2. TEMA: RAST MAKAMI DİZİSİYLE TOPLU İCRA

SAB11. Müziksel Çalma

E2.2. Sorumluluk, E3.2. Odaklanma

SDB2.2. İş Birliği

D3. Çalışkanlık, D7. Estetik, D10. Mütevazılık, D12. Sabır, D16. Sorumluluk

OB9. Sanat Okuryazarlığı

Ç.T.7.2.1. Rast makamı dizisindeki eserleri çalabilme
a) Rast makamı dizisindeki çalınacak eserleri çözümler.
b) Rast makamı dizisindeki eserleri toplu çalarken çalgıya özgü duruş ve tutuş pozisyonu alır.
c) Rast makamı dizisindeki eserleri toplu çalarken çalgıya özgü teknikleri kullanır.
ç) Rast makamı dizisindeki eserleri toplu çalarken müziksel bileşenleri uygular.

Rast Makamı Dizisi

dizi, makam, rast, toplu icra

Temada öğrenme çıktıları; birlikte çalma performans gözlem formu, öğrenci ürün dosyası, öz değerlendirme formu, derecelendirme ölçeği ve akran değerlendirme formu kullanılarak ölçülebilir. Öğrencilere derste çalınan rast makamındaki eserleri ve öğretmenin çalışmaları için verdiği eserleri topluluklar hâlinde sınıfta sunmaları istenen bir performans görevi verilebilir. Verilen performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı ve birlikte çalma performans gözlem formu ile değerlendirilebilir. Öğrencilerin kendilerini değerlendirmesi için öz değerlendirme formu, birbirlerini değerlendirmeleri için akran değerlendirme formu kullanılabilir.

Öğrencilerin rast makam dizisini teoride ve çalgısında bildiği kabul edilmektedir

Öğrencilere rast makamıyla ilgili aşağıdaki sorular sorulur:
"Rast makamı hakkında ne biliyorsunuz?"
"Rast makam dizisini çalgınızda icra edebiliyor musunuz?"
"Rast makamı ne tür bir duyguyu ifade eder?"
"Rast makamının temposu sizce nasıl olur? Yavaş mı hızlı mı?"
"Hicaz makamı ile rast makamı arasındaki farkları kısaca anlatabilir misiniz?"

Rast makamının hissiyatından yola çıkarak öğrencilere örnekler verilebilir. Dinletilen rast makamındaki eserlerin hissettirdikleri üzerine düşünceler alınabilir. Rast makamının neşeli yapısından bahsedilerek öğrencilerle birlikte günlük yaşamda mutlu oldukları anlar konuşulabilir. Örneğin doğum günü partisi, okulda arkadaşlarıyla eğlenceli bir aktivite yapmak veya bir oyunu kazanmak gibi anlardan yola çıkarak bu mutlu anların rast makamının neşeli ve pozitif yapısıyla nasıl ilişkilendirilebileceği anlatılarak bağ kurulabilir.

Ç.T.7.2.1
Rast makamının dizisi öğrencilere açıklanır ve porte üzerinde gösterilir. Öğrencilerin rast makamının dizisini görsel olarak inceleyerek hatırlamaları sağlanır. Öğretmen, rast makamının dizisini çalarak öğrencilerine makamın seslerini ve duygusunu ifade eder. Öğretmen ders için belirlenen rast makamında icra edilecek türkü hakkında bilgi verir. Öğrencilere, eserin notaları dağıtılır. Nota üzerinden inceleme yapılması istenir (OB9). Öğretmen, eserin ezgisini yavaşça çalarak öğrencilerden nota üzerinden takip etmelerini ister. Bu süreçte bölüm bölüm gözlemler yapılır ve eserin çözümlenmesi istenir (KB2.2). Öğrencilerden eserin ilk bölümünü bireysel olarak deşifre yapmaları istenir (E2.2). Öğrencilerden görevlerini yerine getirirken özverili davranmaları beklenir (D16.3). Öğretmen, öğrencilerin çalgılarını doğru tutuş ve duruş pozisyonu almalarını ister (D7.2). Öğrenciler, çalacakları eserde kullanacakları çalgıya özgü teknikleri belirler ve öğretmen, öğrencilerin çalarken doğru teknikleri kullanmalarını sağlar. Öğrenciler, çalarken yaptıkları hatalar konusunda öğretmeninden geri bildirim alır. Bu geri bildirimle hatalar düzeltilir ve doğru teknikle devam edilir (D10.1). Öğrenciler, eserin ölçülerine uygun olarak çalışmaya devam ederler. Öğrencilerin odaklanarak her ölçüde doğru notaları çalması sağlanır. (E3.2, D12.3). Öğrenciler, farklı hızlarda çalışarak eserin temposunu ve dinamiklerini keşfederler. Öğretmen, farklı tempolarda çalma konusunda rehberlik eder. Öğrenciler, çaldıkları eserin temposunu, dinamiklerini ve ezgisel yapısını doğru şekilde uygulayarak müziksel bileşenlere dikkat etmeleri sağlanır. Öğrenciler, birbirlerinin teknik ve müzikal ifadelerini gözlemler ve uyum içinde çalmaya çalışırlar (KB2.2). Öğretmen rehberlik ederek geri bildirimlerde bulunur. Öğrencilerden aynı tempoda ve müzikal dinamiklere uygun olarak çalmaları istenir. Öğrenciler, birlikte çalarken uyum sağlamayı öğrenirler (SDB2.2). Öğrenciler, rast makamında çalıştıkları eseri gruplar hâlinde çalarak canlı performans sergilerler (SDB2.2, D3.4). Öğretmen, öğrencilerin doğru duruş ve tutuş, teknik kullanım, ezgisel yapı ve müzikal ifade açısından performanslarına dönüt verir. Birlikte çalma performansı gözlem formuna göre değerlendirme yapılır. Öğrencilere derste çalınan rast makamındaki eserleri ve öğretmenin çalışmaları için verdiği eserleri topluluklar hâlinde sınıfta sunmaları istenen bir performans görevi verilebilir. Verilen performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı ve birlikte çalma performans gözlem formu ile değerlendirilebilir. Öğrencilerin kendilerini değerlendirmesi için öz değerlendirme formu, birbirlerini değerlendirmeleri için akran değerlendirme formu kullanılabilir.

Bu süreçte rast makam dizisindeki türküleri farklı çalgı toplulukları oluşturularak çalınması istenebilir. Türkülerin içinde dinamik değişiklikler yaparak eserin duygusal etkisi artırılabilir. Örneğin güçlü bir bölümden sonra sakin bir bölüm gelerek dinamik geçişler yapılabilir.

Bu süreçte rast makamı dizisinde belirlenen türkülerin yavaş tempoda ve ölçüler hâlinde çalışılması istenebilir. Rast makamında sıklıkla kullanılan ritmik yapıları öğrencilerin doğru zamanlama ve ölçüyle çalabilmesi için ritmik çalışmalar yapılabilir.