8. TEMA: HAK VE SORUMLULUKLARIMIZ

TAB1. Dinleme/İzleme, TAB2. Okuma, TAB3. Konuşma, TAB4. Yazma

KB2.2. Gözlemleme, KB2.6. Bilgi Toplama, KB2.7. Karşılaştırma, KB2.10. Çıkarım Yapma, KB2.12. Mevcut Bilgiye/Veriye Dayalı Tahmin Etme, KB2.13. Yapılandırma, KB2.14. Yorumlama, KB2.15. Yansıtma, KB2.16. Muhakeme (Akıl yürütme), KB3.1. Karar Verme, KB3.3. Eleştirel Düşünme

E1.1. Merak, E1.4. Kendine İnanma (Öz Yeterlilik), E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven), E2.3. Girişkenlik, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık Becerisi), SDB2.1. İletişim, SDB2.3. Sosyal Farkındalık

D3. Çalışkanlık, D14. Saygı, D16. Sorumluluk, D19. Vatanseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık

T.D.3.1. Dinleme/izlemeyi yönetebilme
c) Dinleme kurallarına uygun olarak dinler.
ç) Dinlediği konuya ilişkin düşüncelerini belirtmek için uygun zamanda söz alır.
T.D.3.2. Dinledikleri/izledikleri ile ilgili anlam oluşturabilme
a) Görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metnin konusunu tahmin eder.
ç) Dinlediklerindeki/izlediklerindeki bilgiler ile ön bilgileri arasında bağlantı kurar.
T.D.3.3. Dinlediklerini/izlediklerini çözümleyebilme
b) Dinlediği/izlediği metinde ana fikri/ana duyguyu bulur.
c) Dinlediği/izlediği metnin konusunu bulur.
T.D.3.4. Dinleme/izleme sürecine etki eden durumları gözden geçirebilme
a) Dinleme/izleme yapacağı ortamın uygunluğunu gözden geçirir.
b) Dinleme/izleme ortamının dinleme sürecindeki duygu, düşünce ve davranışlarına etkisini açıklar.
T.D.3.5. Dinleme/izleme sürecini değerlendirebilme
b) Dinleyecekleri/izleyecekleri türü tercih nedenleri ile belirtir.
T.K.3.1. Konuşmalarını yönetebilme
a) Konunun özelliğine göre konuşma üslubunu belirler.
ç) Konuşma kurallarına uygun (ses düzeyi, nezaket ifadeleri, göz teması) bir biçimde iletişimi sürdürür.
T.K.3.2. Konuşmalarında içerik oluşturabilme
b) Dinlediği bir konuşmanın nasıl sonuçlanacağına dair tahminlerde bulunur.
T.K.3.3. Konuşma kurallarını uygulayabilme
a) Konuşmanın özelliğine uygun olarak ses düzeyini ayarlar.
ç) Konuşmalarında sözcükleri yerinde ve anlamına uygun kullanır.
T.K.3.4. Konuşma sürecine etki eden durumları gözden geçirebilme
a) Konuşma yapacağı ortamın uygunluğunu gözden geçirir.
b) Konuşma ortamının konuşma sürecindeki duygu, düşünce ve davranışlarına etkisini açıklar.
T.K.3.5. Konuşma sürecini değerlendirebilme
b) Konuşmasındaki olumlu davranışları sonraki konuşmalarına aktarır.
T.O.3.1. Okuma sürecini yönetebilme
a) Okuyacağı metnin başlığı ve görsellerini inceler.
b) Noktalama işaretlerine dikkat ederek okur.
T.O.3.2. Okudukları ile ilgili anlam oluşturabilme
a) Okuduğu metindeki bilgiler ile ön bilgileri arasında bağlantı kurar.
b) Metnin başlığı ve görsellerinden hareketle metinde geçen bilgiler/olaylar hakkında tahminde bulunur.
j) Okuyacağı metnin başlığı ve görsellerinden hareketle metnin içeriği hakkında görüş oluşturur.
T.O.3.3. Okuduklarını çözümleyebilme
a) Okuduğu metindeki karakter, olay, bilgi veya duyguları açıklar.
b) Okuduğu metnin konusunu bulur.
c) Okuduğu metinde ana fikri/ana duyguyu bulur.

