8. TEMA: DEMOKRATİK YAŞAM

TAB1. Dinleme/İzleme, TAB2. Okuma, TAB3. Konuşma, TAB4. Yazma

KB1. Saymak-Okumak, KB1. Bulmak-Seçmek, KB1. Ölçmek-Sunmak, KB2.5. Sınıflandırma, KB2.6. Bilgi Toplama, KB2.7. Karşılaştırma, KB2.10. Çıkarım Yapma, KB2.12. Mevcut Bilgiye/Veriye Dayalı Tahmin Etme, KB2.13. Yapılandırma, KB2.14. Yorumlama, KB2.15. Yansıtma, KB2.17. Değerlendirme, KB2.18. Tartışma, KB3.1. Karar Verme, KB3.3. Eleştirel Düşünme

E1.2. Bağımsızlık, E1.1. Merak, E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven), E2.3. Girişkenlik

SDB2.1. İletişim, SDB2.3. Sosyal Farkındalık

D4. Dostluk, D6. Dürüstlük, D7. Estetik, D11. Özgürlük, D14. Saygı, D16. Sorumluluk

OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık

T.D.4.1. Dinleme/izlemeyi yönetebilme
a) Konuya, amacına ve ilişkinin türüne uygun olarak dinleme/izleme stratejisini seçer.
b) Dinleme kurallarına uygun olarak dinler.
c) Dinlediği konuya ilişkin düşüncelerini belirtmek için uygun zamanda söz alır.
T.D.4.2. Dinledikleri/izledikleri ile ilgili anlam oluşturabilme
a) Görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metnin konusunu tahmin eder.
d) Dinlediklerindeki/izlediklerindeki bilgiler ile ön bilgileri arasında bağlantı kurar.
T.D.4.3. Dinlediklerini/izlediklerini çözümleyebilme
b) Dinlediği/izlediği metindeki ana fikri/ana duyguyu bulur.
c) Dinlediği/izlediği metnin konusunu bulur.
T.D.4.5. Dinleme/izleme sürecini değerlendirebilme
a) Dinlemelerinde/izlemelerinde tercih ettiği dinleme/izleme stratejilerini açıklar.
c) Dinlemesindeki/izlemesindeki uygun davranışlarını sonraki dinlemelerine aktarır.
T.K.4.1. Konuşmalarını yönetebilme
ç) Yüz yüze iletişimde konuşma kurallarına uygun bir biçimde iletişimi sürdürür.
e) Yüz yüze iletişim sürecini uygun nezaket ifadelerini kullanarak sürdürür.
g) Dinleyici kitlesi ve konunun özelliğine uygun konuşma planı hazırlar.

T.K.4.2. Konuşmalarında içerik oluşturabilme
j) Serbest konuşma çalışmalarında görüş ve düşüncelerini nedenleriyle açıklar.
k) Sözlü iletişimde kabul etmediği konulara ilişkin önerilerde bulunur.
n) Konuşmalarını görsel/dijital içeriklerle destekler.
o) Sık karşılaşılan deyimlerin anlamını söyler.
T.K.4.3. Konuşma kurallarını uygulayabilme
b) Dinleyici kitlesi ve konunun özelliğine göre hazırladığı plana uygun konuşma yapar.
c) Konuşmalarında vurgu ve tonlamaya dikkat eder.
f) Deyimleri konuşma bağlamına uygun kullanır.
ğ) Konuşmasındaki mesajları açık ve anlaşılır cümlelerle ifade eder.
h) Konuşmalarında içeriğe uygun zaman ifadelerini kullanır.
ı) Konuşmalarında anlamlı ve kurallı cümleler kullanır.
j) Konuşmalarını jest ve mimiklerle destekler.
k) Konuşma sürecinde beden dilini yerinde kullanır
T.K.4.5. Konuşma sürecini değerlendirebilme
c) Konuşmasındaki olumlu davranışları sonraki konuşmalarına aktarır.
T.O.4.1. Okuma sürecini yönetebilme
a) Okuma amacına ve ilgi alanına göre okuyacağı metni seçer.
b) Okuyacağı konuya veya okuma amacına göre okuma stratejisini seçer.
c) Noktalama işaretlerine dikkat ederek okur.

