3. TEMA: DÜNDEN BUGÜNE

Metin Tahlili (Anlama): Okuma, Dinleme/İzleme; Edebiyat Atölyesi (Anlatma): Yazma, Konuşma

E1.2. Bağımsızlık, E2.2. Sorumluluk, E2.3. Girişkenlik, E3.3. Yaratıcılık, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.10. Eleştirel Bakma, E3.11. Özgün Düşünme

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.1. Uyum, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D1. Adalet, D4. Dostluk, D7. Estetik, D11. Özgürlük, D12. Sabır, D15. Sevgi, D19. Vatanseverlik, D20. Yardımseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB9. Sanat Okuryazarlığı

Metin Tahlili (Anlama)
Dinleme/İzleme
TDE1.1. “Dünden Bugüne” temasında ele alınan metinlerde dinleme/izlemeyi yönetebilme
TDE1.2. “Dünden Bugüne” temasında ele alınan metinlerde anlam oluşturabilme
TDE1.3. “Dünden Bugüne” temasında ele alınan metinleri çözümleyebilme
TDE1.4. “Dünden Bugüne” temasında ele alınan metinlere yönelik değerlendirmelerini yansıtabilme
Okuma
TDE2.1. “Dünden Bugüne” temasında ele alınan metinlerde okumayı yönetebilme
TDE2.2. “Dünden Bugüne” temasında ele alınan metinlerde anlam oluşturabilme
TDE2.3. “Dünden Bugüne” temasında ele alınan metinleri çözümleyebilme
TDE2.4. “Dünden Bugüne” temasında ele alınan metinlere yönelik değerlendirmelerini yansıtabilme
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Konuşma
TDE3.1. Türk destanlarıyla ilgili hazırladığı konuşmasında konuşmayı yönetebilme
TDE3.2. Türk destanlarıyla ilgili hazırladığı konuşmasında türe özgü içerik oluşturabilme
TDE3.3. Türk destanlarıyla ilgili hazırladığı konuşmasında kural uygulayabilme
TDE3.4. Türk destanlarıyla ilgili hazırladığı konuşmasına yönelik değerlendirmelerini yansıtabilme
Yazma
TDE4.1. Fabl türünün özelliklerine uygun olarak oluşturduğu metinlerde yazmayı yönetebilme
TDE4.2. Fabl türünün özelliklerine uygun olarak oluşturduğu metinlerde içerik oluşturabilme
TDE4.3. Fabl türünün özelliklerine uygun olarak oluşturduğu metinlerde kural uygulayabilme
TDE4.4. Fabl türünün özelliklerine uygun olarak oluşturduğu metinlere yönelik değerlendirmelerini yansıtabilme

“Dünden Bugüne” temasının içerik çerçevesi şu şekildedir:
• Okuma
• Konuşma
• Dinleme/İzleme
• Yazma
Okuma becerisinin geliştirilmesi için tarihî süreç içerisinde edebî türlerde meydana gelen değişim ve dönüşüme örnek oluşturması bakımından destan ve mesnevi seçilir. Sözlü kültüre ait ve millî nitelikler taşıyan destanlardan mesnevi türüne kadar ilerleyen süreçte Türk dili ve edebiyatındaki değişim ve dönüşüm yolculuğu bu metinlerin incelenmesi suretiyle ortaya konur. Konuşma becerisinin geliştirilmesinde öğrenciler, Türk destanlarıyla ilgili bir sunum yaparak sözlü bir anlatım gerçekleştirir. Bu sayede Türk kültürünün en eski ürünlerini yakından tanımaları, incelemeleri ve arkadaşlarına aktarmaları sağlanır.

