6. ÖĞRENME ALANI: TEKNOLOJİ ve SOSYAL BİLİMLER

SBAB4. Değişim ve Sürekliliği Algılama (SBAB4.3 Değişim ve Sürekliliğin Geleceğine Yönelik Kanıta, Gözleme ve/veya Deneyime Dayalı Öngörüde Bulunma) (SB.7.6.1)

FBAB13. Bilimsel Sorgulama (SB.7.6.3)

KB2.9. Genelleme (SB.7.6.2)

E1.4. Kendine İnanma (Öz Yeterlilik), E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven), E3.1. Uzmanlaşma, E3.3. Yaratıcılık, E3.6. Analitik Düşünme, E3.7. Sistematik Olma, E3.10 Eleştirel Bakma, E.3.11 Özgün Düşünme

SDB2.1. İletişim, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D3. Çalışkanlık, D4. Dostluk, D5. Duyarlılık, D11. Özgürlük

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık

SB.7.6.1. Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin gelecekteki toplum hayatına etkilerine ilişkin öngörüde bulunabilme
a) Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin günümüzdeki toplumsal hayata etkilerine ilişkin kanıt, gözlem ve deneyimleri ilişkilendirir.
b) Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin toplumsal hayata etkilerine ilişkin kanıt, gözlem ve deneyimleri ilişkilendirerek geleceğe yönelik çıkarımda bulunur.

SB.7.6.2. Örnek metinler üzerinden sosyal bilimlerin çalışma alanlarına dair genelleme yapabilme
a) Örnek metinler üzerinden sosyal bilimlerin çalışma alanlarına dair bilgi toplar.
b) Örnek metinler üzerinden sosyal bilimlerin çalışma alanlarının ortak özelliklerini belirler.
c) Örnek metinler üzerinden sosyal bilimlerin çalışma alanlarının farklılıklarını belirler.
ç) Örnek metinler doğrultusunda sosyal bilimlerin çalışma alanlarına dair örüntüler üzerinden önermelerde bulunur.

SB.7.6.3. Toplumsal hayatta karşılaşabileceği bir probleme yönelik bilimsel sorgulama yapabilme
a) Toplumsal hayatta karşılaşabileceği bir problemi tanımlar.
b) Toplumsal hayatta karşılaşabileceği bir problemin çözümüne dair kullanabileceği bir model geliştirir.
c) Toplumsal hayatta karşılaşabileceği bir problemin çözümüne yönelik araştırmayı planlar ve gerçekleştirir.
ç) Toplumsal hayatta karşılaşabileceği bir problemin çözümüne yönelik verileri analiz eder ve yorumlar.
d) Toplumsal hayatta karşılaşabileceği bir problemin çözümüne dair kanıta dayalı açıklama yapar ve probleme çözüm üretir.
e) Toplumsal hayatta karşılaşabileceği bir problemin çözümüne dair bilgiyi değerlendirir ve paylaşır.

Bilimsel ve Teknolojik Gelişmelerin Gelecekteki Hayata Etkisi
Sosyal Bilimlerin Çalışma Alanları
Toplumsal Hayatta Karşılaşılabilecek Problemlere Çözüm Üretme

bilimsel etik, gelecek, problem, sosyal bilimler, önerme, toplum

Bu öğrenme alanında yer alan öğrenme çıktıları; kontrol listesi, gözlem formu, anekdot kaydı, öz-akran değerlendirme formları, açık uçlu sorular içeren çalışma yaprakları, analitik dereceli puanlama anahtarı ve performans görevi kullanılarak değerlendirilebilir.

Performans görevi: Toplumsal hayatta karşılaşılabilecek problemlerle bunların çözüm yollarına ilişkin poster hazırlama ve posteri sunma görevidir.

Öğrencilerin bilim, ulaşım ve bilişim teknolojileri, sosyal bilimler kavramları ile bir problemi tanımlama ve çözme konularında temel düzeyde bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir.

