele alınan metinlerde anlam oluşturabilme
TDE2.3. “Hayatın Dengesi” temasında ele alınan metinleri çözümleyebilme
TDE2.4. “Hayatın Dengesi” temasında ele alınan metinlerden hareketle hayata ilişkin görüşlerini yansıtabilme
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Konuşma
TDE3.1. Güncel teknoloji ve çevre konusunda yaşadığı dünyayı güzelleştirme farkındalığı oluşturmak için yapacağı konuşmasını yönetebilme
TDE3.2. Sürdürülebilirlik ve teknolojinin çevresel etkileri konusunda gerçekleştireceği konuşması için içerik oluşturabilme
TDE3.3. Sürdürülebilirlik ve teknolojinin çevresel etkileri konusunda gerçekleştireceği konuşması için kural uygulayabilme
TDE3.4. Sürdürülebilirlik ve teknolojinin çevresel etkileri konusunda gerçekleştireceği konuşmasına yönelik değerlendirmelerini yansıtabilme
Yazma
TDE4.1. Sürdürülebilir hayata yönelik toplumsal sorumluluklarını ortaya koyacakları yazma sürecini yönetebilme
TDE4.2. Toplumsal yaşam, sürdürülebilirlik, kültürel ve çevresel unsurlara yönelik başkalarının görüşlerini alabileceği kendi yazısına içerik oluşturabilme
TDE4.3. Toplumsal yaşam, sürdürülebilirlik, kültürel ve çevresel unsurlara yönelik başkalarının görüşlerini alabileceği yazısı için kural uygulayabilme
TDE4.4. Sürdürülebilir hayat için toplumsal sorumluluklara yönelik farklı görüşleri ve kendi görüşlerini bir araya getirdiği yazısı hakkındaki değerlendirmelerini yansıtabilme

“Hayatın Dengesi” temasının içerik çerçevesi şu şekildedir:
• Okuma
• Yazma
• Dinleme/İzleme
• Konuşma
Okuma becerisinin geliştirilmesi için dünyadaki kaynakların kullanımı, birey ve toplumların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmesi, yaşanan çevreyi koruma ve ona saygı gösterme, yaşam tarzı vb. içerikleri etkili biçimde yansıtabilecek edebî türlerden bir gezi yazısı seçilir. Gezi yazısı ile mekâna ait bilgilendirici ifadeler de içermesi yönünden benzer özelliklere sahip broşür, karşılaştırma metni/ara metin olarak ele alınır. Sürdürülebilir bir hayatın temel unsuru olan bireyi ve içinde yaşadığı toplumu çeşitli yönleri ile yansıtmaya elverişli hikâye türünde bir metnin de tahlili yapılır. Öğrencilerin tahlil edilen edebî ve bilgilendirici metinlerden hareketle yaşadıkları çevreye yönelik farkındalık geliştirmeleri beklenir.
Yazma becerisinin geliştirilmesinde öğrencilerden, tahlil ettikleri gezi yazısının içeriğinden hareketle bir anket hazırlamaları istenir. Temanın içeriğine uygun bir probleme/konuya odaklanan ankette iş birliği yapılacak kişi ve gruplar öğrenciler tarafından tespit edilir ve böylece anketin hedef kitlesi belirlenir. Hazırlanan anketi belirlenen hedefe uyguladıktan sonra öğrencilerden anket sonuçlarını yazılı olarak paylaşmaları beklenir.
Dinleme/izleme becerisinin geliştirilmesinde içerik olarak teknoloji ve çevre temalı çok modlu bir haber metni seçilir. Metinde teknoloji ve çevre konusu ekseninde, insan ve yaşamla ilgili çeşitli olay ve durumun farklı bakış açıları ile öğrencilere yansıtılması amaçlanır. Bu çalışmalar ile temada ele alınan konular çerçevesinde öğrencilerden yaşamda sürdürülebilirlik konusu üzerine özgün fikirler oluşturmaları beklenir.
Konuşma becerisinin geliştirilmesinde öğrencilerden tahlil edilen dinleme/izleme metninden hareketle teknoloji ve çevre ile ilgili güncel bir konuyu/problemi bir sunum vasıtasıyla ele aldıkları sözlü anlatım gerçekleştirmeleri istenir. Öğrencilerden temaya bağlı olarak sürdürülebilirlik konusunu teknolojik gelişmelerle ilişkilendirebilecekleri bir konuşma hazırlamaları istenir.

