3. TEMA: FARKLI DÜNYALAR
Anlama
TAB1. Dinleme/İzleme, TAB2. Okuma
Anlatma
TAB3. Konuşma, TAB4. Yazma
KB2.3. Özetleme, KB2.4. Çözümleme, KB2.5. Sınıflandırma, KB2.7. Karşılaştırma, KB2.10. Çıkarım Yapma , KB2.14. Yorumlama, KB2.15. Yansıtma, KB2.18 Tartışma, KB3.3. Eleştirel Düşünme
E1.1. Merak, E1.2. Bağımsızlık, E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven), E2.1. Empati, E2.2. Sorumluluk, E2.3. Girişkenlik, E3.1. Uzmanlaşma, E3.2. Odaklanma, E3.3. Yaratıcılık, E3.4. Gerçeği Arama, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.7. Sistematik Olma, E3.8. Soru Sorma, E3.11. Özgün Düşünme
SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendini Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.2. Esneklik, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme
D4. Dostluk, D7. Estetik, D14. Saygı, D19. Vatanseverlik
OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı, OB7. Veri Okuryazarlığı
Dinleme/İzleme
T.D.6.1. Dinlemede/izlemede materyal seçimini yönetebilme
T.D.6.8. Dinlediğinin/izlediğinin derin anlamını belirlemeye yönelik üst düzey çıkarımlar yapabilme
T.D.6.9. Dinlediğini/izlediğini kendi içinde karşılaştırabilme
T.D.6.10. Dinledikleri/izledikleri arasında karşılaştırma yapabilme
T.D.6.17. Bilgilendirici metinde düşünceyi geliştirme yollarını belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.D.6.20. Çoklu ortam ögelerine yönelik çözümleme yapabilme
T.D.6.21.Dinlediğini/izlediğini özetleyebilme
T.D.6.25. Dinleme/izleme sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme
Okuma
T.O.6.1. Okumada materyal seçimini yönetebilme
T.O.6.7. Görselle iletilen anlamı belirleyebilme
T.O.6.17. Metnin bölümlerini belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.O.6.18. Şiirin biçim özelliklerini belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.O.6.19. Bilgilendirici metinde düşünceyi geliştirme yollarını belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme
T.O.6.27. Okuma sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme
Konuşma
T.K.6.1. Konuşma sürecini yönetebilme
T.K.6.6. Konuşmasında çoklu ortam ögeleriyle içerik oluşturabilme
T.K.6.13. Konuşmasında sınıflandırma yapabilme
T.K.6.14. Yorumunu sözlü olarak ifade edebilme
T.K.6.17. Sözlü olarak tartışmaya katılabilme
T.K.6.26. Konuşma sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme
Yazma
T.Y.6.1. Yazma sürecini yönetebilme
T.Y.6.7. Yaratıcı yazı yazabilme
T.Y.6.9. Yazısında karşılaştırma yapabilme
T.Y.6.10. Yazısında sınıflandırma yapabilme
T.Y.6.17.Yazısında düşünceyi geliştirme yollarını kullanabilme
T.Y.6.21. Yazım kuralları ve noktalama işaretlerini uygulayabilme
T.Y.6.22. Yazma sürecine yönelik öz yansıtma yapabilme/kendini uyarlayabilme
Farklı Ülkelerin Kültürleri
Beden Dili
Merak
Empati
Açık Fikirlilik
Çıkarım
Çözümleme
Karşılaştırma
Düşünceyi Geliştirme Yolları
Özetleme
Sınıflandırma
Tartışma
Dili Yaratıcı Kullanma
farklı ülkeler, görgü kuralları, geleneksel el sanatları, mutfak kültürü, giyim kuşam, halk dansları, beden dili, merak, empati, açık fikirlilik, çıkarım, karşılaştırma, tartışma, görsel okuma, düşünceyi geliştirme yolları, çoklu ortam ögeleri, yorumlama, sınıflandırma, yaratıcılık
Dinleme/izleme ve okuma becerilerinin öğrenme çıktılarına ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendirmek için çoktan seçmeli/açık uçlu/iki bileşenli soru, kümelere ayırma, bilgi aktarımı, tanılayıcı dallanmış ağaç, zihin haritası, yapılandırılmış özetleme kullanılır.
