5. TEMA: BİLİM VE TEKNOLOJİ

Anlama

TAB1. Dinleme/İzleme, TAB2. Okuma

Anlatma

TAB3. Konuşma, TAB4. Yazma

KB2.4. Çözümleme, KB2.11. Gözleme Dayalı Tahmin Etme, KB2.15. Yansıtma, KB3.3. Eleştirel Düşünme

E1.1. Merak, E1.2. Bağımsızlık, E1.4. Kendine İnanma (Öz Yeterlilik), E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven), E2.2. Sorumluluk, E2.3. Girişkenlik, E2.4. Güven, E3.1. Uzmanlaşma, E3.2. Odaklanma, E3.4. Gerçeği Arama, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.7. Sistematik Olma, E3.8. Soru Sorma, E3.9. Şüphe Duyma, E3.10. Eleştirel Bakma, E3.11. Özgün Düşünme

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendini Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.2. Esneklik

D3. Çalışkanlık, D14. Saygı, D16. Sorumluluk

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB7. Veri Okuryazarlığı

Dinleme/İzleme
T.D.6.2. Dinlemede/izlemede strateji ve yöntem seçimlerini yönetebilme
T.D.6.13. Öyküleyici metinlerdeki hikâye unsurlarını belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.D.6.16. Metnin bölümlerini belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.D.6.18. Dinlediğindeki/izlediğindeki söz sanatlarını belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.D.6.25. Dinleme/izleme sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme
Okuma
T.O.6.3. Okumada strateji ve yöntem seçimlerini yönetebilme
T.O.6.14. Öyküleyici metinlerdeki hikâye unsurlarını belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.O.6.20. Metindeki söz sanatlarını belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.O.6.27. Okuma sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme
Konuşma
T.K.6.1. Konuşma sürecini yönetebilme
T.K.6.10. Sözlü sunum yapabilme
T.K.6.11. Konuşmasında tahminlerinden yararlanabilme
T.K.6.23. Konuşmasında açık ve örtük ifadeleri kullanabilme
T.K.6.26. Konuşma sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme
Yazma
T.Y.6.1. Yazma sürecini yönetebilme
T.Y.6.3. Yazısında içerik ve yapıya yönelik seçimlerini yönetebilme
T.Y.6.8. Yazılı üretim ve yazılı etkileşiminde tahminlerinden yararlanabilme
T.Y.6.14. Yazılı üretiminde ve yazılı etkileşiminde tartışabilme
T.Y.6.19.Yazısında açık ve örtük ifade etmeye yönelik yapıları kullanabilme
T.Y.6.20. Uygun geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanabilme
T.Y.6.21. Yazım kuralları ve noktalama işaretlerini uygulayabilme
T.Y.6.22. Yazma sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme

Bilim
Teknoloji
Yapay Zekâ
Çözümleme
Söz Sanatları
Açık ve Örtük İfade
Tartışma

bilim, teknoloji, gelecek, bilim insanları, yapay zekâ, çözümleme, söz sanatları, açık ve örtük ifade, geçiş ve bağlantı ifadeleri, tartışma, merak, azim ve kararlılık, uzmanlaşma, şüphe duyma, eleştirel bakma, analitik düşünme

Dinleme/izleme ve okuma becerilerinin ait öğrenme çıktılarına yönelik değerlendirme yapmak için kavram haritası, bilgi aktarımı, sözcük ilişkilendirme, zihin haritası kullanılır. Öyküleyici metinlerdeki hikâye unsurlarını belirlemeye yönelik çözümleme yapabilmesinde kavram haritası kullanılır.

Metnin bölümlerini belirlemeye yönelik çözümleme yapabilmesinde bilgi aktarımı görevi verilir. Dinlediği/izlediği ve okuduğu metindeki söz sanatlarını belirlemeye yönelik çözümleme yapabilmesinde zihin haritası görevi kullanılır.

Konuşma ve yazma becerilerine ait öğrenme çıktılarına ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendirmek için dereceli puanlama anahtarı, eşleştirme, sorulardan/görsellerden/kavramlardan hareketle sözlü/yazılı metin oluşturma, tartışma, cümle/paragraf yazma, kontrol listesi kullanılır.

