6. TEMA: MİLLÎ DEĞERLER VE SANAT
SAB4. Sanatsal Üretim Yapma
E3.3. Yaratıcılık, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.9. Şüphe Duyma
SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.1. İletişim, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme
D3. Çalışkanlık, D7. Estetik, D11. Özgürlük, D17. Tasarruf, D19. Vatanseverlik, D20. Yardımseverlik
OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı, OB9. Sanat Okuryazarlığı
GS.8.6.1. Bağımsızlığın uluslararası önemini kavrayarak millî mücadele değerlerini yansıtan sanatsal üretim yapabilme
a) Millî Mücadele’nin değerlerini yansıtan kompozisyon tasarlar.
b) Millî Mücadele’nin değerlerini yansıtan kompozisyon oluşturur.
Millî Mücadele ve Bağımsızlığa İlişkin Uluslararası Değerler
1914 Kuşağı, İstiklal Savaşı, Kurtuluş Savaşı, Millî Mücadele, Mehmet Başbuğ, Şişli Atölyesi, ulusal
bağımsızlık sembolleri
Öğrenme çıktıları kontrol listeleri ve dereceli puanlama anahtarları kullanılarak değerlendirilebilir.
Sınıf içi performans görevi olarak öğrencilerden Millî Mücadele değerlerini ve bağımsızlığın
uluslararası önemini yansıtan sanatsal bir kompozisyon oluşturmaları istenir. Çalışmalarında resim, kolaj, yerleştirme veya dijital tasarım teknikleriyle mecazî imgeler kullanarak tarihî ve kültürel bir anlatım oluşturmaları beklenir.
Öğrencilerin Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesinin temel olayları, liderleri ve süreçleri hakkında
ön bilgilere sahip oldukları; özgürlük, bağımsızlık, eşitlik gibi uluslararası değerleri kavrayabildikleri kabul edilmektedir.
Öğrencilere Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesine ilişkin temel bilgilerini ve bu mücadelenin
sembollerine yönelik farkındalık düzeylerini belirlemek amacıyla aşağıdakilere benzer sorular
yönlendirilir:
• Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesine ait bir sembolü söyleyebilir misiniz?
• Bağımsızlık için mücadele eden bir toplumun dayanışma içinde olması neden gereklidir?
Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesi ile uluslararası değerler arasındaki bağlantıları fark etmeleri
ve bu değerleri sanatsal üretimle ilişkilendirmeleri amacıyla öğrencilere aşağıdakilere benzer sorular yönlendirilir:
• Bir ülkede özgürlük ve bağımsızlık olması neden değerlidir?
• Sanat vasıtasıyla kahramanlık ve direniş hikâyeleri nasıl anlatılabilir?
• Bağımsızlık mücadelesini anlatan bir tablo yapsaydınız hangi sembolik imgeleri kullanırdınız?
GS.8.6.1
Öğrencilerden bağımsızlığın uluslararası önemini kavrayarak millî mücadele değerlerini
yansıtan sanatsal üretim yapabilmeleri beklenir. Bu amaçla Millî Mücadele dönemine ilişkin
semboller ve mecazî anlatımlar (metafor) üzerine araştırma yapmaları istenir (KB2.6, OB1).
Araştırma sürecinde yazılı veya dijital makale, kitap ve ansiklopedilerden yararlanmaları;
bilgilerin doğruluğunu kontrol ederek güvenilir kaynaklardan elde edilen bilgileri sınıflandırıp
düzenlemeleri beklenir (KB2.5, KB2.6, OB1). Öğrencilerin farklı kaynaklardan topladıkları bilgileri karşılaştırarak eleştirel bir bakışla değerlendirmeleri ve bu bilgilerin tutarlılığı
konusunda sorgulayıcı yaklaşım geliştirmeleri sağlanır (E3.9). Öğrencilerden bağımsızlık
mücadelelerinde dayanışma, fedakârlık, azim gibi erdemlerin önemini açıklamaları beklenir
(D3.1, D20.2). Bu aşamada öğrencilere Kurtuluş Savaşı konulu kısa belgeseller izletilir. Mustafa Kemal Atatürk’ün “tam bağımsızlık” anlayışının Millî Mücadele’nin temel dayanağı olduğu ve sanatı, milletin özgürlük ve ilerleme mücadelesinin bir ifadesi olarak gördüğü hatırlatılır. Millî Mücadele’nin değerlerini yansıtan kompozisyon tasarlamaları için (a) öğrencilerin öncelikle Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlık mücadelesini yansıtan ulusal sanat eserlerini incelemeleri sağlanır. Bu amaçla Mehmet Başbuğ’un "Bayrak Diken Kadın", "İstiklal Savaşında Seferberlik", "Kurtuluş Savaşı Destanı" gibi Millî Mücadele temalı eserleri; 1914 Kuşağı Şişli Atölyesi ressamlarından Namık İsmail’in "Al Bir Daha/Son Mermi", İbrahim Çallı’nın "Zeybekler Kurtuluş Savaşı’nda" veya Halil Dikmen’in "İstiklal Savaşı’nda Mermi Taşıyan Kadınlar" isimli eserlerini incelemeleri beklenir (OB4, OB5). Ardından diğer ulusların bağımsızlık mücadelelerinin sanata yansımaları ele alınır (OB5, OB9). Öğrencilerden bu