sürdürülebilirlik, çevre, günlük dil, gerçeklik, kurmaca, görsellik, özlü anlatım, açık ve örtük ileti, iş birliği, anket

Metin Tahlili (Anlama)
Okuma ve Dinleme/İzleme
• Gözlem formu
• Çalışma kâğıdı
• Açık uçlu sorular
• Pano
• Kısa cevaplı sorular
• İnfografik metin
• Karşılaştırma tablosu
• Balık kılçığı
• Çıkış kartı
“Hayatın Dengesi” temasını ele alan metinlerde okumayı yönetebilme sürecinde pano; anlam oluşturma süreci için açık uçlu soru, infografik metin, balık kılçığı; çözümlemede karşılaştırma tablosu, çalışma kâğıdı; yansıtmada balık kılçığı uygulanabilir.
“Hayatın Dengesi” temasını ele alan metinlerle dinlemeyi/izlemeyi yönetebilme sürecinde gözlem formu tutulabilir. Anlam oluşturma süreci için kısa cevaplı sorular, çalışma kâğıdı; çözümlemede açık uçlu sorular; yansıtmada çıkış kartı uygulanabilir.
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Konuşma ve Yazma
• Çevre ve teknoloji bağlamında güncel bir sorun hakkında sunum hazırlamaya yönelik performans görevi
• Sürdürülebilirlik ile ilgili bir anket hazırlanıp uygulama sonuçlarını yazılı paylaşabilmesine yönelik performans görevi

Öğrencilerin performans görevleri; içeriğe uygunluk, sunum becerisi, beden dili, etkileşim, zaman ve mekân kullanımı görsel ve iletişim ögelerinin kullanımı gibi ölçütlerle dereceli puanlama anahtarı hazırlanarak değerlendirme yapılır. Öğrencilerin sergilediği performansları değerlendirmek için ayrıca öz değerlendirme ve akran değerlendirme formlarından yararlanılabilir.
Tema Sonu Değerlendirme
Tema değerlendirmesi için giriş-çıkış kartı (KWL) kullanılır.

Öğrencilerin çevre bilinci ve sürdürülebilirliğin hayatın önemli dinamikleri arasında yer aldığına dair temel düzeyde bilgiye sahip olduğu varsayılmaktadır. Öğretici metinlerin yazılma amacı, yapısı, anlatım özellikleri vb. ile ilgili bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir. Öğrencilerin olay çevresinde gelişen edebî metinlerden hikâyenin özellikleriyle ilgili genel bilgilerinin olduğu düşünülmektedir. Ayrıca yazım ve noktalama kurallarını, anlatım tür ve tekniklerini; cümleye benzerlik, kesinlik, pişmanlık, gereklilik vb. anlamları katan ifade ve yapıları bildikleri kabul edilmektedir.

Öğrencilerin temaya ilişkin temel kabullerini (ön bilgilerini) tespit etmek için soru-cevap, açık uçlu soru, beyin fırtınası gibi yöntemler uygulanır.

Önceki öğrenme yaşantılarında gezi yazısı ile ilgili edinilen temel bilgiler bu temada işlenen gezi yazısı için ön bilgi oluşturur.
Teknoloji, sosyoloji, ekoloji disiplinlerinden öğrenilen bilgilerle bu temada öğrenilecek bilgiler arasında köprü kurulur. Öğrencinin günlük hayatta teknoloji ve çevreye yönelik edindiği bilgiler ve kazandığı deneyimler, tahlil edilen metinlere yönelik yapılacak yorumların kaynağını oluşturur.
Öğrencilerin, edebiyatın yaşamı her yönüyle kuşattığını içselleştirmeleri, içinde bulundukları çevreyi tahlil edilen metinlerle anlamlandırmaları sağlanır. Çevresel şartların kalitesini ve sürdürülebilirliğini teknolojik gelişmelerle yeniden düşünmeleri, tema çerçevesinde ele alınan metinler yoluyla sağlanır. Tahlil edilen metinler ile öğrencilerin çevrelerine yönelik sorumluluk bilinci kazanmaları beklenir. Ayrıca bu temada hikâye türünde bir metnin incelemesine yönelik edinilen bilgiler “Hayalimdeki Yarın” temasında da işlenecek hikâye türündeki metnin inceleme sürecinde ön bilgi işlevi görür.

