3. ÜNİTE : SAVAŞLAR SARMALINDA OSMANLI (1908- 1918)

SBAB3. Tarihsel Empati (SBAB3.1. Tarihsel Bağlamsallaştırma), SBAB3. Tarihsel Empati (KB2.14. Yorumlama, SBAB3.1. Tarihsel Bağlamsallaştırma, KB.2.13. Yapılandırma), SBAB2. Kanıta Dayalı Sorgulama ve Araştırma (SBAB2.1. Meraka Dayalı Soru Sorma, SBAB2.2. Kaynaklardan Bilgi Toplama, SBAB2.3. Kaynağı İnceleme, SBAB2.4. Kaynağı Sorgulama, SBAB2.5. Kaynağı Yorumlama, SBAB2.6. Kanıta Dayalı Ürün Oluşturma ve Paylaşma)

-

E1.3. Azim, E2.1. Empati, E3.1. Uzmanlaşma, E3.2. Odaklanma, E3.4. Gerçeği Arama, E3.7. Sistematik Olma, E3.11. Özgün Düşünme

SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.1. Uyum, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D9. Merhamet, D16. Sorumluluk, D19. Vatanseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı

TAR.11.3.1. 1908-1918 yılları arasında Osmanlı Devleti’nde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerin sonuçlarını tarihsel bağlamı içerisinde değerlendirebilme
a) 1908-1918 yılları arasında Osmanlı Devleti’nde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmeleri kaynaklara dayanarak çözümler.
b) 1908-1918 yılları arasında Osmanlı Devleti’nde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerle ilgili olarak dönemin koşullarını fark eder.
c) 1908-1918 yılları arasında Osmanlı Devleti’nde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerin sonuçlarının günümüze etkilerini açıklar. z
ç) 1908-1918 yılları arasında Osmanlı Devleti’nde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerin sonuçlarını dönemin koşulları içinde açıklar.

TAR.11.3.2. 1908-1918 yılları arasında yaşanan kitlesel göç ve salgınların Osmanlı devlet ve toplum hayatına etkilerine ilişkin bakış açısı geliştirebilme
a) 1908-1918 yılları arasında yaşanan kitlesel göç ve salgınların Osmanlı devlet ve toplum hayatına etkilerini birinci ve ikinci elden kaynaklardan inceler.
b) 1908-1918 yılları arasında yaşanan kitlesel göç ve salgınlarla ilgili birinci ve ikinci elden kaynakları yorumlar.
c) 1908-1918 yılları arasında yaşanan kitlesel göç ve salgınların etkilerini kaynaklara dayanarak çözümler.
ç) 1908-1918 yılları arasında yaşanan kitlesel göç ve salgınların meydana geldiği dönemin koşullarını belirler.
d) 1908-1918 yılları arasında yaşanan kitlesel göç ve salgınların etkileriyle günümüzde yaşanan kitlesel göç ve salgınların etkilerini karşılaştırır.
e) 1908-1918 yılları arasında yaşanan kitlesel göç ve salgınların etkileriyle ilgili olarak dönemin koşulları çerçevesinde çıkarımda bulunur.
f) 1908-1918 yılları arasında gerçekleşen kitlesel göç ve salgınların etkileriyle ilgili bakış açısını çıkarımlara dayanarak kendi ifadeleriyle yansıtır.
g) Konuyla ilgili mevcut bilgilerini kullanarak kitlesel göç ve salgınların Osmanlı devlet ve toplum hayatına etkileri hakkında özgün bir ürün hazırlar.

TAR.11.3.3. Osmanlı Devleti’nin insanlık tarihine katkılarına ilişkin oluşturduğu özgün ürünleri paylaşabilme
a) Osmanlı Devleti’nin insanlık tarihine katkılarına ilişkin araştırmasında belirlediği kaynaklardan bilgi toplar.
b) Osmanlı Devleti’nin insanlık tarihine katkılarına ilişkin araştırmasında belirlediği kaynakları inceleyerek araştırmasına dair bilgileri tespit eder.
c) Osmanlı Devleti’nin insanlık tarihine katkılarına ilişkin araştırmasında kullanacağı kaynakların sınırlılığını sorgular.
ç) Osmanlı Devleti’nin insanlık tarihine katkılarına ilişkin araştırmasında kaynaklardan belirlediği uygun bilgileri yorumlar.
d) Osmanlı Devleti’nin insanlık tarihine katkılarına ilişkin kanıta dayalı oluşturduğu araştırmasını paylaşır.

