6. TEMA: BİLİM VE TEKNOLOJİ
TAB1. Dinleme/İzleme, TAB2. Okuma, TAB3. Konuşma, TAB4. Yazma
KB1. Bulmak-Seçmek, KB1. Yazmak-Çizmek, KB2.2. Gözlemleme, KB2.3. Özetleme, KB2.4. Çözümleme, KB2.5. Sınıflandırma, KB2.6. Bilgi Toplama, KB2.7. Karşılaştırma, KB2.8. Sorgulama, KB2.10. Çıkarım Yapma, KB2.11. Gözleme Dayalı Tahmin Etme, KB2.12. Mevcut Bilgiye/Veriye Dayalı Tahmin Etme, KB2.13. Yapılandırma, KB2.14. Yorumlama, KB2.15. Yansıtma, KB2.16. Muhakeme (Akıl Yürütme), KB2.17. Değerlendirme, KB3.1. Karar Verme, KB3.3. Eleştirel Düşünme
E1.1. Merak, E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven), E2.3. Girişkenlik
B1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma Becerisi), SDB2.1. İletişim, SDB2.3. Sosyal Farkındalık
D4. Dostluk, D14. Saygı, D16. Sorumluluk
OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık
T.D.4.1. Dinleme/izlemeyi yönetebilme
b) Dinleme kurallarına uygun olarak dinler.
T.D.4.2. Dinledikleri/izledikleri ile ilgili anlam oluşturabilme
d) Dinlediklerindeki/izlediklerindeki bilgiler ile ön bilgileri arasında bağlantı kurar.
T.D.4.3. Dinlediklerini/izlediklerini çözümleyebilme
b) Dinlediği/izlediği metindeki ana fikri/ana duyguyu bulur.
c) Dinlediği/izlediği metnin konusunu bulur.
ç) Dinlediği/izlediği farklı metinlerdeki iletilerin benzerlik ve farklılıklarını belirler.
d) Dinlediği/izlediğifarklı metinlerdeki iletileri benzerlik ve farklılık yönüyle ilişkilendirir.
e) Dinlediğindeki/izlediğindeki söylem ve görsel arasındaki ilişkiyi değerlendirir.
T.D.4.4. Dinleme/izleme sürecine etki eden durumları gözden geçirebilme
a) Dinleme/izleme ortamının dinleme sürecindeki duygu, düşünce ve davranışlarına etkisini açıklar.
b) Dinleme/izleme yapacağı ortamın fiziksel özelliklerini dikkate alarak dinler.
T.K.4.1. Konuşmalarını yönetebilme
a) Konunun özelliğine göre konuşma üslubunu belirler.
T.K.4.2. Konuşmalarında içerik oluşturabilme
ç) Dinlediği/izlediği bir konuya ilişkin çıkarımlarını planlayarak konuşur.
h) Konuşmalarında eş sesli sözcükleri kullanır.
l) Konuşmalarında benzetmelere yer verir.
T.K.4.3. Konuşma kurallarını uygulayabilme
ı) Konuşmalarında anlamlı ve kurallı cümleler kullanır.
T.K.4.4. Konuşma sürecine etki eden durumları gözden geçirebilme
a) Konuşma ortamının konuşma sürecindeki duygu, düşünce ve davranışlarına etkisini açıklar.
b) Konuşma yapacağı ortamın fiziksel özelliklerini dikkate alarak konuşur.
T.K.4.5. Konuşma sürecini değerlendirebilme
ç) Metni yazar rolünde değerlendirerek ifade eder.
T.O.4.2. Okudukları ile ilgili anlam oluşturabilme
j) Okuyacağı metnin başlığı ve görsellerinden hareketle metnin içeriği hakkında görüş oluşturur.
l) Okuduğu metinlerde "de" ve "ki" bağlaçlarının anlam üzerindeki etkisini fark eder.
T.O.4.3. Okuduklarını çözümleyebilme
a) Okuduğu metindeki karakter, olay, bilgi veya duyguları analiz eder.
b) Okuduğu metnin konusunu bulur.
c) Okuduğu metindeki ana fikri/ana duyguyu bulur.
f) Çevrim içi okumada aradığı bilginin yerini doğru olarak bulur.
g) Okuduğu metindeki noktalama işaretlerinin içerikle ilişkisini belirler.
ğ) Okuduğu metindeki içerik ve görsel (tablo, grafik, broşür vb.) arasındaki ilişkiyi belirler.
T.O.4.4. Okuma sürecine etki eden durumları gözden geçirebilme
a) Okuma sürecini etkileyen fiziksel etmenleri düzenler.
b) Okuma yapacağı ortamın fiziksel özelliklerini dikkate alarak okur.
