2. ÜNİTE : BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI (1299-1453)
SBAB2. Kanıta Dayalı Sorgulama ve Araştırma (SBAB2.5. Kaynağı Yorumlama), SBAB2. Kanıta Dayalı Sorgulama ve Araştırma (SBAB2.4. Kaynağı Sorgulama), SBAB5. Sosyal Katılım (SBAB5.3. Fikir Üretme)
KB2.4. Çözümleme, KB2.18. Tartışma
E1.1. Merak, E1.4. Kendine İnanma (Öz Yeterlilik), E2.2. Sorumluluk, E3.3. Yaratıcılık, E3.4. Gerçeği Arama, E3.6. Analitik Düşünme, E3.7. Sistematik Olma, E3.8. Soru Sorma, E3.10. Eleştirel Bakma
SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.1. Uyum, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme
D1. Adalet, D3. Çalışkanlık, D12. Sabır
OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB9. Sanat Okuryazarlığı
TAR.10.2.1. Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna dair farklı görüşleri tartışabilme
a) Tarihçilerin Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna dair öne sürdüğü farklı görüşlerin benzer ve farklı yönlerini belirler.
b) Tarihçilerin Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna dair öne sürdüğü görüşlerin güçlü ve zayıf yönleri ile tutarsızlıklarını tespit eder.
c) Tarihçilerin Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna dair öne sürdüğü görüşleri gerekçeleriyle çürütür veya kabul eder.
TAR.10.2.2. 1299-1453 yılları arasında Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli’de gerçekleştirdiği siyasi ve askerî mücadeleleri yorumlayabilme
a) Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli’de gerçekleştirdiği siyasi ve askerî mücadeleleri farklı kaynakları karşılaştırarak inceler.
b) Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli’de gerçekleştirdiği siyasi ve askerî mücadelelere ilişkin farklı kaynaklardaki bilgi ve bakış açılarını görsel bir forma dönüştürür.
c) Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli’de gerçekleştirdiği siyasi ve askerî mücadeleleri verilen kaynaklara dayanarak kendi cümleleriyle ifade eder.
TAR.10.2.3. Osmanlı Devleti’nin ordu, hukuk ve toprak sistemi ile devletleşme süreci arasındaki ilişkiyi çözümleyebilme
a) Osmanlı Beyliği’nin devletleşmesini sağlayan sistemlerin özelliklerini belirler.
b) Osmanlı Beyliği’nin devletleşmesini sağlayan sistemler arasındaki ilişkiyi belirler.
TAR.10.2.4. Osmanlı Devleti’nin fethettiği topraklarda kalıcı olabilmek için izlediği politikaları sorgulayabilme
a) Osmanlı Devleti’nin fethettiği topraklarda uyguladığı iskân ve istimalet politikalarına yönelik kaynaklardaki farklı bakış açılarının nedenlerine dair sorular sorar.
b) Osmanlı Devleti’nin fethettiği topraklarda uyguladığı iskân ve istimalet politikalarına ilişkin kaynaklardaki bilgilerin sınırlılıkları hakkında çıkarım yapar.
c) Osmanlı Devleti’nin fethettiği topraklarda uyguladığı iskân ve istimalet politikalarına yönelik kaynaklara dayalı çıkarım yapar.
TAR.10.2.5. Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin oluşmasında şehir, kurum ve şahsiyetlerin etkilerine dair fikirler üretebilme
a) Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğini inceler.
b) Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin oluşmasında şehir, kurum ve şahsiyetlerin etkilerini fark eder.
c) Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin oluşmasında ilk Türk-İslam devletlerindeki benzer deneyimleri inceler.
ç) Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin oluşmasında şehir, kurum ve şahsiyetlerin rolüne ilişkin fikir üretir.