Dinleme/izleme becerisinin geliştirilmesinde kahramanları insan dışı varlıklar olan, sembolik anlatımın önemli örnekleri kabul edilen fabl metni seçilir. Öğrenciden dinlediği/izlediği fabl metnini anlamlandırmasına ve çözümlemesine yönelik çalışmalar yapması beklenir. Yazma becerisinin geliştirilmesinde öğrenciler, bir fabl yazma çalışması yapmak suretiyle yazılı bir anlatım gerçekleştirir. Öğrencilerden yazacakları fablın amacına uygun olarak yöntem ve strateji belirlemeleri istenebilir. Hayal güçlerini kullanarak sembolik bir anlatımla özgün ürünler ortaya çıkarmaları sağlanır.

sözlü gelenek, destan, motif, doğal destan, yapma destan, fabl, olağanüstülük, mesnevi, halk hikâyesi, kurmaca, didaktik üslup, anlatım biçimleri

Metin Tahlili (Anlama)
Okuma ve Dinleme/İzleme
• Kısa cevaplı sorular
• Açık uçlu sorular
• Çalışma kâğıdı
• Karşılaştırma tablosu
• Kavram haritası
• Yansıtıcı yazı
• Öğrenme günlüğü
Tarihî süreçte değişim ve dönüşümü yansıtan anlatmaya bağlı edebî metinlerde okumayı yönetebilmeye yönelik kısa cevaplı sorular; anlam oluşturma için T diyagramı, açık uçlu sorular; çözümleme yapmaya yönelik kısa cevaplı sorular, kavram haritası; öz yansıtmaya yönelik yansıtıcı yazı kullanılabilir. Dinlemeyi/izlemeyi yönetebilmeye yönelik bir kısa cevaplı soru, anlam oluşturabilmek ve metni çözümlemek için çalışma kâğıdı, açık uçlu sorular, karşılaştırma tablosu; öz yansıtma için yansıtıcı yazı kullanılabilir.
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Konuşma ve Yazma
• Öğrencilerin Türk destanları ile ilgili bir sunum hazırlayıp sunabilmelerine yönelik bir performans görevi
• Öğrencilerin verilen temaya uygun bir fabl yazabilmelerine yönelik bir performans görevi
Öğrencilerin Türk destanlarıyla ilgili bir sunum yaparak sergilediği performans, dereceli puanlama anahtarı ile puanlanır. Puanlama anahtarında içeriğe uygunluk, millî ve kültürel unsurlara yer verme, görsel ögeleri kullanma, zaman ve mekân kullanımı, sözü ve beden dilini etkili kullanma gibi ölçütler yer alır. Bu görev grup çalışması olarak gerçekleştirilebilir.
Bir fabl metninin yazıldığı ve yazılan fablın paylaşıldığı performans görevleri dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilir. Puanlama anahtarında yaratıcılık, biçim ve tür özellikleri, ahenk unsurları, etkileyicilik gibi ölçütlere yer verilir. Değerlendirmelerde öz değerlendirme ile öğretmen ve akran değerlendirmesi yapılarak çeşitlilik sağlanabilir.
Tema Sonu Değerlendirme
Öğrenme günlüğü ile tema sonu değerlendirme yapılır.

Öğrencilerin önceki sınıf seviyelerinden anlatmaya bağlı edebî metinlerin (destan, hikâye, masal...) genel özelliklerini ve metin tahlili sürecinde incelenen türe özgü temel kavramları (anlatıcı, olay örgüsü, kişi, zaman, mekân vb.) bildikleri kabul edilmektedir.

Anlatmaya bağlı edebî metinlerle ilgili öğrencilerin ön bilgilerini tespit etmek amacıyla kavram haritası, zihin haritası, soru-cevap, görsel okuma, tahmin gibi yöntemler uygulanır.