Önemli buluşlara ait görseller kullanılarak öğrencilerden bunları bilim insanı veya toplum ile eşleştirmeleri istenir. Bilişim ve ulaşım araçları konusundaki olası kavram yanılgılarını belirlemek amacıyla kavram ağı etkinliği düzenlenir. Farklı disiplinlerin yer aldığı bir liste üzerinden öğrencilerden sosyal bilimler kapsamında yer alan disiplinleri belirlemeleri istenir. Öğrencilerin problemi tanımlama ve çözme konusundaki bilgilerini değerlendirmek amacıyla açık uçlu sorular kullanılır.

Öğrencilere günlük hayatta hangi ulaşım ve iletişim araçlarını kullandıkları, sahip olmak istedikleri araçlar ve bu araçlara neden sahip olmak istedikleri sorulur.

Yeni teknolojileri takip edip etmedikleri ve bunlardan hangisinin onları heyecanlandırdığı sorulup nedenlerini açıklamaları istenir.

Sınıfta bir sosyal bilimler adı ile ağaç çizimi yapılarak yapraklarına neler yazılabileceği sorulur.

Günlük hayatta yakın çevrelerinde tanık oldukları sorunlar ve bu sorunların neden kaynaklandığı sorulur.

SB.7.6.1
Yazılı ve görsel kaynaklar üzerinden  bilimsel ve teknolojik gelişmelerin toplumsal hayata etkileri incelenir (OB1, OB4). Bu süreçte dijital kaynaklardan yararlanılabilir (OB2). Öğrencilerden yapmış oldukları incelemeler sonucunda elde ettikleri kanıtlar ile kendi gözlem ve deneyimlerini ilişkilendirmeleri istenir. Bunun yanı sıra Türk-İslam bilim insanlarının bilimsel ve teknolojik gelişmelere yapmış oldukları katkılara ilişkin örnekler de verilir. Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin “iletişim, eğitim, sağlık ve ulaşım” alanlarına nasıl yansıdığına ilişkin örnekler vermeleri istenir. Bu süreçte çember tartışma tekniğinden yararlanılarak günümüzdeki bilimsel ve teknolojik gelişmelerin toplum hayatına etkilerine ilişkin tartışmalar yapılır (E3.10, SDB2.1). Öğrencilerin tartışma sürecinde özgürlük değeri çerçevesinde nazik ve kişisel haklara saygılı (D11.3) olmaları gerektiği vurgulanır. Öğrencilerin görüşlerini açıklama ve tartışma süreçleri kontrol listesi, gözlem formu, anekdot kaydı ile değerlendirilebilir. Buna ek olarak açık uçlu sorularla oluşturulmuş çalışma yaprakları değerlendirme için kullanılabilir. 

Fikir taraması tekniğinden yararlanılarak öğrencilerin farklı ülkelerdeki yeni uygulamalara yönelik gazete haberleri ya da örnek olaylardan, kendi gözlem ve deneyimlerinden hareketle bilim ve teknolojinin gelecekte “iletişim, eğitim, sağlık, ulaşım” alanlarında toplumsal hayatı nasıl etkileyebileceğine dair çıkarımlarda bulunmaları sağlanır (SDB2.3). Öğrencilerin geleceğe yönelik yaptıkları çıkarımları akranları ile paylaşmalarını sağlamak üzere öğrenme galerisi tekniği uygulanır. Öğrencilerden geleceğe yönelik öngörülerini yazılı veya görsel olarak sınıf duvarına asmaları (E3.3, OB1, OB4) ve diğer öğrencilerin hazırladığı galerileri gezerek incelemeleri istenir. Öğrencilere galerileri gezerken o konu hakkında kendi öngörülerini ekleyebilecekleri söylenir. Bu şekilde öngörüler geliştirilir ve zenginleştirilir. Bu etkinlik öğretmen tarafından kontrol listesi veya gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir. Buna ek olarak öz ve akran değerlendirme formları değerlendirme sürecinde kullanılabilir.