Osmanlı Devleti’nin Kuruluşuna Dair Farklı Görüşler
Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli’deki Siyasi ve Askerî Mücadeleleri
Osmanlı Devleti’nin Devletleşme Süreci ile Ordu, Hukuk ve Toprak Sistemleri Arasındaki İlişkiler
Osmanlı Devleti’nin Fethettiği Topraklarda Kalıcı Olabilmek İçin İzlediği Politikalar
Osmanlı Devleti’nin İlim ve İrfan Geleneğinin Oluşmasında Mekânların ve Kişilerin Etkisi
devşirme sistemi, irfan, iskân, istimalet, kapıkulu, Rumeli Türklüğü, tımar, vakıf
Bu ünitedeki öğrenme çıktıları; öz değerlendirme formu, açıklamalı tarih şeridi, bilgi görseli, tarihsel kaynak/kanıt analiz formu, gözlem formu ve performans görevi ile değerlendirilebilir.
Osmanlı Devleti’nin kuruluşuyla ilgili farklı görüşlerin doğruluğu ve inandırıcılığına yönelik yapılan sınıf içi tartışma sonucunda öz değerlendirme formu kullanılabilir. Öğrencilerden Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli’de yaptığı savaşlar ve kurduğu siyasi ilişkileri gösteren açıklamalı tarih şeridi ve Osmanlı Devleti’nde ordu, hukuk ve toprak sistemlerinin devletleşme süreciyle ilişkilerini ortaya koyan bilgi görseli hazırlamaları istenebilir. Osmanlı Devleti’nin fethettiği topraklarda kalıcı olabilmek için izlediği politikalara yönelik yapılacak müzakereye ilişkin gözlem formu kullanılabilir.
Performans görevi olarak öğrencilerden Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin oluşmasında şehir, kurum ve şahsiyetlerin rolüne ilişkin çözümlemeli veya dijital öykü hazırlamaları ve bu çalışmayı sunmaları istenebilir. Bu etkinlik, grup çalışması şeklinde gerçekleştirilebilir. Hazırlanan performans görevi; bilgi toplama, içerik, özgünlük, görsel ve işitsel materyal kullanımı gibi ölçütlerden oluşan dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir. Ayrıca grup değerlendirme formu kullanılabilir.
Öğrencilerin Osmanlı Devleti’nin genişleme siyasetine ilişkin farkındalıkları olduğu kabul edilmektedir.
Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin Türkistan ile ilişkisi hakkında ön bilgilere sahip oldukları kabul edilmektedir.
Osmanlı Devleti’nin kurulduğu bölge, kurucusu, önemli siyasi ve askerî gelişmeleri, kurum ve kuruluşları hakkında ön bilgilere sahip oldukları kabul edilmektedir.
Ünite kapsamında öğrencilere aşağıdaki rehber sorular sorulabilir.
• Osmanlı Beyliği’nin kurulduğu bölgenin beyliğin gelişimine ne tür etkilerinin olduğu söylenebilir?
• Osmanlı Beyliği’nin genişlemesini sağlayan koşullar ve uzun vadeli stratejiler neler olabilir?
• Osmanlı Beyliği’ni çağdaşı olan diğer beyliklerden farklı ve uzun ömürlü kılan özellikler neler olabilir?
• Yeni fethedilen bir bölgenin yurt edinilmesinde toplumsal grupların ne gibi katkıları olabilir?
Ünite kapsamında öğrencilere aşağıdaki etkinlikler yaptırılabilir.
• Osmanlı Beyliği’nin kurulduğu bölgeyi gösteren harita ve kuruluş döneminin önemli gelişmelerini açıklayan tarih şeridi hazırlamaları istenebilir..
• “Tarih yoktur, tarihçi vardır.” ve “Bir tek tarih yoktur, tarihler vardır.” ifadelerinden ne anladıkları sorulabilir.
• Osmanlı Beyliği ile önceki Türk devletlerinin eğitim öğretim faaliyetleri bakımından karşılaştırıldığı bir tablo üzerinde değişen ve süreklilik kazanan unsurları tespit etmeleri sağlanabilir.
Öğrencilerden Osmanlı Beyliği’nin kuruluşu ile Ertuğrul Gazi’yi Anma ve Yörük Şenlikleri arasında ilişki kurmaları istenir.
Osmanlı Beyliği’nin kurulmasına ilişkin kanıtları bünyesinde barındıran Panorama 1326 Bursa Fetih Müzesi sanal ortamda gezilir.