1908-1918 Yılları Arasında Osmanlı Devleti’nde Meydana Gelen Siyasi ve Askerî Gelişmeler
1908-1918 Yılları Arasında Gerçekleşen Kitlesel Göç ve Salgınlar
Osmanlı Devleti’nin İnsanlık Tarihine Katkıları

bloklaşma, darbe, fırka, göç, komita, muhacir, mütareke, müttefik, salgın

Bu ünitedeki öğrenme çıktıları; tarihsel akış şeması ve performans görevleri ile değerlendirilebilir.
1908-1918 yılları arasında Osmanlı Devleti’nde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerin sonuçlarını değerlendirmeye yönelik hazırlanan tarihsel akış şeması kontrol listesi veya dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir. Öğrencilere dönemin muhabiri bakışıyla kitlesel göç ve salgınların Osmanlı devlet ve toplum hayatına etkilerine ilişkin özgün gazete haber-yorum köşesi hazırlatmaya yönelik performans görevi verilebilir. Hazırlanan gazete haber-yorum köşesi; kaynak kullanımı, kaynağı yorumlama, tarihsel bağlamsallaştırma, özgünlük, çıkarımda bulunma, sunum yapma gibi ölçütlerden oluşan dereceli puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir. Ayrıca öğrencilere Osmanlı Devleti’nin insanlık tarihine sağladığı katkılarla ilgili araştırma raporu hazırlamaya ve sunmaya yönelik performans görevi verilebilir. Hazırlanan araştırma raporu ve sunum; çalışma planı hazırlama, kapsam, kaynak çeşitliliği ve güvenilirliği, kaynakları yorumlama, özgünlük, aktarım, grup iletişimi gibi ölçütler kullanılarak oluşturulan dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilebilir. Grup değerlendirme formu ve araştırma sürecinde kullanılan kontrol listesi öz değerlendirme formu olarak kullanılabilir.

Öğrencilerin Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e kadar meydana gelen olaylara ilişkin ön bilgilere sahip oldukları kabul edilmektedir.
93 Harbi sonrası Balkanlardan ve Kafkasya’dan Anadolu’ya yapılan kitlesel göçleri ve bu göçlerin sonuçlarını bildikleri kabul edilmektedir.
Osmanlı Devleti’nde ve dünya üzerinde daha önce yaşanmış önemli salgınlarla ilgili temel bilgilere sahip oldukları kabul edilmektedir.
Osmanlı kültür ve medeniyetinin öne çıkan özellikleri hakkında temel bilgilere sahip oldukları kabul edilmektedir.

Ünite kapsamında öğrencilere aşağıdaki rehber sorular sorulabilir.
• Tanzimat Dönemi’nde meydana gelen olayların 1908-1918 yılları arasındaki gelişmelere etkileri neler olabilir?
• Sizce I. Meşrutiyet Dönemi neden kısa sürmüş olabilir?
• 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında Anadolu nerelerden ve neden göç almış olabilir?
• Osmanlı Devleti için Trablusgarp ve Balkan toprakları hangi açılardan önemli olabilir?

Ünite kapsamında öğrencilere aşağıdaki etkinlikler yaptırılabilir.
• Kendilerini Balkanlardan Anadolu’ya göç etmiş bir Türk ailesinin ferdi yerine koyarak göç sürecindeki duygu ve düşüncelerini sözlü olarak ifade etmeleri istenebilir.
• Yaşadıkları bölgede Osmanlı mirasını yansıtan ögelere ilişkin tanıtım broşürü hazırlamaları istenebilir.

Öğrencilerden tarihsel süreçte Rumeli Türklerinin yaşadığı sorunların türkülere yansımalarına örnekler vermeleri istenir.
Günümüzde Rumeli Türklerinin yaşadığı sorunlara ilişkin beyin fırtınası yapmaları istenir.
Geçmişten günümüze yaşanan salgın hastalıkların devlet ve toplum hayatına etkilerini karşılaştırmaları istenir.

TAR.11.3.1
Öğrencilerin farklı kaynaklar üzerinden ll. Meşrutiyet’in ilanı, 31 Mart Olayı ve Bâbıâli Baskını, Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı süreci ile Sevk ve İskân Kanunu’nun neden ve sonuçlarını incelemeleri istenir (SBAB10.3). Örnek olay ve kişilerin yaşantılarından hareketle Sarıkamış Harekâtı, Çanakkale Zaferi, Kûtül’amâre Zaferi, Medine Müdafaası ve Kafkas İslam Ordusu’nun Bakü’yü kurtarmasına ilişkin olayların gerçekleştiği dönemin koşullarını belirler (SDB2.3). Öğrenciler, ülkenin bağımsızlığı için fedakârlık yapmanın önemini açıklar (D19.2). 1908-1918 yılları arasında Osmanlı Devleti’nde meydana gelen gelişmelerin siyasi ve askerî sonuçlarının günümüze etkileriyle ilgili karşılaştırma tablosu hazırlar (KB3.1). Bu sonuçların günümüzde de devam eden Adalar (Ege) Denizi ve Batı Trakya sorunları ile asılsız Ermeni iddialarının başlangıcı olduğunu açıklar (OB1,E3.4,SDB3.1). Öğrencilerden, ulaştıkları bilgilerden yola çıkarak 1908-1918 yılları arasında Osmanlı Devleti’nde meydana gelen siyasi ve askerî gelişmelerin sonuçlarını dönemin koşulları çerçevesinde açıklayan tarihsel akış şeması hazırlamaları ve hazırladıkları şemayı sunmaları istenir (SDB1.2, SDB2.1, E3.7).