Sözlü sunum yapabilme becerisinin değerlendirilmesinde dereceli puanlama anahtarından yararlanılır. Yazılı üretim ve etkileşiminde tahminlerinden yararlanabilmesinde eşleştirme görevi verilir. Konuşmasında tahminlerinden yararlanabilmesinde, yazılı üretiminde ve yazılı etkileşiminde tartışabilmesinde öğrenciye sorulardan/görsellerden/kavramlardan hareketle sözlü/yazılı metin oluşturma görevi verilir. Konuşmalarında açık ve örtük ifadeleri uygun şekilde kullanabilmek için tartışma görevi verilir. Öğrencinin yazısında açık ve örtük ifade etmeye yönelik yapıları ve uygun geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanabilmesi için cümle/paragraf yazma görevi kullanılır.

Konuşma ve yazma becerilerinde yukarıda verilen üretim görevleri gerçekleştirildikten sonra öğrenci performansı öğrenme çıktılarına uygun yapılandırılan kontrol listesi veya dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilir. Sonrasında öğrenciye geri bildirim verilir.

Bu temada öğrencilerin öyküleyici metinlerde hikâye unsurlarını ve metnin bölümlerini belirlemeye yönelik çözümleme yapma, söz sanatlarını belirlemeye yönelik çözümleme yapma, tahminlerinden yararlanma, sözlü sunum yapma, açık ve örtük ifade etmeye yönelik yapıları kullanma, tahminlerinden yararlanabilme, tartışma, geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanma gibi becerileri edinmek için gerekli bilgi ve yeterliliklere sahip olduğu kabul edilmektedir.

Öğrencilerin temaya ilişkin temel kabullerini -ön bilgilerini- tespit etmek için soru-cevap, tartışma, öz bildirim, kümeleme gibi yöntem ve teknikler uygulanır.

Bu temada yer alan “Sözlü sunum yapabilme” öğrenme çıktısı önceki temalarda yer alan “Konuşma sürecini yönetebilme”, “Konuşmasında ön bilgilerinden yararlanabilme”, “Konuşmasında sesini uygun şekilde kullanabilme”, “Konuşmasında beden dilini ve mekânı etkili kullanabilme” öğrenme çıktılarıyla ilişkilendirilir.

“Metnin bölümlerini belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme” öğrenme çıktısı, önceki temalarda yer alan “Bilgilendirici metinlerde metin yapılarından hareketle önemli bilgileri belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme” öğrenme çıktısıyla ilişkilendirilir.

“Konuşmasında açık ve örtük ifadeleri kullanabilme”, “Yazısında açık ve örtük ifade etmeye yönelik yapıları kullanabilme” öğrenme çıktıları “Yaratıcı konuşma yapabilme” ve “Yaratıcı yazı yazabilme” öğrenme çıktılarıyla ilişkilendirilir.

Derse başlamadan önce öğrencilerin bilim ve teknoloji ile ilgili hazır bulunuşluklarını belirlemek ve varsa gelişmeye açık yönlerini güçlendirmek için gerekli çalışmalar yapılır. Bu çalışmalar kapsamında teknolojinin hayatımızdaki yeri hakkında sorular yöneltilerek öğrencilerin tema içeriğine odaklanmaları, ön bilgileriyle ve yaşantılarıyla bağlantı kurmaları sağlanır (OB1,OB2, E3.2).

Hazırlık aşamasında gerekirse destekleyici materyaller kullanılır. Okuma ve dinleme/izleme çalışmalarında öğrencilerin strateji ve yöntem seçimlerini yönetebilmelerine yönelik T.D.6.2. ve T.O.6.3.teki aşamalar uygulanır.

Öğrenciler okuma, dinleme/izleme çalışmalarını tamamladıktan sonra gerekli görüldüğü takdirde metnin bir bölümü ve/veya tamamı tekrar okunur, dinlenir/izlenir. Metnin özelliğine göre okuma, dinleme/izleme yöntem ve tekniklerinden bir veya birkaçı uygulanır.