Öğrencilerin anlatmaya bağlı edebî türlerle ilgili önceki bilgileri bu temada öğrenilecek bilgilerin zeminini oluşturur. Tema içeriğinin anlamlandırılabilmesi için tarih ve sosyoloji disiplinleri ile köprü kurulur. Öğrenciler bu temada edindikleri bilgi ve beceriler ile günlük yaşamda bağlantı kurabilir, edebî metinleri değerlendirirken farklı bakış açıları kazanabilir ve edebî metinlerin tarihî ve kültürel unsurları yansıtmadaki önemini kavrayabilir. Ayrıca bu temada öğrenilen bilgiler, sonraki sınıf düzeylerinde tahlil edilecek anlatmaya bağlı edebî türler için bir köprü işlevi görecektir.

Süreç Çerçevesi: “Dünden Bugüne” temasında Türk dili ve edebiyatında meydana gelen değişim ve dönüşüm incelenen metinler aracılığıyla gösterilir. Türk dili ve edebiyatının farklı dönemlerinden destan ve mesnevi türlerinden okuma metinleri seçilir ve çözümlenir. Konuşma becerisinin geliştirilmesinde öğrencinin tahlil ettiği destandan yola çıkarak Türk destanlarıyla ilgili bir konuşma yapması istenir. Dinleme/izleme metni olarak da fabl türünde çok modlu bir metin ele alınır. İncelenen metinler başka türlerden örneklerle karşılaştırılarak zaman içinde edebî eserlerde meydana gelen değişim ve dönüşümler çerçevesinde çıkarımlar yapılır. Yazma becerisinin geliştirilmesinde öğrencinin dinlediği/izlediği metinden hareketle bir fabl yazması sağlanır.
Metin Tahlili (Anlama)
Okuma
TDE2.1
Öğrencilere, incelenecek destan metninin içeriğiyle ilişki kurabilecekleri görseller gösterilir (OB4). Öğrenciler, bunlardan hareketle destan kavramıyla ilgili düşüncelerini açıklar (SDB2.1). Böylece öğrencilerin destan türüne yönelik ön bilgileri yoklanır. Okuma metni olarak seçilen destan, içeriğindeki millî kültür ögelerini ortaya çıkarmak amacıyla güdümlü okuma yöntemiyle okunur. Destanın sözlü kültürle, anlatma geleneğiyle ilişkisi ve konusuyla ilgili tahminde bulunulur. Bu süreçte “soru-cevap tekniği” kullanılabilir, kısa cevaplı sorulardan yararlanılabilir.
TDE2.2
Okunan destan ile anlatmaya bağlı diğer edebî metinler arasında tahkiye geleneği temelinde bağlantı kurulur. Destanın başlığından ve varsa görsellerinden hareketle metnin yazılış amacına ve içeriğine yönelik tahminlerde bulunulur. Metindeki kelimelerin ve kelime gruplarının anlamları kullanıldığı bağlamdan hareketle belirlenir. Öğrencilerden destan metninde sunulan bilgileri not almaları istenir. Metinde açıkça ifade edilen neden-sonuç, koşul-varsayım gibi bilgiler belirlenir (OB1, KB3.3). Metnin teması tespit edilir ve temanın ele alınan yönü açıklanır. Metnin yazılma amacı, toplumların ve milletlerin ortaya çıkış süreci de gözetilerek ve yazıldığı dönemle ilişkilendirilerek ortaya konur (KB2.13). Metnin dil ve anlatım yönünden sunuluş şekli incelenir. Metindeki kişilerin özelliklerine, duygu ve düşüncelerine yönelik çıkarımlar yapılır (SDB2.3).

