4. ÖĞRENME ALANI: YAŞAYAN DEMOKRASİMİZ

-

KB2.4. Çözümleme (SB.6.4.1)

KB2.14. Yorumlama (SB.6.4.2)

KB2.8. Sorgulama (SB.6.4.3)

E1.3. Azim ve Kararlılık, E2.2. Sorumluluk, E3.2. Odaklanma, E3.4. Gerçeği Arama, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.10. Eleştirel Bakma, E3.11. Özgün Düşünme

SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D1. Adalet, D2. Aile Bütünlüğü, D8. Mahremiyet, D11. Özgürlük, D13. Sağlıklı Yaşam, D16. Sorumluluk

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB6. Vatandaşlık Okuryazarlığı

SB.6.4.1. Yönetimin karar alma sürecini etkileyen unsurları çözümleyebilme
a) Yönetimin karar alma sürecini etkileyen unsurları belirler.
b) Yönetimin karar alma sürecini etkileyen unsurlar arasındaki ilişkiyi belirler.

SB.6.4.2. Toplumsal düzenin sürdürülmesinde temel hak ve sorumlulukların önemini yorumlayabilme
a) Toplumsal düzenin sürdürülmesinde temel hak ve sorumlulukların önemini inceler.
b) Toplumsal düzenin sürdürülmesinde temel hak ve sorumlulukların önemini yazılı, görsel veya dijital yollarla sunar.
c) Toplumsal düzenin sürdürülmesinde temel hak ve sorumlulukların önemini ifade eder.

SB.6.4.3. Vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin etkilerini sorgulayabilme
a) Vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin etkilerini tanımlar.
b) Vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin etkileri hakkında sorular sorar (5N1K).
c) Vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin etkileri hakkında bilgi toplar.
ç) Vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin etkileri hakkında topladığı bilgileri güncellik ve bilimsellik açısından değerlendirir.
d) Vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin etkileri hakkında doğruluğunu değerlendirdiği bilgilerden hareketle çıkarımlar yapar.

Yönetimin Karar Alma Sürecini Etkileyen Unsurlar
Temel Hak ve Sorumlulukların Toplumsal Düzenin Sürdürülmesindeki Önemi
Dijitalleşme ve Teknolojik Gelişmelerin Vatandaşlık Hak ve Sorumluluklarına Etkileri

dijital vatandaşlık, hukuk, kamuoyu, medya, sivil toplum kuruluşu (STK), siyasi parti

Bu öğrenme alanında yer alan öğrenme çıktıları; kavram ağları, zihin haritaları, gözlem formu, kontrol listesi, derecelendirme ölçeği, bütüncül dereceli puanlama anahtarı, öz-akran değerlendirme formları ve performans görevi kullanılarak değerlendirilebilir.

Performans görevi: Yakın çevrede yaşanan ya da yaşanması muhtemel bir sorunun veya ihtiyacın çözümüne yönelik ilgili kuruma göndermek üzere dilekçe yazma görevidir.

Öğrencilerin demokrasi, demokrasinin temel nitelikleri, vatandaş, etkin vatandaşlık, toplumsal düzeni, eşitlik ve hak kavramı ile temel hak ve özgürlükler hakkında temel düzeyde bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir.

Öğrencilerden demokrasinin nitelikleriyle ilgili kavram haritasında boş bırakılan alanları doldurmaları istenir. Toplumsal düzen, eşitlik, hak, vatandaş kavramları, temel hak ve sorumluluklarla ile ilgili açık uçlu sorular sorulur. Etkin ve pasif vatandaşın özellikleri konusunda kart gösterme tekniği uygulanır.

Millî bayramlarda yapılan kutlamaların nedenleri ile demokrasi arasındaki ilişkiyi kurmaya yönelik sorular sorulur.

Sivil toplum kuruluşlarının MEB tarafından desteklenen proje örnekleri incelenir.

Medyanın kamuoyu oluşturmadaki etkisini somutlaştıran örnek haberler incelenir.

Sorumlulukların yerine getirilmediği durumda toplumsal düzenin bozulabileceğine yönelik gazete haberleri incelenir.

Dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin insan hayatına etkisi ile ilgili kamu spotu, video izlenir.