Süreç Çerçevesi: Bu süreçte öğrencilerden edebiyatın yaşamı her yönüyle kuşatan bir dil sanatı olduğunu fark etmeleri, içinde bulundukları çevreyi tahlil edilen metinlerle anlamlandırmaları ve çevresel şartların kalitesini ve sürdürülebilirliğini teknolojik gelişmelerle yeniden düşünmeleri beklenir. Bu temada okuma metni olarak edebî türlerden bir gezi yazısı ve bir hikâye tahlil edilir. Ardından teknoloji ve çevre temalı çok modlu bir haber metni dinletilir/izletilir. Konuşma becerisi üzerine yapılan çalışmalarda öğrencilerden tahlil edilen dinleme/izleme metninden hareketle teknoloji ve çevre ile ilgili güncel bir konuyu/problemi bir sunum vasıtasıyla ele alarak sözlü anlatım gerçekleştirmeleri beklenir. Öğrencilerin tahlil ettikleri okuma metninin içeriğinden  areketle bir anket hazırlayıp uygulayarak anket sonuçlarını yazılı hâle getirmeleri sağlanır. Böylece yazılı bir ürün ortaya çıkarılıp yazma becerilerine işlerlik kazandırılır.

Metin Tahlili (Anlama)
Okuma
TDE2.1
Okuma becerisini geliştirmeye yönelik çalışmalarda öğrencilere çevrelerine dair sorumluluk bilinci kazandırmak, yaşanılan mekânları ve bu mekânların özelliklerini fark ettirmek amacıyla kültürel ve doğal zenginlikleri yansıtan edebî türlerden gezi yazısı tahlil edilir. Gezi yazısı ile mekâna ait bilgilendirici ifadeler de içermesi yönünden benzer özelliklere sahip broşür, karşılaştırma metni/ara metin olarak ele alınır. Sürdürülebilir bir hayatın temel unsuru olan bireyi ve içinde yaşadığı toplumu çeşitli yönleri ile yansıtan bir hikâyenin tahlili yapılır.
Öğrencilerden gezmek istedikleri üç yeri (yakın çevrelerinden bir yer, ülke sınırları içinde bir yer, dünyadaki bir yer) nedenlerini belirterek not kâğıtlarına yazmaları istenir. Bu kâğıtların görsellerle desteklendiği bir pano oluşturulur. Okuma metni olarak yaşanılan mekânları ve bu mekânların kültürel ve doğal zenginliklerini yansıtan edebî türlerden bir gezi yazısı belirlenir. Göz atarak okuma yöntemiyle metnin başlıkları ve görselleri öğrencilere inceletilir, buna bağlı olarak içerik hakkında öğrencilerden tahminde bulunmaları istenir. Metinle ilgili çözümleme ve değerlendirme yapılacağı öğrencilere hatırlatılır, yazarın duygu ve izlenimlerini yansıtan unsurların altı çizilerek metin okunur (SDB2.3).