eserlerden bir veya birkaçını seçerek farklı milletlerin bağımsızlık mücadelelerinde kullandıkları semboller ve anlatım biçimleriyle Türk Millî Mücadelesi arasındaki benzerlik ve farklılıkları karşılaştırmalı bir bakış açısıyla analiz etmeleri beklenir (KB2.7, OB9, SAB2.2, SDB3.3). Millî mücadeleye ait uluslararası değerleri, tarihî sembolleri ve kültürel imgeleri inceleyerek bu unsurları kendi yorumlarıyla yeniden ele almaları ve mecazî yapılar oluşturmaları istenir (KB2.14, D19.1). Öğrencilerin Anadolu kadını veya Nezahat Onbaşı, Kara Fatma, Nene Hatun gibi kahramanları bağımsızlığı temsil eden sembollerle birleştirmeleri sağlanabilir. Öğrencilerden savaş sahneleri ve kahramanlık figürlerini, kendi kültürel ve tarihî sembolleriyle harmanlayarak anlatımlarını güçlendirmeleri beklenir (SDB2.3). Öğrencilerden bu imgeleri taslak çizimlerle görselleştirmeleri istenir (KB1). Millî Mücadele’nin değerlerini yansıtan kompozisyon oluşturmaları için (b) öğrencilerden tasarım sürecinde belirledikleri mecazî imgeleri ve Millî Mücadele’ye ait sembolleri kendi sanatsal bakış açılarıyla yorumlayarak figüratif ürüne dönüştürmeleri istenir (KB2.20, E3.3). Öğrencilerin resim, kolaj, dijital tasarım tekniklerinden birini veya birkaçını seçmeleri yahut kompozisyonlarını yerleştirme sanatıyla görselleştirmeleri sağlanır. Bu aşamada öğrencilerden
resim, kolaj, dijital tasarım veya yerleştirme sanatına uygun malzemeler tercih etmeleri beklenir. Resim çalışmalarında yağlı pastel boya, sulu boya, akrilik boya veya guaj boya önerilir. Kolaj çalışmalarında dergi, gazete kupürleri, kumaş parçaları, gazete kâğıdı gibi farklı dokularla anlatımlarını desteklemeleri sağlanabilir. Yerleştirme çalışmalarında üç boyutlu anlatım dilini kullanmaları; karton, kil, kâğıt hamuru gibi malzemelerle bağımsızlık figürleri veya temsili sahneler oluşturmaları istenebilir. Dijital tasarım sürecinde öğrencilerden bağımsızlık temalı resimlemeler hazırlayarak sanatsal ifadelerini modern bir yaklaşımla yansıtmaları beklenir (OB2, OB4). Görsel sanat çalışmalarına uygun anlatım araçlarını belirlemeleri ve kendi tercih ettikleri malzemeleri seçerek hazırlık yapmaları istenir (D11.2, SDB1.2). Malzemeleri özenli ve verimli kullanmaları beklenir (D17.3). Öğrencilerden ön ve arka plandaki ögelerin ilişkisine dikkat etmeleri; hareket, ritim, denge gibi sanat ilkelerini estetik ve anlam bütünlüğü içinde kullanmaları istenir (D7.1). Öğrencilerin ürünlerindeki sembolleri ve mecazî unsurları inceleyerek hiyerarşik veya nedensel ilişkiler kurmaları ve ürünlerinin yapısını analiz etmeleri sağlanır (KB2.13). Mecazî anlatımı güçlendirmek için figürlerin yüz ifadeleri, beden duruşları, bakış yönleri gibi detayların yanı sıra ışık, gölge ve renk kullanımına dikkat etmeleri istenir. Sanatsal üretim sürecinde odaklanmalarını ve güdülenmelerini sağlamak amacıyla öğrencilere tarihî bağlama uygun sözsüz müzikler dinletilir. Öğrencilerden çalışmalarındaki semboller, renkler ve imgelerle iletmek istedikleri görsel mesajları açıklamaları ve Millî Mücadele değerleri ile bağımsızlık mücadelesine ilişkin sanatsal ve akademik yorumlarını yazılı veya sözlü olarak ifade etmeleri beklenir (SDB2.1, E3.5). Sanatsal ürünler mekân içerisinde fiziksel olarak veya dijital ortamda fotoğraflanarak sergilenebilir. Bu ürünler performans görevi şeklinde ele alınarak dereceli puanlama anahtarı veya kontrol listesi ile değerlendirilebilir.
Öğrencilerden Millî Mücadele’yi anlatan bir sahneyi veya önemli bir figürü temsil eden hikâye
panosu (İng. Storyboard, "Stori-bord") oluşturmaları istenebilir. Ayrıca öğrencilerin farklı ülkelerin bağımsızlık mücadelelerini yansıtan tablolar, anıtlar veya propaganda afişlerini inceleyerek bu görsel materyalleri Türkiye’deki Millî Mücadele’ye ait sembollerle karşılaştırmaları ve uluslararası bağımsızlık değerlerini görsel sanat eserleri üzerinden analiz etmeleri sağlanabilir.
Öğrencilerin tarihî figürlere ve önemli olaylara dair kısa metinler ve görseller içeren bilgilendirici
posterler hazırlamaları veya bağımsızlık mücadelesine ilişkin sembolleri kullanarak resim yapmaları sağlanabilir. Ayrıca öğrencilerden bağımsızlık mücadelesine ait önemli bir sahneyi üç veya dört kareden oluşan hikâye panosu (İng. Storyboard, "Stori-bord") şeklinde görselleştirmeleri istenebilir.