SB.6.4.1
Öğrencilerin ailede ve okulda alınan kararlara katılım düzeylerine ve öğrenci katılımlarına ilişkin izlenebilecek süreçlere yönelik sınıf tartışması yapılır. Tartışma sürecinde öğrenciler, fikirlerini savunmada azim ve kararlılık göstermeleri (E1.3) yönünde teşvik edilir, öğrencilere katılım hakkı ve diğer hak ve özgürlüklerini kullanırken başka insanların özgürlük alanlarının ihlal edilmemesi gerektiği açıklanarak özgürlük değeri üzerinde durulur (D11.3).  Aile içi iletişimin önemi ve tüm aile üyelerinin söz hakkına sahip olmasının demokratik bir ailenin vazgeçilmez özellikleri olduğu vurgulanarak aile bütünlüğü değeri açıklanır (D2.3). Anayasa’nın “Siyasi Haklar ve Ödevleri” bölümü incelenerek 18 yaşına gelmiş her bireyin düzenli aralıklarla yapılan seçimler aracılığı ile yönetime katıldığı ve karar alma süreçlerinde etkili olduğu çıkarımını yapmaları sağlanır. Seçmen yaşına geldiğinde seçimlere katılmanın topluma karşı bir görev/sorumluluk olduğu vurgusu yapılır (D16.2, E2.2, OB6). Bireylerin seçimler dışında yönetimin karar alma süreçlerini nasıl etkileyebileceğine dair fikir taramasıyapılır. Demokratik hayatta katılım hakkına vurgu yapılarak hak ve özgürlüklerimizi bilmenin ve korumanın önemi açıklanarak adalet değerine değinilir (D1.1). Verilen yazılı ve görsel kaynaklardan yönetimin karar alma süreçlerini etkileyen unsurlar ile ilgili bilgiler öğrenciler tarafından incelenir (OB1, OB4). Ayrıca dijital kaynaklar da kullanılabilir (OB2). İnsanların yönetimin karar alma süreçlerini hangi unsurlar aracılığıyla etkileyebildiklerini fark etmeleri sağlanarak bu sürece etki eden unsurların siyasi partiler, STK, medya, kamuoyu olduğunu öğrencilerin ifade etmesi sağlanır, ilgili kavramlar açıklanır. 

Bu unsurlardan hangilerinin yönetimin karar alma süreçlerini daha güçlü bir şekilde etkilediklerine dair vızıltı grupları tartışma teknikleri uygulanır (SDB2.1, SDB2.2). Birey, kamuoyu, STK, siyasi partiler ve medyanın aynı konuya ilişkin birbirlerini ve yönetimin karar alma sürecini etkileyebilme gücü ve izledikleri yollar arasındaki benzerlikler ve farklılıklar karşılaştırılır (E3.10). Bu unsurların yönetimin karar alma sürecine etkisini öğrencilerin doğrudan ve dolaylı etki olarak açıklamaları sağlanır. Kavram ağları ve zihin haritaları hazırlanarak yönetimin karar alma süreci ile bu süreci etkileyen unsurlar arasındaki ilişkilendirme değerlendirilebilir.

SB.6.4.2
Öğrencilerden ailede, okulda ve yakın çevrede sahip olunan hak ve sorumluluklara örnekler vermeleri istenir. Anayasa’nın temel hak ve hürriyetleri içeren bölümünü incelemeleri ve vatandaş olarak sahip oldukları hak ve sorumlulukları ifade etmeleri sağlanır (OB6, OB1). Hak ve sorumluluk bilincinin toplumsal düzeni sürdürmedeki önemine yönelik küçük grup tartışma teknikleri uygulanarak öğrenci görüşleri alınır (SDB2.1, SDB2.2), yakın çevresinde yaşanan durumlara odaklanarak (E3.2) günlük yaşamdan örnekler vermeleri sağlanır. Özgürlüklerini kullanırken diğer insanların özgürlük alanlarını ihlal etmemesi, toplumsal düzenin sağlanması için kurallara uyulması gerektiği açıklanarak özgürlük değerine yer verilir (D11.3).

İnsanların haklarını bilmeleri, haklarına sahip çıkmaları ve sorumluluklarını yerine getirmelerinin toplumsal düzeni sürdürmedeki önemi ile ilgili öğrencilerden yazılı, görsel veya dijital bir ürün oluşturarak sınıf içinde sunmaları istenir (E2.2, OB2, OB4). Bu sayede temel hak ve sorumlulukların toplumsal hayattaki önemini ifade etmeleri sağlanır (SDB2.3). Bu süreçte performans görevi olarak yakın çevrede yaşanan ya da yaşanması muhtemel bir sorunun ve taleplerin ilgili yönetim birimine bildirilmesine yönelik dilekçe yazma etkinliği yapılır. Dilekçe hakkının önemi ve kullanımı açıklanır. İnsanların vatandaşlık haklarını bilmeleri ve üzerilerine düşen sorumlulukları yerine getirmelerinin önemi açıklanarak sorumluluk değeri üzerinde durulur (D16.2, OB6). Ortaya çıkan dilekçeler bütüncül dereceli puanlama anahtarları kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilerden insan hak ve özgürlüklerinin toplumsal düzenin sürdürülmesindeki önemine yönelik verilen bilimsel kaynaklardan hareketle bir rapor hazırlamaları istenir (E3.11, OB1).