e) Okuduğu metindeki noktalama işaretlerinin içerikle ilişkisini belirler.
T.O.3.4. Okuma sürecine etki eden durumları gözden geçirebilme
a) Okuma yapacağı ortamın uygunluğunu değerlendirir.
b) Okuma yapacağı ortamın fiziksel özelliklerini dikkate alarak okur.
T.O.3.5. Okuma sürecini değerlendirebilme
ç) Basılı materyali okuma sürecindeki olumlu davranışlarını çevrim içi okuma sürecine aktarır.
T.Y.3.1. Yazılı anlatım becerilerini yönetebilme
a) Verilen bir yazma görevini hazırlıksız yazar.
T.Y.3.2. Yazılarında içerik oluşturabilme
b) Bir sözcüğün anlamına ilişkin tahminlerini bağlamdan yararlanarak yazar.
ğ) Ayrıntılı yönergeler yazar.
T.Y.3.3. Yazma kurallarını uygulayabilme
a) Hedef kitle ve konunun özelliğine göre hazırladığı plana uygun yazar.
b) Yazılarında sözcükleri yerinde ve anlamına uygun kullanır.
e) Pekiştirmeli sözcükleri doğru yazar.
g) Yazılarında noktalama işaretlerini (nokta, kesme işareti, virgül, iki nokta, ünlem, tırnak işareti, soru işareti, kısa çizgi, konuşma çizgisi, yay ayraç, üç nokta, eğik çizgi) kuralına uygun kullanır.
T.Y.3.4. Yazma sürecine etki eden durumları gözden geçirebilme
a) Yazma yapacağı ortamın uygunluğunu gözden geçirir.
b) Yazma ortamının yazma sürecindeki duygu, düşünce ve davranışlarına etkisini açıklar.

Bu temadaki etkinlikler ve metinler aracılığı ile dinleme/izleme, konuşma, okuma, yazma becerisine ait öğrenme çıktılarının kazandırılması beklenmektedir.

bilgilerini koruma, çocuk hakları, demokrasi, eşitlik, dijital gizlilik, ifade özgürlüğü, kişisel alan, liyakat, özgürlük, sorumluluk, temel hak ve özgürlükler

Öğrenme çıktıları; gözlem formu, kontrol listesi, dereceli puanlama anahtarı, performans görevi, öz değerlendirme formu ve çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir.Dinleme/izleme, okuma, konuşma ve yazma becerilerinin birkaçını veya tamamını içeren bir performans görevi verilebilir. Performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilerin bir önceki temada yer alan öğrenme çıktıları doğrultusunda hedeflenen bilgi ve becerilere ulaştığı kabul edilmektedir.

Önceki seviyelerdeki öğrenme çıktılarının kazanılıp kazanılmadığı değerlendirilir.

Öğrencilerin ön bilgilerini harekete geçirmek için konu ile ilgili video, sunu, şarkı gibi materyal veya oyunlar kullanılır. Öğrencilerin metinle bağ kurmasına yönelik dinleme, okuma, konuşma ve yazma çalışmaları yaptırılır.

Öğrenme-öğretme uygulamaları aşağıdaki sırayla yapılacaktır:

İşlenecek metinle ilgili video, sunu, şarkı gibi materyal öğretmen tarafından belirlenir. Materyal aracılığıyla soru-cevap, beyin fırtınası, tartışma gibi etkinliklerle öğrencilerin metinle etkileşim kurmaları ve metnin içeriğini merak etmeleri sağlanır (E1.1).

Öğrencilerin metnin başlığını ve görsellerini incelemeleri ve metnin içeriği hakkında görüş oluşturmaları istenir. Metnin içeriği ile ilgili görüşlerini açık ve anlaşılır cümlelerle ifade etmeleri beklenir. Görseller incelenerek içeriğe yönelik merak oluşturulur. Bu aşamada öğrencilerin görsel okuryazarlığı desteklenir (E1.5, KB2.2, KB2.12, OB4). Bu süreç, gözlem formu veya kontrol listesi ile değerlendirilebilir. Öğrencilerin inceledikleri metnin başlığından ve görsellerinden yararlanarak metinde geçen olaylar ve metnin konusu hakkında tahminlerde bulunmaları istenir (KB2.12, KB2.10, SDB2.1). Öğrencilerden metne yönelik yaptıkları tahminleri konuşma kurallarına uygun ifade etmeleri ve katılımcıların özelliklerine göre konuşma üslubunu belirlemeleri istenir (KB2.12). Konuşma sırasında ses düzeyini dinleyicilerin duyabileceği şekilde ayarlamaları, konu dışına çıkmadan açık, net ve anlaşılır cümleler kurmaları beklenir (SDB2.1, E1.5). Öğrenciler düşüncelerini ifade ederken diğer öğrencilerin dinleme kurallarına uygun olarak dinlemeleri, düşüncelerini belirtmek için uygun zamanda söz almaları sağlanır (SDB2.1, E1.5, E2.3, E3.8, D14). Öğrencilerin iletişimi sürdürmeleri sırasında saygıya vurgu yapılır. Öğrencilerden konuşmalarında gerçekleştirdiği olumlu davranışları tekrar etmeleri istenir (SDB2.1, E3.8). Bu süreç; gözlem formu, çalışma kâğıdı, dereceli puanlama anahtarı veya kontrol listesi ile değerlendirilebilir.