Öğrenciler okuduklarında, dinlediklerinde/izlediklerinde geçen ve anlamını bilmediği kelime ve/veya kelime gruplarının anlamlarını tahmin eder. “Bilim ve Teknoloji” temasıyla ilişkilendirilen okuryazarlık değer ve eğilimler ile ilgili söz varlığı geliştirme çalışmaları yapılır.

Öğrencilerin okuduğu, dinlediği/izlediği metinlerdeki hikâye unsurlarını belirlemelerine yönelik çözümlemeler yapılırken (T.D.6.13., T.O.6.14.) bilim ve gelecek, bilim ve teknolojiye yön veren bilim insanları, teknolojinin insan hayatındaki yeri gibi konuları içeren metinler üzerinde çalışılır.

Tema ile ilgili konuları içeren metinlerin bölümlerini ve metinlerde kullanılan söz sanatlarını belirlemeye yönelik çözümlemeler yapılır (T.D.6.16., T.D.6.18., T.O.6.20.).

Bilimsel bir konuda hazırlanacak sözlü sunumlar (T.K.6.10.) planlanırken öğrencilerin bilgi ihtiyacını fark etmeleri (OB1.1), merak ettiği konularla ilgili basılı ve dijital kaynaklarda araştırma yapmaları bu konulara eleştirel bakabilmeleri beklenir (E1.1, E3.10, OB2.1).

Öğrencilerin konuşmalarının veya yazılarının içeriğini oluştururken bilim ve teknolojinin geleceği hakkında yaptıkları tahminlerini kullanması sağlanır (T.K.6.11., T.Y.6.8.). Ayrıca tema içeriğine uygun tahminler yapılırken öğrencilerin merak, şüphe duyma, gerçeği arama, eleştirel bakma, çalışkanlık, sorumluluk ve saygı gibi değer ve eğilimlerini geliştirecekleri çalışmalar yapılır (E1.1, E3.4, E3.10).

Öğrencilerin konuşma ve yazma sürecini yönetmeye yönelik seçimlerin (T.K.6.1., T.Y.6.1.) yanında yazarken içerik ve yapıya yönelik seçimler yapmaları (T.Y.6.3.) sağlanır. Ayrıca karşılaştırma/zıtlık metin yapısına yönelik yazma çalışmalarına yer verilir.

Öğrencilere, yazılarında çeşitli konuları tartışabilmeleri ve bu tartışmaları yaparken uygun geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanabilmeleri (T.Y.6.14., T.Y.6.20.) için “merak duygusu, bilim ve gelecek, teknolojinin insan hayatındaki yeri, yapay zekâ kavramı” gibi konular verilir.
Konuşma ve yazı çalışmalarında öğrencilerin açık ve örtük ifade etmeye yönelik yapıları uygun biçimde kullanabilmeleri için (T.K.6.23., T.Y.6.19.) bilgi ihtiyacını ve bilgi türlerini fark etmeleri sağlanır (OB1.1).

Yazma çalışmalarında sınıf düzeyine uygun yazım kurallarını (kısaltmalara getirilen eklerin yazımı ile ilgili kurallar) uygular ve noktalama işaretlerini işlevlerine (kısa çizginin önceki sınıf düzeyinde üzerinde durulmayan kelimelerin kökleri, gövdeleri ve eklerini birbirinden ayırma; fiil kök ve gövdelerini gösterme ve isim yapma eklerinin başına, fiil yapma eklerinin başına ve sonuna konulma; eğik çizginin yan yana yazıldığında dizeleri birbirinden ayırma) uygun kullanır (T.Y.6.21.).

Öğrencilerin okurken ve dinleyip izlerken özne-yüklem uyumunu ayırt etmeleri, konuşma ve yazı çalışmalarında özne-yüklem uyumunu dikkate alarak cümleler kurmaları sağlanır.

Öğrencilerin dinlediklerinde/izlediklerinde ve okuduklarında Türkçenin doğru, güzel ve etkili kullanıldığı cümleleri belirlemeleri; Türkçenin doğru, güzel ve etkili kullanıldığı özgün cümleler kurmaları sağlanır.