TDE2.2
Gezi yazısı okunurken öğretici metinlerin özellikleriyle ilgili ön bilgiler beyin fırtınası yöntemi ile kontrol edilir. Öğrencilerin beyin fırtınası ile elde ettikleri bilgilerden çıkarımlar yapması sağlanır (SDB2.1, OB1). Metindeki anlamı bilinmeyen kelimeler, bağlamdan hareketle tahmin edilir. Metnin içeriği hakkında öğrenilen bilgilerin yardımıyla metne konu olan yerin tarihî, coğrafi ve kültürel özellikleri hakkında görüşler açıklanır (SDB2.3). Sınıf gruplara ayrılarak kısa cevaplı sorularla soru-cevap çalışması yaptırılır ve metinde bahsi geçen yerlerdeki sosyal hayata yönelik tahminlerde bulunulur (KB3.3).
Vatanseverlik değerinden hareketle ülkesinin doğal güzellikleri ve kültürel mirasının tanıtılmasında gezi yazılarının önemini fark etmesini sağlayacak açık uçlu sorular sorulur (D19, SDB2.2, SDB2.3). Metinde açıkça sunulan bilgileri, metinden yaptığı çıkarımları, metnin konusunu, ana düşüncesini ve yardımcı düşüncelerini, metnin yazılma amacını, bilgilerin sunuluş şeklini belirleyerek gruplardan bir infografik metin hazırlaması istenir (KB2.20). Öğrencilerden, hazırladıkları infografik metinde metin ile yazar arasındaki ilişkiyi belirlemesi istenir. Hazırlanan infografik metinler karşılaştırılır, karşılaştırma sonuçlarından genellemelere ulaşılarak gezi yazısının genel özellikleri belirlenir (E2.1).
Öğrenciler, metni okumadan önce içerikle ilgili yaptığı tahminleri, metni okuduktan sonra belirlediği içerik ile tahminlerindeki isabet açısından karşılaştırır. Daha sonra öğrenciler, okudukları metindeki betimleme, benzetme, açıklama gibi anlatım biçimlerinin yanı sıra düşünceyi geliştirme yollarının kullanımını tespit eder. Tespitlerine göre bunları metin içeriğine katkısı bakımından sınıflandırır. Öznel ve nesnel ifadeleri ayırt edip “balık kılçığı” yöntemi ile belirler (SDB1.2). Metin özetlenir. Gezi yazısı metninin yanında kullanılmış görsel varsa bunların metne katkısı ile ilgili görüşler belirlenir. Öğrencilerden metni farklı görsellerle desteklenmesi istendiğinde nasıl bir görsel kullanmayı düşündüklerini sözlü olarak ifade etmesi istenebilir.

TDE2.3
Gruplar, gezi yazısında mekân, zaman, kıyafet vb. unsurların ve bunlar arasındaki ilişkilerin ana fikre ya da içeriğe bir etkisi olup olmadığını belirler. Metnin yapı unsurları ile dil ve anlatım özelliklerini tespit eder. Belirlediği yapı unsurları arasındaki ilişkiyi, üslup seçiminin nedenleri üzerine düşüncelerini açıklar. Metnin yazıldığı dönemin özelliklerini yansıtan kelimeleri ve kelime gruplarını listeleme yöntemi ile tespit eder. Bu tespitten yola çıkarak metnin toplum yaşamı ile ilişkisi hakkında görüş bildirir (SDB2.3).
Millî, manevi, evrensel değerlerin metne olan yansımalarını tespit eder. Metnin diğer disiplinlerle ilişkisini değerlendirip karşılaştırma tablosu hazırlar. Gruplar, çalışmalarını sunar. Genellemeye ulaşır. Süreç çalışma kâğıdı ile değerlendirilir.

TDE2.4
Öğrenciler, metin hakkında değerlendirme yapmak için ölçütler belirler. Bir tablo şeklinde hazırladığı ölçütler doğrultusunda metni değerlendirir. Metne yönelik beğeni ve eleştirilerini, yazarın amacı ile kendi düşünceleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları “balık kılçığı” yöntemi ile belirtir (SDB2.3, SDB1.2). Bu tespitlerinin günlük hayatın gerçekliği içindeki yeri hakkında görüş belirtir. Okuduğu metnin hangi disiplinlerle ilişkili olduğunu belirleyip bu disiplinlerin metne katkısı ile ilgili değerlendirme yapar.
• İkinci okuma metni olarak hikâye seçilir. Hikâye metni işlenirken edebî metinlere yönelik metin tahlili süreci takip edilir. Hikâye yapı, dil ve anlatım özellikleri doğrultusunda tahlil edilir.

Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Yazma
TDE4.1
Öğrencilere tahlil ettikleri gezi yazısının içeriğinden hareketle bir anket hazırlamalarına yönelik performans görevi verilir. Performans görevini gerçekleştirmesi için öğrencilerin sınıf dışında çalışma yapması istenir, bu nedenle görev öğrencilere metin tahlili sürecinde verilir. Sınıf dışında öğrencilerden tahlil ettikleri gezi yazısının içeriğinden hareketle bir anket hazırlamaları, anketlerini belirledikleri hedef kitleye uygulamaları ve sonuçlarını değerlendirmeleri istenir. Anketin uygulanmasıyla elde edilen sonuçlar, yazılı olarak sınıf içinde paylaşılır. Bu süreç, öğrencilerin gezi yazısının içeriğinden yola çıkarak bir anket oluşturma, hedef kitleyi belirleme ve sonuçlarını değerlendirme becerilerini geliştirmelerini amaçlar (E2.2, SDB1.2).
Temanın içeriğine uygun bir probleme/konuya odaklanan ankette iş birliği yapılabilecek kişi ve gruplar tespit edilip anketin uygulanabilirliğini artırmak, anlama ve anlamlandırmayı kolaylaştırmak, alternatif fikirler ortaya koymak amacıyla uygun yazma yöntem ve stratejileri seçilir. Yazma sürecine etki eden engeller ortadan kaldırılır (SDB2.1). Yapılan grup çalışmalarında insan ilişkilerinde yapıcı davranılarak kişi ve gruplarla iş birliği yapmaya özen gösterilir ve böylelikle öğrencilerde mütevazılık değeri desteklenir (D10, SDB 2.2).

TDE4.2
Anket içeriği grup çalışmasıyla oluşturulur (KB2.20). İçerik oluşturulurken temayla ilgili ön bilgilerden faydalanılarak ankette ne tür soruların olabileceği hakkında tahmin yürütülür. Anketin temasını yansıtabilecek düşünceler karşılaştırılarak grup içi etkileşimler sonucu elde edilen bilgiler sınıflandırılır (SDB2.2, OB6). Öğrenciler, temada edindiği bilgilerden hareketle uygun söz varlığını kullanarak kendi yazısının içeriğini düzenler. Yazısında insanlarla rahat bir iletişim kurmasını sağlayacak dil ve anlatım özelliğini seçer. Görsel ögelerden hangilerini (grafik, tablo vb.) yazısında kullanacağına karar verir. Hazırladığı taslak planını sınıfta arkadaşlarına sunar. Arkadaşlarının vereceği geri bildirimler doğrultusunda planına son şeklini verir. Anketin içeriğini desteklemek ve anlaşılırlığını kolaylaştırmak amacıyla liste, grafik, tablo ve şablonlardan faydalanılarak anketle ilgili bilgilendirici ve açıklayıcı bir sunum yapılır (SDB1.2, E2.2, OB1).

TDE4.3
Öğrenciler, anket sonuçlarına yönelik hazırlayacağı yazıya planına uygun bir şekilde başlar. Yazısını desteklemek için anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yollarından yararlanır ve düşüncelerini özgün bir üslupla ifade eder. Yazısını hedef kitleye uygun bir söz varlığı ve destekleyici bilgiler ile devam ettirir. Yazısında iletileri açık ve tutarlı bir şekilde ifade eder. Buna bağlı olarak başlatma, sürdürme ve bitirme ifadelerini etkili kullanır. Türkçe dil yapılarını dilin işlevine uygun kullanır. Kelimeler arasındaki uyuma, yazım ve noktalama kurallarına dikkat eder.

TDE4.4
Öğrenciler, anket sonuçlarına yönelik hazırladıkları yazıyı içerik, dil ve anlatım özellikleri yönünden değerlendirir. Öğretmen tarafından dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilen performansın yanı sıra  öğrencilerden, yapacakları değerlendirmeleri öğrenme günlüğüne yansıtmaları istenir (SDB1.2). Akranlarından ve öğretmenden gelen bilgileri göz önünde bulundurarak daha sonra oluşturacağı yazılar için  kendisine yeni hedefler belirler. Anket sonuçlarını içeren bu çalışmanın, sınıf/okul panolarında ya da okulun resmî çevrim içi ortamlarında paylaşılması sağlanır.