T.O.4.5. Okuma sürecini değerlendirebilme
d) Basılı materyali okuma sürecindeki olumlu davranışlarını çevrim içi okuma sürecine aktarır.
T.Y.4.1. Yazılı anlatım becerilerini yönetebilme
a) Serbest yazma çalışmaları yapar.
T.Y.4.2. Yazılarında içerik oluşturabilme
b) Ön bilgilerinden hareketle metin yazar.
f) Çevrim içi yazışmalarında kişi ve nesneleri benzerlik ve farklılık bakımından karşılaştırır.
k) Ayrıntılı yönergeler yazar.
n) Serbest yazma çalışmalarında görüş ve düşüncelerini nedenleriyle açıklar.
ü) Yazılarında "de" ve "ki" bağlaçlarını kuralına uygun kullanır.
T.Y.4.3. Yazma kurallarını uygulayabilme
b) Yazılarında sözcükleri yerinde ve anlamına uygun kullanır.
d) Yazım kurallarına uygun yazar.
e) Yazılarında noktalama işaretlerini (nokta, kesme işareti, virgül, iki nokta, ünlem, tırnak işareti, soru işareti, kısa çizgi, konuşma çizgisi, yay ayraç, üç nokta, eğik çizgi) kuralına uygun kullanır.
T.Y.4.5. Yazma sürecini değerlendirebilme
d) Dinlediği/izlediği veya okuduğu metni yazarın gözünden değerlendirdiği yazılar yazar.
Bu temadaki etkinlikler ve metinler aracılığı ile dinleme/izleme, konuşma, okuma, yazma becerilerine ait öğrenme çıktılarının kazandırılması beklenmektedir.
araştırma, bilişim ve kodlama, bilim insanı, deney, icat, keşif, kıtalar, merak, mucit, sorgulama, ülkeler
Öğrenme çıktıları; gözlem formu, dereceli puanlama anahtarı, öz değerlendirme formu ve çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir. Dinleme/izleme, okuma, konuşma ve yazma becerilerinin birkaçını veya tamamını içeren bir performans görevi verilebilir. Performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı kullanılarak değerlendirilebilir.
Öğrencilerin bir önceki temada yer alan öğrenme çıktıları doğrultusunda hedeflenen bilgi ve becerilere ulaştığı kabul edilmektedir.
Bir önceki temada yer alan öğrenme çıktılarının kazanılıp kazanılmadığı soru cevap tekniği ile değerlendirilir.
Öğrencilerin ön bilgilerini harekete geçirmek için konu ile ilgili video, sunu, şarkı gibi materyal veya oyunlar kullanılır. Öğrencilerin metinle bağ kurmasına yönelik dinleme, okuma, konuşma ve yazma çalışmaları yaptırılır.
Öğrenme-öğretme uygulamaları aşağıdaki sırayla yapılacaktır:
Okuma öncesinde öğrencilerden okuyacakları metnin başlığını ve görsellerini incelemeleri istenir. Öğrenciler metnin başlığını ve görsellerini inceledikten sonra metnin içeriği ile ilgili görüşlerini ifade eder (KB2.10, KB2.12). Öğrencilerin görselleri inceleme sırasında görsel okuryazarlığı desteklenirken metnin içeriğine karşı merak oluşturmaları sağlanır (E1.1, OB4). Bu süreç, gözlem formu veya çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir.
Bulundukları ortamın fiziki (ışık, ses, sıcaklık vb.) özelliklerini dikkate alarak konuşma yapmaları istenir. Öğrencilerin yakın çevrelerindeki kişilerle (aile bireyleri, arkadaşları veya öğretmenleri) nasıl iletişim kurmaları gerektiğini ayırt etmeleri beklenir (KB1, KB2.2, KB3.1, SDB2.1, SDB2.3, E1.5). Konuşmalarında konu dışına çıkmadan açık, net ve anlaşılır cümleler kullanmaları ve benzetmelere yer vermeleri beklenir (KB1, SDB2.1, E1.5, E2.3). Bu süreç; gözlem formu, kontrol listesi, öz değerlendirme formu veya çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir.
Öğrencilerin konuşma yaptıkları ortamın duygu, düşünce ve davranışlarını nasıl etkilediğini olumlu ve olumsuz yönleriyle açıklamaları beklenir (SDB1.3, KB2.14, KB2.17).