Dinlediğinin/izlediğinin derin anlamını elde etmeye yönelik üst düzey çıkarımlar yapabilmesi ve görselle iletilen anlamı belirleyebilmesi için çoktan seçmeli/açık uçlu/iki bileşenli soru görevi kullanılır. Dinlediğini/izlediğini kendi içinde karşılaştırabilmesi için kümelere ayırma görevi verilir. Metnin bölümlerini belirlemeye yönelik çözümleme yapabilmesi için bilgi aktarımı görevinden yararlanılır. Dinledikleri/izledikleri arasında karşılaştırma yapabilmesi için tanılayıcı dallanmış ağaç görevi verilir. Şiirin biçim özelliklerini belirlemeye yönelik çözümleme yapabilmesi için çoktan seçmeli soru görevi kullanılır. Bilgilendirici metinde düşünceyi geliştirme yollarını belirlemeye yönelik çözümleme yapabilmesi için zihin haritası görevi verilir. Çoklu ortam ögelerine yönelik çözümleme yapabilmesinde açık uçlu/çoktan seçmeli soru görevinden yararlanılır. Dinlediğini/izlediğini özetleyebilmesi için öğrenciye yapılandırılmış özetleme görevi verilir.
Konuşma ve yazma becerilerine ait öğrenme çıktılarına ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendirmek için sunum yapma, sözcük ve kavram havuzundan seçerek yazma, sorulardan/ görsellerden/kavramlardan hareketle sözlü metin oluşturma, betimleme, karşılıklı konuşma (diyalog), kavram haritası, sayısal dereceleme ölçeği (tartışma görevi için), zihin haritası, kontrol listesi, dereceli puanlama anahtarı kullanılır.
Konuşmasında çoklu ortam ögeleriyle içerik oluşturabilmesi için öğrenciye sunum yapma görevi verilmelidir. Yaratıcı yazı yazabilmesi için sözcük ve kavram havuzundan seçerek yazma görevi verilir. Konuşmasında sınıflandırma yapabilmesi için sorulardan/görsellerden/kavramlardan hareketle sözlü metin oluşturma görevinden yararlanılır. Yazılı üretim ve yazılı etkileşiminde karşılaştırma yapabilmesi için betimleme görevi verilmelidir. Yorumunu sözlü olarak ifade edebilmesi için karşılıklı konuşma (diyalog) görevi verilir. Yazısında sınıflandırma yapabilmesi için kavram haritası kullanılır. Sözlü olarak tartışmaya katılabilme becerisine yönelik tartışma görevi için sayısal dereceleme ölçeği kullanılır. Yazısında düşünceyi geliştirme yollarını kullanabilmesi için zihin haritası görevi verilir.
Konuşma ve yazma becerilerinde yukarıda verilen üretim görevleri gerçekleştirildikten sonra öğrencinin performansı öğrenme çıktılarına uygun yapılandırılan kontrol listesi veya dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilir. Sonrasında öğrenciye geri bildirim verilmelidir.
Bu temada öğrencilerin derin anlamı belirlemeye yönelik üst düzey çıkarımlar yapma, düşünceyi geliştirme yollarını belirleme, çoklu ortam ögelerine yönelik çözümleme yapma, özetleme, karşılaştırma, sınıflama, yorumlama, görselle iletilen anlamı belirleme, metnin bölümlerini belirleme, şiirin biçim özelliklerini belirleme, dili yaratıcı biçimde kullanma gibi becerileri edinmek için temel bilgi ve yeterliliklere sahip olduğu kabul edilmektedir.
Öğrencilerin temaya ilişkin temel kabullerini -ön bilgilerini- tespit etmek için soru-cevap, tartışma, öz bildirim, kümeleme gibi yöntem ve teknikler uygulanır.
Bu temada yer alan “Dinlediğinin/izlediğinin derin anlamını belirlemeye yönelik basit çıkarımlar yapabilme” öğrenme çıktısı, sonraki temada “Bilgilendirici metinlerde metin yapılarından hareketle önemli bilgileri belirlemeye yönelik çözümleme yapabilme” öğrenme çıktısıyla; “Görselle iletilen anlamı belirleyebilme” öğrenme çıktısı, sonraki temada yer alan “Çoklu ortam ögelerine yönelik çözümleme yapabilme” öğrenme çıktısıyla ilişkilendirilir.