Metin Tahlili (Anlama)
Dinleme/İzleme
Öğrencilerden teknoloji ve çevre temalı çok modlu bir haber metni dinlemeleri/izlemeleri istenir (SDB2.1). Dinletilen/izletilen metnin ilgili tema çerçevesinde teknoloji ve çevre konusunda olmasına özen gösterilir. Sürdürülebilirlik kavramına değinilir ve öğrencilerin sürdürülebilirliği ve sürdürülebilir kalkınmayı anlaması yönünde tartışma gerçekleştirilir (OB8).

TDE1.1
Öğrenciler, temaya bağlı olarak ele alınan haber metnini dinlemeden/izlemeden önce dinleme/izleme amacı ile yöntem ve stratejisini belirler. Dinleyeceği/izleyeceği metnin fikri mülkiyet haklarını hakkaniyetli ve dürüst (D6) bir tutumla göz önüne alarak metnin içerik ve türüne yönelik tahminlerde bulunur (OB2). Dinleme/izleme sürecinin sağlıklı yürütülmesi için öğrencilerin dinleme/izleme sürecine etki eden bilişsel, duyuşsal ve fiziksel etkenleri içeren bir gözlem formu oluşturulabilir. Bu formla öğrencilerin dinleme/izleme sürecindeki gelişimleri notlar tutularak takip edilir. Dinleme/izlemenin etkili bir biçimde gerçekleşebilmesi için metin ve ortamla ilgili iletişim engelleri ortadan kaldırılır (SDB2.1).

TDE1.2
Çevre ve teknoloji temasının hangi yönünün haber metnine konu olabileceği hususunda “tartışma tekniği” uygulanarak ön bilgilerle bağlantı kurulur (SDB2.1). Temayı ele alan haber metni izletilerek/dinletilerek haber metninde yer alan bilgilerin güvenilirlik, geçerlilik ve tutarlılığı ile ilgili görüş oluşturulur. Dinlenen/izlenen metindeki söz varlığının anlamı, bağlamdan hareketle belirlenir. Çevre ve teknoloji teması ele alınırken öznel ve nesnel yargılar kullanım amaçlarına göre sınıflandırılır. Çevre ve teknoloji temasının geçmişten günümüze topluma yansımaları hakkında “soru-cevap tekniği” ile karşılaştırmalar yapılarak çalışma kâğıdı hazırlanır (SDB2.3). Çevre ve teknoloji temasının topluma yansıyan olumsuz taraflarının düzeltilmesi için neler yapılabileceği konusunda öğrencilerin görüşlerini belirtmesi istenir (E1.1, OB6). Öğrencilerin haber metnindeki iletileri temayı ne kadar yansıttığına ve hayatın dengesine yönelik bir grup çalışması yaptırılır. Buna göre sınıf gruplara ayrılır (SDB2.2). “Lotus tekniği” kapsamında ortaya “sürdürülebilirlik” yazılır. Kelimenin etrafına onunla ilgili çevresel problemler yazılır. Söz konusu her problemin hayata olan etkileri 8 fikir olarak ilgili problemin etrafına yazılır. Böylece dinleme/izleme metninin düşündürdüğü çevre sorunlarının yaşama etkisi hakkında sekizer fikir oluşmuş olur (OB8). Ardından gruplar birbirlerinin çalışmalarını inceler ve öğretmen rehberliğinde ortak olan noktalar tartışılır.
Öğrencilerin görüşlerini gerekçeleriyle açıklamaları sağlanır (E1.4, SDB3.3).