Dinleme süreci başlamadan önce öğretmen tarafından dinleme kuralları hatırlatılır. Dinleme esnasında etkin dinleme yapması ve konuşana saygı duyması gerektiğine vurgu yapılır (D14, D4, SDB2.1). Öğrencilerden bulunduğu ortamın fiziki (ışık, ses, sıcaklık vb.) özelliklerini dikkate alarak dinlemeleri beklenir. Dinleme/izleme yaptıkları ortamın duygu, düşünce ve davranışlarını nasıl etkilediğini olumlu ve olumsuz yönleriyle açıklamaları istenir (SDB1.3, KB2.14, KB2.17). Bu süreç; dereceli puanlama anahtarı, gözlem formu, kontrol listesi veya öz değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir.
Öğrencilerin ön bilgilerini ortaya çıkarmak için dinleme/izleme metni ile ilgili etkinlikler yaptırılır. Ön bilgilerinden yola çıkarak dinleme/izleme amacına uygun dinlemeleri beklenir. Dinlediği/izlediği metindeki kişi ya da karakterlerin beden dili ile metinde geçen iletilerin birbiriyle uyumlu olup olmadığını değerlendirerek ifade etmeleri istenir (KB2.8, KB2.17). Dinlediği/izlediği iletilerin benzerlik ve farklılıklarını belirlemeleri istenir. Dinlediği/izlediği olaya ilişkin düşüncelerini belirlemeleri istenir. Düşüncelerini benzerlik-farklılık, neden-sonuç durumlarına göre sınıflandırarak bir konuşma planı hazırlamaları beklenir. Öğrencilerin konuşmalarının giriş kısmında dinlediği/izlediği olayı tanımlamaları; olayı tanımladıktan sonra çıkarımlarını detaylandırmak için örneklerden, karşılaştırmalardan yararlanmaları; olayı detaylandırdıktan sonra çıkarımlarına ilişkin genel bir özet yaparak konuşmalarını bitirmeleri istenir. Konuşmalarını yaparken eş sesli sözcükler kullanmaları beklenir (KB2.10, KB2.5). Bu süreç; çalışma kâğıdı, gözlem formu, öz değerlendirme formu veya kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir.
Öğrencilerden okumaya başlamadan önce bulundukları ortamın fiziki (ışık, ses, sıcaklık vb.) açıdan okumaya uygun olup olmadığını kontrol etmeleri beklenir. Okumaya elverişli olmayan ortamı elverişli duruma getirmeleri sağlanır (KB2.11). Daha sonra bulunduğu ortamın fiziki (ışık, ses, sıcaklık vb.) özelliklerini dikkate alarak okumaları beklenir. Bu süreç; gözlem formu, öz değerlendirme formu, performans görevi, kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir.
Öğrencilerin okumaya yönelik olumlu davranışlarını çevrim içi kaynaklardan okuma yaparken de kullanmaları istenir. Aradığı bilgiye ulaşmak için çevrim içi kaynakları doğru kullanmaları sağlanır. Öğrencilerin aradıkları bilginin kaynağını bulurken bilgi okuryazarlığı, olumlu davranışlarını çevrim içi okuma sürecine aktarırken dijital okuryazarlığı kazanmaları beklenir (OB1, OB2, D16, KB2.8). Bu süreç, öz değerlendirme formu ve performans görevi kullanılarak değerlendirilebilir.
Metin ilk olarak öğretmen tarafından sesli bir şekilde okunur. Daha sonra öğrencilerden metni noktalama işaretlerine dikkat ederek sessiz okumaları istenir. Noktalama işaretlerinin metne kattığı duygu ve anlamın belirlenmesi istenir. Metnin içeriği ile ilgili görsellere bakarak metindeki bilgilerle uyumunu belirlemeleri beklenir (KB2.4). Metinde yer alan "de" ve "ki" bağlaçlarının nasıl kullanıldığı üzerinde durulur. Bu süreç; gözlem formu, öz değerlendirme formu veya çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir.
Öğrencilerden ön bilgileri ile okudukları metin arasında ilişki kurarak metni anlamlandırmaları beklenir. Metnin içeriğine uygun olarak kendi yaşantılarından örnekler vererek karşılaştırma yapmaları sağlanır (KB3.3, KB2.7, KB2.16). Bu süreç, çalışma kâğıdı veya gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir.
Öğrencilerin karakterlerle ilgili verilen bilgileri (fiziksel, sosyal, duygu durumu vb.) belirleyip analiz etmeleri istenir (SDB2.3). Bu süreç, kontrol listesi veya çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir.
Dinlediği/izlediği metindeki iletileri benzerlik ve farklılık yönüyle ilişkilendirmeleri istenir. Dinledikleri/izledikleri veya okudukları metnin konusunu bulmaları beklenir (KB2.6, KB2.13). Bu süreç, gözlem formu veya çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir.