T.O.4.2. Okudukları ile ilgili anlam oluşturabilme
a) Okuduğu metindeki bilgiler ile ön bilgileri arasında bağlantı kurar.
c) Metnin başlığı ve görsellerinden hareketle metinde geçen bilgiler/olaylar hakkında
tahminde bulunur.
ç) Okuma sırasında metinde verilen bilgilerden hareketle metinde geçen bilgilerin/
olayların öncesi ve sonrası hakkında tahminde bulunur.
ı) Okuduğu metindeki iletilere katılıp katılmadığını nedenleriyle ifade eder.
i) Okuduğu metnin kurgusuna ilişkin farklı önerilerde bulunur.
j) Okuyacağı metnin başlığı ve görsellerinden hareketle metnin içeriği hakkında görüş
oluşturur.
k) Okuyacağı metnin biçimsel ve tanıtıcı özelliklerinden hareketle metnin içeriği
hakkında görüş oluşturur.
l) Okuduğu metinlerde "de" ve "ki" bağlaçlarının anlam üzerindeki etkisini fark eder.
T.O.4.3. Okuduklarını çözümleyebilme
a) Okuduğu metindeki karakter, olay, bilgi veya duyguları analiz eder.
b) Okuduğu metnin konusunu bulur.
c) Okuduğu metindeki ana fikri/ana duyguyu bulur.
e) Yan anlamlı sözcükleri metinde bulur.
T.Y.4.1. Yazılı anlatım becerilerini yönetebilme
a) Serbest yazma çalışmaları yapar.
b) Amacına uygun yazma stratejisini seçer.
c) Belirlediği yazma ortamına (kâğıt/çevrim içi) uygun strateji seçer.
ç) Seçtiği yazma stratejisine uygun yazma çalışması yapar.
T.Y.4.2. Yazılarında içerik oluşturabilmeö) Yazılarını görsel/dijital içeriklerle destekler.
ü) Yazılarında "de" ve "ki" bağlaçlarını kuralına uygun kullanır.
T.Y.4.3. Yazma kurallarını uygulayabilme
c) Yazılarında deyim ve atasözlerini içeriğe uygun kullanır.
d) Yazım kurallarına uygun yazar.
e) Yazılarında noktalama işaretlerini (nokta, kesme işareti, virgül, iki nokta, ünlem,
tırnak işareti, soru işareti, kısa çizgi, konuşma çizgisi, yay ayraç, üç nokta, eğik
çizgi) kuralına uygun kullanır.
T.Y.4.5. Yazma sürecini değerlendirebilme
ç) Tür veya ilgi alanına göre yazma tercihini belirtir.

Bu temadaki etkinlikler ve metinler aracılığı ile dinleme/izleme, konuşma, okuma, yazma becerisine ait öğrenme çıktılarının kazandırılması beklenmektedir.

bilgilerini koruma, çocuk hakları, demokrasi, dijital gizlilik, eşitlik, ifade özgürlüğü, kişisel alan, liyakat, özgürlük, sorumluluk, temel hak ve özgürlükler

Öğrenme çıktıları; gözlem formu, kontrol listesi, dereceli puanlama anahtarı, performans görevi, öz değerlendirme formu ve çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir. Dinleme/ izleme, okuma, konuşma ve yazma becerilerinin birkaçını veya tamamını içeren bir performans görevi verilebilir. Performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilerin bir önceki temada yer alan öğrenme çıktıları doğrultusunda hedeflenen bilgi ve becerilere ulaştığı kabul edilmektedir.

Bir önceki temada yer alan öğrenme çıktılarının kazanılıp kazanılmadığı soru cevap tekniği ile değerlendirilir.

Öğrencilerin ön bilgilerini harekete geçirmek için konu ile ilgili video, sunu, şarkı gibi materyal veya oyunlar kullanılır. Öğrencilerin metinle bağ kurmasına yönelik dinleme, okuma, konuşma ve yazma çalışmaları yaptırılır.

Öğrenme-öğretme uygulamaları aşağıdaki sırayla yapılacaktır:

Metinle etkileşim öncesinde, işlenecek metinle ilgili video, sunu, şarkı gibi materyal belirlenir. Materyal aracılığıyla soru-cevap, beyin fırtınası, tartışma gibi etkinliklerle öğrencilerin metinle etkileşim kurmaları ve metnin içeriğini merak etmeleri sağlanır (SDB2.1,E1.1).