Metni okumadan önce yapılan tahminler ile okuduktan sonra içerikle ilgili ulaştığı bilgiler karşılaştırılır. Bunun için öğrencilerden bir T diyagramı kullanmaları istenebilir (SDB1.2). Okunan destan metni; ara metin olarak verilen halk hikâyesi ile tür, şekil, dönem ve üslup bakımından karşılaştırılır (E1.2, OB9). Bu amaçla öğrenciler, belirlenen 4 ölçüte (tür, şekil, dönem, içerik) göre metni karşılaştırabilmek için gruplara ayrılır. Gruplar, bu ölçütler doğrultusunda elde ettikleri bilgileri sınıflandırır (E3.11). Okunan destan metni özetlenir ve metnin içeriğine, Türk kültürü açısından taşıdığı öneme dair görüşler oluşturulur ve coğrafya disiplini ile ilişkisi açıklanır (SDB2.2). Açık uçlu sorularla süreç desteklenir. Okunan destanla ilgili grup sözcüleri geri bildirimlerini dile getirir.
TDE2.3
Okunan destanda yer alan kişilerin özellikleri ve destanda geçen olaylarla ilişkileri tespit edilir, bu kişilerin psikolojilerine değinilir. Destan metnindeki dil ve anlatım özellikleri ile yapı unsurları (kişiler, zaman, yer, olay) arasındaki ilişkiler belirlenir. Metin millî, manevi ve evrensel değerlerin aktarımı bağlamında değerlendirilir (KB3.3). Öğrencilere metnin içeriği, türü, dil ve anlatımıyla ilgili kısa cevaplı sorular yöneltilerek eleştirel ve gerekçelendirilmiş görüş bildirmeleri sağlanır (SDB3.3). Destanlardaki baş karakterlerin çevrelerine güven vermeleri (D4), dayanışma duygularının güçlü olması (D20), cesaretli ve kararlı kişilikleri (D11), vefalı ve özverili olmaları (D15) değerlendirilerek bunların sebepleri tartışılır. Destanlarda kahramanların yolculuğa çıkma sebepleri ve yolculuk boyunca karşılaştıkları güçlüklerle baş etme yöntemleri soru-cevap yöntemi ile belirlenir (SDB2.3, D12).
Metnin yapı unsurlarına ilişkin sorgulamalar yapılması ve metnin yapı unsurlarının içeriğe katkısını anlamak için açık uçlu sorulara cevap verilmesi sağlanır (E3.10). İncelenen metin veya benzer bir metindeki yapı unsurları belirlenebilir. Bu unsurlar arasında benzerlik, farklılık, sebep-sonuç, amaç-sonuç, koşul-sonuç ve tutarlılık bakımından ilişki kurulur ve bunların metne katkısı değerlendirilir. Metnin dil ve anlatım özelliklerinin belirlenmesi, “zaman” kavramının bu özelliklere etkisi ve katkısı, yazarın üslup seçimi sorgulanır. Dil ve anlatım üzerinde durulurken metinde cümleleri zaman, yer-yön vb. yönlerden tamamlayan zarfların nasıl kullanıldığının tespit edilmesi sağlanır ve metindeki zarflarla ilgili çalışmalar yapılır.
Metnin içeriğine yönelik çıkarımda bulunulabilmesi için kısa cevaplı sorulardan veya görsel yorumlamaya dayalı sorulardan yararlanılabilir (OB4). Öğrencilerin metnin dikkat çekici özelliklerinden hareketle anlatıcı, olay, kişiler, yer ve zaman kavramlarını kendi düşünceleri ile ilişkilendirerek aktarmaları istenir (SDB2.1, KB2.13). Metnin oluşturulduğu dönem ile günümüzdeki millî, manevi, evrensel değerler ve diğer disiplinlerle ilişkilendirilmesini ortaya koyan bir kavram haritası oluşturulabilir (SDB1.2, SDB2.3, E2.3, E3.5).
TDE2.4
Öğrenciler metni değerlendirmek için kendi ölçütlerini belirleyerek metne yönelik kendi duygu ve düşüncelerini aktarır (SDB2.1, E2.2). Seçtiği okuma stratejisinin temayı anlamaya, metin/metinleri incelemeye yönelik katkısıyla ilgili çıkarımlar yapar ve bunları paylaşır (SDB3.3).
Öğrencilerden kendilerini destan kahramanlarının yerine koyarak onların davranışlarını anlamlandırması istenir (SDB2.3). Kahramanların davranışlarına çeşitli davranış seçenekleri üretmeleri sağlanır. Bunun için bir yansıtma yazısı oluşturulması istenebilir. Öğrenciler okudukları metne yönelik görüş ve eleştirilerini gerekçelendirerek açıklar (SDB3.3).
• İkinci okuma metni olarak mesnevi türünde bir eser ele alınır. Metnin tahlil edilme sürecinde edebî metinlerin tahlil aşamaları izlenerek gerekli farklılaştırmalar yapılır.

Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Konuşma
TDE3.1
Öğrencilere okunan ve incelenen destandan hareketle Türk destanlarıyla ilgili bir sunum yapmaları için bir performans görevi verilir. Öğrencilerin performans görevleri için sınıf dışında hazırlık yapmaları istenir, performans görevi sınıfta sergilenir. Bu süreçte öğrencilerden Türk destanları ile ilgili bir sunum içeriği hazırlayıp sunmaları istenir (SDB1.2). Bunun için öğrencilerin hangi destan/destanlar üzerine sunum yapacaklarına yönelik seçim yapmaları sağlanır. Okudukları destandan hareketle Türk destanlarıyla ilgili konuşma yapmak amacıyla nasıl bir içerik oluşturacağına karar vermeleri sağlanır. Amaca uygun bir konuşma yapmak için tür, yöntem ve tekniklerinden biri belirlenir. Konuşma stratejisi planlanır. Etkili bir konuşma yapılabilmesi için çevre ve şartlara uygun bir ortam hazırlanarak iletişimde ortaya çıkabilecek engeller ortadan kaldırılır (SDB1.2, SDB2.1).
TDE3.2
Öğrenciler tarafından destan türü hakkında önceki bilgileri ile konuşma konusuyla ilgili araştırmalardan elde ettiği bilgiler arasında, belirlenen amaca yönelik bağlantı kurulur. Konuşmanın giriş, gelişme ve sonuç bölümleri tasarlanır. Konuşmada ana düşünce olarak neyi vermek istediklerine ve öne çıkarılacak iletiye karar verilir. Ele alınan farklı destanların iletileri arasında karşılaştırma yapılabilir (KB3.3). Konuşmada ele alınacak destanın gelişimine yönelik araştırma yapılır ve konuşma metni hazırlanır. Konuşma planlanırken ele alınan konuya ve hedef kitleye uygun dil kullanımına özen gösterilir. Konuşmada kullanılacak beden dili ve söz varlığını etkin bir şekilde kullanabilmek için planlama yapılır. Görsel ögeler kullanılır. Hazırlanan plan taslağı grup içinde paylaşılır ve alınan dönütlerle plana son hâli verilir (SDB1.2).
TDE3.3
Öğrenci, Türk destanlarıyla ilgili hazırladığı konuşmanın planına uygun bir şekilde ve dikkat çekici bir girişle konuşmasına başlar. Görüşlerini ifade ederken tanımlama, açıklama, benzetme gibi düşünceyi geliştirme yollarına başvurabilir. Konuşmayı etkili kılmak için çeşitli metinlerden alıntılar yapabilir, görsellerden yararlanabilir. Uygun söz varlığı seçimi, düşünceyi geliştirme yolları, dil yapısında bağdaşıklık ve bağlaşıklık unsurlarının uygun kullanımı, verilmek istenen iletilerin aktarılma şekli gibi hususlara dikkat edilir.
Sunum sırasında Türk destanları arasında yapı unsurları, dinleyici/okura aktarılmak istenen ileti, millî unsurlar vb. yönleriyle sınıflandırmalar ve karşılaştırmalar yapılabilir (D19, KB3.3). Konuşma sırasında sesin ve beden dilinin ulaşılan yargıları desteklemek amacıyla etkili bir biçimde kullanıldığı, görsel ve işitsel ögelerle desteklenen bir sunum gerçekleştirilir (SDB2.1). Değerlendirmede içeriğe uygunluk, millî ve kültürel unsurlara yer verme, görsel ögeleri kullanma, zaman ve mekân kullanımı, sözü ve beden dilini etkili kullanma gibi ölçütler dikkate alınır.
TDE3.4
Öğrencilerin konuşma sırasında ileri sürdüğü görüşleri, muhatabına ulaştırdığı iletileri, beden dilini etkili kullanma durumunu, üslubunu değerlendirmesi ve bu değerlendirmenin akranları tarafından da yapılması sağlanabilir (SDB1.2). Böylece öğrencilerin sonraki konuşma görevleri için güçlü ve zayıf yönlerini belirlemesi ve bu tespitler doğrultusunda, konuşmayla ilgili kendisine yeni hedefler koyması, böylece özgün konuşmacı kimliği geliştirmesi sağlanır (SDB1.1).