Derse başlamadan önce öğrencilerin farklı kültürlere yönelik farkındalık düzeylerine; sevgi, duyarlılık ve merhamet gibi değerlere ne kadar sahip olduklarına yönelik hazır bulunuşluklarını belirlemek ve varsa gelişmeye açık yönlerini güçlendirmek için gerekli çalışmalar yapılır.
Öğrencilere kültürel kavramlar ve kültürel mirasla ilgili ön bilgilerini kullanarak cevaplayabilecekleri sorular yöneltilir. Öğrencilerin dinlediklerinin/izlediklerinin derin anlamını belirlemeye yönelik üst düzey çıkarımlar yapabilmeleri (T.D.6.8.) için ne düzeyde bir hazır bulunuşluğa sahip olduklarını belirleyebilmek amacıyla farklı ülkelerin mutfak kültürü, tören ve kutlama, giyim kuşam, halk dansları örnekleri gibi içeriklere sahip ek materyaller üzerinden çalışmalar yapılır (D4.5, D14.1, E3.5).
Metnin özelliğine göre okuma, dinleme/izleme yöntem ve tekniklerinden bir veya birkaçı uygulanır. Tema ile ilgili dinleme/izleme veya sesli okuma sürecinde öğrencilerin kendi özelliklerini ve ihtiyaçlarını önemseyerek ve nezaketle (D14.2, D14.3) başkalarını dinlemeleri sağlanır (SDB2.1). Öğrenciler okuma, dinleme/izleme çalışmalarını tamamladıktan sonra gerekli görüldüğü takdirde metnin bir bölümü ve/veya tamamı tekrar okunur, dinlenir/izlenir.
Okuma, dinleme/izleme uygulanırken öğrencilerin materyal seçimlerini yönetebilmelerine yönelik süreçler uygulanır (T.D.6.1., T.O.6.1.).
Tema içeriğine uygun konularda yapılacak yazma çalışmalarında öğrencilerden süreci uygun şekilde yönetmeleri beklenir (T.Y.6.1).
Öğrenciler okuduklarında, dinlediklerinde/izlediklerinde geçen ve anlamını bilmedikleri kelime ve/veya kelime gruplarının anlamlarını tahmin ederken temayla ilişkilendirilen okuryazarlık, değer ve eğilimler ile ilgili söz varlığı geliştirme çalışmaları yapılır.
Farklı kültür dünyalarına ait unsurların yer aldığı dinleme/izleme metinlerinde bu unsurlara ait niteliklerin benzerlik ve farklılıkları ortaya konarak metin içi karşılaştırmalar yapılır (T.D.6.9.). Metin içi unsurlar arasında yapılacak karşılaştırmalara ek olarak dinlenen/izlenen metinler arasında da karşılaştırmalar yapılarak (T.D.6.10.) öğrenciler kültürel kavramları tanımaya ve kültürel unsurları fark etmeye yönlendirilir (SDB2.3, OB5).
Öğrencilere karşılaştıkları metinlerle farklı ülkelerde yaşayan insanların sosyal hayat içerisindeki görgü kuralları, kültürler arası ilişkiler gibi konularda okuryazarlık becerileri (OB5) kazandırılırken bilgilendirici okuma, dinleme/izleme metinlerinde yer alan düşünceyi geliştirme yollarını belirlemeye yönelik çözümleme (T.D.6.17., T.O.6.19.) etkinlikleri yapılır.
Öğrencilerin dinledikleri/izledikleri metinlerde yer alan çoklu ortam ögelerine yönelik çözümlemeler yapabilmeleri için farklı ülkelere ait tören ve kutlama veya halk dansları ile ilgili içeriğe sahip örneklerdeki çoklu ortam ögelerini belirlemelerine yönelik çalışmalar yapılır (T.D.6.20.). Bu çalışmalar esnasında öğrencilerin kültürel ögelerle ilgili görsellerde iletilen anlamları belirlemeleri sağlanır (T.O.6.7). Öğrenciler, görsellerle sunulan bilgileri değerlendirirken merak ettiklerini sormaya teşvik edilir (T.O.6.7), (E3.8).