TDE1.3
Dinlenen/izlenen çok modlu metnin yapı unsurları ile dil ve anlatım özellikleri “beyin fırtınası tekniği” kullanılarak belirlenir (SDB2.1). Bu çalışmayla metindeki yapı unsurları arasındaki ilişkiyle üslup seçiminin nedenleri açık uçlu sorularla sıralanır (E1.1, E3.11). Ayrıca metinde benzerlik, kesinlik, pişmanlık, gereklilik anlamı katan ifade ve yapılar bulunur ve bunların işlevleri değerlendirilir. Öğrenciler, dinledikleri/izledikleri metinle yeni metin arasında yapı unsurlarıyla dil ve anlatım arasında ilişki kurar.

TDE1.4
Öğrencilerin, dinledikleri/izledikleri çok modlu metni kendi duygu ve düşünceleri doğrultusunda değerlendirerek çıkış kartı hazırlaması sağlanır (SDB1.3). Böylece öğrencilere etkin dinleyici kimliklerini geliştirmeye yönelik farkındalık kazandırılır (E3.11). Öğrencilerden dinledikleri/izledikleri metnin konu ve ana düşüncesinin kendi dünyasıyla olan ilişkisini ortaya koymaları istenir.

Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Konuşma
TDE3.1
Öğrencilere tahlil edilen dinleme/izleme metninden hareketle teknoloji ve çevre ile ilgili güncel bir konuyu/problemi bir sunum vasıtasıyla ele alacakları sözlü anlatım gerçekleştirmelerine yönelik bir performans görevi verilir (SDB1.2).
Öğrenciler tarafından temaya bağlı olarak sürdürülebilirlik ile ilişkilendirilebilecek; çevreyi kirletmeyen yeni teknolojik gelişmeleri tanıtmak, yenilenebilir enerji kaynakları hakkında bilgi vermek, bunların kullanım alanları ve sağlıklı yaşama etkilerini değerlendirmek gibi konularda sunum yapılır (D13). Sunum yapmadan önce konuya, hedef kitleye uygun konuşma yöntem ve stratejileri seçilir. Sunum için gerekli araştırma ve ön hazırlıklar tamamlanarak bir sunum hazırlanır. Öğrencilerin çevreye ve canlılara değer vermesi (D5), çevre sorunlarına ve iklim krizine karşı duyarlı olması (D18), ekosistemi korumada tüketim alışkanlıklarını değiştirmenin önemini fark etmesi (D17) amacıyla öğrencilere kısa cevaplı ve açık uçlu sorular sorulur (E3.11, OB1, OB6).

TDE3.2
Sunum metni oluşturulurken öğrenilecek kavram ve bilgiler ile öğrencilerin ön bilgilerinin ilişkilendirilmesi sağlanır. Bu amaçla öğrencilere kısa cevaplı sorular sorulur. Öğrenciler; çevre, teknoloji ve bunların insan yaşamına etkileriyle ilgili güncel bir konuyu ele alan konuşmalarının giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini planlar. Konuşmanın ana düşüncesine ve yardımcı düşüncelerine karar verir, bu doğrultuda karşılaştırma içeren iletiler oluşturur. Amacını ve hedef kitlesini göz önünde tutarak konuşmasının içeriğini belirler. Sunuma konu olan kavram ve bilgileri özelliklerine göre sınıflandırır. Metne değer katan unsurları belirleyerek bunları sunumda etkili bir şekilde nasıl kullanacağını planlar ve taslak bir metin oluşturur. Konuşmasının türüne ve hedef kitlenin özelliklerine uygun söz varlığını kullanarak konuşmasının içeriğini düzenler. Öğrenciler, gerektiğinde kendi görüş ve düşüncelerini farklı görüş ve düşünceleri dikkate alarak sunumun içeriğini yeniden düzenler (SDB2.3, E2.1). Ele aldıkları konu hakkındaki genel duygu, düşünce ve davranışları değerlendirir (SDB1.3). Bunun için öğrencilerden konuya ilişkin ölçütler belirlemeleri ve bu ölçütlerden yararlanarak bir kontrol listesi oluşturmaları istenir.