Metin Tahlili (Anlama)
Dinleme/İzleme
TDE1.1
Öğrencilere fabl türünde bir metin dinletilir/izletilir (SDB2.1, OB2). Öğrenciler, fabl metnini tahlil etmek için kendilerine en uygun dinleme/izleme stratejileri belirler. Dinleme/izleme öncesinde öğrencilerin dinlemeye/izlemeye hazırlık yapması, bu amaçla önceki bilgilerini kullanması, sorular oluşturması, tahminde bulunması, amaç belirlemesi ve dinleme/izleme sırasında hangi stratejiyi kullanacağına karar vermesi vb. ölçütlerin yer aldığı bir kontrol listesi oluşturulur. Bu liste ile öğrencilerin seçim yapmaları ve dinleme/izleme sürecinde ilişkiyi sürdürme düzeyleri belirlenir (OB1).
TDE1.2
Öğrencilerin anlatmaya bağlı edebî metinler konusundaki ön bilgileriyle bağlantı kurarak fabl türünün özellikleriyle ilgili görüş oluşturması sağlanır. Gruplara ayrılan öğrencilerden fablda işlenen olayları günlük yaşamda karşılaşılabilecek benzer bir olayla ilişkilendirmeleri istenebilir. Öğrencilerden fabl metninde bu olayların işlenmesi durumunda metnin akışında hangi farklılıkların ortaya çıkabileceğine yönelik tahminlerde bulunmaları istenir (SDB3.1). Tahminlerin geçerliliğinin grup içinde kısa cevaplı ve açık uçlu sorularla sorgulanması neticesinde elde edilen sonuçlar sınıfta paylaşılır (SDB2.2, KB3.3).
Dinlenen/izlenen metindeki açık ve örtük iletiler belirlenir. Öğrencilerden bu iletileri kendi yaşamlarıyla ilişkilendirerek çıkarımlarda bulunmaları istenir (SDB2.1). Metnin teması, temanın ele alınış biçimi ve yazılış amacı belirlenir. Metinde yer alan bilgilerin sunuluş şekli ile açık ve örtük iletiler metnin yazılış amacıyla ilişkilendirilir. Metindeki kişilerin davranışlarından hareketle onların duygu ve düşüncelerine yönelik çıkarımlar yapılır (SDB2.3).
Fabl metni ile yazar arasındaki ilişki belirlenirken değerler üzerinde durulur. Örneğin yazarın kaba, kurnaz, bencil ve tembel tiplere çoğunlukla neden yaptırım uyguladığı ve bu çerçevede karakterlere ne ölçüde adil davrandığı yorumlanır ve adalet değeri vurgulanır (SDB2.3). Bu süreçte çalışma yaprakları oluşturulabilir, kısa cevaplı sorulardan yararlanılabilir. Süreç öncesinde metnin içeriğine yönelik önceden yapılan tahminler ile dinleme/izleme sonrasındaki düşüncelerin karşılaştırılması istenir.
Öğrencilerin fabl metnini içerik, tür, şekil, üslup, ileti vb. bakımlardan sınıflandırmaları; bu unsurlara yönelik bir karşılaştırma tablosu oluşturmaları sağlanır (SDB1.2). Öğrencilerden dinledikleri/izledikleri metni özetlemeleri, fabl metnine yönelik görüşleriyle ilgili düşüncelerini sunmaları istenir (SDB2.1). Çalışma kâğıdı ile süreç değerlendirmesi yapılır.
TDE1.3
Dinlenen/izlenen fablın çözümleme ve yansıtma aşamaları için yaratıcılığı destekleyen tartışma teknikleri kullanılabilir (E3.3). Öğretmen açık uçlu bazı sorularla öğrenciyi çözümleme için yönlendirir. Öğrenciler, bu sorulara cevap vererek fabldaki her bir unsurun (konu, şahıs kadrosu, dil ve anlatım özellikleri vb.) işlevini belirlemiş ve bu unsurlar arasındaki ilişkiyi kavramış olur. Bu süreçte açıklama, onaylama, ikna etme gibi dilin işlevlerine karşılık gelen dil yapıları ile metnin üslubu ve metnin oluşturulma amacı arasındaki ilişkiler karşılaştırma tablosu ile incelenebilir. Fabl metninin diğer disiplinlerle ilişkisi değerlendirilebilir. Bu unsurların ana düşünceye katkısı da açık uçlu sorularla değerlendirilebilir.
TDE1.4