Öğrenciler dinledikleri/izledikleri metinleri özetlerken (T.D.6.21.) hem kendi kültürüne ait unsurları hem de kültürünün başka kültürlerle benzerlik ve farklılıklarını ayırt eder (E3.5, OB5).
Metinlerde metnin bölümlerini belirlemeye yönelik (T.O.6.17.) etkinlikler uygulanırken metnin farklı bölümlerinde yer alan çeşitli kültürel unsurlar fark ettirilmelidir.
Okunan şiirler aracılığıyla bir yandan şiirin biçim özellikleriyle ilgili nitelikler fark ettirilirken (T.O.6.18.) bir yandan da şiirlerdeki duyguları fark edebilme ve bunlarla kendi duyguları arasında ilişkiler kurarak duygularını estetik bir biçimde ifade etmeye yönelik etkinlikler yapılır (D7.1, D7.3, E2.1).
Öğrencinin konuşma sürecinde kullanacağı çoklu ortam ögelerini konuşma planı hazırlarken belirlemesi sağlanır (T.K.6.6.), (OB2, E1.1, E3.2). Bu öğrenme çıktısında çoklu ortam ögelerinin belirlenmesi ve belirlenen çoklu ortam ögelerinin görevlerine karar verilmesi beklenir. Ayrıca konuşma boyunca öğrencilerden konuşmayı başlatma, sürdürme ve sonlandırmaya yönelik uygun selam, hitap ve sonlandırma ifadelerini kullanması, uygun şekilde soru sorması ve sorulan soruları cevaplamaları beklenir (T.K.6.1.).
Öğrenciler, katılacakları kültürel etkinliklerde içeriğe uygun konuşmalar yaparken konuyla ilgili sınıflandırmalardan yararlanabilmelidir (T.K.6.13.). Konuşma sırasında ulaşılan sınıflandırmalardan hareketle kültürler arası ilişkilere dayalı yorumlar yapılmalıdır (T.K.6.14.). Öğrencilere konuşma esnasında uyulması gereken nezaket kuralları hatırlatılır (D14.2). Öğrencilerin kültürel mirası koruma ve sürdürebilme yönündeki farkındalıklarını artırabilmek için bu konudaki tartışmalara katılmaları ve çeşitli sorunlara çözüm üretmeleri sağlanmalıdır (T.K.6.17.), (OB5).
Öğrencilerin yazılarında dili yaratıcı biçimde kullanarak (T.Y.6.7.) dil ile kültür arasındaki ilişkiye yönelik düşüncelerini ifade edebilecekleri etkinlikler yapılır (D19, OB5).
Öğrenciler, farklı kültürleri keşfederken karşılaştıkları kültürlerle kendi kültürleri arasındaki farklılık ve benzerlikleri yazılarına yansıtmalıdır (T.Y.6.9.). Fark edilen benzerlik ve farklılıklar, çeşitli sınıflandırmalar şeklinde yazıların içeriğine yansıtılmalıdır (T.Y.6.10.). Bu karşılaştırmalar neticesinde ulaşılan sonuçları yazılarına yansıtırken düşünceyi geliştirme yollarını kullanmaya teşvik edilmelidir (T.Y.6.17.).
Yazma çalışmalarında sınıf düzeyine uygun yazım kurallarını (bitişik ve ayrı yazılan dil yapılarıyla (dA/-DA, ki/-ki, mI) ilgili daha önce üzerinde durulmayan kuralları işlevine uygun) uygular ve noktalama işaretlerini işlevlerine (iki noktanın daha önce üzerinde durulmayan kendisiyle ilgili örnek verilecek cümleyi belirtme, kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümleyi belirtme, karşılıklı konuşmalarda konuşan kişiyi belirten sözleri ayırma) uygun kullanır (T.Y.6.21.).
Öğrencilerin zıtlık işlevli söz varlığını (ama, fakat, lakin, aksine, ancak, yoksa, aslında, hem ... hem de, hâlbuki, tam tersine vb.) belirlemeleri ve konuşmalarında/yazılarında zıtlık işlevli söz varlığını kullanmaları sağlanır.
