1. TEMA: ÇALGI TOPLULUKLARININ TARİHİ

KB1. Temel Beceriler, KB2.4. Çözümleme

E1.1. Merak, E3.2. Odaklanma, E3.8. Soru Sorma

SDB 2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB3.1. Uyum

D3. Çalışkanlık, D11. Özgürlük, D14. Saygı, D19. Vatanseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB5. Kültür Okuryazarlığı

Ç.T.3.1.1. Birlikte müzik çalmanın eski çağlara dayandığını açıklayabilme
Ç.T.3.1.2. Farklı tür ve stillerdeki çalgı topluluklarının özelliklerini çözümleyebilme
a) Farklı tür ve stillerdeki çalgı topluluklarını belirler.
b) Farklı tür ve stillerdeki çalgı toplulukları arasındaki ilişkileri belirler.

Çalgı Topluluklarının Temelleri

birlikte müzik yapma, çalgı toplulukları

Temada öğrenme çıktıları; gözlem formu, kontrol listesi, kısa cevaplı sorular ve doğru-yanlış soruları kullanılarak değerlendirilebilir. Öğrencilere performans görevi olarak ilk uygarlıklardaki ve Osmanlıdaki çalgı topluluklarını anlatan resim, afiş ya da dijital içerik hazırlama görevi verilebilir. Performans görevi olarak ilgilendikleri müzik türü ve çalgı topluluklarına yönelik görsel materyaller oluşturmaları istenebilir. Performans görevleri tarihsel doğruluk, görsel organizasyon, müziksel bağlam gibi ölçütleri kullanarak dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilebilir.
 

Öğrencilerin çalgıları tanıdığı ve başka çalgılar hakkında bilgi sahibi olduğu kabul edilmektedir.

Öğrencilere şimdiye kadar kendi çalgısı dışında bildikleri çalgılar sorulur. Çalgı görselleri sunularak daha önce görüp görmedikleri sorulur. Çeşitli çalgı sesleri dinletilerek çalgıları tahmin etme oyunu kurgulanabilir. Dinlediği müziklerde hangi çalgıların kullanıldığına yönelik sorular sorulur.

"Müzikal Koltuklar, Ritim Yarışı" gibi grup oyunları oynanabilir. Bu oyunlarda öğrencilerin müzikle eşlik etme, ritim tutma, grup uyumu sağlama gibi becerileri üzerinde durulur. Oyunlardan sonra birlikte müzik yapmanın deneyimi üzerine sorular sorulur.

Ç.T.3.1.1
Tarihsel olarak birlikte müzik yapmanın Eski Çağlara dayandığına ilişkin temel düzeyde bilgiler verilir, notlar alınır. İlk olarak çeşitli eski kültürlerde (Antik Yunan'daki orkestra, Afrika'daki ritüel müzikleri, geleneksel Türk halk müzikleri) birlikte müzik çalmanın nasıl bir rol oynadığı anlatılır. Öğrencilerin farklı dönemlerde yaşayan insanların müziği nasıl kullandığını keşfetmeleri sağlanır (OB1). Farklı tarihsel ve kültürel bağlamlarda müziğin örneğin dinî törenlerde, savaşlarda, doğum ve ölüm ritüellerinde nasıl kullanıldığı üzerine sorular sorularak tartışılır (E1.1). Önceden hazırlanan kavram haritalarıyla bilgiler desteklenir. Osmanlı saray orkestrası olarak bilinen "Enderun Meşk Grubu" ve çeşitli müzik toplulukları, yine Osmanlı döneminin en önemli çalgı toplulukları olan "fasıl" adı verilen müzik programlarından bahsedilerek kendi kültürümüzdeki çalgı topluluklarına yönelik bilgi verilir (D19.2). Bu değerlerin gelecek nesillere aktarılmasının önemi üzerinde durulur (D19.3, OB5). Video ve ses dosyalarıyla hem işitsel hem görsel olarak bilgiler pekiştirilir. Öğrencilerden birlikte çalmanın önemi ve temelleri üzerine yorumlarda bulunmaları istenir (KB2.14, D3.4). Öğrencilerin birlikte müzik yaparak toplu çalmaya ilişkin ilk keşiflerini yapmaları sağlanır. Bunun için öğrencilere basit çalgılar (davul, marakas, ziller, melodika vb.) dağıtılarak bir ritim çalışması yapılır. Öğrenciler, birlikte çalma sürecine odaklanırlar (E3.2). Öğretmen, birlikte çalma kurallarını ve ritimleri öğretir (D14.1). Ardından grup hâlinde uyum içinde çalma gerçekleştirilir (SDB2.2, SDB3.1, D3.4). Öğrencilere performans görevi olarak ilk uygarlıklardaki ve Osmanlıdaki çalgı topluluklarını anlatan resim, afiş ya da dijital içerik hazırlama görevi verilebilir. Yapılan çalışmalar tarihsel doğruluk, görsel organizasyon ve müziksel bağlam kriterlerine göre dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilebilir.