Öğrenciler dinlediği/izlediği fablı kendisinin belirlediği ölçütlere göre değerlendirir. Kendi düşünce ve değerlendirmelerini arkadaşlarınınkilerle karşılaştırır. Kendini metindeki karakterlerin yerine koyarak onların davranışlarını anlamlandırır, kendisi ile metindeki karakterler arasındaki ortak ve farklı yönleri belirler (SDB2.3). Fabl metninde sunulan düşünce ile kendi yorumu arasındaki benzerlik ve farklılıkları açıklar. Metnin yazılış amacına ulaşıp ulaşmadığını sorgular. Dinlediği/izlediği fabldan hareketle yazacağı fabl metninin amacını belirler. Öğrencilerden etkin dinleyici/izleyici kimliklerini oluşturmalarına yönelik dinleme/izleme sürecindeki deneyimlerini değerlendiren bir öz değerlendirme yapmaları istenir (SDB1.2). Bu süreçteki duygu, düşünce ve davranışlarını içeren yansıtıcı yazılar yazmaları istenir (SDB1.3).
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Yazma
TDE4.1
Öğrencilerin temaya uygun bir fabl yazmalarına yönelik performans göreviyle yazılı bir ürün ortaya koyması sağlanır. Performans görevi sınıf içinde gerçekleştirilir (E2.2, SDB1.2).
Öğrencilerden yazacakları fabla yönelik yazma amaçlarını, yöntem ve stratejilerini belirlemeleri istenir. Yazma süreci ile ilgili yaşanabilecek engeller tespit edilir ve seçilen stratejilerle ortadan kaldırılır (SDB2.1).
TDE4.2
Öğrencilerden fablın yazılış amacına yönelik ön bilgilerini gözden geçirmeleri istenir. Fabl türü hakkında önceki bilgileri ile yazma konusuyla ilgili araştırma sonucu elde edilen bilgiler arasında, belirlenen amaca yönelik bağlantı kurulur.
Yazının serim, düğüm, çözüm ve öğüt bölümleri tasarlanır. Metnin temasına ve verilecek öğüde karar verilir.
Yazma amacına uygun fabl metinleri karşılaştırılır, bilgiler toplanır. Elde edilen bilgiler ve söz varlığı dikkate alınarak yazılar tasarlanır. Fablın konusuna ve hedef kitlesine uygun bir dil kullanılmasına özen gösterilir. Yazım ve noktalama kurallarına dikkat edilir. Yazının içeriğini desteklemek amacıyla görsel unsurlardan yararlanılır (SDB1.2). Hazırlanan fabl taslağı, grup üyeleriyle paylaşılır ve alınan dönütler doğrultusunda plana son şekli verilir.
TDE4.3
Fabl yazma planı doğrultusunda dikkat çekici bir girişle metne başlanır. Fabl kurgusu doğrultusunda olaylar estetik bakış açısı ve özgün bir üslupla yazılır (D7). Anlatımda deyim, atasözü gibi söz varlığı unsurları metnin kurgusuna uygun bir şekilde kullanılır. Kaleme alınan fablda dil bilinçli ve özenli kullanılır. Yazıda bağdaşıklık ögelerinin kullanımına, yazım ve noktalama kurallarına dikkat edilir.
Fablda verilmek istenen öğüt açık veya örtük şekilde dile getirilir. Yazının öğüt bölümünde olumlu tutum ve değerler öne çıkarılır. Fablın serim, düğüm, çözüm ve öğüt bölümlerinin başlangıç ve bitiş kısımları tespit edilir. Fabl kurgusunun içeriğine uygun bir başlık belirlenir. Değerlendirmede yaratıcılık, biçim ve tür özellikleri, ahenk unsurları, etkileyicilik gibi ölçütler kullanılır.
TDE4.4
Öğrencilerin yazdıkları fabl metnini içerik, dil ve anlatım yönünden değerlendirmeleri sağlanır. Fabl yazma çalışmalarında ortaya çıkan ürünlere yönelik öz değerlendirme ve akran değerlendirmesi yapılır (SDB1.2, KB3.3). Oluşturulan öz değerlendirme ve akran değerlendirme formlarının içeriğinde yazma becerisinin kural uygulama aşamasında belirlenen ölçütlerin yanı sıra özgünlük, tutarlılık, yaratıcılık gibi yazma ürünlerine değer katan unsurlara yer verilir.