Öğrencilerin sebep işlevli söz varlığını/dil yapılarını (çünkü, bu nedenle, için, diye, demek, demek ki, -DIğI için, ...-sI yüzünden/sebebiyle, ...-nın yüzünden/sonucunda vb.) belirlemeleri ve konuşmalarında/yazılarında sebep işlevli söz varlığını/dil yapılarını kullanmaları sağlanır.
Öğrencilerin söz varlığı ve dil yapılarının birleşmesinde karşılaşılan ses değişimlerinin [yardımcı ses (y, ş, s, n), ünlü düşmesi, ünsüz benzeşmesi, ünsüz yumuşaması, ünlü daralması, ünlü türemesi ve ünsüz türemesi] sebeplerini ayırt etmeleri ve ses değişimlerine uğrayan söz varlığı ve dil yapılarını doğru kullanmaları sağlanır.
Öğrencilerin dinlediklerinde/izlediklerinde ve okuduklarında Türkçenin doğru, güzel ve etkili kullanıldığı cümleleri belirlemeleri; Türkçenin doğru, güzel ve etkili kullanıldığı özgün cümleler kurmaları sağlanır.
Öğrencilerin okuma, dinleme/izleme, konuşma ve yazma becerilerini edinme süreci ile ilgili kendilerine yönelik yansıtma yapmaları sağlanır (T.D.6.25., T.O.6.27., T.K.6.26., T.Y.6.22.), (SDB1.3).
Üretim Atölyesi
Temada işlenen konu ve öğrenme çıktılarına uygun olarak günlük yaşam, genel ağ vb. alanlarda Türkçemizin kullanımıyla ilgili konuşma ve yazma etkinlikleri yaptırılabilir.
Farklı kültürlerin yöresel kıyafetlerinin, yemeklerinin, misafirperverlik, kutlama vb. kültüre özgü uygulamalarının araştırılması; bunların birbirleriyle olan benzerlik ve farklılıklarını vurgulayacak şekilde karşılaştırmalı bir sunu hazırlanması ve bu sununun sınıfta ya da uygun dijital ortamlarda paylaşılması istenebilir (E2.1, E3.5).
Öğrencilerin yönergelerde belirtilen sorumlulukları planlanan sürede tamamlamaları sağlanabilir (E2.2).
Farklı kültürlerin kıyafetlerinin araştırılması, bu araştırma neticesinde her kültürden bir parça taşıyabilecek şekilde dijital ortamda ya da görsellerin çıktılarının alınarak kesilip birleştirilmesiyle yeni bir kıyafet tasarlanması, bu kıyafeti giydiği düşünülen bir kahramanın dilinden kıyafetindeki parçaların hangi kültürlerden geldiğini ve motiflerinin -varsa- anlamlarını da içerecek şekilde “çok kültürlülük” ile ilgili bir metin yazılması ve metin ve tasarımın sınıfta ya da uygun dijital ortamlarda paylaşılması istenir.
Farklı kültürlerin mimari yapılarının birbirlerinden ne gibi farklılıklar taşıdığının ve bu farklılıkların coğrafya, iklim, ham madde vb. unsurlardan ne şekilde etkilendiğinin araştırılması ve araştırma sonuçlarının sınıf ortamında ya da uygun dijital ortamda paylaşılması istenir.
Dinleme/izleme ya da okuma etkinliği öncesinde, metinde geçen önemli kelimeler listelenir ve bu kelimelerin özellikleri (gerçek, mecaz, yan, eş ve zıt anlamları vb.) görsel araçlar ve şematik düzenleyiciler yardımıyla verilir.
Dinleme/izleme ya da okuma etkinliği öncesinde bilgilendirici metinlerdeki kavram, bilgi; öyküleyici metinlerdeki kişi, yer, zaman vb. yapılara ilişkin unsurların yer aldığı kavram ya da hikâye haritası gibi şemalar oluşturulup sunulur.
Dinleme/izleme, okuma metni ya da tema içerisinde yer alan “farklı kültürlere ait örnekler” görsel, işitsel araçların sunumu ve uygun şematik düzenleyicilerin kullanımı ile somutlaştırılır.
Öğrenme çıktılarına ilişkin yazma çalışmalarında öğrenciye model olunur.
Okuma ve yazma çalışmalarında işleyişin nasıl olması gerektiği bire bir anlatılarak süreç öğrenci ile yürütülür.
Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.