Metin öncelikle öğretmen tarafından vurgu ve tonlamaya dikkat edilerek belirlenen yere kadar sesli bir şekilde okunur. Sesli okuma yapılırken öğrencilerden metni kuralına uygun dinlemeleri istenir. Dinleme esnasında öğrencilerin ön bilgileri ve yaşantıları ile metindeki bilgiler arasında bağlantı kurarak dinlemeleri ve okumalarında buna dikkat etmeleri vurgulanır (SDB2.1, KB3.3, KB2.7, KB2.16). Bu süreç, gözlem formu veya kontrol listesi ile değerlendirilebilir. Öğrencilerin ön bilgilerini ortaya çıkarmak için dinleme/izleme metni ile ilgili etkinlikler yapılır. Öğrenciler ön bilgilerden yola çıkarak dinleme/izleme amacına uygun dinlerler. Dinlemeye başlamadan önce bulundukları ortamın fiziki (ışık, ses, sıcaklık vb.) açıdan dinlemeye uygun olup olmadığını kontrol etmeleri beklenir, bu ortamın duygu, düşünce ve davranışlarını nasıl etkilediğini açıklamaları istenir (KB2.16). Bu süreç; dereceli puanlama anahtarı, öz değerlendirme formu, gözlem formu veya dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir. Öğretmen tarafından sesli okuma yapıldıktan sonra öğrencilerden metni noktalama işaretlerine dikkat ederek sessiz okumaları istenir. Öğrencilerin okuma yapmadan önce bulundukları ortamın fiziki (ışık, ses, sıcaklık vb.) açıdan okumaya uygun olup olmadığını kontrol etmeleri beklenir, bu ortamı dikkate alarak ve noktalama işaretlerine dikkat ederek metni okumaları beklenir. Sessiz okuma sırasında anlamını bilmediği sözcükleri belirlemeleri istenir (KB2.7). Noktalama işaretlerinin metne kattığı duygu ve anlamı belirlemeleri beklenir (KB2.10). Okumaya yönelik olumlu davranışları çevrim içi kaynaklardan okuma yaparken de kullanmaları ve çevrim içi okumalarında aradıkları bilginin yerini doğru olarak bulmaları beklenir (KB2.6, KB2.15, OB2). Bu süreç; dereceli puanlama anahtarı, gözlem formu, performans görevi, kontrol listesi, öz değerlendirme formu ile değerlendirilebilir.

Metnin okunması sırasında belirlenen sözcüklerin anlamlarının, metindeki ipuçlarından yararlanılarak tahmin edilmesi istenir. Tahmin etme süreci tamamlandıktan sonra sözcüklerin anlamları gerekli durumlarda sözlükteki anlamlarıyla karşılaştırılıp öğrencinin doğru anlama ulaşması sağlanır (OB1, KB2.12). Anlamı öğrenilen sözcük ya da sözcük gruplarının yazılı veya sözlü anlatımlarda yerinde ve anlamına uygun kullanılması sağlanır (SDB2.1, E2.3, E1.5). Bu süreç, gözlem formu veya çalışma kâğıdı kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilerden okudukları metinde yer alan karakterleri fiziksel, sosyal, duygu durumu gibi özelliklerine göre betimlemeleri istenir (SDB2.3). Daha sonra metindeki olay, bilgi veya duyguları kısaca açıklamaları istenir. Öğrencilere ipuçları verilerek metnin konusu ve ana fikri/duygusu buldurulur. Metnin başlığı ve görsellerinden hareketle yaptıkları tahminlerin doğruluğunu kontrol etmeleri istenir (KB2.6, KB2.13, SDB2.1, KB2.14). Bu süreçte yer alan beceriler kontrol listesi, çalışma kâğıdı veya gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilerden belirledikleri türe göre bir dinleme/izleme metni seçmeleri istenir (KB2.10). Metnin türünü ve neden bu türü seçtiklerini açıklamaları istenir. Türü neden seçtikleri ile ilgili bir konuşma yapmaları ve konuşmaya başlamadan önce bulundukları ortamın fiziki (ışık, ses, sıcaklık vb.) açıdan konuşmaya uygun olup olmadığını kontrol etmeleri beklenir (E1.4, E1.5, E2.3). Konuşma esnasında katılımcıların özelliklerine göre üslup belirlemeleri, konuşmalarında sözcükleri yerinde ve anlamına uygun kullanmaları ve konuşma yaptıkları ortamın duygu, düşünce ve davranışlarına etkisini açıklamaları istenirken öğrencilerin öz farkındalıklarını/kendini tanımalerini geliştirmeye yönelik dönütler verilir (KB2.7, KB2.10, SDB1.1). Bu süreç; öz değerlendirme formu, gözlem formu veya dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