Ç.T.3.1.2
Müzikte tür kavramı üzerinde durulur. Öğrencilerden bildikleri müzik türlerine örnek vermeleri istenir (OB1). Öğrencilerin dinledikleri her müzik türüne ait çalgılar listelenir. Tarihi müzik aletlerini ve nasıl çalındıklarını öğretmek için görseller ve ses kayıtları kullanılır. Öğrencilere antik Yunan'dan, Mısır'dan veya Osmanlı İmparatorluğu'ndan gelen çalgılar hakkında bilgi verilir. Öğrencilere çeşitli kısa örnekler dinletilir ve çalınır (OB5). (klasik bir orkestra müziği, bir caz parçası, geleneksel bir halk müziği parçası, pop müzikten bir şarkı gibi) Dinlemeler yapıldıktan sonra öğrencilerden hangi müziklerin hangi topluluklara ait olabileceğini tahmin etmeleri istenir (E1.1). Önceden hazırlanmış türlere göre çalgılara yönelik eşleşme kartları dağıtılıp eşleştirilerek sınıflandırma yapılır (KB2.5). Kartlar öğrenciler arasında değiştirilerek süreç tamamlanır. Öğrencilerin bilgilerden yola çıkarak farklı tür ve stillerdeki çalgı topluluklarını belirlemesi istenir. Öğrencilerden dinledikleri veya izledikleri çalgı topluluklarıyla ilgili olarak müzik tarzını tanımlayan öneriler alınır ve dinledikleri çalgı topluluklarıyla ilgili değerlendirme yapmaları istenir (SDB2.1, D11.2). Hangi müzik türünü daha çok beğendikleri, hangi çalgıları daha çok sevdikleri sorulur. Öğrencilerin dinledikleri çalgılar ve çalgı toplulukları hakkında alınan yanıtlar doğrultusunda farklı çalgı toplulukları karşılaştırılır (E3.8). Mevcut öğrenilenlerden yola çıkılarak farklı tür ve stillerdeki çalgı toplulukları arasındaki ilişkilerin belirlenmesi istenir. Performans görevi olarak ilgilendikleri müzik türü ve çalgı topluluklarına yönelik görsel materyaller oluşturmaları istenebilir. Performans görevleri tarihsel doğruluk, görsel organizasyon, müziksel bağlam gibi ölçütleri kullanarak dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilebilir.

Bu süreçte öğrencilerden birlikte müzik çalmanın Eski Çağlardaki örnekleri, farklı tür ve stildeki çalgı topluluklarını görsel olarak karşılaştırıp kıyaslama yapabileceği görsellerden oluşan bir kavram haritası hazırlama görevi verilebilir. Öğrencilerden hazırladığı kavram haritasını sunması, sınıf panosunda sergilemesi istenebilir.

Bu süreçte çalgı topluluklarının tarihine yönelik hazırlanan sunuların özetlenmesi istenebilir. Video destekli öğretim süreci gerçekleştirilebilir. Tarihsel şemalar hazırlanarak yorumlanması istenebilir.