Dinledikleri/izledikleri veya okudukları metinde verilmek istenen mesajı belirlemeleri beklenir (KB2.14). Bu süreç, gözlem formu veya çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir.
Öğrencilerin belirli bir konuda verilen yazma görevini anlık ve plansız bir şekilde gerçekleştirmeleri istenir (KB1, KB2.15). Yazılarında noktalama işaretlerini uygun yerde kullanmaları ve noktalama işaretleri eksik verilmiş bir metnin gerekli yerlerine uygun noktalama işaretlerini koymaları beklenir. Yapılan aralıklı tekrarlar ile yazılarında noktalama işaretlerini uygun yerlerde kullanmayı beceri ve alışkanlığa dönüştürmeleri sağlanır. Yazılarında "de" ve "ki" bağlaçlarını kuralına uygun kullanmaları sağlanır. Belirli bir konuda yazdıkları anlık ve plansız yazılarında görüş ve düşüncelerini nedenleriyle açıklamaları istenir. Bu süreç; dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi veya çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir.
Kendilerini dinlediği/izlediği veya okuduğu metnin yazarının yerine koyarak metni değerlendirmeleri istenir. Öğrencilerden metin yazma çalışmaları yaparken ön bilgilerini kullanmaları beklenir. Kendilerini metnin yazarı yerine koyarak yazılar yazmaları beklenir. Yazılarında sözcükleri yerinde ve anlamına uygun kullanmaları sağlanır (KB1, SDB2.1, E1.5, E2.3). Yazı çalışmaları yaparken yazım kurallarına dikkat ederek yazmaları beklenir. Bu süreç; çalışma kâğıdı, öz değerlendirme formu veya gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir.
Çevrim içi yazılarında yer verdiği nesne ve kişileri çeşitli özelliklerine göre karşılaştırmaları istenir (KB2.7). Çevrim içi yazışmalarında dijital okuryazarlık kazandırılır (OB2). Bu süreç, kontrol listesi veya çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir.
Öğrencilerden belirlenen konunun/işin gerçekleştirilebilmesi için izlenmesi gereken adımları planlamaları beklenir. Planladıkları adımlara uygun yönergeleri doğru bir sırayla yazmaları istenir (KB2.3). Bu süreç, kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir.
Zenginleştirme sürecinde öğrencilerin hazırbulunuşluk, ilgi ve öğrenme stilleri dikkate alınır ve bunlara ilişkin etkinlik/materyal hazırlanabilir. Bunlar merak uyandıracak, üst düzey düşünmeye yöneltecek ve bireysel öğrenme ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olabilir. Dinleyeceği/izleyeceği/okuyacağı metinle ilişkili hikâye oluşturma, canlandırma yapma, dijital araçlardan yararlanma, görsel oluşturma, oyun tasarlama, sunu hazırlama, yazarın iletilerini sorgulama, tartışma, metni yeniden kurgulama gibi etkinliklerle süreç zenginleştirilebilir.
Zenginleştirme sürecinde öğrenme ortamları öğrencilerin farklı öğrenme stillerine göre bireysel ve iş birlikli çalışmalara katkı sağlayacak şekilde tasarlanabilir. Bununla birlikte okul dışı öğrenme ortamları da sürece dâhil edilebilir.
Destekleme sürecinde öğrencilerin hazırbulunuşluk, ilgi ve öğrenme stilleri dikkate alınırken etkinlikler/materyal sade, kolay ve anlaşılır olabilir. Bunlar tüm duyulara hitap edecek şekilde basitten karmaşığa, yakından uzağa, somuttan soyuta gibi öğrenme ilkelerine uygun ve tüm öğrenme ortamlarında uygulanacak şekilde düzenlenebilir.
Destekleme sürecinde oyun, bilmece sorma, bulmaca çözme şarkı ve tekerleme söyleme, sayışma ve canlandırma yapma gibi etkinliklerden ve görsel eşleştirme kartlarından yararlanılabilir. Etkinlikler yapılırken öğrencilerin zorlandıkları yerlerde onlara ipuçları verilebilir.
Öğretmen, öğrenme-öğretme uygulamaları sürecinde mevcut durumu gözden geçirir, durumla ilgili çıkarımda bulunur ve durumu değerlendirir. İlgili sürecin bütününde ise karşılaştığı sorunlar, özel hâller, öneriler, iyileştirmeler gibi durumları somut olarak belirtir. Özel durumlar için anekdot kayıtları alabilir.
Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.