Rapor hazırlama sürecinde hak, eşitlik ve adalet kavramlarına vurgu yapılabilir. Öğrencilerin hazırladığı raporlarda toplumsal düzenin sürdürülmesini, temel hak ve sorumlulukların önemi açısından ifade etmeleri sağlanır (SDB2.3). Hazırlanan öğrenci raporları derecelendirme ölçeği ile değerlendirilebilir.

SB.6.4.3
Öğrenciler, verilen yazılı ve görsel kaynaklardan yola çıkılarak vatandaşlık haklarının kullanımında teknolojik gelişmelerin etkisini açıklar (OB1, OB4). Bu aşamada dijital kaynaklara da başvurulabilir (OB2). E-devlet, e-nabız, e-okul, EBA uygulamalarının bireylere sunduğu hizmetler ile ilgili haberler dijital kaynaklardan incelenerek haklar ile ilişkilendirilir.

Teknolojinin insan hayatına etkisi ile ilgili örnek olay veya hikâyeler 5N1K soruları doğrultusunda incelenir. Öğrencilerin örnek olaylardan ve kamu hizmeti sunan dijital uygulamalara yönelik incelemelerden hareketle dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin hakların kullanımına etkileri hakkında sorular sormaları sağlanır (E3.5, OB6). 

Dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin e-devlet, e-nabız, T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) hizmetleri gibi olumlu etkilerine ve siber zorbalık, kişisel verilerin güvenlik ve gizliliğinin tehlikeye girmesi gibi olumsuz etkilerine dair verilen kaynaklar grup çalışması ile incelenerek konuya ilişkin bilgi toplamaları sağlanır (OB1). Bu aşamada mahremiyet değerine (D8.2) değinilerek sosyal medyada kişisel bilgi, belge ve fotoğraflarının erişilebilirliğini sınırlamanın ve kişisel bilgilerinin yer aldığı dijital araçları bilinçli ve güvenli bir şekilde kullanmanın önemi yaşanmış örnekler üzerinden açıklanır (OB2, SDB3.3). Ayrıca teknoloji kullanımın bağımlılığa dönüşmemesi için kontrollü kullanılması gerektiği vurgulanarak sağlıklı yaşam değeri üzerinde durulur (D13.3). 

Öğrencilerin vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin olumlu ve olumsuz yönlerini, münazara tekniği kullanılarak güncellik ve bilimsellik açısından değerlendirmeleri sağlanır (E3.11,SDB2.2). 

Münazara sürecinde sunulan bilgilerin güncellik ve bilimselliği değerlendirilerek dijital ve teknolojik gelişmelerle bunların haklar üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerinden hangisinin daha fazla öne çıktığına yönelik çıkarımlar yapmaları sağlanır (E3.4). Münazara süreci, öğretmen tarafından gözlem formu, kontrol listesi veya derecelendirme ölçeği; öğrenciler tarafından öz ve akran değerlendirme formları ile değerlendirilebilir.

Yönetimin karar alma süreçlerini etkileyen “siyasi partiler, STK, medya” kavramlarını tanıtan dijital pano hazırlayabilir.

Yüksek Seçim Kurulunun yayınladığı seçime ilişkin görseller ve kamu spotları incelenebilir.

Kendi sivil toplum kuruluşunu tasarlamaları (hangi alanda hizmet verecekleri, amaçları, etkinlikler, logosu) istenebilir.

Sosyal medyanın vatandaşlık haklarını kullanma ve haklar üzerindeki olumlu veya olumsuz etkisi konusunda sunum hazırlayabilir. 

Günlük yaşamında karşılaştığı bir sorunun çözümünde kamuoyu oluşturmak isteyen bir vatandaş olarak medyayı bu amaçla nasıl kullanabileceğine dair literatür taraması yapabilir.

Bir hakkın kullanılması, sınırlandırılması veya ihlalinin, bir sorumluluğun yerine getirilmesi veya getirilmemesinin toplumsal düzen üzerindeki etkisine yönelik seminer verebilir.

Dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin vatandaşlık haklarına etkilerine yönelik farklı bakış açılarını yansıtan çizgi roman tasarlayabilir.

Yönetimin karar alma sürecini etkileyen unsurlarla ilgili kavram karikatürleri incelenebilir.

Toplumsal düzeni sağlayan temel hak ve sorumluluklar ile ilgili görsel boyama, eşleştirme çalışmaları yapılabilir.

Kamu hizmeti veren dijital uygulamaların kullanım aşamaları şemalar üzerinde gösterilebilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.