TAR.10.2.1
Öğrencilerin verilen farklı kaynaklar üzerinden Herbert Adams Gibbons, Paul Wittek, Mehmet Fuat Köprülü ve Halil İnalcık’ın Osmanlı Devleti’nin kuruluş şekli ve kuruluş tarihine dair ileri sürdükleri görüşleri incelemeleri istenir (SBAB14, SBAB14.2, E3.10). Öğrenciler, bu görüşlerin benzerlik ve farklılıklarını tespit ederek görüşlerin güçlü ve zayıf yönlerini belirler (KB3.1). Bu görüşler arasındaki tutarsızlıkları tespit eder. Konuya ilişkin yeni bilgi, fikir ve argümanları öğrenmenin gerekliliğini savunur (E3.4, D3.3). Grup çalışması yoluyla Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna dair ortaya atılan görüşlerin kabul edilebilirliğine yönelik sınıf tartışması yapılır (KB3.3, SDB2.2, OB1). Tartışma süreci sonrasında öğrencilerin kendi öğrenmelerini izlemeleri için öz değerlendirme formu kullanılır (SDB1.2, E1.4).
TAR.10.2.2
Öğrencilerin verilen farklı kaynaklar üzerinden 1299-1453 yılları arasında meydana gelen gelişmelerden Koyunhisar Savaşı, İznik’in Fethi, Bursa’nın Fethi, Rumeli’ye geçiş, Edirne’nin Fethi, I. Kosova Savaşı, Ankara Savaşı ve II. Kosova Savaşı’nı incelemeleri sağlanır (SBAB10, SBAB10.3, OB1). Öğrenciler, bu olayları benzerlik ve farklılıkları açısından karşılaştırır. Konuya ilişkin hazırlanmış olan tarihsel bakış açısı formunu doldurur (SDB2.3, SDB3.1). Öğrencilerden, ulaştıkları bilgilerden yola çıkarak 1299-1453 yılları arasında Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli’de gerçekleştirdiği siyasi ve askerî mücadeleleri gösteren açıklamalı tarih şeridi hazırlamaları istenir (E3.3, SDB1.2).
TAR.10.2.3
Öğrencilerin kavram öğretim materyalleri üzerinden konu içeriğinde geçen kavramların anlamlarını açıklamaları istenir. Verilen farklı kaynaklar üzerinden beylikten devlete geçiş sürecinde Osmanlı Devleti’nin ordu, hukuk ve toprak sisteminin temel özelliklerini incelemeleri sağlanır (E1.1). Osmanlı Devleti’nin geliştirdiği bu sistemler arasındaki ilişkileri ve devletleşme sürecine etkilerini açıklamaları istenir (SDB2.3, E3.6). Grup çalışması yoluyla Osmanlı Devleti’nde ordu, hukuk ve toprak sistemlerinin devletleşme süreciyle ilişkilerini ortaya koyan bir bilgi görseli hazırlamaları ve hazırladıkları bilgi görselini sunmaları sağlanır (SDB2.2).
TAR.10.2.4
Öğrencilerin verilen farklı kaynaklar üzerinden Osmanlı Devleti’nin fethettiği topraklarda kalıcı olabilmek için izlediği iskân ve istimalet politikalarıyla bu politikaların uygulanmasında rol oynayan sosyal yapılardan vakıflar, dervişler, aşiretler, akıncı uç beyleri, Gaziyân-ı Rum, Ahiyân-ı Rum, Abdalân-ı Rum ve Baciyân-ı Rum’un faaliyetlerini incelemeleri istenir. Öğrenciler, bu politikaların ve sosyal yapıların Osmanlı Devleti’nin fethettiği topraklardaki kalıcılığına etkilerini analiz eder (SBAB2, SBAB2.3). T cetveli aracılığıyla iskân ve istimalet politikalarının avantajlarının ve dezavantajlarının neler olabileceğini belirler (E2.2,SDB3.3). Öğrencilerin konuyla ilgili kaynaklardaki farklı bakış açılarının nedenlerini açıklayarak içeriklerde verilen bilgilerin sınırlılığını sorgulayan tarihsel kaynak/kanıt analiz formunu doldurmaları sağlanır. Öğrendiği bilgilerden yola çıkarak Osmanlı Devleti’nin, fethettiği topraklarda kalıcı olabilmek için izlediği politikaları ve bu politikaların uygulanmasında rol oynayan sosyal yapıların faaliyetlerini müzakere etmeleri istenir (SDB2.1). Müzakere sürecinde öğrencilerin örnek olaylardan hareketle bu politikaların başarıya ulaşmasında insanlara karşı adaletli davranmanın rolünü açıklamaları sağlanır (D1.2). Müzakere süreci gözlem formuyla değerlendirilir.