Metin öncesinde öğrencilerden okuyacakları, dinleyecekleri ve izleyecekleri metnin başlığını ve görsellerini incelemeleri istenir. Görselleri inceleme sırasında görsel okuryazarlığı desteklenirken metnin içeriğine karşı merak oluşturmaları sağlanır (E1.1,OB4). Metnin başlığını ve görsellerini inceledikten sonra metnin içeriği hakkında tahminde bulunmaları istenir. Öğrencilere “Metinde neler anlatılmış olabilir?” gibi sorular yöneltilerek metnin içeriğini tahmin etmeleri ve metnin içeriği ile ilgili görüşlerini ifade etmeleri beklenir. Tahminlerini akılda tutmaları veya defterlerine yazmaları istenir. Metnin içeriği ile ilgili görüşlerini belirtirken sözcükleri yerinde ve anlamına uygun kullanmaları beklenir. Öğrencilerden konuşma sırasında anlamlı ve kurallı cümleler kurması istenir. Süreç sonunda öğrencilerin tahminleri ile metinde geçen konunun karşılaştırılması sağlanır (KB2.12,SDB2.1,SDB2.3,E1.1,KB2.10,KB1,E1.5,E2.3). Bu süreçte, gözlem formu veya çalışma kâğıdı kullanılarak ölçme değerlendirme yapılabilir.

Öğrenciden belirlediği okuma amacına (okuma öncesi) yönelik strateji seçmesi istenir. Bu stratejileri seçerken okuma öncesi, sırası ve sonrasına göre belirleme yapması beklenir (Örneğin bilgilenmek için okuyorsa okuma öncesinde konu tahmininde bulunur, konu ile ilgili ön bilgilerini gözden geçirir; okuma sırasında not alır, tekrar okur, tahmin eder/zihninde canlandırır, metni anlar ve anlamlandırır; okuma sonrasında sözel, görsel ve yazılı olarak özetler, değerlendirir, soru çalışmaları yapar, soru-cevap yapar, ana fikri belirler vb.) (KB1,KB2.5,KB3.1). Bu süreçte, gözlem formu veya kontrol listesi kullanılarak ölçme değerlendirme yapılabilir.

Öğrenciden belirlediği dinleme/izleme amacına (dinleme/izleme öncesi) yönelik strateji seçmesi istenir. Bu stratejileri seçerken dinleme/izleme öncesi, sırası ve sonrasına göre belirleme yapması beklenir (Örneğin bilgilenmek için izliyorsa  dinleme öncesinde konu tahmininde bulunur, konu ile ilgili ön bilgilerini gözden geçirir; dinleme sırasında vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek dinler, dinlediklerine/izlediklerine dair not alır, dinlediklerini/ izlediklerini zihninde  canlandırır, dinlediklerinde/izlediklerinde geçen bilgileri ön bilgileri ile karşılaştırır, konu tespiti yapar; dinleme/izleme sonrasında dinlediklerini/ izlediklerini özetler, değerlendirir, soru çalışmaları yapar, yeniden ifade eder, sorgular vb.)  (KB1,KB2.5,KB3.1). Dinleme/izleme sürecinde seçtiği stratejiyi seçme nedenleriyle birlikte açıklaması beklenir (KB2.6,SDB2.1). Bu süreçte, gözlem formu ve öz değerlendirme formu kullanılarak ölçme değerlendirme yapılabilir.

Dinleme süreci başlamadan önce öğrencilere dinleme kuralları hatırlatılır. Metnin gelişme bölümü öğretmen tarafından sesli bir şekilde okunur, öğrencilerden dinlemeleri ve dinleme sırasında not almaları istenir. Dinleme kuralları hatırlatılır ve etkin dinlemenin önemine vurgu yapılır (D14,D4,SDB2.1). Dinleme sürecinde metni anlayabilmek için öğrencilerin ön bilgilerini kullanmaları sağlanır (KB3.3,KB2.7,KB3.1). Öğrencilerden dinleme/izleme yaparken hatalarını tespit etmeleri ve uygun zamanda söz almaları istenir. Dinleme/izleme metinlerinde belirlediği hatalarını düzelterek uygun davranışlarını sonraki dinlemelerine aktarmaları sağlanır (D16). Bu süreçte, öz değerlendirme formu veya kontrol listesi kullanılarak ölçme değerlendirme yapılabilir.

Öğrencilerden metnin gelişme bölümünü sessiz bir şekilde okumaları istenir. Metin sessiz bir şekilde okunurken metni anlayabilmek için ön bilgilerini kullanmaları sağlanır (KB3.3,KB2.7,KB2.12). Gelişme bölümünü okudukları metinden ve görsellerinden yararlanarak metnin öncesini ve sonrasını tahmin etmeleri istenir. Öğrencilerden metnin öncesi ve sonrası ile ilgili tahminlerini söylerken konuşma kurallarına dikkat etmeleri, nezaket ifadelerini kullanmaları, vurgu ve tonlamaya dikkat etmeleri beklenir (SDB2.1,E1.5). Metinde yer alan "de" ve "ki" bağlaçlarının nasıl kullanıldığı üzerinde durulur. Öğrencilerin konuşma sırasında edindiği olumlu davranışlarını sonraki konuşmalarında da kullanmaları sağlanır (D16). Son olarak öğrencilerden noktalama işaretlerine dikkat ederek metni sesli okumaları istenir. Metni okurken metinde yer alan yan anlamlı sözcükleri belirlemeleri beklenir. Bu süreçte, çalışma kâğıdı, kontrol listesi veya gözlem formu kullanılarak ölçme değerlendirme yapılabilir.