Öğrencilerden sunum planlarını paylaşmaları ve geri bildirimleri dikkate alarak sunumlarına son şeklini vermeleri istenir. Kendilerine ayrılan süreyi verimli kullanarak etkili bir sunum gerçekleştirmeleri sağlanır. Sunumun içeriğini desteklemek ve etkileyiciliğini artırmak amacıyla görsel ögeler kullanılarak yorumlar içeren bir sunum yapılır. Sunum yaparken vurgu ve tonlamaya dikkat edilir, dinleyicinin ilgisini canlı tutmaya özen gösterilir. Sunumda iletişim engelleri ortadan kaldırılır ve görgü kurallarına uygun hareket edilir (SDB2.1).

TDE3.3
Sunumda kime, neyin, nasıl, nerede, hangi araçlar kullanılarak (5N1K) söyleneceği dikkate alınarak planlama yapılır (SDB1.2). Ele alınan konuyla ilgili yorumları açıklamak amacıyla düşünceyi geliştirme yolları kullanılır. Sunumun içeriğine ve hedef kitleye göre belirlenen söz varlığı unsurları bağlama uygun şekilde kullanılır. Sunumda dinleyiciye/izleyiciye verilmek istenen iletiler açık veya örtük bir şekilde ifade edilir. Sunumda Türkçe dil yapısı işlevine uygun kullanılır ve bağdaşıklık ögelerine dikkat edilir. Sunum esnasında beden dili ve konuşma yapılan mekânın özellikleri, metnin temasını desteklemek amacıyla etkili bir biçimde kullanılır. İletişim kurulan kişi ya da kişilerle fiziksel mesafe ayarlanır (SDB2.1).

TDE3.4
Gösterilen performans öğretmen tarafından dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilir. Öğrenci sunum sürecindeki konuşmasını içerik, anlatım ve akranlarından gelen görüşlerini akran değerlendirme formuyla değerlendirir (E3.5). Bu formdaki değerlendirmeler sonucunda bundan sonra yapacağı konuşmalar için kendisine yeni hedefler belirler. Konuşmasını dijital ortamlar için yeniden düzenleyebilir. Sağlanan etkileşimin iletişime katkısı değerlendirilir. Sözlü etkileşimin gücü ve önemi fark ettirilir (E1.4, E3.3, E3.11).

Tema Sonu Değerlendirme
Temanın sonunda “KWL tekniği”nin son aşaması olan “Ne Öğrendim?” sorusunun cevabı grup tartışması ile bulunur. Böylece öğrencilerin temaya başlamadan önce kavram yanılgılarının ne düzeyde giderildiği, merak ettiklerinin ne düzeyde karşılandığı ortaya çıkarılır. Tartışmadan elde edilen sonuçlar yazılı hâle getirilir ve öğrencilerle paylaşılır.

Öğrencilerin tahlil edilen gezi yazısının tür ve biçim özelliklerinden hareketle bulundukları yörede gezip gördükleri tarihî, kültürel vb. zenginlikleri barındıran mekân/mekânlara yönelik izlenimlerini yansıtan yazılar ve görseller hazırlamaları ve bunları sınıf/okul panosunda paylaşmaları sağlanabilir.
* “Çevresel sürdürülebilirliği artırmak amacıyla nasıl projeler başlatılabilir?” sorusu kapsamında proje veya eylem planı istenebilir. Çevre ve teknoloji, “Hayatın Dengesi” temalı afiş hazırlama, temayla ilişkili bir slogan yazma gibi konularda bir yarışma düzenlenebilir.
“Hayatın Dengesi” temalı kısa video veya karikatür hazırlanabilir. Öğrencilerden tahlilini yaptıkları hikâyeyi dijital hikâyeye dönüştürmeleri istenebilir.

Öğrencilerin “Hayatın Dengesi” temalı kamu spotları izleyerek verilen iletiyi tespit edip yazmaları istenebilir. Yörenin tarihî, kültürel vb. zenginliklerini görebilecekleri mekân/mekânlara gezi düzenlenebilir. “Hayatın Dengesi” temasına yönelik öğrencilerin film, belgesel vb. izlemeleri sağlanabilir.

Programa yönelik görüş ve öneriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.