Öğrencilerin yazdıkları fabllar sınıf panosunda, okul gazetesinde veya genel ağdaki güvenilir ortamlarda paylaşılabilir.
Yazma sürecinde karşılaşılan zorluklara ilişkin bir liste oluşturulur. Sonraki yazma çalışmalarında bunlarla ilgili hataların düzeltilmesi için neler yapılabileceği üzerine fikir yürütülür (SDB3.1). Yazma sürecindeki olumlu davranışlar pekiştirilir.
Tema Sonu Değerlendirme
“Dünden Bugüne” temasının işleniş sürecinde öğrenme günlüğü tutularak öğrencilerin gelişimleri takip edilir. Tema sonunda öğrencilerin okuma ve dinleme/izleme metinlerini incelemeleri ile konuşma ve yazma ürünleri birlikte değerlendirilir. Öğrenme günlükleri incelenerek destandan mesnevi türüne kadar ilerleyen süreçte Türk dili ve edebiyatındaki değişim ve dönüşüm yolculuğuna ilişkin tespit edilen bilgi eksikliklerinin ve kavram yanlışlarının giderilmesine yönelik çalışmalar gerçekleştirilir.

Öğrencilerden tahlil ettikleri destan, mesnevi ve fabl türlerinden birer metin okuyup tahlil etmeleri ve derste tahlil ettikleri aynı türdeki metinle karşılaştırıp bir karşılaştırma tablosu  oluşturmaları istenebilir. Tahlil edilen bu metinleri dijital hikâye veya film şeridi hâline getirmeleri beklenebilir. Destanlarla ilgili bir pano çalışması yaptırılabilir.
* Mesnevi ile roman ve hikâye türlerinin olay, çatışma, kişi, yer, anlatıcı gibi unsurlar bakımından benzerlik ve farklılıklarını seçtiği eserler üzerinden ortaya koyan bir çalışma yapması beklenebilir.

Öğrencilere tema kapsamında tahlil edilen türlerle ilgili çalışma kâğıdı verilebilir. İncelenen metinlerin filmi var ise öğrencilerin bu filmi izlemeleri istenebilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.