TAR. 11.3.2
Öğrencilerin kavram öğretim materyalleri üzerinden konu içeriğinde geçen kavramların anlamlarını açıklamaları sağlanır. Verilen farklı türdeki birinci ve ikinci elden kaynaklar üzerinden Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı sürecinde Anadolu’ya yapılan önemli kitlesel göçler ile kolera, sıtma ve tifüs salgınlarının Osmanlı devlet ve toplum hayatına etkilerini incelemeleri istenir. Öğrenciler, kaynaklara dayanarak kitlesel göçlerin, salgınların nedenlerini ve etkilerini açıklar. Kaynaklarda sunulan bilgileri tablo, diyagram veya grafiğe dönüştürerek kendi cümleleriyle ifade eder (SBAB11.1, SDB2.1). Dönemin koşulları çerçevesinde bu göç ve salgınların etkilerini günümüzdekilerle karşılaştırır (KB2.7). Dönemin koşullarını göz önünde bulundurarak savaşlar nedeniyle yerinden ve yurdundan edilmiş insanların göç hikâyeleri, değişen hayatları, terk etmek zorunda kaldıkları topraklar, yeni yaşamları, ekonomik zorluklarla mücadeleleri ve bunların Osmanlı Devleti’ne maliyetini belirtir (SDB3.3). Örnek olaylardan hareketle muhtaç insanlara yardım etmenin önemini, ülkede yaşanan kitlesel göç ve salgın durumlarında yardımlaşma ve dayanışma faaliyetlerine katılmanın  gerekliliğini ifade eder (D9.2, D16.2). Dönemin sağlık imkânları ile hastane, sağlık personeli ve bilimsel gelişmelerin sınırlılığını göz önünde bulundurarak salgın hastalıkların başta ordu, halk ve devlete etkileri hakkında çıkarımda bulunur (SDB3.3). 1908-1918 yılları arasında Osmanlı Devleti’nde yaşanan kitlesel göç hareketleri ve salgın hastalıkların etkilerine yönelik kaynaklardan edindiği bilgileri açıklar (SDB1.3). Öğrencilerden kendilerini o dönemde yaşayan bir  muhabirin yerine koyarak (E2.1) Osmanlı Devleti’nde yaşanan kitlesel göçlerin ve salgın hastalıkların halkı ve devleti nasıl etkilediğini bir haber-yorum şeklinde tasarlamaları (E3.11) ve çalışmalarını sınıfta paylaşmaları istenir (SDB2.3,SDB2.1).