Öğrencilerin okuma, dinleme/izleme, konuşma ve yazma becerilerini edinme süreci ile ilgili kendilerine yönelik yansıtma yapmaları sağlanır (T.D.6.25., T.O.6.27., T.K.6.26., T.Y.6.22.), (SDB1.3.). 

Üretim Atölyesi
Temada işlenen konu ve öğrenme çıktıları doğrultusunda öğrencilerin yapay zekânın kullanım alanları ile ilgili araştırma yapmaları, çeşitli alanlarda yapay zekâ ile oluşturulmuş görsellerden oluşan bir dosya oluşturmaları ve bu dosyayı arkadaşlarıyla paylaşmaları sağlanabilir (D3.3, E1.1, OB2.1, OB4, E3.7).

Bulunulan yerdeki -varsa- bilim ya da teknoloji merkezlerinin, müzelerinin ya da alternatif olarak konuya ilişkin sanal müzelerin sınıf ortamında ziyareti sağlanarak bu ziyaretlerde edinilen bilgilerden hareketle bir değerlendirme yazısı yazılması ve bu yazının sınıfta ya da uygun dijital ortamlarda paylaşılması istenebilir.

Öğrencilerin yönergelerde belirtilen sorumlulukları planlanan sürede tamamlamaları sağlanabilir (D16.3, E2.2).

Günlük hayata ilişkin bir problem belirlenerek bu problemin çözümüne yönelik özgün bir teknolojik araç gereç oluşturulması fikri üzerine düşünülmesi; bu fikrin kâğıt, kalem, boya vb. materyaller veya dijital araçlar kullanılarak tasarım çiziminin yapılması, bu çizimle birlikte aracın tasarlanma gerekçesi ve amacına da yer verecek şekilde bir sunum hazırlanıp sunumun sınıfta ya da uygun dijital ortamlarda paylaşılması istenir.

Gelecek yüzyılda hangi yeni teknolojik gelişmelerin, araç gereçlerin ortaya çıkabileceğine ilişkin bir metin yazılması, bu metnin uygun yapay zekâ programlarından biri kullanılarak görselleştirilmesi, metin ve görsellerin birleştirilerek sınıfta ya da uygun dijital ortamlarda sunulması istenir.

Türk bilim insanlarının bilim ve teknolojiye katkılarının araştırılması, araştırma sonucu elde edilen bilgilerin somut verilerle (çizimler, afişler, prototipler, haber metinleri vb.) aktarılmasını sağlayan bilim ve teknoloji müzesinin sınıfta/okulda kurulması ve müzenin ziyarete açılması istenir.

Dinleme/izleme ya da okuma etkinliği öncesinde, metinde geçen önemli kelimeler listelenir ve bu kelimelerin özellikleri (gerçek, mecaz, yan, eş ve zıt anlamları vb.) görsel araçlar ve şematik düzenleyiciler yardımıyla verilir.

Dinleme/izleme ya da okuma etkinliği öncesinde bilgilendirici metinlerdeki kavram, bilgi; öyküleyici metinlerdeki kişi, yer, zaman vb. yapılara ilişkin unsurların yer aldığı kavram ya da hikâye haritası gibi şemalar oluşturulup sunulur.

Dinleme/izleme, okuma metni ya da tema içerisinde yer alan “bilim”, “teknoloji” vb. kavramlar görsel, işitsel araçların sunumu ve uygun şematik düzenleyicilerin kullanımı ile somutlaştırılır.

Bulunulan yerdeki -varsa- bilim ya da teknoloji merkezi, müze vb. yerlerin, alternatif olarak konuya ilişkin sanal müzelerin sınıf ortamında ziyareti gerçekleştirilerek tema içerisinde verilen bilgilerin, karşılaştırılması ve somutlaştırılması sağlanır.

Okuma ve yazma çalışmalarında işleyişin nasıl olması gerektiği bire bir anlatılarak süreç öğrenci ile yürütülür.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.