SB.7.6.2
Öğrencilerin örnek metinler üzerinden farklı sosyal bilim dallarına (arkeoloji, coğrafya, ekonomi, felsefe, hukuk, sosyoloji, tarih) ait tanıtıcı bilgileri toplamaları sağlanır (OB1). Bu aşamada çember tekniklerinden konuşma halkası kullanılabilir (E1.5, SDB2.1). Öğrencilerin çalışma alanlarından yola çıkarak ilgili disiplini tanımlamaları sağlanır. Bu süreç kontrol listesi, gözlem formu, anekdot kaydı ile değerlendirilebilir.

Verilen örnek metinler incelenerek öğrencilerin sosyal bilim dallarının (tarih, coğrafya, arkeoloji, hukuk, ekonomi, felsefe ve sosyoloji) ortak özelliklerini belirlemeleri istenir (E3.7, OB1).

Aynı kaynaklarların incelenmesine devam edilerek sosyal bilim dallarının (arkeoloji, coğrafya, ekonomi, felsefe, hukuk,sosyoloji, tarih) farklı özelliklerini belirlemeleri istenir. Öğrencilerden belirledikleri ortak özellikleri ve farklılıkları çember tartışma tekniği ile tüm sınıfa açıklamaları istenir. Bu süreçte öğrencilerin sosyal bilimlerin ortak ve farklı özellerini belirlerken edindikleri bilgileri eleştirel bakış açısı ile değerlendirmeleri sağlanır (D3.3). 

Öğrenciler tarafından sosyal bilimlerin genel çalışma alanlarına dair önermeler yazılır. Bu süreçte öğrenciler servis altlığı tekniği uyarınca dört veya beş öğrenciden oluşan gruplara ayrılır. Her gruba bir sayfa kâğıt verilerek sosyal bilimlerin genel çalışma alanlarına dair önermeler yazmaları istenir. Öğrencilerden kâğıdı, her birinin yazabileceği bir bölüm ve ortada cevaplarını özetleyebilecekleri bir yer olacak şekilde bölmeleri istenir. Öğrencilerin servis altlığının kendi alanlarındaki konuyu veya hedef soruyu anladıklarını göstermek için bireysel olarak yazmaları veya çizmeleri sağlanır. Daha sonra yazdıklarını veya çizdiklerini diğer grup üyeleriyle paylaşmaları istenir. Öğrencilerden paylaşımda verilen bilgileri tartışarak iki veya üç ana fikir ortaya koyması istenir (KB3.2). Bu fikirler kâğıdın ortasına yazılır ve sınıfın geri kalanıyla paylaşılır. Bu süreçte ortaya çıkan fikirler tartışılır (SDB2.1, E1.4). Süreç, kontrol listesi, gözlem formu, anekdot kaydı ile değerlendirilebilir.

SB.7.6.3
Öğrencilere toplumsal hayatta karşılaşılabilecek problemlerin neler olabileceği sorulur. Bu süreçte beyin fırtınası tekniğinden yararlanılır ve öğrencilerden duygu ve düşüncelerini arkadaşlarıyla etkili iletişim kurarak ve dostluk değerine uygun olarak paylaşması beklenir (D4.2).

Problemler belirlendikten sonra öğrenciler gruplara ayrılarak her grubun bu problemlerden birini seçip bir cümle ile ifade etmesi istenir. Gruplardan beyin fırtınası tekniğiyle belirledikleri problemin çözümünde kullanılabilecek bir model geliştirmeleri istenir (E3.11, SDB3.3). Bu süreçte çalışma gruplarından ilgili sorunun çözümüne yönelik model önerilerini not etmeleri istenir.

Grupların kendi aralarında küçük grup tartışması tekniğiyle sorunun çözümüne yönelik yapacakları araştırmayı planlamaları sağlanır (SDB2.1). Gruplardan bu plan dâhilinde farklı kaynakları inceleyerek veya çevrelerindeki insanlarla görüşmeler yaparak probleme ve çözüm önerilerine ilişkin veri toplamaları istenir (OB7). Bu süreçte öğretmen çalışkanlık değerini vurgulayarak güvenilir bilgiye ulaşma yolları, doğru ve güvenilir bilgiyi ayırt edebilme konularında öğrencilere rehberlik eder (D3.3). Bu bağlamda bilimsel etiğin önemi vurgulanır.