TAR.10.2.5
Grup çalışması yoluyla öğrencilerin verilen farklı kaynaklar üzerinden Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin oluşma sürecini incelemeleri istenir (SDB2.2). Gruplar bu süreçte şehir, kurum ve şahsiyetlerin etkilerini analiz eder. Tarihsel buluntu ve kalıntılar gibi örneklerden yola çıkarak Bursa, Edirne, Kütahya, Amasya, Konya gibi şehirler ile halkın istifadesi için açılan medrese, cami, darüşşifa ve imaret gibi kurumların Osmanlı ilim ve irfan geleneğinin oluşmasına katkılarını belirler (E3.8, SBAB7, SBAB7.5, OB9). Bu kurumlarda verilen ilim ve irfan kültürünün toplum hayatındaki olumlu etkisi ve insanın gelişimine katkısı üzerinde durulur (SDB2.3). Öğrenciler, örnek olaylar ve biyografiler üzerinden Şeyh Edebali, Davud-i Kayseri, Dursun Fakih, Emir Sultan ve Hacı Bayram Veli gibi âlimler ve ariflerin Osmanlı ilim ve irfan geleneğinin oluşumuna etkilerini analiz eder. Bu kişilerin çalışmalarından hareketle görev ve sorumluluklarını yerine getirirken kararlı davranmanın ve çalışmalarında sebat etmenin önemini açıklar (D12.3). Osmanlı Devleti’ndeki ilim
ve irfan geleneğinin oluşum süreciyle Karahanlı, Gazneli ve Selçuklulardaki benzer deneyimleri karşılaştırır. Performans görevi olarak öğrencilerden, ulaştıkları bilgilerden yola çıkarak Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin oluşmasında şehir, kurum ve şahsiyetlerin rolüne ilişkin çözümlemeli veya dijital öykü hazırlayarak çalışmalarını sunmaları istenir (E3.7, SDB1.2, SDB2.1).
* Öğrencilerin Osmanlı Beyliği’nin kısa sürede büyümesine ilişkin tarihsel bir araştırma yapmaları, ulaşılan veriler doğrultusunda bir gazete makalesi hazırlamaları sağlanabilir.
Osmanlı Beyliği’nin kuruluş aşamasında topraklarının genişlemesine yönelik bir harita çizmeleri istenebilir.
Osmanlı Devleti’nin özellikle Balkanlarda ilerlemesini sağlayan unsurları açıklayan bir grafik düzenleyici hazırlamaları sağlanabilir.
Tarihsel canlandırma yöntemiyle dönemin önemli şahsiyetlerinin kendilerini tanıtmaları sağlanabilir.
* Timur Devleti’ne ilişkin başlıca siyasi gelişmeleri tanıtan ve değerlendiren bir e-tarih dergisi hazırlamaları ve bu dergiyi genel ağda paylaşmaları istenebilir.
Molla Hüsrev, Molla Gürani, Molla Fenari, Kadızade-i Rumi ve Hocazade Muslihuddin isimlerinden birini seçmeleri ve seçtikleri kişiyle ilgili araştırma yapmaları istenebilir.
Öğrencilerden öğretmeni veya akranlarından yardım alarak kuruluşundan İstanbul’un Fethi’ne kadar geçen süreçte Osmanlı Devleti’nin siyasi mücadelelerinden hatırladıklarına ilişkin bilgi görseli hazırlamaları istenebilir.
Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin oluşmasında etkili olan bir âlimin öğretilerini açıklamaları istenebilir.
Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.