TAR.11.3.3
Grup çalışması yoluyla sınıfta Osmanlı Devleti’nin askerî, siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarda insanlık tarihine katkıları konusunda bir araştırma başlatılır. Araştırma sürecinin bilgi toplama aşaması dışındaki diğer aşamaları öğretmen rehberliğindeki grup çalışmalarına yönelik geri bildirimler yapılarak sınıf içerisinde gerçekleştirilir. Öğrencilere araştırma sürecinin aşamalarını içeren kontrol listesi verilir. Kontrol listesi aracılığıyla öğrencilerin
araştırma sürecinin basamaklarını takip etmeleri ve denetlemeleri sağlanır. Her grup için Osmanlı Devleti’nin askerî, siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarından biri araştırma konusu olarak belirlenir (SDB2.2). Öğrencilere bilgi toplama, kaynak inceleme ve kaynakları sorgulama süreçlerinin tüm basamaklarını kapsayan kontrol listesi verilir. İlgili aşamanın sonunda öğrencilerden kontrol listesini doldurmaları istenir. Gruplar, araştıracakları konuyla ilgili hangi kaynakları kullanacaklarını, bu kaynaklara nereden ve nasıl ulaşacaklarını öğretmen rehberliğinde belirler. Kütüphane, arşiv, müze ve tarihî mekânlar ile genel ağı ziyaret ederek araştırma konusuyla ilgili kaynaklardan bilgi toplar (E3.7). Araştırması için kaynaklara uygun sorular sorarak kaynağın türü, yazarı, tarihi, dijital kimliği, genel ağdaki uzantısı gibi temel unsurları belirler. Topladığı bilgileri ilgili ve ilgisiz olarak ayrıştırdıktan sonra araştırma konusuna uygun olanları tespit eder (E3.2). Kullanacağı kaynaklara ön yargı, çelişki veya tutarsızlık içeren ifadeleri ortaya çıkaracak sorular sorar (E3.4). Bu süreçte kaynakları karşılaştırabilir. Aynı konuyla ilgili kaynaklardaki farklı görüşleri belirler. Kaynaklarda yer alan olgu ve görüşleri ayırt eder. Kaynaklardaki bilgilerin son gelişmeleri içerip içermediğini sorgular. Bu sorgulamalar sonucunda topladığı bilgilerin araştırma konusu için yeterli olup olmadığına yönelik çıkarımda bulunur (SDB3.3). Topladığı bilgilerin sınırlılığına göre farklı kaynaklara başvurarak yeniden bilgi toplar (E1.3). Öğrencilerden kullandığı kaynakların yaptığı araştırmaya katkısını değerlendirmek amacıyla tarihsel kaynak/kanıt analiz formunu doldurmaları istenir. Öğrenciler, araştırmasında kullanacağı bilgileri ana fikir, şahıslar, eserler, mekânlar, kurumlar bağlamında belirler. Bu bilgileri araştırma raporunda kullanmak amacıyla uygun yerlerde tarih şeridi, harita, tablo, grafik, bilgi görseli gibi görsel metinlere dönüştürür (OB2). Gruplar, ulaşılan bilgilerden hareketle kendi görüşlerini yansıtan yorumlar oluşturur (SBAB1.2, OB1, SDB2.2). Osmanlı Devleti’nin askerî, siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlardaki faaliyetlerinden yola çıkarak insanlığa katkılarına yönelik çıkarım yapabilir (OB5, SDB3.3). Öğrencilere kanıta dayalı çıkarımlardan hareketle Osmanlı Devleti’nin askerî, siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarda insanlığa katkılarını yansıtan bir araştırma raporu hazırlama görevi verilir. Öğrenciler araştırma raporunu hazırlarken uygun başlıklar bulur, hazırladığı görselleri metnin içeriğine uygun biçimde kullanır, kaynaklara metin içinde atıf yapar ve kullandığı kaynakları kaynakçada gösterir. Gruplar sınıf içinde araştırmalarını sunar. Sunumlarında Osmanlı Devleti’nin kültürel mirasına örnekler vererek kültürel mirası korumanın ve gelecek nesillere aktarmanın önemini açıklar (D19.3). Sunum sonrasında grupların Osmanlı Devleti’nin askerî, siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarda dünya medeniyetine katkılarını karşılaştırarak yorumlamaları sağlanır (KB3.2). Araştırma raporları; panel, seminer, bilim şöleni, proje fuarı veya dijital platformlarda sunularak paylaşılabilir (OB2).

Öğrencilerin İttihat ve Terakki, Hürriyet ve İtilaf, Ahrar ve İttihad-ı Muhammedî fırkalarından birini seçerek bunların siyasi programlarını araştırmaları istenebilir. Bu doğrultuda her bir siyasi parti programının benzer ve farklı yönlerinin T cetveli aracılığıyla ortaya konması sağlanabilir.
Trablusgarp, Balkan ve I. Dünya savaşları sürecinde kahramanlıklarıyla ön plana çıkmış kişilerin toplumumuzdaki bilinirliğine yönelik anket çalışması yapmaları ve anket sonuçlarını genel ağda paylaşmaları istenebilir.
* I. Dünya Savaşı’na giriş sürecinde Osmanlı Devleti’nin Rus limanlarını bombalamasının dünya gıda arzına etkisi hakkında araştırma yapmaları istenebilir.
Osmanlı Devleti’nin Balkan hâkimiyeti süresince koruduğu ve inşa ettiği eser ve yapılardan birini seçerek bu eser ya da yapının modelini hazırlamaları sağlanabilir. Bu eser ya da yapıyı seçme gerekçelerini arkadaşlarına açıklamaları ve modeli sınıfta ya da okulda sergilemeleri istenebilir.
Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı süreçlerinde Osmanlı topraklarına yapılan kitlesel göçlerle ilgili yerel tarih çalışması yapmaları ve ulaşılan bilgileri yazılı metin hâline getirmeleri istenebilir.
* Kitlesel göçlerle birlikte Osmanlı Devleti’nin aldığı önlemler, bu önlemler çerçevesinde kurulan kurumlar ve yapılan çalışmaları incelemeleri sağlanabilir.

Öğrencilerden XX. yüzyılın başlarındaki önemli siyasi ve askerî gelişmeler hakkında bir bölümü eksik bırakılan tarih şeridindeki bilgileri tamamlamaları istenebilir.
Yaşadıkları bölgede Osmanlı Devleti’nden kalan mimari eserleri konu edinen basit bir bilgi görselini öğretmeni veya arkadaşlarından yardım alarak hazırlamaları istenebilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.