Grupların araştırmalarından elde ettikleri verileri analiz etmeleri ve küçük grup tartışması yoluyla yorumlamaları, belirlenen problemin olası çözüm yollarını, avantajları ve dezavantajları ile bir diyagram üzerinde listelemeleri istenir (E3.6).

Gruplar oluştukları diyagram üzerinden belirledikleri problemin olası çözüm yollarını, avantajları ve dezavantajları ile birlikte kaynaklara dayalı olarak sınıfa açıklar. Bu sunumda öğrencilerden topladıkları veriye dayalı olarak kendilerince en ideal çözüm yolunu belirlemeleri istenir.

Gruplardan araştırmalarından elde ettikleri veriler doğrultusunda olası çözüm önerilerini “ekonomiklik, güvenilirlik, verimlilik, yararlılık, sürdürülebilirlik” ölçütlerinde değerlendirmeleri ve insana ve doğaya duyarlı (D5.2) en doğru çözüm önerisinin hangisi olduğuna karar vermeleri istenir. Gruplardan üzerinde karar kıldıkları çözüm önerisini, gerekçeleriyle sınıfta açıklayarak diğer öğrencilerle paylaşmaları istenir. Gruplar tüm araştırma sürecini performans görevi kapsamında poster formatında raporlaştırır (SDB3.3). Gruplar tarafından hazırlanan posterler okulda panolara asılarak diğer öğrencilerle paylaşılır. Öğrencilerin araştırma süreçleri analitik dereceli puanlama anahtarları ile değerlendirilebilir. Buna ek olarak süreç sonunda yapılacak sunumlar için kontrol listelerine veya derecelendirme ölçeklerine başvurulabilir.

Öğrencilerden geçmiş dönemlere ait gelecek temalı (fütüristik) film ve animasyonları inceleyerek bu filmlerde yer verilen teknolojik araç ve gereçlerden bugün kullanımda olanları tespit etmeleri, yıllar önce senarist ve yönetmenlerin bu durumu nasıl tahmin edebildiklerine yönelik çıkarımda bulunmaları istenebilir.

Öğrencilerden kendilerini bir senaristin yerine koyarak gelecekte toplumsal hayatı etkileyen hangi teknolojik gelişmelerin olabileceğini hayal edip bununla ilgili bir çizgi film/animasyon senaryosu yazmaları istenebilir.

Öğrencilerden “bilimsel ve teknolojik gelişmelerin gelecekteki toplumsal hayata etkilerine ilişkin” etkileşimli sunum hazırlamaları, drama senaryoları oluşturup oynamaları, kompozisyon yazmaları istenebilir.

Öğrencilerden ilgi ve yetenekleri doğrultusunda sosyal bilim dallarından bir tanesini seçip çalışma alanları ile ilgili görsel materyaller hazırlayarak okul panosunda tüm öğrencilere sergilemeleri istenebilir.

Öğrencilerden okulda temsilî bir sivil toplum kuruluşu kurmaları istenerek toplumsal hayatta karşılaşılan bir probleme karşı çözüm üretmeleri istenebilir. 

Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin gelecekteki toplumsal hayata etkilerine ilişkin belgesel, animasyon, video ve film gibi eğitici dijital etkinliklerle öğrenme desteklenebilir.

Öğrencilerden ilgi ve yetenekleri doğrultusunda sosyal bilim dallarından bir tanesini seçmeleri istenir. Bu bilim dallarının özelliklerini ve çalışma alanlarını gösteren grafikler, resimler, zihin haritaları gibi görseller aracılığıyla öğrenme desteklenebilir.

Öğrencilere toplumsal hayatta karşılaşılan problemlerin çözümüne yönelik videolar izletilebilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.