Öğrencilerin dinlediği/izlediği veya okuduğu metnin konusunu bulmaları beklenir (KB2.6,KB2.13). Dinledikleri/izledikleri veya okudukları metinde verilmek istenen mesajı belirlemeleri istenir (KB2.14,SDB2.1). Bu süreçte, gözlem formu veya çalışma kâğıdı kullanılarak ölçme değerlendirme yapılabilir.

Öğrencilerin okudukları metinde yer alan fiziksel, sosyal, duygu durumu vb. ile ilgili verilen bilgileri ve karakterleri belirledikten sonra olay veya bilgiyi kısaca analiz etmeleri ve bu bilgiyi doğru yorumlamaları beklenir. Metni yorumlarken kurgu hakkındaki görüşlerini ve kurguya yönelik önerilerini ifade etmeleri istenir. Okudukları metindeki iletilere katılıp katılmadıklarını nedenleriyle ifade etmeleri sağlanır (KB2.14,KB2.17,KB2.18,KB3.3,SDB2.1,E1.2,E2.3). Okuduklarında katılıp katılmadığı görüşleri ifade ederken öğrencilere duygu ve düşüncelerini açıkça ifade edilebileceği söylenir (D6). Okudukları metne yönelik düşüncelerini ifade etmeleri sırasında bağımsızlıkları desteklenir (D11,E1.2). Sözlü iletişimde katılmadığı görüşlerin yerine farklı görüşler önermeleri istenir. Öğrenciler konuşma yaparken kendilerini ifade etmeleri ve iletişim becerileri desteklenir (SDB2.1). Katılmadıkları görüşlere ilişkin önerilerde bulunurken öz güvenlerini artıracak dönütler verilir (E1.5). Bu süreçte, çalışma kâğıdı, dereceli puanlama anahtarı veya gözlem formu kullanılarak
ölçme değerlendirme yapılabilir.

Öğrencilerden ilgi alanına göre belirledikleri bir konuda serbest yazma çalışmaları yapmaları beklenir (KB1,KB2.15). Yazılarında deyim ve atasözlerine yer vermeleri söylenir. Deyim ve atasözlerinin yerinde ve anlamına uygun kullanılması gerektiğine vurgu yapılır (KB1,SDB2.1,E1.5,E2.3). Yazılarında sözcükleri yerinde ve anlamına uygun kullanmaları sağlanır (KB1,SDB2.1,E1.5,E2.3). Noktalama işaretlerinin kullanıldığı yerler hatırlatılır. Yazılarında "de" ve "ki" bağlaçlarını kuralına uygun kullanmaları sağlanır. Serbest yazma çalışmasında noktalama işaretlerini doğru ve yerinde kullanmaları beklenir. Bu süreçte, dereceli puanlama anahtarı, performans görevi, gözlem formu kullanılarak ölçme değerlendirme yapılabilir.

Öğrencilerden görsellerle zenginleştirilmiş öyküleyici bir yazı oluşturarak hedef kitleye sunmaları beklenir. Sunumlarını yardımlaşarak hazırlamaları desteklenir (SDB2.2). Yazılı anlatımlarını zenginleştirmek ve somutlaştırmak için görseller ve dijital içerikler (resim, fotoğraf, afiş vb.) kullanmaları sağlanır. Öğrencilerin sunumlarını yaparken dinleyici kitlesi ve konunun özelliğine göre bir konuşma planı hazırlamaları ve bu plana uygun konuşmaları istenir. Konuşmalarını zenginleştirmek için görseller ve dijital içerikler kullanmaları beklenir. Öğrencinin estetik algısını görsele yansıtması için yönergeler verilir (D7,OB2). Konuşmalarını beden dili ile desteklemeleri, jest ve mimiklerini kullanmaları istenir. Bu süreçte, dereceli puanlama anahtarı, gözlem formu veya kontrol listesi kullanılarak ölçme değerlendirme yapılabilir.