Belirli bir kısmına kadar dinledikleri bir konuşmanın nasıl sonuçlanacağına yönelik tahminlerini ifade etmeleri beklenir. Tahminlerini anlık ve plansız bir şekilde yazmaları istenir (KB2.12, KB2.15). Bu süreç, gözlem formu veya kontrol listesi ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerden bir konuya ilişkin bilgi, duygu ve düşüncelerini planlamaları istenir. Yazı yazmaya başlamadan önce bulundukları ortamın fiziki (ışık, ses, sıcaklık vb.) açıdan yazmaya uygun olup olmadığını kontrol etmeleri beklenir (KB2.6, KB2.2). Hedef kitle ve konunun özelliğini dikkate alarak hazırladıkları plana uygun yazı yazdırılır (D16, D3). Bu süreç; öz değerlendirme formu, gözlem formu veya dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

Belirli bir konuda verilen yazma görevi anlık ve plansız bir şekilde gerçekleştirilir. Yazılarında sözcükleri yerinde ve anlamına uygun kullanmaları, noktalama işaretlerine dikkat etmeleri istenir. Yazılarında pekiştirmeli sözcükleri doğru bir şekilde yazmaları beklenir. Yazı çalışmalarına başlamadan Türkçeyi kurallarına uygun kullanmanın öneminden bahsedilir (D19, SDB2.1, E1.5, E2.3). Bu süreç; çalışma kâğıdı, performans görevi, dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerden belirlenen konunun/işin gerçekleştirilebilmesi için izlenmesi gereken adımları planlamaları istenir. Planladıkları adımlara uygun yönergeleri doğru bir sırayla yazmaları beklenir (KB3.1). Bu süreç, kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir.

Zenginleştirme sürecinde öğrencilerin hazırbulunuşluk, ilgi ve öğrenme stilleri dikkate alınır ve bunlara ilişkin etkinlik/materyal hazırlanabilir. Bunlar merak uyandıracak, üst düzey düşünmeye yöneltecek ve bireysel öğrenme ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olabilir. Dinleyeceği/izleyeceği/okuyacağı metinle ilişkili hikâye oluşturma, canlandırma yapma, dijital araçlardan yararlanma, görsel oluşturma, oyun tasarlama, sunu hazırlama, yazarın iletilerini sorgulama, tartışma, metni yeniden kurgulama gibi etkinliklerle süreç zenginleştirilebilir.
Zenginleştirme sürecinde öğrenme ortamları öğrencilerin farklı öğrenme stillerine göre
bireysel ve iş birlikli çalışmalara katkı sağlayacak şekilde tasarlanabilir. Bununla birlikte
okul dışı öğrenme ortamları da sürece dâhil edilebilir.

Destekleme sürecinde öğrencilerin hazırbulunuşluk, ilgi ve öğrenme stilleri dikkate alınırken etkinlikler/materyal sade, kolay ve anlaşılır olabilir. Bunlar tüm duyulara hitap edecek şekilde basitten karmaşığa, yakından uzağa, somuttan soyuta gibi öğrenme ilkelerine uygun ve tüm öğrenme ortamlarında uygulanacak şekilde düzenlenebilir.
Destekleme sürecinde oyun, bilmece sorma, bulmaca çözme şarkı ve tekerleme söyleme, sayışma ve canlandırma yapma gibi etkinliklerden ve görsel eşleştirme kartlarından yararlanılabilir. Etkinlikler yapılırken öğrencilerin zorlandıkları yerlerde onlara ipuçları verilebilir.

Öğretmen, öğrenme-öğretme uygulamaları sürecinde mevcut durumu gözden geçirir, durumla ilgili çıkarımda bulunur ve durumu değerlendirir. İlgili sürecin bütününde ise karşılaştığı sorunlar, özel hâller, öneriler, iyileştirmeler gibi durumları somut olarak belirtir. Özel durumlar için anekdot kayıtları alabilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.