Öğrencilerin tür veya ilgi alanlarına yönelik yazma tercihlerini belirmeleri istenir. Tür veya ilgi alanlarına uygun seçtikleri yazma tercihini uygulamaya geçirirken yazma amacına uygun not alma, özet çıkarma gibi bir yazma stratejisini seçmeleri beklenir (Örneğin bilgilendirici metin dinlerken not alma stratejisini seçer, öyküleyici bir metinde geçen olayları anlatmak için özet çıkarma stratejisini seçer) (KB1,KB2.5,KB3.1). Öğrencilerin strateji belirlerken yazma yapacakları ortamın fiziksel özelliklerini (ışık, ısı, ses vb.) değerlendirmeleri sağlanır (KB1,KB2.5,KB3.1). Yazı çalışmaları yaparken yazım kurallarına dikkat etmeleri istenir. Yazma yapacakları ortamın fiziksel özelliklerini (ışık, ısı, ses vb.) değerlendirerek yazma stratejisini seçmeleri sağlanır. Yazma amacına uygun olarak seçtikleri stratejiyi uygulayarak yazı yazdırılır. Bu süreçte, gözlem formu, kontrol listesi veya öz değerlendirme formu kullanılarak ölçme değerlendirme yapılabilir.

Yazıları hakkında plansız konuşmalar yaparken öğrencilerin kendi görüş ve düşüncelerini açıklamaları istenir. Bu açıklamalarında görüş ve düşüncelerinin nedenlerini de ortaya koymaları sağlanır. Öğrencilerin yaptıkları konuşmalarda konuşma içeriğine ve anlamına uygun deyimlere yer vermeleri istenir (KB2.13,SDB2.1). Günlük hayatlarında sık karşılaştıkları deyimlerin anlamlarını söylemeleri istenir (KB2.13,SDB2.1). Bu süreçte, gözlem formu veya dereceli puanlama anahtarı kullanılarak ölçme değerlendirme yapılabilir.

Öğrencilerden ilgi alanlarını (dinlemekten, izlemekten, konuşmaktan, okumaktan, yapmaktan zevk aldıkları konular vb.) ve okuma amaçlarını (eğlenmek, bilgilenmek, vakit geçirmek vb.) belirlemeleri istenir. Belirledikleri ilgi alanına ve amacına yönelik okuyacakları metni seçmeleri beklenir (KB1). Bu süreçte, gözlem formu, kontrol listesi veya öz değerlendirme formu kullanılarak ölçme değerlendirme yapılabilir.

Zenginleştirme sürecinde öğrencilerin hazırbulunuşluk, ilgi ve öğrenme stilleri dikkate alınır ve bunlara ilişkin etkinlik/materyal hazırlanabilir. Bunlar merak uyandıracak, üst düzey düşünmeye yöneltecek ve bireysel öğrenme ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olabilir. Dinleyeceği/izleyeceği/okuyacağı metinle ilişkili hikâye oluşturma, canlandırma yapma, dijital araçlardan yararlanma, görsel oluşturma, oyun tasarlama, sunu hazırlama, yazarın iletilerini sorgulama, tartışma, metni yeniden kurgulama gibi etkinliklerle süreç zenginleştirilebilir.
Zenginleştirme sürecinde öğrenme ortamları öğrencilerin farklı öğrenme stillerine göre bireysel ve iş birlikli çalışmalara katkı sağlayacak şekilde tasarlanabilir. Bununla birlikte okul dışı öğrenme ortamları da sürece dâhil edilebilir.

Destekleme sürecinde öğrencilerin hazırbulunuşluk, ilgi ve öğrenme stilleri dikkate alınırken etkinlikler/materyal sade, kolay ve anlaşılır olabilir. Bunlar tüm duyulara hitap edecek şekilde basitten karmaşığa, yakından uzağa, somuttan soyuta gibi öğrenme ilkelerine uygun ve tüm öğrenme ortamlarında uygulanacak şekilde düzenlenebilir.
Destekleme sürecinde oyun, bilmece sorma, bulmaca çözme şarkı ve tekerleme söyleme, sayışma ve canlandırma yapma gibi etkinliklerden ve görsel eşleştirme kartlarından yararlanılabilir. Etkinlikler yapılırken öğrencilerin zorlandıkları yerlerde onlara ipuçları verilebilir.

Öğretmen, öğrenme-öğretme uygulamaları sürecinde mevcut durumu gözden geçirir, durumla ilgili çıkarımda bulunur ve durumu değerlendirir. İlgili sürecin bütününde ise karşılaştığı sorunlar, özel hâller, öneriler, iyileştirmeler gibi durumları somut olarak belirtir. Özel durumlar için anekdot kayıtları alabilir.
Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.